Οδηγός ενεργειών για φρουρούς V.I.P.

Οι μέθοδοι αντιπερισπασμού, οι διαρροές πληροφοριών και οι ηλεκτρονικές παρεμβολές, είναι μερικά από τα θέματα που αναλύονται στο βιβλίο του αστυνομικού υποδιευθυντή Γρηγόρη Μούκα, πρώην υπεύθυνου ασφαλείας του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο συνοδός ασφαλείας υψηλών προσώπων πρέπει να μη χρησιμοποιεί αυτοκίνητα με σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα, προκειμένου να αποφεύγει μοιραίες παρεμβολές. Επιπλέον, πρέπει να εντοπίζει τους κινδύνους με τη «μέθοδο» του ρολογιού και να χρησιμοποιεί μεθόδους κάλυψης και αντιπερισπασμού. Ο «προστάτης» των VIP πρέπει να ελέγχει τους συνεργάτες και το προσωπικό του ανθρώπου, του οποίου έχει  αναλάβει την ασφάλεια, προκειμένου να μη διαρρέουν πληροφορίες σχετικές με τις κινήσεις και τις ενέργειές του, αλλά και άλλα ευαίσθητα στοιχεία. 

Αυτές είναι ορισμένες από τις καίριες επισημάνσεις που περιλαμβάνονται στο έκτασης 310 σελίδων βιβλίο «Σωματοφύλακας και Προστασία VIPS» που έχει εκδώσει ο αστυνομικός υποδιευθυντής κος Γρηγόρης Μούκας, ο οποίος έχει διατελέσει επί σειρά ετών στην προσωπική ασφάλεια των πρώην Προέδρων της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή και Κωστή Στεφανόπουλου. Στο βιβλίο του, ο κος Μούκας που έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα ασφαλείας υψηλών προσώπων, περιλαμβάνει έναν πλήρη οδηγό ενεργειών των αστυνομικών, αλλά και των κινδύνων που μπορεί να αντιμετωπίζουν. Με μία πλήρη ανάλυση όλων των «πιθανών» μεθόδων που μπορεί να χρησιμοποιήσουν οι δράστες, αλλά και πού μπορεί να βρεθούν «ευάλωτα» σημεία στο σύστημα ασφαλείας των υψηλών προσώπων. Στο βιβλίο αυτό, εκτενή αποσπάσματα του οποίου παρουσιάζει το "Security Μanager" περιέχονται ακόμη σειρά στοιχείων για δολοφονικές επιθέσεις που έχουν σημειωθεί κατά υψηλών προσώπων, όπως του δολοφονηθέντα Ιταλού Πρωθυπουργού ¶λντο Μόρο, του Σέρβου στρατιωτικού Ζέλικο Ρασνάτοβιτς (Αρκάν) και πολλών άλλων.

Όπως επισημαίνει ο αστυνομικός υποδιευθυντής κος Γρήγορης Μούκας «η συγκρότηση και οργάνωση μιας Ομάδας Συνοδευτικής Ασφαλείας (Προστασίας) είναι ένα πολύπλοκο θέμα, που απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και δεν επιδέχεται πρόχειρες εκτιμήσεις. Τυχόν επιπόλαιη επιλογή του προσωπικού ή του εξοπλισμού και των μέσων, συνιστά διαρκή απειλή για όλους τους τομείς της λειτουργίας και αποβαίνει σε βάρος της αποτελεσματικότητας της Ομάδας».

Αρχικά, στο βιβλίο προσδιορίζονται τα καθήκοντα των φρουρών υψηλών προσώπων.
Όπως αναφέρεται λοιπόν, ο φρουρός VIP έρχεται σε επικοινωνία και συνεργάζεται με τις τοπικές αρχές. Επιβεβαιώνει στη λεπτομέρεια το πρόγραμμα κινήσεως. Συντονίζει τα μέτρα ασφαλείας. Προβαίνει στις αναγκαίες εξακριβώσεις σχετικά με την ταυτότητα, την πρόσφατη άφιξη καθώς και τη δραστηριότητα διαφόρων υπόπτων ατόμων. Συλλέγει χρήσιμες πληροφορίες, που αφορούν στην ασφάλεια VIP. Προσπαθεί να αχρηστεύσει κάθε δυνατότητα ή προσπάθεια ατόμου-αντιπάλου, που αποβλέπει στην εξουδετέρωση του σχεδίου ασφαλείας. To σχέδιό του, πρέπει να καλύπτει το απόρρητο των συνομιλιών, των επισκέψεων και των επαφών VIP από τον κίνδυνο υποκλοπής ή δημοσιότητας, καθώς επίσης να διασφαλίζει κάθε ιδιωτική ή ινκόγκνιτο δραστηριότητα αυτού.

