Όπλα διασποράς στην …αναμονή

Πυρομαχικά διασποράς για τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη διεθνείς πρωτοβουλίες για την κατάργησή τους, έχει στο οπλοστάσιό της και η Ελλάδα. Η διατήρηση τέτοιων όπλων και από την Τουρκία, οδήγησε την Αθήνα στους απλούς παρατηρητές της πρωτοβουλίας του Όσλο, αποφεύγοντας την υπογραφή της διεθνούς συμφωνίας. Το θέμα θα έχει περαιτέρω εξέλιξη εντός του 2009 στον ΟΗΕ.   

Πάνω από 100.000 άνθρωποι, εκ των οποίων το 98% ήταν άμαχοι, σκοτώθηκαν ή ακρωτηριάστηκαν από την έκρηξη όπλων διασποράς σε ολόκληρο τον κόσμο, από το 1965 μέχρι σήμερα. Το ένα τέταρτο από τα θύματα ήταν παιδιά, που προσελκύονται από το σχήμα ή τα χρώματα των όπλων αυτών, ακόμη και πολλά χρόνια μετά τους πολέμους.

Στην Ελλάδα, έξι είδη βομβών και βλημάτων που μπορεί να χαρακτηρισθούν ως πυρομαχικά διασποράς και είναι υπό απαγόρευση επειδή δημιουργούν αυτές τις τεράστιες παράπλευρες απώλειες, είναι ενταγμένα στο οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεών μας. Ωστόσο, η Αθήνα είναι μία από τις χώρες που πρόσφατα δεν ψήφισαν στο Όσλο τη διεθνή σύμβαση για την απαγόρευσή τους.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Όλοι μας έχουμε κατά νου τις εφιαλτικές εικόνες των βλημάτων του Ισραήλ που έσκαγαν στον ουρανό και άνοιγαν σαν πυροτεχνήματα πάνω από τη Γάζα σκορπίζοντας το θάνατο. Τα περισσότερα απ’ αυτά, όπως λένε οι ειδικοί, ανήκουν στην κατηγορία των όπλων διασποράς και σκοτώνουν εκείνη την ώρα ή μετά, όποιον βρεθεί στην ευρύτατη έκταση που καλύπτουν. Ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου, ένα ποσοστό από τα μικρά βλήματα- θραύσματα που διασκορπίστηκαν, παραμένουν άσκαστα και περιμένουν να σκορπίσουν ύπουλα το θάνατο…
Ένα ουσιαστικό βήμα για την απαγόρευση αυτών των όπλων (που χρησιμοποιούνται όχι μόνο από το Ισραήλ, αλλά και από πολλές άλλες χώρες, σε όλους τους πολέμους…) έγινε στο τέλος του 2008 στο Όσλο: Δεκάδες κυβερνήσεις, στο πλαίσιο Διεθνούς Πρωτοβουλίας, υπέγραψαν τη σύμβαση για την απαγόρευση των βομβών/βλημάτων (διασποράς) στη βάση της ηθικής δέσμευσης. Μεταξύ αυτών δεν ήταν, όπως προείπαμε, η Ελλάδα, όπως φυσικά και οι περισσότερες από τις μεγάλες παραγωγούς και χρήστες, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, το Ισραήλ, η Τουρκία κ.ά.

