PSIM εφαρμογές….ο άγνωστος Χ στα συστήματα ασφαλεία

Ίσως όταν ακούμε σήμερα τον όρο PSIM δεν μας έρχεται τίποτα στο νου. Όμως μπορεί πίσω από αυτήν την άγνωστη σε πολλούς έννοια, να κρύβεται η νέα τάση που θα κυριαρχήσει στα συστήματα ασφαλείας τα επόμενα χρόνια. Το Security Manager για ακόμη μία φορά δεν μένει στα ήδη γνωστά, αλλά προσφέρει στους αναγνώστες του την πιο έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση για όλες τις νεότερες εξελίξεις.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς οι διάφορες εξελίξεις σε κλάδους που με την πρώτη ματιά δεν συγχέονται μεταξύ τους, δίνουν το ερέθισμα για την ανάπτυξη νέων εφαρμογών και συστημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο αποτυπώνεται και η μετεξέλιξη του ρόλου των υπεύθυνων ασφαλείας των διαφόρων επιχειρήσεων ή Οργανισμών.

Από απλοί επικεφαλής των φυλάκων με μια προϋπηρεσία σε Σώματα Ασφαλείας ή στις Ένοπλες Δυνάμεις, ο ρόλος τους πλέον έχει μετεξελιχθεί σε πολυδιάστατα στελέχη που οφείλουν να κατέχουν γνώσεις από διάφορα και ποικίλα αντικείμενα. Παράλληλα έχει αναβαθμισθεί και η θέση τους στην εταιρική πυραμίδα, καθώς πολλές φορές αναφέρονται κατευθείαν στη Διοίκηση. Αυτό φυσικά δεν έγινε τυχαία, αλλά υπήρξαν πολλοί παράγοντες που συνέβαλαν. Η αύξηση των κινδύνων αλλά και η ανάγκη για τις επιχειρήσεις να θωρακιστούν απέναντι σε αυτές τις απειλές, οδήγησε στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζεται πλέον η φυσική ασφάλεια, αλλά και τα στελέχη που είναι υπεύθυνα για τη διασφάλισή της. Επιπλέον όμως ανάγκασε και τους ανθρώπους του χώρου να επεκτείνουν τις γνώσεις τους σε άλλους τομείς, καθώς θα έπρεπε πλέον να χρησιμοποιούν εργαλεία από άλλους χώρους. Ο χώρος της πληροφορικής αποτέλεσε τη βασική πηγή άντλησης νέων χρήσιμων εργαλείων. Η ασφάλεια άλλωστε δεν αποτελεί εξαίρεση από άλλους χώρους, καθώς η πληροφορική έχει εισβάλλει οριζόντια σε όλες τις δραστηριότητες μιας επιχείρησης. Εντύπωση φυσικά προκαλεί και το γεγονός ότι οι αλλαγές αυτές δεν είναι σταθερές, αλλά συνεχώς εμφανίζονται και νέες εξελίξεις που επιζητούν την προσοχή όλων όσοι ασχολούνται με αυτόν το χώρο.
Μία από τις σημαντικότερες έννοιες με την οποία ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι στο πλαίσιο αυτών των αλλαγών είναι και η σύγκλιση των συστημάτων. Με αυτήν την έννοια που προέρχεται από το χώρο της πληροφορικής – εξ ου και οι αλληλεπιδράσεις που αναφέραμε προηγουμένως – εννοούμε τη συνεργασία των διαφορετικών ηλεκτρονικών συστημάτων που σχετίζονται με τη φυσική ασφάλεια. Δηλαδή των συστημάτων CCTV, συναγερμού και ελέγχου πρόσβασης. Μέσω αυτής της συνεργασίας εξασφαλίζεται η αποδοτικότερη χρήση τους και ο καλύτερος έλεγχος των εγκαταστάσεων όσον αφορά στο θέμα της ασφάλειας. Η σύγκλιση λοιπόν των διαφόρων συστημάτων αποτελούσε την τελευταία περίοδο το πιο ενδιαφέρον θέμα για τις μελλοντικές τάσεις που θα κυριαρχήσουν στο χώρο των συστημάτων ασφαλείας. Πολύ πρόσφατα όμως το φως των προβολέων φαίνεται ότι πέφτει σε ένα άλλο θέμα, που για πολλούς αναμένεται ότι θα αποτελέσει τα επόμενα χρόνια τη νέα κυρίαρχη τάση.
