ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ

Η πυρανίχνευση είναι ένα από τα βασικότερα συστήματα ασφαλείας. Αποτελεί σύστημα πρόληψης και όχι καταστολής. Απαιτείται η υποχρεωτική εγκατάστασή του σε τουριστικές επιχειρήσεις , σε δημόσια κτίρια κ.α.
Η εγκατάσταση θα πρέπει να σχεδιάζεται και να υλοποιείται από εκπαιδευμένο προσωπικό. Ας μιλήσουμε πρώτα για τα βασικά στοιχεία ενός συστήματος πυρανίχνευσης.
Τα βασικά στοιχεία που απαρτίζουν ένα σύστημα πυρανίχνευσης είναι :
– Ο κεντρικός πίνακας ελέγχου του συστήματος.
– Τα εξαρτήματα ανίχνευσής της φωτιάς.
– Τα μέσα ένδειξης και σήμανσης , δηλαδή οι έξοδοι του συστήματος.
Τέλος μπορεί να υπάρχουν και κάποια παρελκόμενα σε ένα σύστημα πυρανίχνευσης όπως τηλεφωνητές, έξοδος κατάσβεσης κ.α.

Υπάρχουν δυο γενικές κατηγορίες συστημάτων πυρανίχνευσης. Τα λεγόμενα συμβατικά συστήματα, που είναι τα πιο απλά, και χρησιμοποιούνται σήμερα στις μικρές και μεσαίες εγκαταστάσεις και τα διευθυνσιοδοτούμενα ( addressable ), με τα οποία υλοποιούνται συνήθως πυρανιχνεύσεις στις μεσαίες και μεγάλες εγκαταστάσεις. Τα διευθυνσιοδοτουμενα συστήματα λόγω των πολλών συγκριτικών πλεονεκτημάτων τους, τείνουν να χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά και σε λίγα χρόνια θα επικρατήσουν στις μεσαίες , καθώς και στις μικρές εγκαταστάσεις.

Ο κεντρικός πίνακας αποτελεί την «καρδιά» και τον «εγκέφαλο» του συστήματος. Ο πίνακας διαβάζει την κατάσταση των αισθητήρων και ανάλογα χειρίζεται τις εξόδους και τα μέσα σήμανσης. Ο τρόπος κατασκευής και λειτουργίας του πίνακα υπόκειται στις αυστηρές απαιτήσεις των Ευρωπαϊκών προτύπων ΕΝ 54-2 και ΕΝ 54-4.
Η επιλογή του αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή των υπόλοιπων εξαρτημάτων. Ο πίνακας εκτός από την κεντρική τροφοδοσία 230VAC διαθέτει και μπαταρία ,η οποία απαιτείται για την κανονική λειτουργία του πίνακα σε ενδεχόμενη διακοπή της παροχής του δικτύου της ΔΕΗ. Μια σημαντική σημείωση είναι ότι ο χρόνος αυτονομίας θα πρέπει να υπολογιστεί και να είναι παραπάνω από 30 ώρες.
Στα χαρακτηριστικά του πινάκα συμπεριλαμβάνεται και το μέγιστο φορτίο (όπως π.χ. ο πίνακας BS-636 της Olympia electronics ο οποίος έχει 700mA ).
Είναι απαραίτητος ο υπολογισμός της κατανάλωσης από όλες τις συσκευές που συνδέονται στον πίνακα, έτσι ώστε αυτή να μην υπερβαίνει το μέγιστο φορτίο. Στην αντίθετη περίπτωση διακυβεύεται η σωστή λειτουργία του συστήματος.
Στον κεντρικό πίνακα δεν μπορούν να συνδεθούν οποιοιδήποτε ανιχνευτές ή συσκευές οι οποίοι δεν είναι συμβατοί με τη λειτουργία του πίνακα. Συνήθως στο εγχειρίδιο λειτουργίας αναφέρεται τι συσκευές μπορούν να συνδεθούν. Αν δεν αναφέρεται θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον κατασκευαστή.

Ας μιλήσουμε τώρα για τους ανιχνευτές φωτιάς. Αποτελούν το κυριότερο μέρος του συστήματος πυρανίχνευσης. Η κατάλληλη επιλογή τύπων αισθητήρα για κάθε χώρο και η σωστή τοποθέτηση τους παίζει μεγάλο ρόλο στην αξιοπιστία του συστήματος. Αυτό είναι το βασικότερο σημείο που πρέπει να προσεχθεί από τον εγκαταστάτη του συστήματος.
Οι τύποι των αισθητηρίων που χρησιμοποιούνται σήμερα περιγράφονται παρακάτω.