Λόγω Τουρκίας
Στις διαδικασίες αυτές η Ελλάδα ήταν απλός παρατηρητής, με το ανεπίσημο αιτιολογικό ότι αν προχωρούσε στην υπογραφή θα είχε επιχειρησιακό έλλειμμα, αφού η Τουρκία είναι (και παρέμεινε) απ’ την άλλη πλευρά -των κατεχόντων. Σ’ αυτούς που δεν θέλουν άμεση απαγόρευση αλλά μια πιο ήπια αντιμετώπιση (ΗΠΑ, Ρωσία κ.ά.) έχει ταχθεί η Ελλάδα και στις παράλληλες συζητήσεις που γίνονται στον ΟΗΕ – όπου το ζητούμενο είναι να υπάρξει -μέσα στο 2009- ένα αυστηρότερο πρωτόκολλο για τα όπλα αυτά.
Ειδικότερα, το ελληνικό status ως προς το θέμα των πυρομαχικών διασποράς, φαίνεται και μέσα από την απάντηση που έδωσε στη Βουλή ο κος Ε. Μεϊμαράκης στις 23 Δεκεμβρίου, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ κου Ντίνου Βρεττού:
«Πυρομαχικά διασποράς ονομάζονται εκείνα τα συμβατικά πυρομαχικά, τα οποία είναι σχεδιασμένα ώστε να διασπείρουν υποπυρομαχικά βομβίδια. Η χώρα μας διατηρεί κάποια αποθέματα προκειμένου να ικανοποιεί αδήριτες επιχειρησιακές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε κάθε περίπτωση όμως, σας διαβεβαιώνουμε ότι μετά το 2000 δεν έχει υπογραφεί καμία σύμβαση με την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία για την παραγωγή τέτοιων πυρομαχικών. Η Ελλάδα συμμετέχει στις διαβουλεύσεις στο θεσμικό πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών (Σύμβαση για την Απαγόρευση ή Περιορισμό Χρήσεως Ορισμένων Συμβατικών Όπλων / C.C.W. (Certain Conventional Weapons) στη Γενεύη, όπου συμμετέχουν όλες σχεδόν οι χώρες που παράγουν ή διατηρούν ποσότητες υποπυρομαχικών στα οπλοστάσιά τους.
Ασφαλής αποθήκευση
Η συνθήκη του Όσλο, την οποία καλείτο να υπογράψει στις 3 Δεκεμβρίου 2008 όποιο κράτος επιθυμούσε, αποτελεί πρωτοβουλία της Νορβηγίας, συνεπικουρούμενη από σειρά κρατών και κινείται παράλληλα με την C.C.W. (Certain Conventional Weapons).
Η χώρα μας, αν και συμμετέχει στην Πρωτοβουλία του Όσλο ως Παρατηρητής, έχει δεσμευθεί στο θεσμικό πλαίσιο των EH/CCW/Γενεύης για την ασφαλή αποθήκευση των υπό την κατοχή και τον έλεγχό της πυρομαχικών διασποράς και υποπυρομαχικών τους, σε χώρους ελεγχόμενους από τις Ένοπλες Δυνάμεις, λαμβάνοντας όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για τη φύλαξή τους.
Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ουδέποτε ενεπλάκησαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις όπου να έγινε χρήση του προαναφερόμενου όπλου.
Στην παρούσα φάση, η άμεση κατάργηση των Πυρομαχικών Διασποράς & Υποπυρομαχικών (Cluster Munitions & Submunitions), όπως εκτιμούν τα Γενικά Επιτελεία, θα έχει επιπτώσεις στην επιχειρησιακή ετοιμότητα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, θα μειώσει την αποτρεπτική τους ικανότητα, θα δημιουργήσει σοβαρά επιχειρησιακά κενά λόγω της μη ύπαρξης, επί του παρόντος, εναλλακτικών πυρομαχικών και θα έχει σημαντικό οικονομικό κόστος, δεδομένης και της σημερινής δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας διεθνώς)».
Μετατρέπονται σε νάρκες
Πριν παρουσιάσουμε το ελληνικό οπλοστάσιο βομβών/βλημάτων διασποράς, ας δούμε μια γενική περιγραφή των πυρομαχικών αυτής της κατηγορίας. Το βασικό χαρακτηριστικό αυτών των βομβών και βλημάτων, από το οποίο πήραν και το όνομά τους, είναι ότι περιέχουν στο εσωτερικό τους μικρά βομβίδια που διασπείρονται. Συγκεκριμένα, οι βόμβες διασποράς μπορεί να περιέχουν εκατοντάδες μικρότερες βόμβες οι οποίες διασπείρονται σε μεγάλη ακτίνα, αλλά δεν εκρήγνυνται όλες και μετατρέπονται ντε φάκτο σε νάρκες κατά προσωπικού, οι οποίες είναι απαγορευμένες από τη Συνθήκη της Οτάβας του 1997. Η διασπορά της βόμβας -περιζήτητη γίνεται με έκρηξη σε ύψος μερικών δεκάδων ή εκατοντάδων μέτρων πάνω από την περιοχή -στόχο, που μπορεί να είναι μερικά στρέμματα! Υπολογίζεται ότι γύρω στο 15% των βομβιδίων δεν εκρήγνυνται στο έδαφος (όταν χτυπά οχήματα ή προσωπικό) είτε σκόπιμα είτε λόγω βλάβης. Πολλά από αυτά θα πυροδοτηθούν κατά λάθος από οχήματα, ζώα, αγρότες, πρόσφυγες που επιστρέφουν, εργαζόμενους στην παροχή βοήθειας ή μέλη των ειρηνευτικών επιχειρήσεων, απλούς πολίτες, ίσως και πολλά χρόνια αργότερα!

Το ελληνικό οπλοστάσιο
Στην Ελλάδα και ο Στρατός Ξηράς και η Πολεμική Αεροπορία έχουν όπλα που μπορεί να χαρακτηριστούν, όταν βγουν οι ακριβείς προδιαγραφές στα ειδικά πρωτόκολλα, ως πυρομαχικά διασποράς.
Ο Στρατός Ξηράς έχει δύο τύπους:

• Βλήματα πυροβολικού των 155 χιλιοστών
• Ρουκέτες που χρησιμοποιούνται από τους Πολλαπλούς Εκτοξευτές MLRS (εικόνα 1).

