Υπηρεσίες Ασφαλείας από Ιδιώτες Ένοπλους σε πλοία : Α’ Μέρος – Το Φαινόμενο της πειρατείας

Οι απαιτήσεις της νέας ειδικότητας, για το Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας που προβλέπει ιδιώτες φρουρούς σε υπό ελληνική σημαία εμπορικά πλοία σύμφωνα με το εδάφιο «ιβ» της  παραγράφου1, του άρθρου 1, του Νόμου 3707/2008, όπως σε αυτό προστέθηκε το άρθρο 11 του Νόμου 4058/2012, έχουν ανοίξει μια νέα σελίδα στις υπηρεσίες ασφάλειας με πολλές προεκτάσει

Εισαγωγή
Για τη συγκεκριμένη δημοσίευση έγινε μία βασική υπόθεση εργασίας. Το προσωπικό για το οποίο το άρθρο 11 του Ν. 4058/ 2012, (Α 63) θα έχει ρόλο SAT (Security Alert Team ή ¶γημα Επέμβασης, σύμφωνα με το Σύγχρονο Αγγλοελληνικό Λεξικό Στρατιωτικής Ορολογίας, εκδ. Περιοδικού «Αμυντικά Θέματα») ή SPAT (Security Protection & Advisory Team). Η δεύτερη υπόθεση εργασίας αφορά και στη συμπλήρωση του ήδη υφιστάμενου Πιστοποιημένου Επαγγελματικού Περιγράμματος (Π.Ε.Π), του τ. ΕΚΕΠΙΣ (ενσωματωμένου τώρα στον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού- Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) για το Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας. (Εν αναμονή και του Π.Δ. και των ΚΥΑ του άρθρου 12 του Ν.4058/12) και με υπόψη τις παρεκκλίσεις του αρ. 13 του ιδίου Νόμου {για τις εφαρμοζόμενες διατάξεις του Ν. 2168/1993, (Α΄147), σε συνδυασμό με το Ν.2518.1997, (Α΄164)}.
Αντικειμενικός Σκοπός της Εργασίας είναι η δια του περιοδικού «Security Manager» δημοσίευση της προσέγγισής μας, ως συμβολής ενός «εξωτερικού παρατηρητή», στην παραγ. 7 του άρθ. 12/ Ν.4058/12.
Η παρούσα αποτελεί το Α’ μέρος περίληψης της όλης προσπάθειας, αφού το πρωτογενές υλικό όλων των σπουδαστών ξεπερνά τις 400 σελίδες. Προς το σκοπό αυτό, στους ορισμούς και στο Ιστορικό ακολουθήθηκε η μέθοδος του πυκνώματος, προκειμένου να αναδειχθεί η όλη σπουδαιότητα του διακυβεύματος. Το εδάφιο «ιβ» της παραγράφου1, του άρθρου 1, του Νόμου 3707/2008, (Α 209), προστέθηκε δυνάμει του άρθρου 11 του Νόμου 4058/2012 (Α 63), με την εξής διατύπωση: «¶ρθρο 11, Εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας (τίτλος). Στην παρ. 1 του άρθρου 1 του ν.2518/1997 (Α 164), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με την παρ.15 του άρθρου 10 του ν.2801/2000 (Α 46), την παρ. 2 του άρθρου 14 του ν.3013/2003 (Α 23), την παρ.1 του άρθρου 1 του ν.3206/2003 (Α 298), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν.3707/2008 (Α 209), προστίθεται εδάφιο ιβ΄ ως ακολούθως: «ιβ. Υπηρεσίες ασφαλείας από ένοπλους ιδιώτες φρουρούς σε υπό ελληνική σημαία εμπορικά πλοία, για την προστασία των επιβαινόντων του πλοίου και του φορτίου αυτού, από επιθέσεις που συνιστούν πειρατεία κατά την έννοια του όρου αυτού, σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 103, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και της Συμφωνίας που αφορά στην εφαρμογή του μέρους ΧΙ της Σύμβασης» Α 136».

Ορισμοί
α. Πλοίο. Υφίστανται δύο ορισμοί. Αυτός του Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου- Κ.Δ.Ν.Δ. (ν.δ. 187/1973) και αυτός του Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου, (Κ.Ι.Ν.Δ.), δηλαδή του Νόμου 3816/1958, που αντικατέστησε το Δεύτερο Βιβλίο του Εμπορικού μας Νόμου «περί θαλάσσιας εμπορίας». Με τα δύο νομοθετήματα αυτονομήθηκε το Ναυτικό μας Δίκαιο. Πλοίο λοιπόν κατά τον Κ.Δ.Ν.Δ. (αρ.3) είναι κάθε σκάφος προορισμένο να μετακινείται πάνω στο νερό, προς το σκοπό μεταφοράς προσώπων, πραγμάτων, ρυμούλκηση, επιθαλάσσια αρωγή, αλιεία, αναψυχή, επιστημονικές έρευνες ή άλλο σκοπό. Το βοηθητικά ναυπηγήματα αφορούν πλωτά κατασκευάσματα σε σταθερή παραμονή σε λιμένες ή όρμους, που εξυπηρετούν σκοπούς βοηθητικούς στη ναυτιλία (π.χ. πλωτοί γερανοί, βυθοκόροι, φαρόπλοια κ.λπ., σχετ. αρ.4, Κ.Δ.Ν.Δ. Σύμφωνα με το αρ.1 του Κ.Ι.Ν.Δ., είναι κάθε σκάφος χωρητικότητας καθαρής τουλάχιστον δέκα κόρων, προορισμένο να κινείται αυτοδυνάμως, στη θάλασσα. Πλοία είναι και αυτά που κινούνται και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, δηλαδή τα υποβρύχια.
