Πιστοποίηση Συστημάτων Ασφάλειας & Πυρανίχνευσης

Η πιστοποίηση προϊόντων και συστημάτων ασφάλειας και πυρανίχνευσης και στην ευρωπαϊκή αγορά, αποτελεί ένα κεφάλαιο στο χώρο που θα μας απασχολεί ολοένα και περισσότερο.

Το άρθρο βασίζεται σε παρουσίαση που πραγματοποίησε ο κος Τάκης Οικονομίδης Διευθύνων Σύμβουλος της Paradox Hellas στα πλαίσια του 2ου Συνεδρίου Security Project 2014

Ευρωπαϊκή Ένωση και οργανωτικό πλαίσιο
Επιχειρώντας καταρχήν μια μικρή ιστορική αναδρομή στο θέμα των προτύπων, θα λέγαμε ότι η έναρξη των διαδικασιών δημιουργίας προτύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε το 1959. Η βασική φιλοσοφία κάτω από την οποία δημιουργήθηκε αυτή η διαδικασία ήταν και είναι να βοηθηθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να μπορούν να διοχετεύουν τα προϊόντα τους σε περισσότερες αγορές χωρίς απαγορεύσεις ή περιορισμούς. Το έργο αυτό το ανέλαβαν θεσμοθετημένα όργανα με την συνδρομή των εθνικών επιτροπών που δημιουργήθηκαν από τα μέλη κράτη.
Αναφορικά με τους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς Τυποποίησης, στη κορυφή βρίσκονται ο Κοινός Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τυποποίησης CEN / CENELEC (Joint European Standards Institution CEN / CENELEC). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης CEN και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης CENELEC είναι μη κερδοσκοπικοί Οργανισμοί. Πιο αναλυτικά η CEN ιδρύθηκε το 1961 και αποτελείται από τους Εθνικούς Οργανισμούς Τυποποίησης των 27 κρατών μελών της Ε.Ε., ενώ η CENELEC ιδρύθηκε το 1959 και αποτελείται από τις αντίστοιχες Εθνικές Επιτροπές Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης. Από το 1982, οι δύο αυτοί Οργανισμοί συστεγάζονται, έχοντας έδρα τις Βρυξέλλες και αποτελούν πλέον τον Κοινό Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης CEN / CENELEC.
Το ETSI (European Telecommunications Standards Institute) ιδρύθηκε το 1988 και είναι ένας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Οργανισμός. Παράγει προδιαγραφές για την πιστοποίηση Τηλεπικοινωνιών, Πληροφοριών και Δικτύων, όπως σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, ραδιοφώνου, διαδικτύου κ.τ.λ. Κύριος στόχος της CEN / CENELEC είναι η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος Τυποποίησης που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες των κρατών – μελών της Ε.Ε. Αντικείμενο των δραστηριοτήτων της CEN / CENELEC είναι η εκπόνηση των Ευρωπαϊκών Προτύπων ΕΝ τα οποία θα προωθήσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην παγκόσμια αγορά και θα συμβάλλουν στη δημιουργία της εσωτερικής Ευρωπαϊκής Αγοράς.

Εθνικοί Οργανισμοί Διαπίστευσης – Τυποποίησης
Κάθε χώρα μέλος έχει ορίσει έναν εθνικό φορέα τυποποίησης ο οποίος συμμετέχει στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό CEN / CELELEC (ΕΛΟΤ). Σκοπός των εθνικών οργανισμών τυποποίησης είναι η εκπόνηση και διάδοση των Ευρωπαϊκών Προτύπων. Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, σκοπός του ΕΛΟΤ (Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης) είναι η εκπόνηση, έκδοση και προώθηση της εφαρμογής και χρήσης Ελληνικών προτύπων και τυποποιητικών εγγράφων. Τα έγγραφα αυτά δημιουργούνται από την υιοθέτηση, ως Ελληνικών, των ευρωπαϊκών προτύπων, τα οποία εκπονούνται από εκπροσώπους-εμπειρογνώμονες των Εθνικών Οργανισμών Τυποποίησης των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω διαδικασιών που εποπτεύουν οι ευρωπαϊκοί Οργανισμοί Τυποποίησης: CEN/CENELEC και ETSI. Επίσης, είναι υπεύθυνος για την εκπόνηση αμιγώς εθνικών προτύπων και τυποποιητικών εγγράφων, για την κάλυψη άμεσων αναγκών της εθνικής μας οικονομίας και εφόσον δεν υφίστανται αντίστοιχα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα.

Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης A.E., με τον διακριτικό τίτλο E.ΣY.Δ., ιδρύθηκε το 2002. Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) έχει ορισθεί ως ο Εθνικός Οργανισμός Διαπίστευσης της Ελλάδας σύμφωνα και με τις απαιτήσεις του Κανονισμού (EK) όπου κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν και μόνο εθνικό οργανισμό διαπίστευσης.
Είναι ανώνυμη εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, που λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, με σκοπό τη διαχείριση του συστήματος διαπίστευσης στη χώρα.
Για τη χορήγηση πιστοποιητικού διαπίστευσης, γίνεται επιτόπου αξιολόγηση του υποψήφιου φορέα από ομάδα αξιολογητών και ενδεχομένως εμπειρογνωμόνων, τα μέλη της οποίας διαθέτουν σε βάθος γνώση του αντίστοιχου τεχνικού αντικειμένου, καθώς και εμπειρία στην αξιολόγηση συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας.

Πρότυπο – Οδηγία – Κανονισμός
Ευρωπαϊκό Πρότυπο (EN Standard). Είναι μία δημοσίευση που αφορά κυρίως προϊόντα και παρέχει κανόνες, κατευθυντήριες οδηγίες ή χαρακτηριστικά για δραστηριότητες ή τα αποτελέσματά τους για κοινή και επαναλαμβανόμενη χρήση. Δημιουργούνται σε επαφή με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστών, των χρηστών και καταναλωτών. Σκοπός είναι η κοινή ωφέλεια λόγω της αυξημένης ασφάλειας και ποιότητας του προϊόντος και της ανταγωνιστικής τιμής.
Παραδείγματα Ευρωπαϊκών (Εναρμονισμένων ή μη) Προτύπων είναι :
. EN 50131-01 – Συστήματα Ασφαλείας
. EN 54-2 – Πίνακες Πυρανίχνευσης
. EN 54-4 – Τροφοδοτικά Πυρανίχνευσης
. EN 12094-1 – Συστήματα Κατάσβεσης
Οδηγία (EU Directive). Η ευρωπαϊκή οδηγία καθορίζει ορισμένα τελικά αποτελέσματα που πρέπει να επιτευχθούν σε κάθε κράτος μέλος. Οι εθνικές αρχές πρέπει να προσαρμόσουν τη νομοθεσία τους για την επίτευξη αυτών των στόχων, αλλά είναι ελεύθερες να αποφασίσουν πώς να το πράξουν. Οι οδηγίες μπορούν να αφορούν ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, ή όλα. Παραδείγματα Ευρωπαϊκών Οδηγιών είναι :
. LVD – Οδηγία Χαμηλής Τάσης
. EMC – Οδηγία Ηλεκτρομαγνητικής Συμβατότητας
. R&TTE – Οδηγία Ασύρματης & Ενσύρματης Επικοινωνίας
Κανονισμός (EU Regulations). Οι κανονισμοί είναι η πιο άμεση μορφή της νομοθεσίας της ΕΕ. Από τη στιγμή που έχουν ψηφιστεί, έχουν δεσμευτική νομική ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο ίδιο επίπεδο με την εθνική νομοθεσία. Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν οι ίδιες δράση για την εφαρμογή των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κανονισμοί εγκρίνονται είτε από κοινού από το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ή και μόνον από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παράδειγμα Ευρωπαϊκού Κανονισμού είναι ο CPR – Κανονισμός Προϊόντων Δομικών Κατασκευών.

Διαδικασία Παραγωγής – Πιστοποίησης Προϊόντος
Η παραγωγή – πιστοποίηση προϊόντος απαιτεί:
. Αγορά και μελέτη του Εναρμονισμένου Προτύπου και των τροποποιήσεων αυτού
. Ανάπτυξη υλικού και λογισμικού σύμφωνα με το Πρότυπο
. Παραγωγή πρωτοτύπων.
. Σύνταξη Τεχνικών Προδιαγραφών & Εγχειριδίων
. Εσωτερική διαδικασία ελέγχου
. Διαδικασία ελέγχου του προϊόντος από εξωτερικό διαπιστευμένο Φορέα.
. (Διαδικασία χρονοβόρα και υψηλού κόστους)
. Έκδοση Πιστοποιητικού Συμμόρφωσης από τον Φορέα Πιστοποίησης.
. Σήμανση προϊόντος (CE)
. Διάθεση στην αγορά.
Η πιστοποίηση κατασκευαστικών προϊόντων απαιτεί τον έλεγχο και πιστοποίηση της διαδικασίας παραγωγής του προϊόντος με συνεχείς ελέγχους της μονάδας παραγωγής.

Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 50131-01
Το πρότυπο ΕΝ 50131-01 αφορά την παραγωγή και πιστοποίηση προϊόντων συστημάτων συναγερμού που εγκαθίστανται σε κτήρια. Τα προϊόντα αυτά χωρίζονται σε 4 κατηγορίες ασφαλείας (Grade 1 έως 4) και σε 4 κατηγορίες περιβαλλοντολογικής αντοχής (Environmental Class 1 έως 4). Η κάθε κατηγορία ασφαλείας (Grade) καθορίζεται από τις απαιτήσεις του βαθμού ασφαλείας του χώρου και συγκεκριμένα:
. Grade 1: Εγκαταστάσεις Χαμηλής επικινδυνότητας – Ο εισβολέας ή ο κλέφτης μπορεί να έχει μικρή γνώση των συστημάτων ασφαλείας και μπορεί να χρησιμοποιήσει εργαλεία που είναι εύκολα διαθέσιμα.
. Grade 2: Εγκαταστάσεις Χαμηλής έως Μέσης επικινδυνότητας – Ο εισβολέας ή ο κλέφτης μπορεί να έχει μικρή γνώση των συστημάτων ασφαλείας και μπορεί να χρησιμοποιήσει μια γενική γκάμα εργαλείων και φορητών οργάνων (π.χ. πολύμετρο).
. Grade 3: Εγκαταστάσεις Μέσης έως Υψηλής επικινδυνότητας – Ο εισβολέας ή ο κλέφτης μπορεί να είναι εξοικειωμένος στα συστήματα ασφαλείας και χρησιμοποιεί εξειδικευμένη σειρά εργαλείων και φορητών ηλεκτρονικών οργάνων.
. Grade 4: Εγκαταστάσεις Υψηλής επικινδυνότητας – Χρησιμοποιείται όταν η ασφάλεια έχει προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων παραγόντων. Ένας εισβολέας ή ληστής αναμένεται να έχει την ικανότητα να σχεδιάσει μια εισβολή ή ληστεία λεπτομερώς και να έχει μια πλήρη σειρά εξοπλισμού συμπεριλαμβανομένων των ανταλλακτικών του συστήματος συναγερμού.

Η κάθε περιβαλλοντολογική κατηγορία αντοχής (Environmental Class) καθορίζεται από τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες του χώρου και συγκεκριμένα:
. Environmental Class 1: Εσωτερικού χώρου με θερμοκρασίες από +5οC έως +40οC
. Environmental Class 2: Εσωτερικού χώρου με θερμοκρασίες από -10οC έως +40οC
. Environmental Class 3: Εξωτερικού χώρου με θερμοκρασίες από -25οC έως +50οC
. Environmental Class 4: Εξωτερικού χώρου με θερμοκρασίες από -25οC έως +60οC

Όλα τα υλικά τα οποία είναι μέρος συστημάτων συναγερμού πρέπει να εναρμονίζονται με το Πρότυπο. Ο έλεγχος και η πιστοποίησή τους σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 50131-01 και τα επιμέρους πρότυπα που αφορούν την κάθε συσκευή, πρέπει να διεξάγεται από εξωτερικό Φορέα Πιστοποίησης, ο οποίος εκδίδει και υπογράφει το Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης. Ο Φορέας Πιστοποίησης που μπορεί να προβεί στους παραπάνω ελέγχους και πιστοποιήσεις προϊόντων, θα πρέπει να είναι διαπιστευμένος κατά ISO/IEC ΕΝ45011 και το εργαστήριο αυτού να είναι διαπιστευμένο κατά ΕΝ 17025.
Τα προϊόντα προκειμένου να φέρουν σήμανση CE θα πρέπει να πληρούν και τις προδιαγραφές των Κοινοτικών Οδηγιών EMC & LVD. Η Δήλωση Συμμόρφωσης εκδίδεται και υπογράφεται από τον κατασκευαστή.

