Τρομοκρατία: Η αντιστάθμιση στην έλλειψη εκπαίδευσης των μετόχων σε τρομοκρατικές ομάδες

Ειδοποιός παράγοντας σε όσους έχουν συλληφθεί για συμμετοχή σε τέτοια εγκλήματα αλλά και όσων ενεργειών έχει αναλυθεί το profile μέσω προκηρύξεων, αποτελεί η ανίχνευση υψηλού βαθμού επιθετικότητας και αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Σε κάθε μορφή ομάδας πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας υφίσταται ιεραρχική δομή με ιστορικές ρίζες, κοινοί επικοινωνιακοί και ενδυματολογικοί κώδικες δοκιμασμένοι και εφαρμοσμένοι για χρόνια, αποδιδόμενοι ρόλοι και στοιχεία τέτοια, τα οποία ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος θα μπορούσε να πει πως συνιστούν μια ομάδα με δεσμούς που προσομοιάζουν στους δεσμούς μιας οικογένειας.

Αυτήν την οστική δομή την περισφίγγει σαν δυνατός μυϊκός ιστός που ενίοτε δυναμώνει και άλλοτε αποδυναμώνεται, μια ζωντανή διαδικασία, η εκπαίδευση.
Αν όμως τα παραπάνω στοιχεία ορίζουν τις δομημένες ομάδες του Νόμου, ποια είναι αυτά που μυθοποιούν τις επιχειρήσεις των αυτόκλητων «μαχητών πόλης» (κατά Μαριγγέλα) στα μάτια των πολιτών; Τι είναι αυτό που μπορεί και αντισταθμίζει τόσο επάξια την επίπονη, επίμονη και διαρκή εκπαιδευτική διαδικασία των εφαρμοστών του Νόμου;
Δεν είναι της παρούσης να δοθεί βήμα σε απόψεις γύρω από την ελληνική αντιτρομοκρατική πολιτική, γι’ αυτό και για λόγους εργασίας θα δεχτούμε apriori πως υπάρχει χαραγμένη τέτοια πολιτική στη χώρα μας, με βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους προγραμματισμούς και στόχους, μέσα, υποδομές, ικανό έμψυχο δυναμικό με διοικητική υποστήριξη στον τομέα της ανανέωσης, ενσωμάτωσης ή απόρριψης και σαφώς πρόγραμμα εφαρμογής των πλέον επίκαιρων δεδομένων παγκοσμίως (.).
«Η μικρή ηλικία σίγουρα έπαιξε σημαντικό ρόλο, αυτό όμως δεν αφαιρεί τίποτε από το γεγονός ότι η επιλογή μου υπήρξε απόλυτα συνειδητή», δήλωσε στο «Βήμα» η καταδικασμένη σε ισόβια για την απαγωγή και δολοφονία του ¶λντο Μόρο,
¶ννα Λάουρα Μπραγκέτι, που τον φρόντιζε καθημερινά κατά τις 54 μέρες της κράτησής του, μέχρι την εκτέλεσή του.