Για την περίπτωση όμως της ένοπλης επιδρομής, κυρίως, πλοίο είναι σύμφωνα με επιστημονική και τεχνική έννοια, κάθε σκάφος ικανό να πλέει στο νερό και να εκτελεί ναυτιλιακό προορισμό. (Δελούκας, στην Κιάντου-Παμπούκη 1989:27). Κατόπιν τούτου οι αρπαγές στον Τάμεση τον 8ο μ.Χ. αιώνα, θεωρούνταν πειρατικές πράξεις, το ίδιο και η δράση ένοπλων ομάδων που λυμαίνονται τα ποτάμια της νοτιοανατολικής Ασίας, αλλά και οι πειρατές του Δούναβη, που για την καταπολέμησή τους επιστρατεύθηκαν και Έλληνες «Στρατιώτες του Αγίου Μάρκου».
Το πλοίο είναι βασική έννοια για το δίκαιο και ιδιαίτερα το Ναυτικό, διότι όλη η δραστηριότητα του ανθρώπου στη θάλασσα ασκείται με αυτό. Αποτελείται από πάρα πολλά πράγματα, συναρμοσμένα τεχνικά σε ένα οργανικό σύνολο και με το πλοίο συνδέεται με έννομες σχέσεις ένας ικανός αριθμός προσώπων. Το πλοίο έχει ίδια ατομικότητα, που προσομοιάζει με την ατομικότητα του ανθρώπου και σε παλαιότερες εποχές είχε προσωποποιηθεί. Ανέκαθεν είχε και έχει μεγάλη περιουσιακή αξία. Έχει έντονη παρουσία στην οικονομική ζωή ενός τόπου αλλά και στο διεθνές περιβάλλον και αποτελεί έδαφος της Χώρας, της οποίας φέρει τη σημαία. Στη θάλασσα το πλοίο μαζί με τα πρόσωπα, τα πράγματα, που μεταφέρει και φυσικά τα φορτία, είναι εκτεθειμένα ως σύνολο σε σοβαρούς κινδύνους. Η διακινδύνευση αυτή, τόσων εννόμων αγαθών είναι που επιβάλλει κάθε δραστηριότητα να γίνεται με ασφάλεια. Ασφάλεια Safety και ασφάλεια Security. Και αυτό το τελευταίο και όσον αφορά στην επιμέρους πτυχή του (Ν.4058/12), αποτελεί τον κύριο άξονα της παρούσας.
β. Πειρατεία (PIRACY): Ορίζεται στο άρθρο 101 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας (1982 – Σύμβαση της Τζαμάικα). Πειρατεία συνιστούν οι εξής πράξεις:
Α. Κάθε παράνομη πράξη βίας, κράτησης, διαρπαγής, που διαπράττεται για ιδιωτικούς σκοπούς από πλήρωμα ή επιβάτες ιδιωτικού πλοίου ή αεροσκάφους και που κατευθύνεται:
i) Στην ανοικτή θάλασσα εναντίον άλλου πλοίου ή αεροσκάφους ή προσώπων ή περιουσιακών στοιχείων σε αυτό.
ii) Εναντίον των ως άνω, που βρίσκονται όμως εκτός δικαιοδοσίας οποιουδήποτε κράτους.
Β. Κάθε πράξη εκούσιας συμμετοχής στη λειτουργία ενός πλοίου ή αεροσκάφους, εν γνώσει όμως των γεγονότων που το καθιστούν πειρατικό.
Γ. Κάθε πράξη υποκίνησης ή σκόπιμης διευκόλυνσης όλων των ανωτέρω.
γ. Ένοπλη Ληστεία Πλοίου (ARMED ROBBERY AGAINST Α SHIP): Ορίζεται από τον Κώδικα Πρακτικής της Διερεύνησης των Εγκλημάτων Πειρατείας και Ένοπλης ληστείας εναντίον πλοίων (Απόφαση Α 922, αριθμός 22 Ι.Μ.Ο.). Πρόκειται δηλαδή για κάθε πράξη βίας, κράτησης, διαρπαγής ή απειλής της πειρατείας εναντίον πλοίου ή προσώπων ή περιουσιών πάνω στο πλοίο, εντός της δικαιοδοσίας οποιουδήποτε κράτους. Δηλαδή, η διαφορά του χαρακτηρισμού έγκειται στο γεωγραφικό προσδιορισμό του συμβάντος.