Πρόκειται για τα συστήματα PSIM. Το ακρωνύμιο των όρων προέρχεται από τις λέξεις Physical Security Information Management και όπως σωστά αντιλαμβάνεστε προέρχεται και αυτό από το χώρο της πληροφορικής. Αποδίδοντας τον όρο στην ελληνική, θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε Πληροφοριακά Συστήματα Διαχείρισης της Φυσικής Ασφάλειας. Τι περιλαμβάνει όμως αυτός ο όρος και τι ακριβώς προσφέρουν;

Η εξέλιξη και ο ορισμός
Αν θέλουμε να ανατρέξουμε λίγο στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι εδώ και αρκετά χρόνια στο χώρο της διοίκησης δημόσιων ή ιδιωτικών Οργανισμών και ειδικότερα μεγάλου μεγέθους, χρησιμοποιούνται Πληροφοριακά Συστήματα που αποσκοπούν στην ανάλυση επιχειρησιακών δεδομένων με σκοπό την εκτίμηση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από τη χρήση διαφορετικών εναλλακτικών σεναρίων και εντέλει την εύρεση της βέλτιστης λύσης. Αυτή η κατηγορία Πληροφοριακών Συστημάτων ονομάζεται Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων (Decision Support System) και έχουν ευρεία χρήση σε αρκετές επιχειρησιακές λειτουργίες. Πάνω λοιπόν σε αυτήν τη λογική των Πληροφοριακών Συστημάτων Διοίκησης αναπτύχθηκαν τα PSIM, που αποτελούν ουσιαστικά την εφαρμογή τους πάνω σε θέματα ασφάλειας. Λαμβάνουν δεδομένα και πληροφορίες από τα επιμέρους συστήματα ασφαλείας, τα επεξεργάζονται και παρουσιάζουν τα αποτελέσματά τους στο χρήστη υπό μια ενιαία μορφή. Τα λογισμικά που ανήκουν στην κατηγορία των PSIM επιτρέπουν στα τμήματα ασφαλείας να διαχειρίζονται την έκθεση των Οργανισμών απέναντι στους διάφορους κινδύνους. Έχουν σχεδιαστεί ώστε να προσφέρουν ένα εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη ενός σχεδίου ασφαλείας μέσα σε έναν Οργανισμό. Εντούτοις δεν αποτελούν απλώς ένα εργαλείο διαχείρισης συμβάντων, όπως πολλοί έχουν τη λανθασμένη εντύπωση. Αντιθέτως, έχουν τη δυνατότητα συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών από όλους τους αισθητήρες των επιμέρους συστημάτων ασφαλείας και βάσει αυτών και με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων δημιουργούν σενάρια ώστε ο χρήστης να μπορεί να επιλέγει τη βέλτιστη λύση, που θα οδηγεί στην καλύτερη διαχείριση της συνολικής ασφάλειας του οργανισμού. Η διαχείριση των συμβάντων αποτελεί μόνο μία πτυχή από τις δυνατότητες που προσφέρουν τα PSIM συστήματα, σε αντίθεση με τα συστήματα διαχείρισης συμβάντων. Οι εφαρμογές διαχείρισης συμβάντων μπορούν να διαχειριστούν ένα έκτακτο συμβάν με τη χρήση δεδομένων από όλα τα επιμέρους συστήματα (εδώ εμφανίζεται ακριβώς η έννοια της ενοποίησης που προαναφέραμε) αλλά τα PSIM συστήματα εκτός αυτού επιτρέπουν την κατάστρωση σχεδίων και σεναρίων πριν την εμφάνιση συμβάντων. Αποτελούν δηλαδή ένα εργαλείο χάραξης μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής και όχι απλώς ένα μέσο αντιμετώπισης μεμονωμένων περιστατικών. Επιπλέον τα PSIM βάσει ακριβώς αυτών των δεδομένων που συλλέγουν συνεχώς, επιτρέπουν και την καλύτερη διαχείριση των καθημερινών λειτουργιών της επιχείρησης όσον αφορά στον τομέα ασφάλεια.

