Συνεργασία ανθρώπινων και υλικών πόρων σε έκτακτες ανάγκες

Η συνεργασία φυσικών και τεχνικών μέσων στη διαδικασία εκκένωσης του κτιρίου μιας επιχείρησης ή ενός Οργανισμού συνεπεία πυρκαγιάς, σεισμού ή άλλων έκτακτων παραγόντων, πρέπει να αποτελεί το βασικό σκέλος κάθε γενικού σχέδιου ασφάλειας.

Ο ανθρώπινος παράγοντας
Σε παλαιότερο τεύχος αναφερθήκαμε στη  διαδικασία εκκένωσης που αφορά κατά κανόνα σε εταιρείες, δημόσιους Οργανισμούς και άλλους χώρους όπου συναθροίζεται κοινό και το ζητούμενο είναι η ασφαλής και όσον το δυνατό γρηγορότερη έξοδος υπαλλήλων και πολιτών. Σε εκείνο το άρθρο οι αναφορές μας σχετίζονταν με τις διαδικασίες και τη συμβολή του προσωπικού ασφαλείας, που επιβάλλεται να έχει τη γνώση και εκπαίδευση προκειμένου να αντεπεξέλθει σε μια τέτοια κατάσταση.

Είχε τονιστεί ότι ο φρουρός – ως ολοκληρωμένος επαγγελματίας – και η εργοδότρια εταιρεία του, συνεργαζόμενοι αμφίδρομα, ο πρώτος στο επίπεδο της δεκτικότητας και η δεύτερη στην εκπαίδευση που είναι σημαντικότατη, ολοκληρώνουν στις προδιαγραφές εκπαίδευσης και θεματικές ενότητες που έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων (αντιμετώπιση φωτιάς – πρώτες βοήθειες – αντιμετώπιση του όχλου – διαδικασίες εκκένωσης κ.λπ.).

Στο εξωτερικό και ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις σχολές φρουρών ασφαλείας τα μαθήματα των οποίων παρακολουθεί υποχρεωτικά ο μελλοντικός φρουρός, δίνεται μεγάλη σημασία στο να μπορούν να χειριστούν ή να αντιμετωπίσουν συμβάντα όπως αυτά που προαναφέραμε, έχοντας μια ευρεία οπτική σε σχέση με το συγκεκριμένο επάγγελμα, γεγονός που αντιθέτως δεν συμβαίνει στην Ελλάδα.
Η εμπειρία από περιστατικά τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό έχει αποδείξει ότι η γνώση και η ετοιμότητα του προσωπικού μειώνουν την πιθανότητα ανθρώπινης απώλειας ή σοβαρών τραυματισμών κατά την έξοδο, διατηρώντας κανόνες οι οποίοι μετά από συνεχείς εκπαιδεύσεις καταχωρούνται στο υποσυνείδητο των υπαλλήλων και εκτελούνται την κρίσιμη ώρα αυτοματοποιημένα.
Ο παράγοντας της συναισθηματικής φόρτισης, η αμηχανία και ο πανικός, δρομολογούν ενέργειες με καταστροφικά – κάποιες φορές – αποτελέσματα και θέτουν εκτός επιχειρησιακής κατάστασης τα όργανα εκείνα που θα οδηγήσουν τους πολίτες και το προσωπικό σε ασφαλές περιβάλλον.
Η γνώση των διαδικασιών λοιπόν, είναι απαραίτητη για το προσωπικό της εταιρείας ή οποιουδήποτε Οργανισμού, που εκτός από τη φυσική ασφάλεια θα λάβει ενεργό ρόλο και στην παραπάνω περίπτωση. Είναι όμως αρκετό; Η παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα σε κρίσιμες καταστάσεις, αν συνδυαστεί με την παρουσία υλικών μέσων δίνει το καλύτερο δυνατό τελικό αποτέλεσμα ως προς την ποιότητα των ενεργειών.

Τεχνητά μέσα
Η τεχνολογία μας δίνει τη δυνατότητα να συνδυάσουμε και να επιλέξουμε αναλόγως την περίπτωση και την ανάγκη, τα μέσα που θα βοηθήσουν ή και θα παίξουν καθοριστικό ρόλο όταν χρειαστεί. Ας αναφέρουμε μερικά παραδείγματα:
Η τοποθέτηση φωτιστικών ασφαλείας θα μας παρέχει το φωτισμό, ώστε μετά από διακοπή ρεύματος που συνήθως παρουσιάζεται σε σεισμούς και αυτονόητα σε φωτιές, θα βοηθήσει τον πληθυσμό να μετακινηθεί με ασφάλεια.
Η τοποθέτηση φωτιζόμενων ενδεικτικών πινακίδων που υποδεικνύουν τις εξόδους, μας μειώνει την πιθανότητα σύγχυσης και λανθασμένης όδευσης. Στις περιπτώσεις όπου χρειάστηκε να εκκενωθεί γρήγορα ένας χώρος (φωτιά – διαρροή αερίου κ.λπ.) παρατηρήθηκε πως ένα ποσοστό ατόμων ακολούθησε μηχανικά μια δίοδο που κατέληγε σε αδιέξοδο – διότι δεν γνώριζε το χώρο – είτε πάνω στη σύγχυση κατευθύνθηκε στην εστία του προβλήματος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώνει τους Οργανισμούς, να τοποθετούν ηχητικά και οπτικά συστήματα προειδοποίησης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες
(παρατηρούνται συνήθως στις κεντρικές πύλες – εισόδους νοσοκομείων, εταιρειών, υπηρεσιών κοινής ωφέλειας κ.λπ.).