Ιστορική Προσέγγιση
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Πολιτικά Α΄ μτφ. εκδ. Παπύρου σελ.19), η οικονομία του οίκου (Οικονομική) έχει ως έργο τον πορισμό των μέσων διατροφής τα οποία προήλθαν εξελικτικά από την αλιεία, την κτηνοτροφία, τον πόλεμο και τη γεωργία (πρωτόγονος τρόπος απόκτησης αγαθών) και αργότερα από το εμπόριο και τη βιομηχανία. Στην κοινωνική εξέλιξη από το αρχικό της στάδιο και μέχρι την κλασική βιομηχανική κοινωνία (πόλεμος για την Ισπανική Διαδοχή), η εργασία ήταν υποτελής στον πόλεμο (Χέρμπερτ ΣΠΕΝΣΕΡ). Στο πλαίσιο αυτό και σε πολλές εποχές η ληστεία και η πειρατεία δεν αποδοκιμάζονται. Ο Στράβων παρατηρεί «τους αρχαιοτάτους πλειν και κατά ληστείαν ή εμπορίαν», επιβεβαιώνοντας το Θουκυδίδη «οι γάρ Έλληνες το πάλαι … επειδή ήρξαντο περαιούσαι ναυσί έπ’ αλλήλους, ετράποντο προς ληστείαν». Ο ίδιος επισημαίνει το ηρωικό στοιχείο που περιβάλλει τους πειρατές (καταξιώνονται στη συνείδηση του περιβάλλοντός τους ως καταδρομείς). Το παράδοξο αυτό ενισχύεται και από κατασταλάγματα της λαϊκής πείρας. Παρά το ότι, δηλαδή, οι νησιώτες του Αιγαίου υπέστησαν τα πάνδεινα από τους πειρατές μέχρι το 1850, εν τούτοις τους ονόμαζαν «λαμπρινούς» κατά συνεκδοχή του ονόματος του Λάμπρου Κατσώνη, θεωρώντας τους πιο πολύ ως καταδρομείς παρά ως ληστές.
Σε όλη την ιστορία οι κρατούντες παίρνουν μέτρα κατά της πειρατείας ως βλάπτουσας το θαλάσσιο εμπόριο, όταν όμως κατευθύνεται εναντίον δικών τους συμφερόντων (Μίνωας κατά τον Πλούταρχο, Ρωμαίοι – ναυτικές επιχειρήσεις Πομπήιου 67 – 66 π.Χ., Αγγλία 16ος μ.Χ. αιώνας). Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι οι πειρατές χρησιμοποιούνται ως ιδιωτικοί καταδρομείς (μισθοφόροι) σε ναυτικές επιχειρήσεις των ηγεμόνων. Μάλιστα, σε όλη την ιστορική περίοδο είχε καθιερωθεί ο βαθμός του «Αρχίκλωπου» για τους αρχηγούς των πειρατών που συντάσσονταν με τις τακτικές ναυτικές δυνάμεις. Στην εκστρατεία του Δημητρίου του Πολιορκητή εναντίον της Ρόδου (305 – 304 π.χ.), τα 350 πλοία του (200 πολεμικά και 150 μεταγωγικά) συνοδεύονταν από 1000 πειρατικά. Επί Φραγκοκρατίας, η ιδιότητα του πειρατή περιβάλλεται με αίγλη και είναι κληρονομική. Φλαμανδοί πειρατές γίνονται ο φόβος της Βαλτικής, αλλά αντιμετωπίστηκαν από τη χανσεατική εμπορική ένωση των Γερμανών εμπόρων.
Το 1390 ξεκινά η προσπάθεια των Οθωμανών για επιβολή στο Αιγαίο με τη βοήθεια των πειρατών, της Μπαρμπαριάς (Ακτές Βόρειας Αφρικής). Στην καταστροφή της «Αήττητης Αρμάδας» του Φιλίππου Β’ της Ισπανίας στα στενά της Μάχης, κεντρικός ήταν ο ρόλος του φημισμένου κουρσάρου σερ Φράνσις Ντρέηκ (1588).Το φαινόμενο των περιπλανώμενων κοινωνιών μισθοφόρων στο μεσαίωνα (καταλανική εταιρεία, Ναβαραίοι κ.ά.) παρατηρείται και στους πειρατές, όταν Γάλλοι και Ολλανδοί πειρατές κατέφυγαν στο νησί Τορτούγκα μαζί με επαγγελματίες κυνηγούς που διατηρούσαν το κρέας καπνιστό (μπουκάν) για να το εκμεταλλευτούν εμπορικά. Σχημάτισαν λοιπόν την «Αδελφότητα της Τορτούγκα». Η Τορτούγκα έγινε καταφύγιο των απανταχού πειρατών, που σχημάτισαν «μία άλλη κοινωνία» με ιδιαίτερα ήθη. Ο διασημότερος των «μπουκανιέρων» ήταν ο Χένρυ Μόργκαν, ειδικός στις αμφίβιες επιχειρήσεις, που κατέλαβε τον Παναμά.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του Καποδίστρια με το που ήρθε στην Ελλάδα (17 Ιανουαρίου 1828) ήταν η λεγόμενη αναρχία στο Αιγαίο (Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις είχαν στείλει αυστηρές ανακοινώσεις για την προστασία του θαλάσσιου εμπορίου). Στις επιχειρήσεις εναντίον των πειρατών καταστράφηκαν πολλά πλοία και ισοπεδώθηκε η Γραμβούσα, που ήταν όχι μόνο ορμητήριο αλλά και έδρα επιμελητείας των Πειρατών.
Η πειρατεία και η ένοπλη επιδρομή σε πλοία διατήρησαν παρουσία διαχρονική σε όλο το μήκος της Ιστορίας μέχρι σήμερα και θεωρούνται ακανθώδη προβλήματα για τα κράτη αλλά και για το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο.