Κριτήρια χαρακτηρισμού
Αρκετές είναι οι εφαρμογές όπου οι δημιουργοί τους ισχυρίζονται ότι ανήκουν στην κατηγορία των PSIM, δεν διαθέτουν όμως όλες τα απαραίτητα χαρακτηριστικά για να ενταχθούν στη συγκεκριμένη κατηγορία. Πέντε είναι τα βασικά στοιχεία που εντάσσουν μία εφαρμογή στην κατηγορία PSIM:
Συλλογή (Collection): Τα λογισμικά τύπου PSIM συλλέγουν πληροφορίες από επιμέρους συστήματα ή συσκευές ασφαλείας.
Ανάλυση (Analysis): Στη συνέχεια οι εφαρμογές PSIM αναλύουν τα δεδομένα, τα συμβάντα και τους συναγερμούς, προκειμένου να αναγνωρίσουν ποια είναι η πραγματική κατάσταση και να θέσουν προτεραιότητες αντιμετώπισης.
Επιβεβαίωση (Verification): Τα λογισμικά τύπου PSIM παρουσιάζουν όλα τα δεδομένα μέσω ενός εύχρηστου και παραστατικού τρόπου, ώστε ο χρήστης να μπορεί να επιβεβαιώσει άμεσα την ορθότητά τους.
Επίλυση (Resolution): Το σύστημα πλέον παρέχει Επιχειρησιακές διαδικασίες (SOP) καθώς και οδηγίες αντιμετώπισης κάθε συμβάντος σε κάθε στάδιο (βήμα – βήμα) που βασίζονται στις υφιστάμενες πολιτικές της επιχείρησης, ώστε να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση της κατάστασης. Επιπρόσθετα, τα συστήματα που εφαρμόζονται σε Οργανισμούς με πολλές εγκαταστάσεις έχουν τη δυνατότητα να μοιράζονται μεταξύ τους πληροφορίες, ώστε βάσει της αποκτηθείσας εμπειρίας να αναπτύσσονται τα πιο εφαρμόσιμα σχέδια αντιμετώπισης κρίσιμων καταστάσεων.
Αναφορά (Reporting): Τα λογισμικά τύπου PSIM συλλέγουν όλες τις πληροφορίες και τις ενέργειες που έχουν γίνει και τις παρουσιάζουν σε τελικές αναφορές. Παράλληλα, όλα αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεταγενέστερες εκπαιδεύσεις ή και αναλύσεις των καταστάσεων προκειμένου να βελτιώνονται ακόμα περισσότερο οι μέθοδοι αντιμετώπισης.
Χωρίς αυτές τις παραπάνω δυνατότητες, μια εφαρμογή δεν μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία των PSIM. Υπάρχουν εφαρμογές που προσεγγίζουν τις δυνατότητες των PSIM, γνωστές και ως "near PSIM" ή "PSIM lite", χωρίς όμως να εκπληρώνουν στο απόλυτο αυτές τις πέντε συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για το λόγο αυτό οι υποψήφιοι χρήστες οφείλουν να εξετάζουν τις επιλογές που έχουν και να διαπιστώνουν αν όντως αυτές εκπληρούν αυτά τα κριτήρια.

