Σένγκεν: Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας της ΕΕ

Τι είναι ο χώρος Σένγκεν;

Ως χώρος χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, ο χώρος Σένγκεν αποτελεί έναν από τους κύριους πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η κατάργηση των συνοριακών ελέγχων άρχισε το 1995, δίνοντας στους πολίτες της ΕΕ το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και άρα τη δυνατότητα διαμονής, σπουδών, εργασίας και συνταξιοδότησης οπουδήποτε στην ΕΕ. Οι τουρίστες και οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να επωφεληθούν από τα δικαιώματα αυτά.

Τα κράτη του χώρου Σένγκεν

Η ζώνη του Σένγκεν συμπεριλαμβάνει 26 χώρες, 22 χώρες της ΕΕ και τέσσερις εκτός της ΕΕ: την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Λιχτενστάιν.

Στη ζώνη Σένγκεν περιλαμβάνονται όλες οι χώρες της ΕΕ εκτός από έξι: η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο που έχουν ζητήσει την εξαίρεσή τους («opt-out») από τη συνθήκη Σένγκεν και διατηρούν τον δικό τους χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας∙ από την πλευρά τους, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος και η Ρουμανία αναμένεται να προσχωρήσουν σε δεδομένο χρόνο στη Συνθήκη του Σένγκεν.

Σκοπός και οφέλη

Έως 3,5 εκατομμύρια άτομα ταξιδεύουν καθημερινά σε ένα εσωτερικό σύνορο της ΕΕ. Η ελεύθερη κυκλοφορία μπορεί στην πράξη να συνεπάγεται διαφορετικά δικαιώματα για διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων, από τουρίστες έως οικογένειες.

Όλοι οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να παραμείνουν σε άλλη χώρα της ΕΕ ως τουρίστες για διάστημα έως και τρεις μήνες με έγκυρο διαβατήριο ή ταυτότητα. Επίσης, μπορούν να ζήσουν σε άλλο κράτος μέλος για εργασία, με το δικαίωμα να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και οι υπήκοοι της χώρας αυτής. Οι επιχειρηματίες επωφελούνται από την ελευθερία εγκατάστασης και οι σπουδαστές έχουν το δικαίωμα να σπουδάσουν οπουδήποτε στην ΕΕ.

Το κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει εκ νέου σε εκτιμώμενο κόστος από 100 δισ. ευρώ έως και 230 εκατ. ευρώ μέσα σε διάστημα 10 ετών και θα εμπόδιζε τη διασυνοριακή μετακίνηση για 1,7 εκατ. άτομα.

Διασφάλιση ασφάλειας

Οι κανόνες του Σένγκεν καταργούν τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, ενώ εναρμονίζουν και ενισχύουν την προστασία των εξωτερικών συνόρων της περιοχής. Μόλις εισέλθουν στο χώρο Σένγκεν, οι άνθρωποι μπορούν να ταξιδεύουν από τη μία χώρα στην άλλη χωρίς να υποβάλλονται σε συνοριακούς ελέγχους. Ωστόσο, οι εθνικές αρχές ενδέχεται να ελέγχουν τους ανθρώπους στα εσωτερικά σύνορα ή κοντά στα εσωτερικά σύνορά τους, εάν οι πληροφορίες και η εμπειρία από την αστυνομία δικαιολογούν προσωρινή επιτήρηση.

Το Σένγκεν περιλαμβάνει επίσης μια κοινή πολιτική θεωρήσεων για σύντομες διαμονές από μη κοινοτικούς πολίτες και βοηθά τα συμμετέχοντα κράτη να ενώσουν τις δυνάμεις τους στην καταπολέμηση του εγκλήματος με τη βοήθεια της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας.

Το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν ενισχύεται για να προσφέρει περισσότερη ασφάλεια στους Ευρωπαίους. Ανακαλύψτε τις βελτιώσεις στα γραφήματά μας.

Εξωτερικά και εσωτερικά σύνορα

Η λειτουργία των κανόνων του Σένγκεν επηρεάστηκε από την αύξηση των μεταναστευτικών ροών στην ΕΕ το 2015 και από τις αυξημένες ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων των τρομοκρατικών και σοβαρών διασυνοριακών εγκληματικών δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα την επανεισαγωγή των συνοριακών ελέγχων από πολλά κράτη μέλη.

Το Κοινοβούλιο επέκρινε τη συνέχιση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στον χώρο Σένγκεν σε έκθεση που εγκρίθηκε στις 30 Μαΐου 2018. Οι προσωρινές εσωτερικοί συνοριακοί έλεγχοι εντός του χώρου Σένγκεν έχουν τεθεί σε ισχύ για τρία χρόνια. Οι βουλευτές του ΕΚ πιέζουν για σαφέστερους όρους για τη χρήση τους ως έσχατο μέτρο.

Προκλήσεις και απαντήσεις της ΕΕ

Η διαχείριση της μετανάστευσης και η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της είναι μια πρόκληση για την Ευρώπη. Μέχρι το 2015 εντοπίστηκαν έως και 1,83 εκατομμύρια παράνομες διαβάσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Αν και το ποσοστό αυτό μειώθηκε σε 150,114 το 2018, η ΕΕ προσπαθεί να ενισχύσει τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις αιτήσεις ασύλου.

Αυτές οι προκλήσεις προκάλεσαν σημαντικές εξελίξεις στην πολιτική διαχείρισης των συνόρων .Αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τη δημιουργία μέσων και φορέων όπως το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνόρων και Ακτοφυλακής (FRONTEX) ή ένα νέο σύστημα καταχώρισης και εξόδου από τα εξωτερικά σύνορα της ζώνης Σένγκεν.

Οι ταξιδιώτες που δεν χρειάζονται θεώρηση θα εξεταστούν στο μέλλον πριν φτάσουν στην ΕΕ χρησιμοποιώντας το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Εξουσιοδότησης Ταξιδιών (Etias) προκειμένου να ανιχνεύσουν εγκληματίες, τρομοκράτες ή οποιονδήποτε άλλον που αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια πριν φτάσουν στην ΕΕ . Αυτοί οι έλεγχοι θα μπορούσαν να ξεκινήσουν ήδη από το 2021.

Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν το σχέδιο παροχής ενός μόνιμου σώματος 10.000 συνοριοφυλάκων στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνόρων και Ακτοφυλακής μέχρι το 2027 για την ενίσχυση της ασφάλειας της Ευρώπης.

πηγή: www.europarl.europa.eu