Πειρατεία και Ένοπλη Ληστεία κατά Πλοίων.
Εικόνα μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα: Οι πειρατές ενεργούσαν επιδρομές τόσο εναντίον πλοίων όσο και κατά των παράλιων περιοχών, παλαιότερα. Στόχος μεταξύ των άλλων, ανά τους αιώνες, η αρπαγή αλλά και η σύλληψη ανθρώπων που θα πωλούνταν ως δούλοι στα σκλαβοπάζαρα. Σχετ. και οι παρ. 3 και 4 άρ. 323, Π.Κ. (Εμπόριο δούλων) .
Εικόνα σήμερα. Διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:
Περιστασιακή και ευκαιριακή. Επίθεση με σκοπό τη ληστεία (χρήματα, τιμαλφή, είδη εξοπλισμού και επικοινωνιών του πλοίου). Είτε με πειρατική ενέργεια είτε με ένοπλη επιδρομή από ξηρά ή εντός των χωρικών υδάτων, όταν το πλοίο βρίσκεται «αρόδο». Π.χ. την 9-1-2004 στη Δυτική Αφρική, πειρατές επιτέθηκαν σε επιβατηγό πλοίο (Νιγηρίας), καταλήστευσαν τους επιβάτες και σκότωσαν τουλάχιστον 10 από αυτούς.
«Μόνιμη». Αρπαγή του πλοίου. Το πλοίο θα μετονομαστεί, θα εφοδιαστεί με πλαστά έγγραφα και θα χρησιμοποιηθεί στη ναυτιλία για απάτες σχετικά με φορτία.
Πειρατεία για κλοπή των φορτίων.
Πειρατεία για απαγωγή προσώπων με σκοπό τον πορισμό λύτρων. Π.χ. την 19-1-2004 στον Ινδικό Ωκεανό, ομάδα βαριά οπλισμένων, προσέβαλε στόλο 7 αλιευτικών του Μπαγκλαντές, πιάνοντας 6 αιχμαλώτους και αρπάζοντας 2 σκάφη. Ζητήθηκαν υπέρογκα λύτρα.
Ως μορφή σύγκρουσης χαμηλής έντασης από ένοπλες ομάδες ιδεολογικής βίας. (π.χ. το 1961 το επιβατηγό πλοίο Santa Maria, με σημαία Πορτογαλίας κατελήφθη, από ενόπλους. Σκότωσαν μέλη του πληρώματος και διακήρυξαν ότι κάνουν αγώνα κατά του δικτατορικού καθεστώτος ΣΑΛΑΖΑΡ. Αποβιβάστηκαν στη Βραζιλία όπου τους χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο. Επίσης η αιχμαλωσία όλων των επιβαινόντων στο γιοτ SILCO από τη Οργάνωση του Αμπού Νιντάλ, 1987, η επίθεση στο ημερόπλοιο City of Poros, το 1988 και φυσικά η επίθεση στο ΑΚΙΛΕ ΛΑΟΥΡΟ από ενόπλους που επιβιβάστηκαν ως επιβάτες, τον Οκτώβριο του 1985).
Οργανωμένη από τμήματα κρούσης πολυεθνικών εγκληματικών οργανώσεων. Με αυτόν τον τρόπο προσθέτουν έσοδα πλέον όσων συγκεντρώνουν από τη μεταφορά όπλων, ναρκωτικών, λαθρομεταναστών αλλά και μισθοφόρων, όπως στην περίπτωση της εφόδου μισθοφόρων για πραξικόπημα στα νησιά Καμόρες το 1995.
Από την άλλη πλευρά, δεν λείπουν οι ανακοινώσεις μισθοφόρων με εμπειρία σε εμφύλιες διαμάχες στην Αφρική, να αναλάβουν με μεγάλες αμοιβές δράση εναντίον πειρατών.

Πειρατικές και Ληστρικές επιθέσεις (Modus Operandi).
Το Φεβρουάριο 2001, ο I.M.O. ανακοίνωσε ότι η πειρατεία παραμένει μία πραγματικότητα που πρέπει να μας απασχολήσει και ότι η μόνη πραγματική αντιμετώπιση είναι η επαγρύπνηση.

Πειρατεία και ληστρικές επιδρομές εκτυλίσσονται σε δύο στάδια:

• Πρώτο στάδιο:
  Εν πλω παρακολούθηση και επιθετική προσέγγιση – Περιοχές.
