Παρατηρητικότητα και Αντίληψη του Κινδύνου

Η ικανότητα ενός ανθρώπου που επιτελεί έργο ασφάλειας να παρατηρεί και να έχει πλήρη αντίληψη των κινδύνων αποτελεί βασική προϋπόθεση για να έχει επιτυχία στο έργο του.   

Είναι λίγα τα επαγγέλματα στα οποία η παρατηρητικότητα είναι τόσο σημαντική όσο στην ασφάλεια. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ζουν όλη τους τη ζωή χωρίς να αντιληφθούν τι βλέπουν. Παρατηρητικότητα όμως, δεν είναι μόνο τι βλέπουν τα  μάτια, αλλά και το τι ακούς, τι μυρίζεις, τι αισθάνεσαι. Η χρησιμοποίηση όλων αυτών των αισθήσεων δημιουργεί την αντίληψη. Η διαφορά μεταξύ παρατηρώ και βλέπω είναι ότι κατά την πρώτη περίπτωση τα μάτια δεν κοιτάζουν απλά, αλλά μεταβιβάζουν στοιχεία στον εγκέφαλο, ο οποίος τα επεξεργάζεται και προβαίνει σε κάποιο λογικό συμπέρασμα.

Επίσης, "Αναγνώριση" θεωρείται όταν βλέπουμε κάτι ή κάποιον τον οποίο έχουμε συναντήσει στο παρελθόν και τον συναντάμε ξανά μπροστά μας, ενώ "Ανάκληση" είναι όταν καλούμαστε να θυμηθούμε κάτι ή κάποιον χωρίς να τον έχουμε μπροστά μας. Το ανθρώπινο μάτι από τη φύση του εστιάζει σε αυτό το οποίο κοιτάζει και οι λεπτομέρειες από το αντικείμενο στο οποίο εστιάζεται απορροφώνται από τον εγκέφαλο. Παρ’ όλα αυτά, το μάτι μπορεί να δει (όχι και τόσο καθαρά) γύρω από το αντικείμενο στο οποίο εστιάζουμε. Αυτή η ικανότητα είναι γνωστή και σαν "περιφερειακή όραση". Πρέπει να έχετε πάντα ΄΄μάτι που να κινείται΄΄ και να ψάχνει κάτι ασυνήθιστο κατά τη διάρκεια της εργασίας σας.

Εμπόδια στην παρατηρητικότητα
Αρκετές φορές υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που εμποδίζουν την αποτελεσματική παρατηρητικότητα, όπως είναι:

• Προσωπικά προβλήματα
• Ευχάριστες αναμνήσεις
• Αλκοόλ ή διάφορες άλλες ουσίες (ναρκωτικά)
• Φοβία, ανησυχία της δουλειάς
• Προσωπική ανησυχία

Tεχνικές Επιτήρησης
Είναι προφανές ότι κατά τη διάρκεια της εργασίας μας και ενώ παρακολουθούμε κάποιον ύποπτο, δεν επιθυμούμε να τραβήξουμε την προσοχή επάνω μας. Για να πετύχουμε λοιπόν την απαιτούμενη διακριτικότητα, απαιτούνται τα παρακάτω:

• Ποτέ δεν χρησιμοποιούμε παραπάνω από μία περαστική ματιά στο στόχο που παρακολουθούμε. Είναι γνωστό και σε εμάς ακόμα, ότι αν κάποιος μέσα σε ένα γεμάτο κόσμο μπαρ μας ΄΄καρφώνει΄΄ για ώρα, θα μας γίνει αντιληπτός.
• Αφήστε το μάτι σας να περάσει πάνω από το στόχο και να κοιτάξει κάπου αλλού.
• Αν ο στόχος αντιληφθεί το περαστικό βλέμμα σας, θα υποθέσει ότι παρατηρείτε κάτι άλλο.
• Ενώ κοιτάζετε και εστιάζετε σε κάτι άλλο (άσχετο), μέσα στην περιφερειακή όρασή σας μπορείτε να παρακολουθείτε το στόχο.
• Το κεφάλι πρέπει να κινείται αργά κάθε φορά που περνά η ματιά σας από το άτομο που παρατηρείτε.
• Ακόμα και να σας δει το άτομο, δεν θα καταλάβει προς τα πού κατευθύνεται η ματιά σας.
• Μπορείτε να εξασκηθείτε στο τρένο, στο εστιατόριο, στα διάφορα μπαρ κ.λπ., για να τελειοποιήσετε τις τεχνικές επιτήρησης.

Γνωρίζοντας το στόχο
Εάν γνωρίζετε το στόχο, προσπαθήστε να απορροφήσετε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και σχηματίστε στο μυαλό σας μία εικόνα του. Εάν έχετε πάρει φωτογραφίες, μεγεθύνετέ τες όσο μπορείτε και κολλήστε τες να τις βλέπετε καθημερινά, βασιζόμενοι στο ότι αν αναγνωρίζετε το στόχο σε μεγάλο μέγεθος, θα καταφέρετε να τον αναγνωρίσετε και σε μικρότερο μέγεθος. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για ύποπτα άτομα ή οχήματα.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ανθρώπινου εγκέφαλου είναι η αδυναμία συγκέντρωσης σε αυτό που πρέπει να κάνει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Για παράδειγμα, πόσοι από εμάς – και ενώ οδηγούμε – δεν σκεφτόμαστε άλλα διάφορα πράγματα πλην της οδήγησης; Μία ερώτηση που πρέπει να συνηθίσετε να κάνετε στον εαυτό σας, είναι «Τι κάνω αυτή τη στιγμή»; Η απάντηση που θα δώσετε θα σας επαναφέρει στην ΄΄τάξη΄΄. Οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι είναι αυτοί που μπορούν να επικεντρώσουν το 100% σε αυτό που κάνουν την ανάλογη δεδομένη χρονική στιγμή.
Ένας προσωποφύλακας του οποίου το μυαλό δεν βρίσκεται προσηλωμένο στην εργασία του, δεν έχει καμία πιθανότητα να αντιδράσει σωστά την κρίσιμη χρονική στιγμή.
Μία δολοφονία κρατά μόλις από 0,3 έως και 1,8 δευτερόλεπτα!

Ανδρέας Βενέτης
Αναγνωρισμένος εκπαιδευτής
σε θέματα ασφάλειας από
ΟΑΕΔ (κωδικός εκπαιδευτή 10418)
Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. (Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης)
ΜΑ-1 INTERNATIONAL SECURITY ISRAEL