Όσον αφορά την Πολεμική Αεροπορία, η ηγεσία της έχει αναστείλει κάθε προμήθεια πυρομαχικών τα οποία ενδεχομένως θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αυτή την κατηγορία. Πρόσφατα επίσης πάγωσε τη διαδικασία αγοράς της βόμβας διασποράς CBU-103, που προοριζόταν για τα νέα, βελτιωμένα F-16 Block 52 Plus που εδρεύουν στη Σούδα.

Ήδη όμως στο οπλοστάσιό της υπάρχουν τα εξής πυρομαχικά, που μπορούν, όπως είπαμε, να θεωρηθούν διασποράς:

• Οι βόμβες-περιλήπτες AFDS (εικόνα 2), οι οποίες περιέχουν 24 βομβίδια που χρησιμοποιούνται κατά αεροδρομίων. Θεωρείται με όπλο ακριβείας ,ωστόσο είναι πιθανόν υπό απαγόρευση διότι δεν έχει σύστημα αυτοκαταστροφής.
• Οι ρουκέτες MK-20 (εικόνα 3), οι οποίες είναι ουσιαστικά ένας «κάλαθος» τύπου ΜΚ-7, μέσα στον οποίο υπάρχουν 247 βομβίδια με πυροσωλήνες, που χρησιμοποιούνται κατά αρμάτων και βαρέων οχημάτων.
• Οι βόμβες CBU-58Β (εικόνα 4), που αποτελούνται από έναν «κάλαθο» SUU-30H/B με 650 βομβίδια τύπου BLU-63/B, χωρίς σύστημα αυτοκαταστροφής. Χρησιμοποιούνται εναντίον στόχων ελαφριάς θωράκισης και προσωπικού.
• Οι βόμβες CBU-71/B είναι ουσιαστικά ίδιες με τις προηγούμενες, με τη διαφορά ότι τα 650 βομβίδια είναι τύπου BLU-86/B, με ειδικό πυροσωλήνα που επιβραδύνει την έκρηξη -χωρίς σύστημα αυτοκαταστροφής.
  Υπάρχει ένα είδος ακόμα πυρομαχικού διασποράς, που μπορεί να κατασκευάζεται και στην Ελλάδα, ωστόσο όπως διαβεβαίωσε πρόσφατα στη Βουλή ο υπουργός ¶μυνας κ. Ε. Μεϊμαράκης, από το 2000 και μετά δεν έχει υπογραφεί καμία σύμβαση για την παραγωγή του.

Στοιχεία με αίμα
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την οργάνωση Handicap International, περίπου 100.000 άνθρωποι, το 98% των οποίων είναι άμαχοι, σκοτώθηκαν ή ακρωτηριάσθηκαν από την έκρηξη όπλων διασποράς σε ολόκληρο τον κόσμο, από το 1965. ¶νω του ενός τετάρτου είναι παιδιά που προσελκύονται από το σχήμα και τα χρώματά τους.
Η χώρα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση βομβών διασποράς, το Λάος, υπέγραψε δεύτερο τη συνθήκη. Ανάμεσα στο 1964 και το 1973, η αμερικανική πολεμική αεροπορία έριξε 260 εκατομμύρια βόμβες διασποράς στο έδαφός του, που αντιστοιχούν στη ρίψη ενός φορτίου βομβών βομβαρδιστικού αεροπλάνου Β-52, κάθε εννέα λεπτά, επί εννέα χρόνια! Το 25% της γης είναι επικίνδυνο, λόγω των περίπου 80 εκατομμυρίων βομβιδίων που δεν έχουν εκραγεί μετά τη ρίψη και τη διασπορά τους.
Βόμβες διασποράς χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια στο Αφγανιστάν, το Τσαντ, την Ερυθραία, την Αιθιοπία, το Ιράκ και το Κοσσυφοπέδιο.
Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, οι βόμβες διασποράς χρησιμοποιήθηκαν και από τις δύο πλευρές στον πόλεμο του Λιβάνου το 2006. Μετά το τέλος του πολέμου, περίπου 200.000 πολίτες δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους λόγω του υψηλού αριθμού των πυρομαχικών διασποράς που δεν είχαν εκραγεί σε αστικές περιοχές. Υπάρχουν καταγγελίες ότι βόμβες διασποράς χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του σύντομου πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας για τη Νότια Οσετία, τον περασμένο Αύγουστο.

Εμμένουν οι ΗΠΑ
Η Ουάσινγκτον, με αφορμή τη συνάντηση του Όσλο, επανέλαβε την αντίθεσή της στην απαγόρευση των όπλων αυτών. «Αν και συμμεριζόμαστε τις ανθρωπιστικές ανησυχίες των κρατών που υπογράφουν τη συνθήκη, δεν θα τα ακολουθήσουμε… Μια απαγόρευση των βομβών διασποράς, διατυπωμένη με τόσο γενικό τρόπο, θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή των ανδρών και των γυναικών (των στρατιωτικών μας δυνάμεων), καθώς και των συμμάχων μας σε συνασπισμούς», αναφέρεται στην ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών…

Του ΓΙΑΝΝΗ ΔΗΜΑΚΑ