  Το πλοίο – στόχος καταδιώκεται απροκάλυπτα. Τέτοια ήταν η περίπτωση καταδίωξης με πυροβολισμούς ενός container ship από δύο ταχύπλοα, ανοικτά της Σομαλίας, στις 11 Απριλίου 1999. Το πλοίο παρακολουθείται επί πολύ διάστημα από άλλο πλοίο που χρησιμεύει και ως βάση (μητρικό πλοίο). Από αυτό θα αναχωρήσουν ταχύπλοα με τα οποία θα γίνει η επίθεση. Στο «μητρικό πλοίο» θα φορτωθεί και η λεία. Ένας άλλος τρόπος είναι η αναμονή του πλοίου (ενέδρα). Αυτή γίνεται συνήθως από δύο μικρά σκάφη δεμένα με σχοινί μεταξύ τους, που δίνουν την εντύπωση αλιευτικών. Το πλοίο στη «ρότα» του περνά ανάμεσά τους, παρασύρει το σχοινί και τα πλοιάρια βρίσκονται ξαφνικά «κολλημένα» στα πλευρά του, οπότε γίνεται εισπήδηση (ρεσάλτο) των πειρατών στο σκάφος. Οι επιθέσεις αυτού του είδους είναι πολύ συνηθισμένες σε πλοία που βρίσκονται εν πλω στα ύδατα της Νοτιοανατολικής Ασίας. Τα σημεία που έχουν εκδηλωθεί πειρατικές επιθέσεις είναι:
  Η περιοχή των στενών της Malacca (Malacca Straight) και συγκεκριμένα οι δίαυλοι Selat Phillip (Phillip Channel), τα στενά Σιγκαπούρης ανατολικά της νήσου Bintan, βορειοδυτική άκρη της Σουμάτρας πλησίον του Poulo Rondo, πλησίον των νησιών ¶νταμαν και των νήσων Νικομπάρ στη Νότια Σινική Θάλασσα, στη Θάλασσα της Ιάβας, Θάλασσα Φλόρες και Θάλασσα Μπάντα, στα ύδατα πλησίον των Φιλιππίνων (Θάλασσα Κελέβης και Θάλασσα Φιλιππίνων).
  Επιθετική προσέγγιση κατά αγκυροβολημένων πλοίων (ληστεία) – Περιοχές
  Ο τρόπος ενέργειας συνίσταται στο να προσεγγίζεται το αγκυροβολημένο πλοίο (σε λιμάνι ή σε ράδα) κατά τη διάρκεια του σκότους. Οι περισσότερες επιθέσεις εκδηλώνονται από ένοπλες ομάδες, συνήθως μετά τα μεσάνυχτα έως τις πρώτες πρωινές ώρες, αφού προηγουμένως έχουν συλλεχθεί οι απαραίτητες πληροφορίες. Μέλη τέτοιων ομάδων επιδιώκουν να αποκτήσουν προηγουμένως πρόσβαση στα πλοία, π.χ. ως υπάλληλοι συνεργείων ξηράς, οπότε με τον τρόπο αυτό μεταβαίνουν σε πολλά πλοία και ακολούθως βάσει πληροφοριών όψεως ή από λεγόμενα του πληρώματος, επιλέγεται το πλοίο στόχος και σχεδιάζεται η επίθεση (οργανωμένη επιχείρηση).
  Τέτοιες επιθέσεις έχουν εκδηλωθεί κυρίως: Σε όλη την ακτογραμμή της Νοτίου Αμερικής, του Ειρηνικού και του Ατλαντικού Ωκεανού. Σε όλη την ακτογραμμή της Αφρικής, στον Ατλαντικό από το Ντακάρ (Σενεγάλη) έως το Πόρτο Αλεχάντρο (Αγκόλα) και στον Ινδικό από το Ντάντε (Σομαλία) έως την περιοχή του Πόρτο Αμέλια (Μοζαμβίκη), παρά τα μέτρα των αρχών όλων των χωρών των περιοχών (Λατινική Αμερική, Αφρική).
• Δεύτερο στάδιο:
  • Οι επιδρομείς προσπαθούν να μη γίνουν αντιληπτοί από το πλήρωμα κατά τα πρώτα λεπτά της εισβολής. Η επίθεση εκδηλώνεται τα ξημερώματα.
  • Επιδιώκουν την καταστροφή του τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού του πλοίου, ώστε να καταστεί αδύνατη ή τουλάχιστον να καθυστερήσει η εκπομπή σήματος κινδύνου.
  • Προβαίνουν στη σύλληψη κάποιου μέλους του πληρώματος ως ομήρου. Η σύλληψη αυτή γίνεται τόσο για να εξαναγκασθεί ο όμηρος να δώσει λεπτομερείς πληροφορίες, όσο και για εκφοβισμό του πληρώματος. Αυτός είναι ο λόγος που παρατηρείται μία θεατροποίηση της επιχείρησης. (Ο όμηρος περιφέρεται δεμένος με το πιστόλι στο κεφάλι).
  • Εντοπίζεται το χρηματοκιβώτιο του πλοιάρχου, που ανοίγεται ή παραβιάζεται.
  • Παράλληλος στόχος είναι η παραβίαση εμπορευματοκιβωτίων, ακόμη και των κυτών του πλοίου, εάν οι εισβολείς νομίζουν ότι υφίσταται ευκολομεταφερόμενο, μεγάλης αξίας, φορτίο.
  • Επόμενος στόχος είναι τα εφόδια του πλοίου, όσα από αυτά μετακινούνται και μεταφέρονται εύκολα.
  • Προτελευταίο στάδιο της εγκληματικής επιχείρησης αποτελεί η λεηλασία των διαμερισμάτων του πληρώματος.
  • Αφαιρούνται χρήματα, πιστωτικές κάρτες, τιμαλφή και προσωπικά αντικείμενα.
  • Ακολουθεί η «απαγκίστρωση».

Ένοπλες Επιθέσεις κατά Πλοίων και η Αντιμετώπιση.