Κοινοτικός Κανονισμός CPR (CPD)
Στις 21 Δεκεμβρίου 1988 για πρώτη φορά το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έθεσε σε ισχύ την οδηγία 89/106/EEC για τα προϊόντα του κλάδου των δομικών κατασκευών (CPD) και στις 9 Μαρτίου 2011 τροποποιήθηκε σε Κανονισμό με αριθμό 305/2011/EU (CPR). Από 1ης Ιουλίου του 2013 ο κανονισμός CPR είναι σε εφαρμογή και αποτελεί νόμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο κανονισμός αυτός θεσπίζει όρους για τη διάθεση στην αγορά προϊόντων του τομέα των δομικών κατασκευών με την κατάρτιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την έκφραση της απόδοσης των προϊόντων σε σχέση με τα ουσιώδη χαρακτηριστικά τους και θεσπίζει κανόνες σχετικά με τη χρήση της σήμανσης CE στα εν λόγω προϊόντα
Υπάρχουν 5 κατηγορίες στο σύστημα αξιολόγησης και επαλήθευσης σταθερότητας της απόδοσης: Σύστημα 1+, Σύστημα 1, Σύστημα 2+, Σύστημα 3, Σύστημα 4.
Τα συστήματα πυρανίχνευσης ανήκουν στην κατηγορία αξιολόγησης προϊόντων "Σύστημα 1" και υπόκεινται στις διατάξεις πιστοποίησης όπως αυτές ορίζονται από αυτόν τον κανονισμό. Αναλυτικά ο κατασκευαστής διενεργεί έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο και περαιτέρω δοκιμές των δειγμάτων στο εργοστάσιο σύμφωνα με προδιαγεγραμμένο σχέδιο. Ο εξωτερικός Φορέας Πιστοποίησης προϊόντος εκδίδει πιστοποιητικό σταθερότητας της απόδοσης του προϊόντος με βάση την αρχική επιθεώρηση της μονάδας παραγωγής και τη συνεχή εποπτεία και εξέταση και την αξιολόγηση του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο καθώς και τη δειγματολογική δοκιμή δειγμάτων λαμβανόμενων πριν διατεθεί το προϊόν στην αγορά.
Η διαδικασία πιστοποίησης και σήμανσης προϊόντος απεικονίζεται στο παρακάτω σχήμα :

Υποχρεώσεις κατασκευαστή και εισαγωγέα
Ο κατασκευαστής υποχρεούται:
. Να καταρτίσει Δήλωση Απόδοσης και να τοποθετήσει σήμανση CE
. Να φυλάσσει την τεχνική τεκμηρίωση και τη δήλωση απόδοσης για 10 χρόνια από τη διάθεση του προϊόντος
. Να διασφαλίζει την ύπαρξη διαδικασιών ώστε η παραγωγή σειράς να διατηρεί τη δηλωθείσα απόδοση
. Να διασφαλίζει οτι τα προϊόντα φέρουν αριθμό τύπου, παρτίδας ή σειράς ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο επιτρέπει την ταυτοποίησή τους
. Να διασφαλίζει οτι στη συσκευασία του προϊόντος ή στο έγγραφο που τη συνοδεύει αναφέρεται η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση επικοινωνίας
. Να διασφαλίζει οτι τα προϊόντα συνοδεύονται από οδηγίες και πληροφορίες ασφαλείας σε γλώσσα που έχει καθορίσει το σχετικό κράτος μέλος εύκολα κατανοητή από τους χρήστες
Ο εισαγωγέας υποχρεούται:
. Να διαθέτει στην ευρωπαϊκή αγορά μόνο προϊόντα του τομέα των δομικών κατασκευών που συμμορφώνονται στις απαιτήσεις του κανονισμού (CPR)
. Να διασφαλίσει ότι έχουν διενεργηθεί από τον κατασκευαστή η αξιολόγηση και η επαλήθευση της σταθερότητας της απόδοσης, πριν από τη διάθεση του προϊόντος
. Να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα συνοδεύονται από οδηγίες και πληροφορίες ασφαλείας σε γλώσσα που έχει καθορίσει το σχετικό κράτος μέλος εύκολα κατανοητή από τους χρήστες
. Να εξασφαλίζει ότι οι συνθήκες αποθήκευσης ή μεταφοράς δεν θέτουν σε κίνδυνο τη συμμόρφωσή του με τη δήλωση απόδοσης
. Να διενεργεί δοκιμές με δειγματοληψία στα προϊόντα που έχουν τοποθετηθεί ή καταστεί διαθέσιμα στη αγορά, όταν κρίνεται σκόπιμο