Σενάριο έκτακτης ανάγκης
Έτσι λοιπόν, ας φανταστούμε ένα σενάριο.
Στο Χ Οργανισμό, σε ημέρα εργάσιμη όπου υπάρχει αριθμός πολιτών και εξυπηρετούνται και άτομα με ειδικές ανάγκες, εκδηλώνεται πυρκαγιά. Οι πολίτες καλούνται να εκκενώσουν το κτίριο και ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία.
Ο πολίτης ο οποίος έχει πρόβλημα όρασης, θα ακούει την οχλαγωγία, τις φωνές, ενδεχομένως και κάποιους οι οποίοι θα τελούν σε πανικό, χωρίς να μπορεί να δει τι ακριβώς συμβαίνει ή τι πρέπει να κάνει. Ο πολίτης με προβλήματα ακοής θα βλέπει τους εργαζόμενους να φεύγουν βιαστικά, τον κόσμο να τρέχει προς τις εξόδους, αλλά δεν θα μπορεί να ακούσει ότι πρέπει για κάποιο λόγο να ακολουθήσει την πλησιέστερη έξοδο.
Εάν τώρα τοποθετήσουμε ανά διαστήματα φωτιστικά ερυθρού χρώματος και σημαντήρες ήχου, θα μπορέσουν και οι δύο περιπτώσεις στο παραπάνω παράδειγμα να αντιληφθούν ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει και να πράξουν ανάλογα. Ο σεβασμός στους ανθρώπους με ιδιαιτερότητες δεν εκφράζεται μόνο με ευχολόγια αλλά και με πράξεις οι οποίες το αποδεικνύουν
Η χρήση αυτοματοποιημένου συστήματος το οποίο θα αναγγέλλει ηχογραφημένο μήνυμα με οδηγίες εξόδου και τους χώρους συγκέντρωσης, μας βοηθά στο να χρησιμοποιήσουμε τους ανθρώπινους πόρους αποκλειστικά στη διαδικασία εκκένωσης, απαλλαγμένες δε από την ένταση της στιγμής, οι οδηγίες οι οποίες εκφωνούνται με σταθερή ομιλία και ευκρίνεια μπορούν και να γίνουν κατανοητές πιο εύκολα αλλά και να μειώσουν την πρόκληση πανικού.
Η χρήση πυροστεγών θυρών οι οποίες κλείνουν αυτόματα σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς, μας εξασφαλίζουν πυροδιαμερίσματα (ασφαλείς χώρους) τα οποία εμποδίζουν την επέκταση της φωτιάς, δίνοντας το χρόνο στα συνεργεία κατάσβεσης και δημιουργώντας ασφαλείς οδεύσεις προς τον εξωτερικό χώρο.
Σχετικά μικρές εστίες φωτιάς δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα σε κτίρια, θέτοντας σε κίνδυνο εργαζόμενους διότι δεν είχε προβλεφθεί η εγκατάσταση τεχνικών αναστολέων, όπως άλλωστε προβλέπονται και από τις κείμενες διατάξεις περί ενεργητικής και παθητικής πυρασφάλειας.
Εάν τώρα συνδυάσουμε όλα τα παραπάνω με ένα κεντρικό σημείο αναφοράς όπως το κέντρο λήψης σήματος έκτακτης ανάγκης – που σε χώρες του εξωτερικού συνδυάζεται παράλληλα με το κέντρο ασφαλείας – επιτυγχάνεται η διαρκής εποπτεία και η άμεση σήμανση συναγερμού για τις περιπτώσεις που συζητάμε. Έτσι εντοπίζεται το πρόβλημα στην περιοχή εκείνη του κτιριακού συγκροτήματος ή του μεμονωμένου κτιρίου στην οποία θα παρουσιαστεί, κατευθύνοντας με ακρίβεια την ομάδα άμεσης επέμβασης, τα πυραγήματα, τα σωστικά συνεργεία και τη δημόσια δύναμη κατάσβεσης, η οποία εκ των πραγμάτων δεν γνωρίζει τη δομή και το αρχιτεκτονικό ανάγλυφο του κάθε κτιρίου ξεχωριστά.
Οι δυνατότητες του κέντρου παρακολούθησης ταυτόχρονα με τη φυσική και την τεχνική ασφάλεια διαφοροποιούνται με τη φύση, την αποστολή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει ο κάθε Οργανισμός ξεχωριστά, θέτοντας σε προτεραιότητα τα σημεία εκείνα που πιθανά θα παρουσιαστεί το πρόβλημα.
Η κατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισης γεγονότων που υπερβαίνουν τα καθημερινά, οι ασκήσεις και η χρήση τεχνικών μέσων, ας γίνουν ο κανόνας για εκείνους που εξυπηρετούν σε επίπεδο ιδιωτικής ασφάλειας το κοινωνικό σύνολο, πέρα από τα αυτονόητα καθήκοντά τους.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΙΑΚΟΥ