Παραβίαση κατοικίας: Το έγκλημα – οι δράστες – η πρόληψη

«Αν ληστευτείς στο σπίτι σου μία φορά, νοιώθεις ξεκρέμαστος μια ζωή»… αυτή η φράση ανήκει σε γνωστό επιχειρηματία, θύμα ληστρικής βίας μέσα στο σπίτι του. Η ασφάλεια κατοικίας είναι λοιπόν ένα από τα συνθετικά μιας νέας αναδυόμενης περιοχής του security managing όσον αφορά την ευρύτερη συστηματοποίησή της, που ονομάζεται family security.
Σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου είναι η ευαισθητοποίηση για θέματα που σχετίζονται με την προστασία των μελών της οικογένειας μέσα στο περιβάλλον σπιτιού, μέσω της γνώσης. Το άρθρο συνοδεύεται από απλές συστάσεις, που οδηγούν στις καλύτερες πρακτικές πρόληψης.

Ευαισθητοποίηση μέσω της γνώσης
«Κύριο μέλημα το πολύ ρευστό» (από αυτοομολογία δράστη, σε επιστημονικό ερευνητή. Έρευνα καθηγητή κ. Αντώνη Μαγγανά «Ποινική Δικαιοσύνη» 2ο/1999 σελ. 159 επομ.). Μετρητά, πιστωτικές κάρτες, έργα τέχνης, πανάκριβα κοσμήματα και ρολόγια, κλειδιά ακριβών αυτοκινήτων, όπλα, ταυτότητες και διαβατήρια, είναι το περιεχόμενο της «νέας λίστας» των εισβολέων σε σπίτια κυρίως εύπορων οικογενειών, αλλά και σπιτιών της μεσαίας τάξης. Οι νέοι στόχοι, άλλαξαν και τον τρόπο δράσης. Η πονηριά και η τέχνη του ’50 («να πάρεις την κάλτσα χωρίς να βγάλεις το παπούτσι» δηλαδή χωρίς να πειραχτεί το θύμα, έγινε ενδεχόμενη προσβολή του θύματος (δεκαετίες 70, 80), για να φθάσει σήμερα στο ΄΄όσο πιο τρομακτική η απειλή, τόσο ευκολότερη η εγκληματική επιχείρηση΄΄.
Βανδαλισμοί στο παραβιασμένο σπίτι, ορισμένες φορές βιασμοί και ασελγείς πράξεις, τραυματισμοί ή και δολοφονίες, αλλά και απαγωγή του θύματος για αναλήψεις μετρητών με κάρτες, καθώς και απειλές για να καμφθεί η διάθεση πλήρους συνεργασίας του θύματος με την αστυνομία, ενώ παλαιότερα δεν αποτελούσαν παρεπόμενες πράξεις της εισβολής, παρά μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις, σήμερα είναι όσο ποτέ άλλοτε ενδεχόμενες.
Οι μόνοι που διατηρούν τη «χειρουργική ακρίβεια» στην εγκληματική επιχείρηση και χρησιμοποιούν βία ή απειλή μόνο αν κινδυνεύουν, είναι οι λεγόμενοι «επαγγελματίες» (41% των περιπτώσεων της έρευνας του καθηγητή κ. ΜΑΓΓΑΝΑ). Στο 64% των περιπτώσεων που οι επαγγελματίες απειλήθηκαν, επέδειξαν ή χρησιμοποίησαν πυροβόλο όπλο. Τόσο όμως οι λεγόμενοι «επαγγελματίες» όσο και οι όχι τόσο οργανωμένοι, που περνούν από τη μια εγκληματική πράξη στην άλλη, βασίζονται στις πληροφορίες. Μόνο το 17% έδρασε τυχαία, κρίνοντας από τα εξωτερικά στοιχεία της κατοικίας. Το υπόλοιπο 83% έδρασε ύστερα από πληροφορίες από άλλους, αυτοψία και παρακολούθηση, που διάρκεσε μέχρι και μερικές εβδομάδες.

Συστάσεις – καλύτερες πρακτικές
Οι λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν μία παραβίαση-εισβολή στην κατοικία (διαμέρισμα, μονοκατοικία, εξοχικό) είναι: Η καυχησιολογία, ο εφησυχασμός, η αδράνεια, η αδιαφορία, η εύκολη δικαιολογία της αδιαφορίας μας («αν ο άλλος θέλει…»). Ναι. Σύμφωνοι. Θα πρέπει όμως να έχει μεγάλη αξία ο στόχος για να ριψοκινδυνεύσει ο δράστης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, κάποια μέτρα που λαμβάνονται θα οδηγούν τον επίδοξο δράστη προς «μαλακότερο στόχο» (softer target), που εφησυχάζει και αδρανεί.
Για να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα το παραπάνω συμπέρασμα, αρκεί να κάνουμε τον παρακάτω υπολογισμό:

Όπου : Α. Απ. = Ασφάλεια Αποτροπής
Κ. Απλ. = Κόστη Απωλειών
Π.Σ. = Περιουσιακά Στοιχεία
Κ.In. = Κόστος Ασφάλειας (insurance)
K.Φ.Α. = Κόστος Φυσικής Ασφάλειας

Αν το αποτέλεσμα αυτό είναι μεγαλύτερο της μονάδος, τότε αξίζει κάθε οικονομικό έξοδο για την ασφάλεια. Φυσικά, η βέλτιστη λύση και για την ασφάλεια σπιτιών είναι η εγκατάσταση ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας, με τα οποία οι αναγνώστες του Security Manager είναι σίγουρα εξοικειωμένοι, αφού σε κάθε τεύχος έχουν την ευκαιρία να ενημερώνονται για τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά πολλών από αυτά τα συστήματα. Παρόλα αυτά, υπάρχει και μια άλλη σειρά από μέτρα πρόληψης που δεν απαιτούν την επένδυση χρημάτων, αλλά την υιοθέτηση μιας βασικής φιλοσοφίας για την προστασία του οικογενειακού περιβάλλοντος.

Σημαντικές είναι οι συστάσεις, λοιπόν, που πρέπει να δίνονται στους ανθρώπους που κατοικούν στο σπίτι ή σε άλλα πρόσωπα που το επισκέπτονται συχνά. Προσπαθήστε να διδάξετε τα άλλα μέλη της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των ηλικιωμένων, τα βασικά προληπτικά μέτρα προστασίας. Σε περίπτωση παρουσίας προσωπικού για οικιακή βοήθεια και φύλαξη παιδιών, ζητήστε πλήρη στοιχεία και συστατικές επιστολές. Δώστε έμφαση στην καθοδήγησή σας προς τα άτομα αυτά, όσον αφορά την ασφάλεια.
Περπατήστε το χώρο της κατοικίας εξωτερικά και προσπαθήστε να σκεφτείτε όπως θα σκεφτόταν ένας επίδοξος εγκληματίας. Επισημάνετε «ασθενή» σημεία και ενισχύστε τα. Αναπτύξτε γνωριμίες με γείτονες και συγκατοίκους (ίδια πολυκατοικία, διπλανές οικίες ή επαγγελματικοί χώροι). Αν επισημάνετε άγνωστα άτομα να στέκονται επί μεγάλο χρονικό διάστημα και χωρίς προφανή λόγο, δείξτε τους να καταλάβουν ότι τους παρατηρείτε και εσείς. Ενημερώστε και τους γείτονες να κάνουν το ίδιο. Είναι πολύ βασικό να ισχυροποιείτε συνεχώς τη σχέση σας με τους γείτονες. Κανονίστε σε περίπτωση απουσίας κάποιου, οι άλλοι να παραλαμβάνουν την αλληλογραφία του και να μαζεύουν τα διαφημιστικά. Διατηρείτε ισχυρό φωτισμό εξωτερικά τη νύκτα (ιδίως στο εξοχικό) και προσοχή, όχι τα κλειδιά σε γλάστρες, γραμματοκιβώτια, χαλάκι. Αν απομακρύνεστε από το σπίτι χωρίς αυτοκίνητο, καλό θα είναι να παίρνετε τα κλειδιά του αυτοκινήτου μαζί. Αν υπάρχουν όπλα μέσα στο σπίτι, ασφαλίστε τα όσο γίνεται καλύτερα.
Υπάρχουν και μέτρα που μπορεί να ακούγονται υπερβολικά, αλλά είναι πιθανό να σας σώσουν από δύσκολες καταστάσεις. Για παράδειγμα, θα μπορούσε σε μια περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ειδικά σε απομακρυσμένες οικίες όπως ένα εξοχικό, να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο ένα δωμάτιο ασφαλείας. Θα μπορούσατε λοιπόν να οργανώσετε ένα δωμάτιο ασφαλείας ή να αξιοποιήσετε ένα ήδη υπάρχον. Για παράδειγμα, ένα μπάνιο με ισχυρή πόρτα, όπου θα υπάρχει κουτί πρώτων βοηθειών, πυροσβεστήρας και τηλεφωνική σύνδεση. Καλό θα ήταν να μάθετε σε όλη την οικογένεια έναν κωδικό, ώστε να μπουν όλοι στο δωμάτιο αυτό αν υπάρξει ανάγκη. Φροντίστε για την ύπαρξη κουβέρτας, που δεν θα επιτρέπει καπνό από τη χαραμάδα, αν οι εισβολείς βάλουν φωτιά.
Γενικά, όχι μεγάλες γλάστρες κοντά σε παράθυρα. Όχι μεγάλοι θάμνοι και δέντρα κοντά σε παράθυρα στο εξοχικό. Προσφέρουν κάλυψη. Προτιμήστε σιωπηλό συναγερμό στο σπίτι και ισχυρό με σειρήνα και φωτισμό για όλη τη γύρω περιοχή του εξοχικού. Μην αφήνετε έκθετα τα εργαλεία και ζητήστε συμβουλές από έναν εκπαιδευτή σκύλων, για το πώς θα μπορούσατε να αποκτήσετε ένα σκύλο φύλακα και πώς να τον εκπαιδεύσετε αποτελεσματικά.
Αν, γυρίζοντας σπίτι, σας έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι έχει γίνει διάρρηξη, απομακρυνθείτε αφήνοντας δίοδο ελεύθερη και ειδοποιήστε την αστυνομία. Παρακολουθήστε από εύλογη απόσταση.
Κυρίαρχο μέγεθος στην ασφάλεια κατοικίας είναι η επικοινωνία και η συνεργασία. Είτε πηγαίνετε για πρώτη φορά να μείνετε σε μία περιοχή είτε είστε κάτοικος από παλιά. Μάθετε για το πού βρίσκεται το κοντινότερο αστυνομικό τμήμα και- γιατί όχι- συστηθείτε με τα στελέχη του και μιλήστε τους ευθέως: «Γνωρίζω ότι στην ασφάλεια υπάρχουν δύο εταίροι. Αυτός που προστατεύει και αυτός που προστατεύεται. Για να είναι αποτελεσματικός ο πρώτος, πρέπει να κινητοποιηθεί και ο δεύτερος. Αυτό κάνω τώρα. Εγώ έχω λάβει αυτά τα μέτρα. Συμβουλέψτε με. Δώστε μου οδηγίες με ποιον ή ποια υπηρεσία θα έλθω σε επαφή αν συμβεί κάτι, ώστε να κερδίσω χρόνο μέχρι να επιληφθείτε εσείς».

Σπύρου Μ. Κυριακάκη
Εγκληματολόγος
Ακαδημαϊκού Δ/ντή Π. Organizational
Security New York College