Γίνεται Νομοθετικά – Στρατηγικά, Τακτικά και Επιχειρησιακά

Α. Η εξέλιξη του Δικαίου και η Στρατηγική Κατεύθυνση
Η πειρατεία από τα αρχικά της στάδια αυτοδιαμορφώθηκε ως διεθνές έγκλημα. Ο Θουκυδίδης τους καυτηριάζει «ουκ έχοντες αισχύνης του έργου τούτου». Ο δε Ξενοφών τους χαρακτηρίζει «αδίκους». Τον 5ο αιώνα π.Χ., ο ανταγωνισμός Ρώμης – Καρχηδόνας οδηγεί στη σύναψη συνθηκών. Στη δεύτερη συνθήκη οριοθετούνται οι περιοχές δράσης των πλοίων της κάθε δύναμης. Από τη συνθήκη αυτή συμπεραίνεται ότι οι κύριες δραστηριότητες των πλοίων την εποχή εκείνη (και αργότερα) ήσαν ο αποικισμός, το εμπόριο και η ληστεία. Μέχρι το 18ο αιώνα η πειρατεία θεωρείται έγκλημα αν τη μετέρχονται άλλοι, από αυτόν που τη χαρακτηρίζει. Το 1698 μπαίνει σε ισχύ ο Νόμος «Piracy Act» στην Αγγλία. Ορίζει τις πράξεις που συνιστούν πειρατεία και κατοχυρώνει το δικαίωμα άμυνας του πλοιάρχου. Στις πράξεις αυτές εντάσσει και την ανταρσία του πληρώματος (άρθρο 8). Το 1918 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ουίλσον διακηρύσσει την ελευθερία των θαλασσών. Ένα από τα σημεία που αφορά στις νηοψίες σε καιρό πολέμου αλλά και σε καιρό ειρήνης για τα ύποπτα πειρατείας πλοία. Το 1958 ξεκινά η Διάσκεψη της Γενεύης, που είναι η πρώτη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της θάλασσας. Στο πλαίσιο αυτό συνομολογούνται τέσσερις (4) Διεθνείς Συμβάσεις. Στη δεύτερη, για την ανοικτή θάλασσα, ορίζεται και το έγκλημα της πειρατείας. Ο ορισμός αυτός επαναλαμβάνεται στο άρθρο 101στη Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας (Σύμβαση Τζαμάικα 1982). Σημειώνεται ότι η Σύμβαση αυτή αποτελεί ισχύον δίκαιο για τη χώρα μας, από την 21-08-1995. Το άρθρο 100 της Σύμβασης αφορά στην υποχρέωση συνεργασίας των κρατών για την καταστολή της πειρατείας.
Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 γίνονται εντατικές εργασίες που καταλήγουν σε νέα τροποποίηση της Διεθνούς Σύμβασης SOLAS του 1974 και συγκροτείται ο κώδικας ΙSPS, με κατευθυντήριες οδηγίες και υποχρεώσεις για τα Συμβαλλόμενα Κράτη. Ακολούθησε σχετικός κανονισμός της Ε.Ε. (725/2004) για την ενσωμάτωση και εφαρμογή του ISPS.
Ο Ελληνικός Ποινικός Κώδικας περιλαμβάνει στο αρ. 8 την πειρατεία (εδ.στ΄) ως ένα από τα εγκλήματα που τιμωρούνται πάντοτε κατά τους Ελληνικούς Νόμους, ανεξάρτητα από την υπηκοότητα των παραβατών και για πράξεις που τελέστηκαν στην αλλοδαπή.
Πράξεις κατά της ασφάλειας πλοίων ή που διαπράττονται με πλοία από ομάδα τριών ή περισσοτέρων ατόμων με διαρκή δράση και με σκοπό (της ομάδας) τη διάπραξη περισσοτέρων αδικημάτων, εντάχθηκαν και στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα (Εγκληματική Οργάνωση) και τιμωρούνται κακουργηματικά. Η πειρατεία προβλέπεται ως ειδικό ναυτικό έγκλημα και από το αρ. 215 του ΚΔΝΔ.
Την 14η Ιουνίου 2007 εκδόθηκε ένα μνημόνιο από το γραφείο του Προέδρου των Η.Π.Α. για την καταστολή της πειρατείας και συναφών πράξεων στη θάλασσα (Piracy Policy).
Β. Τακτικό Επίπεδο.
. Ο ΙΜΟ εξέδωσε τον Κώδικα Ασφαλούς Διαχείρισης ΙSM, με υποδείξεις για την πρόληψη πειρατικών και τρομοκρατικών ενεργειών.
. Συμπλήρωμα του ΙSM αποτέλεσε η αναθεώρηση το 1995 της Συνθήκης STCW του 1978.
. Το ICC αναγνωρίζει την πειρατεία ως απειλή για τη ναυτιλία και ιδρύει το IMB, το οποίο με τη σειρά του ίδρυσε το PRC στην Κουάλα Λουμπούρ. Από το 1991 άρχισε η καταγραφή των περιστατικών (βλ. Πίνακα 1).
. Το ΥΕΝ εξέδωσε τη Ναυτιλιακή Οδηγία 15/1994, μία πολύ χρήσιμη οδηγία για την πειρατεία και την ένοπλη ληστεία, προς πλοιοκτήτες, ναυτιλιακές εταιρείες, πλοιάρχους και πληρώματα ελληνικών εμπορικών πλοίων.