Ανιχνευτής καπνού
Είναι οι ανιχνευτές που χρησιμοποιούνται στους περισσότερους χώρους γιατί έχουν πολύ καλούς χρόνους ενεργοποίησης. Προσπαθούν να ανιχνεύσουν το πιο συνηθισμένο παράγωγο της φωτιάς, τον καπνό. Υπάρχουν δυο βασικές μέθοδοι ανίχνευσης από τις οποίες παίρνουν το όνομα τους και οι ανιχνευτές που τις χρησιμοποιούν.

Ανιχνευτής ιονισμού καπνού.
Η ανίχνευση του καπνού γίνεται μέσω την εκπομπής ραδιενέργειας. Αυτό αποτελεί και το βασικό μειονέκτημα αυτού του ανιχνευτή. Ο ανιχνευτής εκπέμπει ραδιενέργεια 0,7-1 μCu, η οποία παρότι είναι μικρή δεν είναι μηδαμινή. Οι ανιχνευτές αυτοί σε κάποιες χώρες έχουν απαγορευτεί και καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται σε καινούργια συστήματα ασφαλείας.

Ανιχνευτές ορατού καπνού.
Ονομάζεται αλλιώς φωτοηλεκτρικός ή οπτικοηλεκτρονικός ανιχνευτής καπνού. Η ανίχνευση του καπνού γίνεται από την μέτρηση της ποσότητα ανάκλασης μια υπέρυθρης δέσμης. Ο ανιχνευτής αυτός είναι ο πλέον πιο δημοφιλής. Τα πλεονεκτήματά του είναι η γρήγορη ανίχνευση της φωτιάς και η χαμηλή κατανάλωση ρεύματος. Μπορεί να τοποθετηθεί σε όλους τους χώρους, εκτός από τους χώρους με αυξημένη ποσότητα σκόνης ή υδρατμών. Επομένως δεν μπορεί να τοποθετηθεί σε κουζίνες, καθώς και σε χώρους που επιτρέπεται το κάπνισμα. Τέλος θα πρέπει να τοποθετείται μακριά από λάμπες φθορισμού γιατί επηρεάζεται η λειτουργία του.

Ανιχνευτές θερμότητας
Χρησιμοποιούνται σε χώρους, όπου για διάφορους λόγους (π.χ. ύπαρξη καπνού, σκόνης ή υδρατμών σε κανονικές συνθήκες) δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ανιχνευτές καπνού. Η ανίχνευση της φωτιάς γίνεται με την μέτρηση της θερμοκρασίας του χώρου. Το κύριο μειονέκτημα αυτού του ανιχνευτή είναι η αργή ανίχνευση της φωτιάς.
Υπάρχουν δυο είδη ανιχνευτών θερμότητας ο ανιχνευτής σταθερού θερμικού ορίου και ο θερμοδιαφορικός ανιχνευτής. Ο δεύτερος δεν ενεργοποιείται μόνο όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή, αλλά και όταν υπάρχει απότομη αύξηση της θερμοκρασίας. Είναι πιο ευαίσθητος και ανιχνεύει ποιο γρήγορα μια εστία φωτιάς από τον αισθητήρα θερμοκρασίας σταθερού ορίου. Αλλά δεν πρέπει να τοποθετείται σε μέρη που υπάρχουν θερμές αέριες μάζες όπως κουζίνες.

Ανιχνευτές καπνού δέσμης ( Beam detector )
Είναι αντίστοιχοι των οπτικών ανιχνευτών καπνού, αλλά δεν έχουν θάλαμο. Χρησιμοποιούνται σε κτίρια με υψηλή οροφή.

Ανιχνευτές φλόγας
Οι ανιχνευτές αυτοί έχουν υπέρυθρο ανιχνευτή και κάτοπτρα , ώστε να εντοπίζουν την παρουσία φλόγας. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε πολύ κρίσιμους χώρους από πλευράς ασφαλείας, ειδικά εκεί όπου η εμφάνιση φωτιάς θα καθυστερήσει να παράγει καπνό ή αυξήσει τη θερμοκρασία. Τέτοιοι χώροι είναι οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και αποθήκευσης υγρών καυσίμων , υπόστεγα αεροσκαφών, εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κά. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ημιυπαίθριους χώρους όπου ο αέρας θα εμπόδιζε τη συγκέντρωση καπνού και θερμότητας σε περίπτωση φωτιάς.

Τα παραπάνω αποτελούν μια εισαγωγή για τους εγκαταστάτες και τους τεχνικούς, καθώς περιλαμβάνει τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα σύστημα πυρανίχνευσης, και κάποια πιο ειδικά που πρέπει να τοποθετούνται οι ανιχνευτές. Σε επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε και για τα υπόλοιπα μέρη ενός συστήματος πυρανίχνευσης.

Αθανάσιος Βούλγαρης
Bsc Physics, Msc Electronic Engineer
Senior R&D Engineer