Τι ήταν αυτό που αναπλήρωσε την έλλειψη ειδικής εκπαίδευσης και μετουσίωσε τους Αντριάννα Φαράντα, Αλμπέρτο Φραντσεσκίνι, Μάριο Μορέτι και τα άλλα μέλη των Ε.Τ. σε τόσο ειδικούς στον αστικό αγώνα, ώστε να σχεδιάσουν και να περάσουν στην εφαρμογή της καταπληκτικής ενέδρας στο Μόρο και στη συνοδεία του, η οποία διήρκεσε μόλις 3 λεπτά (από τις 09:02 μέχρι τις 09:05); Θυμίζουμε πως τα μέλη των Ερυθρών Ταξιαρχιών μπλόκαραν στη διασταύρωση των οδών Φάνι και Στρέζα το Φίατ 130 του Μόρο και την Αλφέτα των σωματοφυλάκων που ακολουθούσε. Κινούμενος επαγγελματικά, ένας από τους ενεδρεύοντες εκτέλεσε με αυτόματο τυφέκιο εφόδου μόνο τους σωματοφύλακες – τόσο στο αυτοκίνητο του Μόρο όσο και στο πίσω όχημα, αφήνοντας ανέπαφο το στόχο τους. Αποχώρησαν ταχύτατα με τη λεία τους, φροντίζοντας να μην αφήσουν κανένα μάρτυρα, αφού οι 3 από τους συνολικά 5 σωματοφύλακες όντας βαριά τραυματίες, εκτελέστηκαν με χαριστική βολή.
Η επιτυχής σχεδίαση και διεκπεραίωση τέτοιων επιχειρήσεων από κοινούς, καθημερινούς ανθρώπους, γυναίκες και άντρες, μέλη τρομοκρατικών ομάδων, κάνουν τους αδαείς πολίτες να αναπαράγουν ευφάνταστα σενάρια συνομωσιολογίας, συμμετοχής μυστικών υπηρεσιών, κομάντος και κατασκόπων. Αλλά πέρα από το αν κάποιοι έτυχαν ειδικής εκπαίδευσης, όπως οι Ούρλικε Μάινχοφ και ο Αντρέα Μπάαντερ, στο κοινό παρελθόν όλων υπήρξε ένας κοινός παράγοντας: η ώρα της ιδεολογικής αφύπνισης. Αυτό που ονομάζεται trigger point, η σκανδάλη που πυροδοτεί το φορτίο ή την εσωτερική φόρτιση, ένα δυναμικό άγνωστο και στον ίδιο το φορέα, το οποίο μεταλλάσσει και αποδομεί το «μικροαστικό Εγώ», αναδεικνύοντας έναν ή μία μαχητή που είναι έτοιμοι για όλα.
Όσοι θα ψάξουν για παθολογία χαρακτήρα με την παραδοσιακή κλινική έννοια στους τελούντες τρομοκρατικές ενέργειες, θα απογοητευτούν. Ειδοποιός παράγοντας σε όσους έχουν συλληφθεί για συμμετοχή σε τέτοια εγκλήματα, αλλά και όσων ενεργειών έχει αναλυθεί το profile μέσω προκηρύξεων, είναι η ανίχνευση υψηλού βαθμού επιθετικότητας και αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Η πεποίθησή τους πως το επίπεδο πολιτικοποίησης που τους επιτρέπει το σύστημα, δεν τους παρέχει τη δύναμη να επηρεάσουν «θετικά» τα πράγματα, η ταύτισή τους με τα θύματα της κοινωνικής αδικίας που μάχονται, η αίσθηση της «ανάγκης να αναλάβουν δράση παρά να μιλούν για το «πρόβλημα» αλλά και ο τρόπος ζωής που η συμμετοχή σε μια τρομοκρατική οργάνωση επιβάλλει, προσφέροντάς τους περιπέτεια, συντροφικότητα και την αίσθηση υψηλού καθήκοντος, είναι μερικά από τα στοιχεία που «υπερτροφοδοτούν» με εξωτερικά ερεθίσματα τους εμπλεκόμενους σε τρομοκρατικές ενέργειες, τα οποία εσωτερικευμένα αναδομούνται σε κίνητρα, που τους επαναπροσδιορίζουν σαν αξιόμαχα στελέχη ειδικών επιχειρήσεων.
Η εμπλοκή της Ψυχολογίας με την αποκωδικοποίηση του DNA της τρομοκρατίας διεθνώς αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Η αξιοποίηση όλων των επιστημονικών δεδομένων που θα βοηθήσουν στην κατανόηση – και κατά συνέπεια στη δημιουργία προληπτικών αντιμέτρων κατά αυτής της μορφής ανθρωποβόρων εγκλημάτων, αποτελεί το fast rope που θα οδηγήσει στην καταρρίχηση της κοινωνικής ειρήνης, σε αυτό που πραγματικά είναι: μια αδιαπραγμάτευτη αναγκαιότητα.

Δημοσθένης Κ. Παναγιώτου
Ψυχολόγος Ba,
MA in Organizational Psychology,
cand. MSc in Forensic Psychology.
Υπεύθυνος Ασφαλείας Καταστήματος ΙΚΕΑ Θεσσαλίας