Εκδόθηκαν επίσης εγκύκλιοι για την εφαρμογή του ISPS.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2007, ο IMO ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ βοήθεια λόγω της ανησυχίας που είχε προκληθεί από την αύξηση των πειρατικών επιθέσεων στις ακτές της Σομαλίας.
Λόγω της σπουδαιότητας του πλοίου, όπως αναλύθηκε στον ορισμό αλλά και του παράγοντα της αστάθειας, στο διεθνές εμπόριο, που αποτελούν οι ένοπλες επιθέσεις κατά πλοίων, στη Χώρα μας ψηφίστηκε και εκδόθηκε ο Ν. 4058/22-3-2012, που επιτάσσει την υλοποίησή του στο επιχειρησιακό επίπεδο.
Γ. Επιχειρησιακό Επίπεδο.
Στο επιχειρησιακό πεδίο:
. O ΙΜΟ οργανώνει τακτικά σεμινάρια για την πειρατεία και έχει οργανώσει τρία σεμινάρια εκπαίδευσης εκπαιδευτών (Αίγυπτος, Δημοκρατία της Κορέας και Υεμένη).
. Από το 1998 η Ιαπωνική Ακτοφυλακή έχει συστήσει ειδικό σώμα άμεσης επέμβασης σε περιστατικά πειρατειών, ένοπλων ληστρικών και τρομοκρατικών πράξεων εναντίον πλοίων.
. Το Νοέμβριο του 2000 έγιναν κοινές ασκήσεις με θέμα την πειρατεία, από δυνάμεις Ινδικής και Ιαπωνικής Ακτοφυλακής.
. Το Πολεμικό Ναυτικό της Νιγηρίας ανέλαβε δράση ελέγχου υπόπτων για πειρατεία σκαφών (Μάιος 2007).
. Η ανάπτυξη του GMDSS για αστραπιαίες αναφορές, η εφαρμογή του αλφαβητικού κώδικα και του δεκάλογου ασφαλείας (βλ. Πίνακα 2) συμβάλλουν πολύ στην πρόληψη τέτοιων ενεργειών κατά πλοίων.
Κάθε ναυτιλιακή εταιρεία καθιέρωσε και ένα Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων του Πλοιάρχου σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (σχετικά Κανονισμοί 5 και 8 του Κεφ. ΧΙ-2 SOLLAS (ISPS code) και κανόνες 5 και 8 του Κανονισμού (ΕΚ) 725/2004).
H E.E. οργάνωσε τη ναυτική επιχείρηση ΑΤΑΛΑΝΤΑ. Πολεμικά Πλοία συνόδευαν τα πλοία του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος. Το ΝΑΤΟ ανέλαβε επιχειρησιακό έλεγχο στο Κέρας της Αφρικής με την επωνυμία «Allied Protector», που αντικαταστάθηκε το 2008, από την επιχείρηση « Ocean Shield».
Στο β μέρος του άρθρου θα αναλυθούν θέματα όπως: η σημερινή πραγματικότητα σε σχέση με την Ασφάλεια απέναντι στην πειρατεία οι απαιτήσεις που προκύπτουν από την αξιοποίηση ένοπλων φρουρών και οι προεκτάσεις της νέα ειδικότητας.

Περίληψη εργασίας- έρευνας των σπουδαστών του Προγράμματος χωρίς σύμπραξη «Στρατηγική Διεύθυνση Έργων Ιδιωτικής Ασφάλειας», του ΚΕΜΕ NEW YORK COLLEGE. (Σχετ: Υ.Α 92775/ΙΑ, ΦΕΚ 1302 Β’ και ΑΠΟΦ.562/10 τ.E.KE.ΠIΣ.).
Η εργασία – έρευνα σχεδιάστηκε μεθοδολογικά από τον επικεφαλής των σχετικών σπουδών Σπύρο Κυριακάκη και υλοποιήθηκε από τους Σπουδαστές του Προγράμματος, που είναι αλφαβητικά οι:
Αντωνίου Αντώνιος, Αντωνόπουλος Παναγιώτης, Αποστόλου Σοφία, Βαρούτσικος Ιωάννης, Γλυκερδάς Κωνσταντίνος, Δημητρόπουλος Νικόλαος, Διαμαντής Χρήστος, Ελευθεράκης Γιώργος, Ζαφείρη Ευθαλία, Καπετανίδης Τρύφων, Καράμπαμπας Γεώργιος, Κεραμιδάς Γιώργος, Κοτλίδας Χρήστος, Κοτσαμπάσογλου Χρήστος, Κουζούκας Κωνσταντίνος, Κουσουνής Σπύρος, Λάμπος Κωνσταντίνος, Μάρτης Κωνσταντής, Μιχαηλίδης Γιώργος, Μουχτάρης Γιώργος, Μπόλλας Αναστάσιος, Μπουρνάζος Παναγιώτης, Ντουϊτσής Φώτης, Πεφάνης Λεωνίδας, Πισσάνος Βασίλειος, Σκαρτσής Νικόλαος, Σκλάβος Σπυρίδων, Σούφης Ευγένιος, Σπανουδάκης Νικόλαος, Τζεφέρης Πέτρος, Τσαγρής Τριαντάφυλλος, Τσαούσης Νικόλαος, Τσίκκης Δημήτριος, Τσώνης Χρήστος, Φώσκολου Μαρία, Χαρμπίλης Γεώργιος & Χαρχαλάκης Δημήτριος.

