Τρόπος ενέργειας πρακτόρων στην Οικονομική Κατασκοπεία

Η επιχειρηματική εμπιστευτικότητα και άρα η οικονομική ασφάλεια είναι αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος επιβίωσης πρώτα και ανάπτυξης μετά, της κάθε επιχείρησης και του κάθε οργανισμού και για να επιτευχθεί, πρέπει πρώτα από όλα ο εκάστοτε Security Manager να γνωρίζει πώς μπορεί να δράσει ο βιομηχανικός κατάσκοπος.

Για το 2009 έχουμε επιλέξει θέματα που συνθέτουν μία νέα θεματική ενότητα. Το κοινό σημείο των παρουσιάσεων για το 2009, είναι ότι αυτές αφορούν στον έλεγχο των ανθρωπογενών κινδύνων από πρόθεση. Σκοπός είναι η γνώση του τρόπου ενέργειας των δραστών. Κίνδυνοι από τα λάθη (πράξεις) ή από βαριά αμέλεια, αποτελούν αντικείμενο του τομέα health and safety της επιχείρησης ή του οργανισμού.

Τα στοιχεία του θέματός μας είναι η οικονομική κατασκοπεία ή η βιομηχανική κατασκοπεία, όπως συνήθως ονομάζεται. Στόχος τέτοιων ενεργειών είναι πολύ πιθανό να γίνει η επιχείρηση ή ο οργανισμός, στον οποίο εμείς είμαστε Security Managers. O Sir Basil Liddel Hart, συγγραφέας της έμμεσης στρατηγικής – που τον θεωρώ πρώτο μου δάσκαλο – έγραψε τα έργα «Πώς βλέπω την ¶μυνα της Δύσης από την πλευρά του Αρχηγού του Σοβιετικού Γενικού Επιτελείου» και «Η άλλη πλευρά του λόφου». Και στα δύο αυτά έργα, ο Liddel Hart κατευθύνει προς το κυριότερο χαρακτηριστικό ενός στρατηγού, την πρόβλεψη, που για τον κόσμο των επιχειρήσεων και των οργανισμών είναι έργο του Security manager. Το ίδιο διαφαίνεται από την Καβάφεια παρακαταθήκη «Σοφοί δε προσιόντων.» (οι Σοφοί πρέπει να αντιλαμβάνονται τα προσερχόμενα). Σύμφωνα με τον Bob EBERLE, μία τεχνική του να παράγει κάποιος ιδέες για ένα θέμα, είναι η τεχνική της τροποποίησης. Το να μεγαλώσεις δηλαδή κάτι ή να το μικρύνεις, τηρουμένων όμως κάποιων αναλογιών. Εγώ το ονομάζω μέθοδο των ομόκεντρων κύκλων ή των ομόκεντρων σφαιρών, αν θέλουμε να ακριβολογήσουμε, όσον αφορά στο σημερινό υπό διαπραγμάτευση θέμα μας.
Σύμφωνα με την τεχνική αυτή και σε σχέση με το θέμα μας, γίνεται αναγωγή της επιχείρησης ή του οργανισμού ως νομικού προσώπου, προς το ευρύτερο (πολύ μεγαλύτερο ομόκεντρο κύκλο ή πολύ μεγαλύτερη ομόκεντρη σφαίρα) νομικό πρόσωπο, που είναι το κράτος.
Εξουσία και Λειτουργίες ανιχνεύονται όμοιες και σε ανάλογη κλίμακα και στα δύο. Ένα Κράτος προστατεύει την επικράτειά του και όλα τα εν αυτή – και μία επιχείρηση τους πόρους της. Μία από τις μεθόδους για το κράτος είναι η Υπηρεσία των Πληροφοριών και υπάρχουν κράτη που διαθέτουν περισσότερες από μία υπηρεσίες. Οι τομείς αντιπληροφοριών τους (προσπάθεια αντιμετώπισης πληροφοριακών ενεργειών άλλων χωρών), εφαρμόζουν διάφορα αντίμετρα.
Κάτι όμως ανάλογο, δεν γίνεται ή δεν υπάρχει συγκροτημένο σε μία επιχείρηση ή οργανισμό. Και αν υπάρξει τέτοια περίπτωση, γίνονται προσπάθειες (συνήθως σπασμωδικές). Τα αποτελέσματα όμως μπορεί να κοστίσουν πολύ, ακόμα και μέχρι του σημείου να εξαφανίσουν την επιχείρηση.