Πού απευθύνονται οι εφαρμογές
Ένα ενδιαφέρον ερώτημα που πάντα χρήζει απάντησης – ειδικά όταν αναφερόμαστε σε μια τόσο νέα κατηγορία εφαρμογών, είναι πού μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Μέχρι στιγμής χρησιμοποιούνται κυρίως – και φυσικά, τα παραδείγματα που χρησιμοποιούμε είναι από το εξωτερικό – στο δημόσιο τομέα, όπου κυρίως μεγάλοι δήμοι με πάνω από τρία εκατομμύρια κατοίκους αλλά και μικρότεροι, κάνουν χρήση των δυνατοτήτων τους. Μεγάλη είναι η συμβολή των εφαρμογών PSIM στη διαχείριση μεγάλων εκδηλώσεων. Παραδείγματος χάρη, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες που θα διοργανωθούν αυτό το καλοκαίρι στο Λονδίνο, θα συρρεύσουν εκατομμύρια άνθρωποι (επισκέπτες, αθλητές, εργαζόμενοι, εθελοντές). Η αντιμετώπιση των συμβάντων όχι μόνο σε επίπεδο ασφάλειας έναντι κάποιας τρομοκρατικής ή εγκληματικής ενέργειας, αλλά και σε επίπεδο ασφάλειας έναντι κάποιας φυσικής καταστροφής ή ενός ατυχήματος σε τόσο μεγάλο επίπεδο, μπορεί να γίνει μόνο μέσω μιας εφαρμογής PSIM.
Όμως σταδιακά διαδίδονται και στον ιδιωτικό τομέα με μεγαλύτερη απήχηση σε Οργανισμούς όχι απαραίτητα πάρα πολύ μεγάλου μεγέθους, αλλά με εκτεταμένες εγκαταστάσεις και υψηλά επίπεδα ασφάλειας. Αεροδρόμια, εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, τηλεπικοινωνιακά κέντρα, λιμάνια, βιομηχανίες, αποτελούν μόνο μερικές από τις εγκαταστάσεις στις οποίες μια ολοκληρωμένη εφαρμογή PSIM μπορεί να φανεί χρήσιμη.

Τι νέο φέρνουν…
Με την εισαγωγή των συστημάτων PSIM έκαναν έντονη την εμφάνισή τους και δύο όροι που ήταν μεν γνωστοί μέχρι σήμερα, αλλά δεν τους συναντούσαμε με την ίδια συχνότητα. Το security awarenness (Επαγρύπνηση Ασφάλειας) αποδίδει λεκτικά τις προσπάθειες που γίνονται από έναν Οργανισμό για να διαφυλάσσει και να προστατεύει τις εγκαταστάσεις, τις υποδομές, τους ανθρώπους που κινούνται μέσα στους χώρους του, αλλά και τα πληροφοριακά συστήματα. Όπως ακριβώς είναι δομημένη αυτή η έννοια, αποτελεί ίσως την καλύτερη απάντηση στο τι κάνουν τα συστήματα PSIM. Βελτιώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι υπεύθυνοι ασφαλείας διαχειρίζονται το security awareness του Οργανισμού τους.
Μία άλλη έννοια είναι το system agnostic. Τα συστήματα PSIM οφείλουν να είναι system agnostic, δηλαδή συνδέονται και λαμβάνουν πληροφορίες από όλες τις συσκευές, ανεξάρτητα από τον κατασκευαστή τους και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. Αυτό που ενδιαφέρει τις εφαρμογές PSIM είναι τα δεδομένα που λαμβάνουν από τις συσκευές και τα επιμέρους συστήματα και όχι αυτές καθαυτές οι συσκευές.

Λόγοι χρήσης
Πώς όμως από τα ξεχωριστά και ανεξάρτητα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας φθάσαμε στην επιδιωκόμενη ενοποίησή τους (integration) και φυσικά στις εφαρμογές PSIM; Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν τη βιομηχανία συστημάτων ασφαλείας να αντλήσει για ακόμη μία φορά τεχνογνωσία από τον κλάδο της πληροφορικής αλλά και της επιχειρησιακής έρευνας (τα μοντέλα των PSIM βασίζονται σε αρχές της επιχειρησιακής έρευνας) και να αναπτύξει αυτές τις ολοκληρωτικές εφαρμογές; Τις αποκαλούμε ολοκληρωτικές, ακριβώς διότι αντιμετωπίζουν υπό ένα ολικό πρίσμα το θέμα της ασφάλειας.