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
Α.Α.Π.: Αξιωματικός Ασφάλειας Πλοίου. Προβλέπεται από τον Κώδικα ISPS.
G.M.D.S.S.: Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας.
Ι.Ε.Π.Υ.Α.: Ιδιωτική Εταιρεία Υπηρεσιών Ασφαλείας. Σχετικά ο Νόμος 2518/1997, όπως έχει τροποποιηθεί και έχουν αντικατασταθεί οι διατάξεις του με το Νόμο 3707/2008.
IMB : International Maritime Bureau. Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο. Όργανο του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου.
Ι.M.O. : International Maritime Organization. Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (Όργανο του ΟΗΕ).
I.S.P.S. code: International Code for the Security of Ship and of Port Facility. Διεθνής Κώδικας για την Ασφάλεια Πλοίου και Λιμενικής Εγκατάστασης. Είναι το κεφάλαιο ΧΙ-2 της Διεθνούς Σύμβασης SOLAS / 1974 (Σχετικά Π.Δ. 56/2004, Φ.Ε.Κ. Α 47/ 11.02.2004 και Κανονισμός Ε.Κ., αριθμός 725/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου).
Κ.Δ.Ν.Δ.: Κώδικας Δημόσιου Ναυτικού Δικαίου.
Κ.Ε.Λ.: Κύρια Επαγγελματική Λειτουργία (αναφέρεται στο Π.Ε.Π.).
Κ.Ι.Ν.Δ.: Κώδικας Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου.
Κ.Π.Δ. : Κώδικας Ποινικής Δικονομίας.
Κ.Υ.Α. : Κοινή Υπουργική Απόφαση.
Ν.: Νόμος.
Π.Ε.Π.: Πιστοποιημένο Επαγγελματικό Περίγραμμα Ιδιωτικού Προσωπικού Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας.
Π.Κ.: Ποινικός Κώδικας
P.R.C.: Piracy Reporting Center. Κέντρο Αναφοράς Πειρατείας. Βρίσκεται στην Κουάλα Λουμπούρ. Είναι Όργανο του I.M.B. και οι υπηρεσίες του είναι διαθέσιμες 24 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες το χρόνο.
SOLAS: Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια στην Θάλασσα.
S.T.C.W.: Πρότυπα εκπαίδευσης και πιστοποίησης της φυλακής των ναυτικών. Συμπλήρωμα του I.S.M., που είναι ο Διεθνής Κώδικας Ασφαλούς Διαχείρισης (κώδικας συνεχούς ροής πληροφοριών για θέματα ασφάλειας της ναυσιπλοΐας).
Υ.Α.Ε.: Υπεύθυνος Ασφαλείας Εταιρείας (Ναυτιλιακής). Προβλέπεται από τον Κώδικα ISPS.
Υ.Α.Λ.Ε.: Υπεύθυνος Ασφαλείας Λιμενικής Εγκατάστασης. Προβλέπεται από τον Κώδικα I.S.P.S..

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-BOTTOMORE T.B. « Κοινωνιολογία» εκδ. Gutenberg, Αθήνα,1974.
-ΔΟΥΜΑΝΗΣ. Δ. «Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης για τον Αξιωματικό Ασφάλειας Πλοίου», εκδ. ΣΤΑΥΡΙΔΑΚΗΣ, Πειραιάς, 2005
-Ν.2518/97, Ν.3707/2008, Ν. 4058/ 2012 και το Σχέδιο του νόμου αυτού. Επίσης Ν.2321/95(Κύρωση Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας) και Ν.3622/07, περί της ενίσχυσης της ασφάλειας πλοίων, λιμενικών εγκαταστάσεων και λιμένων.
-Κ.Δ.Ν.Δ.
-Κ.Ι.Ν.Δ.
-ΚΙΑΝΤΟΥ ΠΑΜΠΟΥΚΗ Α. «Ναυτικό Δίκαιο». Εκδ.Οίκος Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη, 1989.
-ΚΥΑ, 1016/109/151-α/2009 (ΦΕΚ 2039, Β,22-09-2009)
-KYΡΙΑΚΑΚΗΣ Σπ.. « Σημειώσεις Security Management», 2008.
-ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ Σπ. «Τα εγκλήματα κατά θάλασσα», «Ποινική Δικαιοσύνη», 2000, εκδ. ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.
-Κώδικας I.S.P.S. και Π.Δ. 56/2004.
-Λεξικό Στρατιωτικής Ορολογίας εκδ. Περιοδικού «Αμυντικά Θέματα»
-Π.Ε.Π. του τ.ΕΚΕΠΙΣ.
Επίσης ευχαριστούμε πολύ, τους κ.κ. ΚΟΣΣΥΒΑΚΗ Θεόδωρο, Γενικό Διευθυντή της BOSS SECURITE HELLAS S.A. και τον κ. Τριαντάφυλλο ΓΙΟΒΑΝΕΚΟ Director of Security, των εγκαταστάσεων της Costa Navarino, για το πλούσιο αρχειακό υλικό.