H αξία της πληροφορίας
Σήμερα δίνεται μεγάλη σημασία και γίνονται σοβαρές προσπάθειες προστασίας των πληροφοριακών συστημάτων της επιχείρησης. Αυτό όμως στο oποίο δεν έχει δοθεί η πρέπουσα σημασία, είναι η πληροφοριακή επίθεση με ανθρώπινο ακτιβισμό. Πρόκειται για τη HUMINT (Human Intelligence).
Σε μία επιχείρηση ή έναν οργανισμό, οι Managers βρίσκονται συνέχεια αντιμέτωποι με καταστάσεις που απαιτούν αποφάσεις. Αυτές πρέπει να βασίζονται σε πληροφορίες οι οποίες αφορούν στο τι συμβαίνει μέσα στον οργανισμό (περιβάλλον micro) και τι πέρα από τον οργανισμό (περιβάλλον macro) και στο περιβάλλον της αγοράς. Μόνο με ακριβείς πληροφορίες μπορούν οι Managers να τα «βγάλουν πέρα» αλλά και να ελέγχουν την πρόοδο των εργασιών της επιχείρησης ή του οργανισμού, προκειμένου να επιβιώσουν, να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες και να επιτευχθούν οι οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι, εμφυσώντας με τον τρόπο αυτό, διάρκεια ζωής στην επιχείρηση ή τον οργανισμό.
Έχουν λοιπόν την ανάγκη από ένα Σύστημα πληροφοριών, το οποίο περιλαμβάνει ανθρώπους, διαδικασίες και την εκμετάλλευση άλλων πόρων, ώστε να συλλεχθούν επεξεργαστούν και γίνουν εκμεταλλεύσιμες οι πληροφορίες από τον οργανισμό, για την ανάπτυξή του. Οι άνθρωποι που εμπλέκονται στο σύστημα πληροφοριών διακρίνονται σε ειδικούς – που χειρίζονται, αναλύουν πληροφορίες και συνθέτουν την πραγματική εικόνα των συμπερασμάτων – και σε τελικούς χρήστες, οι οποίοι θα χρησιμοποιήσουν τα αποτελέσματα αυτά. Οι Managers είναι οι τελικοί χρήστες (end users), αφού αυτοί θα πάρουν τις αποφάσεις με βάση τις πληροφορίες. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να προκαλούν πληροφοριακό ενδιαφέρον σε ανταγωνιστές, όσον αφορά είτε όλες μας τις δραστηριότητες ή ένα μέρος από αυτές ή συγκεκριμένο προϊόν ή παροχή συγκεκριμένης υπηρεσίας. Εκεί είναι πιθανό να βρεθούμε αντιμέτωποι (επιτελικά) με ένα σύστημα επιχειρησιακών ειδικών, οι οποίοι φυσικά δεν είναι περιστασιακοί. Απεναντίας, πρόκειται για κάτι άριστα οργανωμένο, όπως ακριβώς αναφέρεται παραπάνω.

Μυστική Δράση
Από πλευράς ανταγωνιστών, λοιπόν, εκδηλώνεται μία δράση με τέτοια ιδιαίτερη μεθοδολογία και τεχνική, που έχουν ένα χαρακτήρα συνωμοτικό, γι’ αυτό και η δράση αυτή χαρακτηρίζεται μυστική. Μία χώρα μπορεί να ενεργήσει μυστική δράση είτε προς όφελός της ή και προς όφελος συμμαχικής χώρας είτε και συμμαχικού οργανισμού. Μία επιχείρηση με οργανωμένο Κέντρο Μυστικής Δράσης, πολύ σπάνια θα επιχειρήσει προς όφελος συνεργαζόμενής της, τρίτης επιχείρησης.

Η Μυστική Δράση εκδηλώνεται με τις εξής ομάδες ενεργειών:

• Απόκτηση Οικονομικών Πληροφοριών (Οικονομική ή Βιομηχανική Κατασκοπεία).
• Δυναμικές ενέργειες π.χ. παρεμβάσεις σε προϊόντα, που θα υποβαθμιστούν ποιοτικά μέχρι και την ενέργεια δολιοφθορών.
• Αγκιτάτσια – Προπαγάνδα (η αγκιτάτσια χρησιμοποιεί τεχνικές συναισθηματικής διέγερσης, ενώ η προπαγάνδα ενεργεί δια της πειθούς. Και οι δύο απευθύνονται προς τους πελάτες και τους εν δυνάμει πελάτες.
• Αθέμιτος ανταγωνισμός.
• Βιομηχανική Αντικατασκοπεία – ομάδα ενεργειών αντίδρασης – άμυνας, που αποσκοπούν στην αποκάλυψη των ενεργειών μυστικής δράσης, στην προστασία των πληροφοριών αλλά και στην προστασία από δολιοφθορές (άμυνα – αποτροπή). Επίσης εκδηλώνεται, η Βιομηχανική Αντικατασκοπεία, ως αντίδραση στην αγκιτάτσια και στην προπαγάνδα και ως νομική αντίδραση στον αθέμιτο ανταγωνισμό.

Τα στοιχεία της Μυστικής Δράσης στη Βιομηχανική Κατασκοπεία είναι τρία. Η φύση της δράσης που είναι συνωμοτική, το περιβάλλον της αγοράς (και το διεθνές) και οι αρχές που διέπουν την οργάνωση της μυστικής δράσης.
Η οργάνωση της Βιομηχανικής Κατασκοπείας ή Αντικατασκοπείας, με όλα τα στοιχεία που περιέχει, θα μπορούσε να ονομαστεί και ως Marketing Warfare. Τα οργανωτικά στοιχεία αυτού του είδους πολέμου είναι:

• Η διάθεση πόρων από την επιχείρηση ή τον οργανισμό. Εγκατάσταση, μέσα, προϋπολογισμός στο budget, δημιουργία ειδικού λογαριασμού για άμεσα έξοδα, άλλα μέσα υποστήριξης
• Επιλογή προσωπικού που θα αποτελέσει το επιτελείο, που θα κατευθύνει και θα σχεδιάσει την άμυνα για παρόμοιες δράσεις των ανταγωνιστών.
• Στρατηγικός σχεδιασμός και επιλογή στόχων, σε άμεση συνάρτηση με την εκμετάλλευση των οφελών που θα προκύψουν.
• Ο Supreme Stewart, ο ανώτατος Διοικητής, Επικεφαλής του επιτελείου και Διευθύνων των Confidentiality officers.
• Οι Confidentiality officers (CO). Κάθε ένας από αυτούς είναι υπεύθυνος για μία υπόθεση.
• Facilitators είναι οι υποστηρικτικοί βοηθοί των CO. Αυτοί μπορεί να είναι συνοδοί του Supreme Stewart ή των CO’s, αθέατοι επόπτες ελέγχου του προσωπικού security κατά το πλησίασμα προσώπου (επισήμανση παρατυπιών, μυστικές αναφορές προκειμένου για διορθώσεις), διευκολυντές μιας δράσης, αφανείς bodyguards, υπεύθυνοι διαμερισμάτων ασφαλείας.
• Επικοινωνιακό σύστημα.
• Η σύνταξη ποιοτικών αναφορών πληροφοριών (πού, ποιος, τι, πότε, γιατί, πώς (τρόπος ενέργειας) – πόσο (κόστος επιπτώσεις σε πρόσωπα). Στοιχεία που δεν μπορούν να απαντηθούν, αναφέρονται έτσι ακριβώς (π.χ. δεν γνωρίζουμε το κόστος της ζημιάς που θα προκληθεί στον ανταγωνιστή).
• Η ασφάλεια της όλης δράσης (δράση υπό κάλυμμα, προστασία επικοινωνιών).

Ο στόχος μπορεί να είναι δραστηριότητα, προϊόν ή υπηρεσία, εγκατάσταση ή και μέσο. Σε κάποια χώρα ανατινάχθηκε το υπό μετασκευή πλοίο, που θα χρησιμοποιείτο ως εστιατόριο. Η έκρηξη όμως προκάλεσε μεγάλες υλικές ζημιές σε άλλα πλοία, στη δεξαμενή και σε εγκαταστάσεις ξηράς. Όλα αυτά ξεκινούν από πληροφορίες που προέρχονται, κατά κύριο λόγο, από πρόσωπα. Επιλέγονται πρόσωπα που γνωρίζουν, π.χ. οι γραμματείς ξέρουν για την επιχείρηση στο σύνολό της, περισσότερα από τους ίδιους τους Managers, ενώ "συλλαμβάνουν" και τις καθημερινές εξελίξεις στο εσωτερικό κλίμα της επιχείρησης.