Καταρχήν η αύξηση της χρήσης και η εξάπλωση των ηλεκτρονικών συστημάτων δημιούργησαν έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε μεγάλους Οργανισμούς ή εκτεταμένες εγκαταστάσεις που καθιστούν δύσκολη και οικονομικά ασύμφορη την ορθή επεξεργασία αυτών των δεδομένων, από έναν ή περισσότερους ανθρώπινους χειριστές. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι μόνο να λαμβάνουμε πληροφορίες, αλλά να μπορούμε και να τις επεξεργαζόμαστε. Εδώ εισέρχονται τα μοντέλα που χρησιμοποιούν οι εφαρμογές PSIM, τα οποία λαμβάνουν αυτές τις πληροφορίες, τις επεξεργάζονται και παρουσιάζουν στους χρήστες τα αποτελέσματα με ένα εύχρηστο τρόπο. Επιπλέον, βάσει αυτών των δεδομένων καταστρώνουν και αναπτύσσουν σενάρια αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών, οπότε οι υπεύθυνοι του τμήματος ασφαλείας μπορούν ευκολότερα να δουν τις οποιεσδήποτε επιπτώσεις που θα έχει μία απόφασή τους και βάσει αυτών να ενεργήσουν ανάλογα.
Επειδή ζούμε στην εποχή της τεκμηρίωσης όπου κάθε επιχειρησιακό σύστημα δεν αρκεί απλά να λειτουργεί αποτελεσματικά, αλλά απαιτείται να μπορούν οι χρήστες του να το αποδεικνύουν, οι εφαρμογές PSIM μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία τυπικών λειτουργικών διαδικασιών (Standard Operating Procedures- SOP). Οπότε πλέον το γενικό σχέδιο – σύστημα ασφαλείας του Οργανισμού θα αποτελείται από σαφείς και τεκμηριωμένες διαδικασίες, που όχι μόνο θα βοηθούν τους χειριστές του να μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα σε έκτακτες περιστάσεις, αλλά παράλληλα αυτοί θα μπορούν να αποδεικνύουν τη λειτουργικότητά του σε περιπτώσεις εξωτερικών ελέγχων από άλλους Οργανισμούς (ασφαλιστικούς φορείς, Οργανισμούς πιστοποίησης ή κρατικούς φορείς).
Μια άλλη σημαντική δυνατότητα των εφαρμογών PSIM είναι ότι μπορούν να παρέχουν όλες αυτές τις πληροφορίες, αλλά και τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Οπότε βελτιώνεται και η ταχύτητα αντίδρασης του τμήματος ασφάλειας και ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις από ένα συμβάν, που αν το αφήσουμε να εξελιχθεί μπορεί να καταστεί ανεξέλεγκτο και επικίνδυνο για τις εγκαταστάσεις αλλά και τους ανθρώπους του Οργανισμού.
Όμως οι εφαρμογές PSIM δεν βοηθούν μόνο στην αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών ή στο σχεδιασμό σεναρίων. Μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ανάλυση προηγούμενων συμβάντων, πώς έγινε ο χειρισμός του και τι πιθανώς θα μπορούσε να είχε γίνει καλύτερα. Ήταν παραδείγματος χάρη οι αντιδράσεις όλων των εμπλεκόμενων σωστές και έγκαιρες; Ποια διαδικασία οδηγεί σε αποτελέσματα αντίθετα από αυτά που επιδιώκουμε και χρήζει βελτίωσης ή αλλαγής;
Ορμώμενοι από το γεγονός που αναφέραμε στις προηγούμενες παραγράφους, δηλαδή της μεγάλης εξάπλωσης των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτή η αύξηση προκάλεσε και μια διόγκωση στους προϋπολογισμούς των Οργανισμών. Επρόκειτο για ένα έξοδο που μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν υπήρχε καθόλου, ενώ τώρα η ανάγκη του προβάλλεται ως επιτακτική. Είναι λογικό λοιπόν για τις διοικήσεις των Οργανισμών να επιζητούν αυτό το κόστος να έχει όσο το δυνατό μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα. Ειδικά σήμερα όπου οι προϋπολογισμοί βρίσκονται υπό το μικροσκόπιο των οικονομικών υπηρεσιών με στόχο τη μείωση ή και την αποφυγή των περιττών εξόδων. Μπορεί λοιπόν κάποιος να επενδύσει ένα σημαντικό ποσό στη χρήση ενός εκτεταμένου δικτύου συστημάτων ασφαλείας (συναγερμοί, CCTV, access control και πυρανίχνευση) αλλά να μη μπορεί να τα χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά (λόγω αδυναμίας χρήσης των πληροφοριών που αυτά συλλέγουν). Εδώ η χρήση των PSIM μπορεί να φανεί πολύ σημαντική, καθώς ακριβώς αυξάνουν την αποτελεσματικότητα των εγκατεστημένων συστημάτων ασφαλείας και αυξάνουν το βαθμό ανταποδοτικότητας της επένδυσης που έχει γίνει σε αυτά (Return Of Investment- ROI).