Εξοπλισμός οχημάτων ασφαλείας
Το πρώτο κεφάλαιο αφορά στην «Οργάνωση και λειτουργία της συνοδευτικής ομάδας προστασίας». Όπως επισημαίνεται, ένα αυτοκίνητο που χρησιμοποιεί ο VIP πρέπει ανάμεσα στα άλλα να διαθέτει:

• Ειδικές συσκευές διαβιβάσεως κωδικοποιημένων σημάτων και συνομιλιών, σε ειδικές κυλιόμενες συχνότητες ασφαλείας, με κρυπτοφωνία.
• Συστήματα εξωτερικής επικοινωνίας και ενδοσυνεννόησης με τα λοιπά οχήματα συνοδείας.
• Σύστημα τηλεεντοπισμού GPS, για τον εντοπισμό του σε περίπτωση κατάληψης του οχήματος.
• Σύστημα ηλεκτρονικών παρεμβολών, το οποίο νεκρώνει σε ικανή ακτίνα όλες τις τηλεπικοινωνίες και αχρηστεύει κάθε εκπεμπόμενο σήμα, από οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή.
• Σύστημα antitracking. Το σύστημα αυτό προειδοποιεί για τυχόν εγκλωβισμό του οχήματος από radar ή άλλη ηλεκτρονική συσκευή, που συνδέεται με οποιοδήποτε ηλεκτρονικά κατευθυνόμενο όπλο.
• Ειδική επένδυση δοχείου βενζίνης για προστασία από πυροβολισμούς. Σύστημα διακοπής της παροχής καυσίμου για προστασία από την πυρκαγιά.
• Ηλεκτρικό σύστημα ανοίγματος των παραθύρων του, που να μην επιτρέπει το κατέβασμά τους περισσότερο από 6-7 εκατοστά, όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος να ριχθούν μέσα στο ΙΧ βόμβες, εμπρηστικοί μηχανισμοί και άλλα επικίνδυνα αντικείμενα.

Ωστόσο, επισημαίνεται ότι τα οχήματα των VIP δεν πρέπει να έχουν αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων, αλλά ούτε και ηλεκτρονικά συστήματα τροχοπέδησης ή ηλεκτρονικού ελέγχου της λειτουργίας τροφοδοσίας του κινητήρα, γιατί είναι ευάλωτα σε εξωγενείς ηλεκτρονικές παρεμβολές. Επιπλέον, αναφέρεται ότι ο όλος ο παραπάνω εξοπλισμός του οχήματος του VIP θα πρέπει να παραγγελθεί στο εργοστάσιο κατασκευής του οχήματος, ώστε να μη γίνονται αποτυχημένες, συχνά, μετατροπές.
Σημαντική ακόμη θεωρείται η ανίχνευση του δρομολογίου που θα ακολουθήσει το αυτοκίνητο του VIP και η οποία αποκτά βεβαίως μεγαλύτερη σημασία όσο μεγαλύτερη αξία έχει το φυλασσόμενο πρόσωπο. Όπως σημειώνεται, έργα στο δρόμο, συνεργεία αποκατάστασης βλαβών, παρουσία οχημάτων κλειστών τύπου βαν και άλλων εμποδίων που περιορίζουν το πλάτος του οδοστρώματος και δημιουργούν συνθήκες μείωσης της ταχύτητας της πομπής, ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά του συνοδού ασφαλείας για ύπαρξη πιθανής ενέδρας. Οι κάδοι απορριμμάτων, οι τηλεφωνικοί θάλαμοι κατά μήκος του δρομολογίου και τα εγκαταλελειμμένα ή σταθμευμένα στις καμπές της οδού οχήματα, επισημαίνονται έγκαιρα και ελέγχονται, διότι προσφέρονται για την τοποθέτηση βόμβας. Σε κάθε εμφάνιση δικύκλου, ιδίως με δύο αναβάτες που φορούν κράνη, η ομάδα πρέπει να περνάει σε κατάσταση γενικού συναγερμού (υψίστης ετοιμότητας). Ακόμη και το σύνηθες για τους ελληνικούς δρόμους, τροχαίο ατύχημα, μπορεί να κρύβει ένα άριστα οργανωμένο σχέδιο επίθεσης.