Οι συνήθεις πρακτικές
Η προσέγγιση γίνεται τόσο σχεδιασμένα, ώστε ακόμη και αν τρίτος αποκαλύψει στο πρόσωπο – στόχο ότι του γίνεται ειδική προσέγγιση, ο στόχος θα το θεωρήσει υπερβολή και θα στραφεί εναντίον αυτού που του το είπε.
Παράδειγμα: ελαφρύ, σκόπιμο τρακάρισμα στο αυτοκίνητο του στόχου, ανταλλαγή στοιχείων, προθυμία, πρόσκληση σε γεύμα ή δείπνο, περαιτέρω χειρισμός. Η δεύτερη συνάντηση θα γίνει σε χρόνο τέτοιο, που το πρόσωπο – στόχος, εντυπωσιασμένο από την πρώτη συνάντηση, με λύπη θα σκέφτεται ότι το ξέχασαν. Εκείνες λοιπόν τις στιγμές θα γίνει μια δεύτερη επαφή. Ακολουθεί κτίσιμο κλίματος εμπιστοσύνης και σε ανύποπτο χρόνο γίνεται επαγγελματική πρόταση με αμοιβή, π.χ. "βοήθησέ με να διαλέξω για την εταιρεία μου τον τάδε εξοπλισμό" ή "θέλω τη γνώμη σου σε γραπτή μελέτη, γι’ αυτό και αυτό (άσχετο με τον κύκλο εργασιών του προσώπου – στόχου) και θα αμειφθείς".
Μετά τη βοήθεια ή τη μελέτη, παραδίδονται χρήματα με ένα δικαιολογητικό π.χ. "ο οργανισμός μου θα τα έδινε έτσι κι αλλιώς σε άλλους για τη βοήθεια, γιατί να μην τα πάρεις εσύ, που η μελέτη σου χαρακτηρίστηκε άριστη, επαγγελματική και ικανοποίησε τα αφεντικά. Αν έπαιρναν τη μελέτη από εταιρεία συμβούλων, θα χρέωναν τόσα (ανακοινώνεται ένα υπερβολικό ποσό), άρα μας έκανες χάρη". Ακολουθεί σειρά άλλων τέτοιων αναθέσεων, πριν ανατεθεί η πραγματική αποστολή. Τότε το πρόσωπο – στόχος μετατρέπεται σε πράκτορα.
Στη συνέχεια καθορίζεται ο τρόπος επικοινωνίας. Ο πράκτορας πλέον Βιομηχανικής Κατασκοπείας, αμείβεται και η επιχείρηση στην οποία είναι υπάλληλος αρχίζει να διαπιστώνει ότι κάποιος ανταγωνιστής τους προλαβαίνει στο "παρά πέντε", όσον αφορά κρίσιμα προγράμματα μεγάλου προϋπολογισμού. Τα ίδια μπορούν να συμβούν και σε μικρότερη κλίμακα, π.χ. "ανεβάσματα" θεατρικών έργων, συναυλιών, ακόμα και σε θέματα αμφίεσης καλλιτέχνη.

Τρόποι αντιμετώπισης και το Γραφείο Εμπιστευτικότητας
Οι Security Managers και οι υπεύθυνοι επιχειρηματικής εμπιστευτικότητας, γνωρίζοντας όλα τα παραπάνω, διοργανώνουν τακτικές εκπαιδεύσεις για το προσωπικό του οργανισμού ή της επιχείρησης, προκειμένου να το προετοιμάσουν για την αντιμετώπιση παρόμοιων επιθετικών ενεργειών, ενώ ένα από τα θέματα θα αφορά οπωσδήποτε τον αθέμιτο ανταγωνισμό (ανάλυση του Νόμου 146/1914) όπως αναλύεται παρακάτω και σε συνδυασμό με το άρθρο 371 του ποινικού κώδικα (παραβίαση επαγγελματικής εχεμύθειας). Επίσης, θα περιλαμβάνει η εκπαίδευση και τις σχετικές διατάξεις του εργατικού Δικαίου, για τις περιπτώσεις που η συνέχιση παραμονής κάποιου προσώπου το οποίο προβαίνει σε αποκαλύψεις μυστικών της επιχείρησης, φθορές από πρόθεση, νόθευση στοιχείων, είναι επιζήμια για την επιχείρηση, σε συνδυασμό με τις οικείες διατάξεις του αστικού κώδικα. Σε περίπτωση όπου εξακριβώνεται ότι δεν υφίσταται ακόμη απειλή, τότε ποιος ο σκοπός του Γραφείου Επιχειρηματικής Εμπιστευτικότητας που δημιουργήθηκε; Σημειωτέον ότι το Γραφείο έχει αρκετά έξοδα, διότι βασίζεται στο τετράπτυχο δημόσιες σχέσεις – μέσα κίνησης – επικοινωνιακός εξοπλισμός – εχεμύθεια.
Η δημιουργία λοιπόν του γραφείου αντιπληροφοριών, είναι της λογικής του Si vis pacem para bellum (εάν επιθυμείς την ειρήνη, δηλαδή την επιχειρηματική συνέχεια και ανάπτυξη, προετοιμάσου για τον επιχειρηματικό πόλεμο).
Το γραφείο λοιπόν οργανώνεται και κάνει άσκηση στα εξής σενάρια:

• Αναζητήσεις προσώπων που εξαφανίστηκαν.
• Αναζητήσεις αντικειμένων ή και ζώων που κλάπηκαν ή απωλέσθηκαν.
• Συλλογή πληροφοριών για την αποκάλυψη εγκλήματος και απόλυτη συνεργασία με την αρμόδια αρχή που θα επιληφθεί.
• Προστασία έννομων συμφερόντων σε αστικές εμπορικές επιθέσεις.
• Προστασία πληροφοριών, με συνεχείς ενημερώσεις του προσωπικού.

Όλα αυτά, σε στενή σχέση με την τήρηση της εχεμύθειας, σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη στενή συνεργασία με τις αστυνομικές ή λιμενικές (κατά περίπτωση) αρχές, αναφέροντας κάθε πράξη που δικαιώνεται αυτεπάγγελτα, προσπαθώντας πάντοτε να απέχουν από συναλλαγές (Σχετ. και Ν. 3206/2003 και 3707/2008 για ιδιωτικούς ερευνητές).

Το θέμα βέβαια δεν περιορίζεται σε αυτά. Επεκτείνεται στον τομέα του Security Management της επιχείρησης ή του Οργανισμού, με τη συλλογή πληροφοριών πρόληψης εγκληματικών ενεργειών (από ανοικτές πηγές), επισημαίνοντας "μη ηθικές πρακτικές" μέσα στον οργανισμό και ποινικά αδικήματα. Στην τελευταία περίπτωση θα βοηθήσουν στον εντοπισμό δραστών, εγκλημάτων κατά της επιχείρησης, στην ανακάλυψη των απωλειών και στη θεραπεία των αδυναμιών που οδηγούν σε τρωτότητα. ¶λλωστε, αυτά περιλαμβάνονται και στις 17 αρχές που διέπουν το Security Management. Επιπλέον, το Γραφείο Εμπιστευτικότητας είναι αρμόδιο να συντάσσει μνημόνια περιοδικών επιθεωρήσεων ασφαλείας. Αυτά θα αφορούν κάθε τμήμα της επιχείρησης ή του οργανισμού, χωριστά. Προαπαιτείται το κτίσιμο ισχυρών συνεργατικών σχέσεων (εσωτερικές δημόσιες σχέσεις), σύνταξη σχετικών ερωτηματολογίων και κατόπιν η σύνταξη αναφοράς. Το Γραφείο Εμπιστευτικότητας βοηθά ακόμα το τμήμα Compliance και Security (το τμήμα του Security Manager) στις εκπαιδεύσεις ασφαλείας. Εξετάζονται πληροφορίες (κύρια από ανοικτές πηγές εσωτερικού – εξωτερικού), ώστε να ανιχνεύονται μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα. Για όλα αυτά ενημερώνεται ο Security Manager.
Σε περίπτωση που ανιχνευθεί περιοχή είτε στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, που μπορεί να προσφέρεται για τη δημιουργία επενδύσεων και συνεργασιών, τότε το Γραφείο Εμπιστευτικότητας εκπονεί κατάλληλη μελέτη, γραμμένη με όσο το δυνατό λιγότερες λέξεις και τη χρήση μη λεκτικών παραστάσεων για τα γνωρίσματα της περιοχής ή της χώρας, καλύπτοντας τα εξής στοιχεία: ασφάλεια, εγκληματικότητα, Αστυνομία, Ιδιωτικές Εταιρείες Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας, άλλες Αρχές Ασφαλείας εκτός της αστυνομίας. Επίσης, γίνονται αναφορές σχετικά με την επικρατούσα θρησκεία, τα άλλα δόγματα, το κοινωνικό έργο ενοριών, τους τομείς παραγωγής, την εργασία, την ανεργία, τη Νομοθεσία, το πλανόδιο εμπόριο, τις οικονομικές πιέσεις, τη λαθρομετανάστευση και την εκμετάλλευση, την παιδεία, τον αναλφαβητισμό, τη δημόσια – ιδιωτική εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση, τα δίκτυα επικοινωνιών και συγκοινωνίας. Επίσης, οι πληροφορίες που συλλέγονται χρησιμοποιούνται για τη σύνταξη μελέτης που θα αναφέρεται στην οργάνωση και διαχείριση της ενέργειας, τις γλώσσες που χρησιμοποιούνται, τα ήθη και έθιμα, τη διασκέδαση, τα τυχερά παίγνια, τα κοινωνικά προβλήματα, τις υποκουλτούρες, την οργάνωση εργασίας, τις ενώσεις και τη συχνότητα απεργιών. Ακολούθως, ό,τι αφορά σε: ένδυση, διατροφή, αλκοόλ, ναρκωτικά, υγειονομικό σύστημα, νοσοκομεία, πρώτες βοήθειες, κόστη περίθαλψης, ιατρική, οδοντιατρική, φαρμακευτική περίθαλψη, θάνατο και αιτίες, οικογένεια, συγγένεια, παιδιά, νεότητα, τρίτη ηλικία, Επιμελητήρια, επιχειρηματικά ήθη, επενδύσεις και απεικονίσεις όλων αυτών στον καμβά της αγοράς (μελέτη πολύ δύσκολη).
Όλα τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται υπερβολικά, όμως δεν είναι. Αν στην επιχείρηση ή τον οργανισμό συντρέξει περίπτωση ανάγκης τέτοιων υπηρεσιών και καταφύγει ο επιχειρηματίας σε ειδικούς, π.χ. ερευνητικές συμβουλευτικές εταιρείες Risk Management, είναι ενδεχόμενο να ξοδέψει μαζί με τις βελτιώσεις που θα υποχρεωθεί να κάνει, πολύ περισσότερα!
Μία όμως επιτυχία του Γραφείου Εμπιστευτικότητας, π.χ. εντοπισμός και εκμετάλλευση ευκαιρίας επένδυσης, θα λειτουργήσει ως ROI (Return on Investment).
Η ανάγκη των Γραφείων Επιχειρηματικής Εμπιστευτικότητας δεν έχει επισημανθεί ακόμα στον κόσμο των επιχειρήσεων και των οργανισμών. Τον Απρίλιο του 1998, ο προϊστάμενος για τις πληροφορίες του FBI είχε δηλώσει (εφημερίδα Independent και εφημερίδα "Tο Βήμα" 5-4-98) ότι υπάρχει αύξηση της οικονομικής κατασκοπείας και όσον αφορά στα Κράτη, η οικονομική ασφάλεια είναι τμήμα του Προγράμματος Εθνικής Ασφαλείας. Το ίδιο ισχύει για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς, σε μικρότερο ομόκεντρο κύκλο ή μικρότερη ομόκεντρη σφαίρα.
Θα λέγαμε δηλαδή ότι η επιχειρηματική εμπιστευτικότητα και άρα η οικονομική ασφάλεια αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι, μέρος του προγράμματος επιβίωσης πρώτα και ανάπτυξης μετά, της κάθε επιχείρησης και του κάθε οργανισμού. Αρκεί ο πληροφοριακός μηχανισμός της εμπιστευτικότητας να μην καταστεί "όπλο" της διοίκησης εναντίον των εργαζομένων. Ο "ορίζοντας" αυτός δεν πρέπει να ξεπεραστεί ποτέ. Πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα της επιχειρηματικής ηθικής.

Σημείωση: Θέλω να ευχαριστήσω την ακαδημαϊκή βοηθό μου κα Βίκυ ΡΑΪΚΟΥ, για τη συνεχή συνδρομή της στον τομέα ερευνών της κατεύθυνσης για την επιχειρηματική εμπιστευτικότητα και την επιχειρηματική, ηθική και κοινωνική ευθύνη, σε στενή σχέση με τα θέματα ιδιωτικής ασφάλειας.

Του Σπύρου Μιχ. Κυριακάκη
Ακαδημαϊκού Διευθυντή
Organizational Security
And Management
New York College