Μύθοι και παρανοήσεις
Οι εφαρμογές PSIM μπορεί να ανήκουν στην κατηγορία των λογισμικών, αλλά δεν μπορούν να αγοραστούν ως έτοιμες λύσεις (off the shelf – από το ράφι). Καθώς για να κατασκευασθεί μία εφαρμογή PSIM για ένα Οργανισμό θα πρέπει πρώτα να γίνουν κατανοητές από τους προγραμματιστές οι διαδικασίες που ακολουθεί η συγκεκριμένη επιχείρηση, αλλά κα η τεχνολογία των συστημάτων που χρησιμοποιεί. Οπότε, εξ ορισμού οφείλει η ομάδα που θα αναπτύξει την εφαρμογή PSIM να ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη επιχείρηση εξαρχής.
Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να συγχέουμε ότι οι εφαρμογές PSIM σχετίζονται αποκλειστικά με την ασφάλεια. ¶λλωστε στην αρχή του άρθρου είδαμε ότι οι καταβολές τους προέρχονται από Γενικά Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης, οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν με την κατάλληλη διαμόρφωση ως τέτοια, να επεξεργάζονται δεδομένα και από άλλες λειτουργίες της επιχείρησης και να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα.

Επιχειρησιακή συνέχεια
Ένα από τα κρίσιμα θέματα για την επιτυχή λειτουργία μιας επιχείρησης είναι το κατά πόσο μπορεί να προσφέρει στους πελάτες της συνεχή παροχή των υπηρεσιών της, ακόμα και σε περίπτωση απρόβλεπτων καταστάσεων. Το γνωστό και αποκαλούμενο business continuity αποτελεί ένα από τα μεγάλα στοιχήματα που οφείλουν να κερδίσουν οι Οργανισμοί (δημόσιοι και ιδιωτικοί) στην προσπάθειά τους να φανούν ανταγωνιστικοί. Αναλογιστείτε ένα αεροδρόμιο του οποίου διακόπτεται η λειτουργία, μία τράπεζα στην οποία σταματούν τα πληροφοριακά συστήματα, ένα εργοστάσιο που δεν μπορεί να συνεχίσει την παραγωγή ή τη διακοπή σηματοδότησης στην περίπτωση ενός δήμου. Όλα αυτά αποτελούν ορισμένες από τις περιπτώσεις όπου τα συστήματα PSIM μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Μπορεί ίσως η χρήση τους ακόμα να φαίνεται πολυτέλεια, όμως αν αναλογιστούμε τον όγκο των δεδομένων που συλλέγονται από την εκτεταμένη χρήση των σύγχρονων συστημάτων ασφάλειας και το πώς μπορούν αυτά τα δεδομένα να αξιοποιούνται κατάλληλα, τότε μάλλον ακόμα και σήμερα που βρισκόμαστε σε ένα σχετικά πρώιμο στάδιο ανάπτυξης των εφαρμογών PSIM, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την προηγούμενη σκέψη. Πόσο δε στο μέλλον, όπου η χρήση τους θα είναι ακόμα περισσότερο επιβεβλημένη.

Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