Ενδεχόμενοι κίνδυνοι και μέτρα πρόληψης
Σημαντικού ενδιαφέροντος είναι ο τρόπος που δίνεται η θέση του σκοπευτή ή οποιουδήποτε άλλου υπόπτου προσώπου. Όπως αναφέρεται «πάντοτε η πορεία του VIP αντιστοιχεί στην ώρα 12. Η ουρά αντιστοιχεί στην ώρα 6, το δεξί του χέρι στην ώρα 3, το αριστερό του χέρι στην ώρα 9 κ.ο.κ. Σε ό,τι αφορά στην απόσταση (για τα απομακρυσμένα σημεία), ο προσδιορισμός του κινδύνου γίνεται με τον εξής απλό τρόπο: Ο υπεύθυνος ασφαλείας και παρατηρητής αναφωνεί κάποια ώρα, που αντιστοιχεί μπροστά, πίσω, πίσω δεξιά κ.λπ. και ακολουθεί χονδρικά στα 10, στα 30 ή στα 80 μέτρα. Πρόκειται δηλαδή για τη μέτρηση που χρησιμοποιούσαν Αμερικανοί κομάντος σε πολλά μέτωπα.
Ένα σημαντικό τμήμα αφορά τους τρόπους αποτροπής δολοφονικών επιθέσεων και το τι μπορεί να αποτελεί προεργασία μιας εγκληματικής επιχείρησης. Έτσι λοιπόν, πρέπει να θεωρείται ότι αποτελούν δείγματα παρακολούθησης του προστατευόμενου VIP:

• Η παραμονή ενός «ερωτευμένου ζευγαριού» μέσα σε αυτοκίνητο στο διπλανό αλσύλλιο, στην απέναντι καφετέρια ή στην είσοδο κοντινής πολυκατοικίας.
• Η συνήθης πρόφαση ότι το όχημά του υπέστη βλάβη, με την οποία ο δολοφόνος -τρομοκράτης δικαιολογεί την παρουσία του στο σημείο εκείνο και παρακολουθεί τις κινήσεις του VIP.
• Η ξαφνική εμφάνιση μικροπωλητή στη γειτονιά, κοντά στο χώρο εργασίας ή στο γραφείο του VIP.
• Η ενοικίαση του απέναντι διαμερίσματος.
• Το συνεργείο βαφής, όπως έγινε σε επίθεση της 17 Νοέμβρη.
• Ο δήθεν τεχνικός των κοινωφελών οργανισμών (OTE, ΔΕΗ) που εργάζονται κοντά στο επίμαχο σημείο,
• Ο πλασιέ που θα επισκεφθεί την οικία του VIP, με το επιχείρημα ότι κάποιος από την οικογένεια έχει κερδίσει ένα σερβίτσιο, μία εγκυκλοπαίδεια κ.λπ.
• Ο νεαρός ή η κοπέλα που θα αφήσει διαφημιστικά φυλλάδια στην είσοδο.
• Ένα αυτοκίνητο που τριγυρνάει στη γειτονιά.
• Τέλος, το κόλπο με τα ανώνυμα και δήθεν λάθος τηλεφωνήματα.

Επισημαίνεται ακόμη ότι οι υπεύθυνοι ασφαλείας υψηλών προσώπων μπορούν να συλλέγουν πληροφορίες από καταστηματάρχες και άλλους εργαζόμενους στις γύρω περιοχές, όπως κι από το οικιακό προσωπικό του φυλασσόμενου προσώπου. Ωστόσο, παράλληλα αναφέρεται ότι οι φρουροί των VIP πρέπει να εφιστούν την προσοχή στο προσωπικό του φρουρούμενου προσώπου, ώστε να μη μπορούν να δέχονται επισκέψεις φιλικών τους προσώπων στο χώρο εργασίας τους, καθώς και να μη μπορούν να παραλαμβάνουν πλέον διάφορα δέματα, ανθοδέσμες, δώρα και λοιπά αντικείμενα, με την υποχρέωση να τα δώσουν στο VIP ή στα μέλη της οικογένειάς του, χωρίς έγκριση ή έστω ενημέρωση του προσωπικού φρούρησης του χώρου. Επίσης, δεν πρέπει να συνομιλούν απερίσκεπτα με οποιοδήποτε αναρμόδιο πρόσωπο και είναι υποχρεωμένοι να κρατούν πάντοτε το στόμα τους κλειστό, αποφεύγοντας την παροχή πληροφοριών σε τρίτους. Πρέπει επίσης να είναι προσεκτικοί στις συζητήσεις τους με τους γείτονες, τους καταστηματάρχες, τους τεχνικούς των διαφόρων συνεργείων που εργάζονται στην οικία του VIP ή σε διπλανά κτίρια.
Όσον αφορά τα επικίνδυνα σημεία για εκδήλωση επιθέσεων σε βάρος VIP, επισημαίνονται τα εξής:

• Η είσοδος του VIP σε όχημα, κτίρια ή ασανσέρ και η έξοδος από αυτά.
• Η διακοπή πορείας (φωτεινοί σηματοδότες, φυσικά ή τεχνητά εμπόδια, κυκλοφοριακή συμφόρηση).
• Η μείωση ταχύτητας σε ανωφέρειες, ανωμαλίες οδοστρώματος και στροφές.
• Οι συνθήκες μειωμένης ορατότητας (βροχή, ομίχλη, νυκτερινές ώρες).
• Οι συγκεντρώσεις ατόμων και οι διάφορες άλλες εκδηλώσεις σε κλειστό ή υπαίθριο χώρο.
• Η κίνηση σε διαδρόμους και το ανεβοκατέβασμα σε σκάλες.
• Η ανταλλαγή χειραψίας με άτομο που βρίσκεται μέσα σε πλήθος. Ο συνωστισμός ευνοεί τις επιθέσεις με πιστόλι, μαχαίρι, κατσαβίδι, αιχμηρά αντικείμενα ή ρίψη χημικών υγρών.

Στη συνέχεια, ο κος Μούκας δίνει μια σειρά συμβουλών για την τελευταία περίπτωση προσέγγισης του VIP μέσα σε πλήθος, η οποία είναι από τις πιο συνήθεις, αλλά και τις πιο επικίνδυνες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ένας συνοδός ασφαλείας. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στο βιβλίο « Η πρόφαση ότι κάποιος επιθυμεί να τον χαιρετήσει, να του προσφέρει άνθη, να τον ασπαστεί ή να ζητήσει αυτόγραφο, είναι οι συνηθισμένες δικαιολογίες που προσφέρονται στο δολοφόνο ή εφευρίσκονται από αυτόν για να του επιτεθεί. Από την πλευρά μας, η μέθοδος αποπροσανατολισμού του προσεγγίζοντος ατόμου, είναι ένα πολύ διακριτικό αλλά και αποτελεσματικό μέτρο προστασίας. Ενδεικτικές είναι οι ακόλουθες τακτικές:

• Μπαίνουμε ανάμεσα στον VIP και στον προσερχόμενο δήθεν τυχαία, ανακόπτοντας την ορμή του και αχρηστεύοντας τη δυνατότητα περαιτέρω ανεξέλεγκτης προσέγγισης.
• Απλώνουμε το χέρι μας και προβαίνουμε σε χειραψία με το άτομο αυτό, δήθεν αφελώς, πριν προλάβει να απλώσει το χέρι του ο VIP. Με το τέχνασμα αυτό εξουδετερώνουμε την αρχική ορμή του χεριού του και περιορίζουμε τις δυνατότητές του για επίθεση.
• Πιάνουμε αμέσως «φιλικά, ευγενικά και δήθεν χαρούμενα» το χέρι του ατόμου που πλησιάζει, στο ύψος του καρπού, με την πρόφαση ότι είναι καλοδεχούμενο και ότι το διευκολύνουμε, ενώ στην πραγματικότητα το «σέρνουμε» σε ελεγχόμενη από εμάς χειραψία, διατηρώντας την πρωτοβουλία και τον έλεγχο των συνθηκών.

Τα τεχνάσματα αυτά μας βοηθούν να αποφύγουμε τις τυχόν αρνητικές αντιδράσεις του VIP, ο οποίος συνήθως ενοχλείται από τις απαγορεύσεις που επιβάλλουμε στα άτομα που τον προσεγγίζουν για να τον χαιρετήσουν. Σε τέτοιου είδους καταστάσεις, αν δεν ενεργήσουμε με ευρηματικότητα, θα αποτύχουμε στον τομέα της πρόληψης και δύσκολα θα αποτρέψουμε ή θα καταστείλουμε την επερχόμενη επίθεση.
Ένα τμήμα του βιβλίου αναλώνεται στις επιθέσεις από ψυχοπαθητικά άτομα.
Όπως σημειώνεται «η αποτυχία εντοπισμού των ατόμων αυτών σε οποιονδήποτε χώρο, δείχνει πλήρη ανικανότητα των προπομπών ή και των συνοδών ασφαλείας, γιατί τα ψυχοπαθητικά άτομα «φωνάζουν από μόνα τους, εδώ είμαστε». Μην ξεχνάμε ότι συχνά γνωστοποιούν από πριν την επιθετική τους διάθεση, με ανώνυμα τηλεφωνήματα, απειλητικές επιστολές και αποστολή δεμάτων – δώρων, με μακάβριο πολλές φορές, περιεχόμενο. Όλες οι απειλές, ακόμη και οι πιο γελοίες, δεν πρέπει να απορρίπτονται αβασάνιστα, αλλά να ελέγχονται σε βάθος και να ενημερώνονται σχετικά οι αρμόδιες αστυνομικές αρχές, ώστε να ανακαλυφθεί ο άγνωστος που μας απειλεί, αδιάφορο αν είναι ένας επιπόλαιος ή ακίνδυνος «φαρσέρ». Όσον αφορά την προστασία των οχημάτων στα οποία επιβαίνουν οι VIP, υποδεικνύονται οι πιο κάτω κανόνες προστασίας:

• Δεν πρέπει να αφήνουμε στο εσωτερικό του αυτοκινήτου, ούτε στο πορτ-μπαγκάζ, σακούλες ή άλλες συσκευασίες, κουτιά, ψώνια ή άλλα αντικείμενα, που μπορούν να αποτελέσουν κρυψώνα βομβών.
• Δεν πρέπει να αφήνουμε τα οχήματα αφρούρητα ή αφύλακτα, με ανοικτές πόρτες ή τζάμια.
• Δεν πρέπει να επιτρέπουμε στους μηχανικούς του συνεργείου να του κάνουν service, χωρίς επιτήρηση.
• Δεν δίνουμε ποτέ τα κλειδιά σε «παρκαδόρους» για να παρκάρουν το όχημα, ούτε τα εμπιστευόμαστε σε τρίτους, γιατί μπορούν να βγάλουν αντικλείδια.
• Δεν αποκαλύπτουμε σε τρίτους το χώρο φύλαξης των οχημάτων και τα συστήματα ενεργής προστασίας τους, ούτε τον εξοπλισμό ασφαλείας τους.

Τέλος, στο βιβλίο παρέχονται συμβουλές για τους συνοδούς ασφαλείας, σχετικά με ενέργειες ή μετακινήσεις των φρουρούμενων. Έτσι λοιπόν, για γεύμα του VIP σε εστιατόριο «προηγείται αυτοψία του χώρου από τους προπομπούς, τουλάχιστον μία ώρα πριν την άφιξη εκεί του VIP επισήμου, για να γίνει η γνωριμία με τους υπευθύνους, να επιλέξουν σερβιτόρο, να εξοικειωθούν με τη διαρρύθμιση των χώρων (διαδρόμους, τουαλέτες, εξόδους κινδύνου), να επισημάνουν την εναλλακτική έξοδο σε περίπτωση πυρκαγιάς ή πανικού και τη θέση του ηλεκτρικού πίνακα, των συστημάτων πυρόσβεσης, καθώς και των τυχόν συστημάτων ασφαλείας και επιτήρησης. Ακολουθεί η εξονυχιστική έρευνα των χώρων και των εγκαταστάσεων και επισημαίνουν τόσο τα «αδύνατα» όσο και τα «δυνατά» σημεία του χώρου, προκειμένου να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα. Η θέση του τραπεζιού που θα καθίσει ο VIP πρέπει να παρέχει ικανό οπτικό πεδίο για τον ίδιο, πρέπει ωστόσο να επιλέγεται και με το κριτήριο ότι θα διασφαλίζει τη φυσική προστασία της πλάτης του με κάποια κολώνα ή έστω τοίχο (αποφεύγονται οι τζαμαρίες) και παράλληλα να προσφέρεται για γρήγορη και ασφαλή υποχώρηση.
Όσον αφορά ταξίδι του "υψηλού προσώπου" με αεροσκάφος, επισημαίνεται ότι «ο VIP πρέπει να ταξιδεύει στην πρώτη θέση – και όταν δεν υπάρχει τέτοιος χώρος, πρέπει να κάθεται στην πρώτη σειρά, με τον προσωπικό του συνοδό ακριβώς πίσω του. Η διπλανή θέση κρατείται κενή, αν υπάρχει ευχέρεια, διαφορετικά την καταλαμβάνει συνεργάτης του. Όταν οι διαθέσιμοι συνοδοί ασφαλείας είναι μόνο δύο, υποχρεωτικά, για να έχουν τον καλύτερο έλεγχο όλου του αεροσκάφους καταλαμβάνουν θέσεις ένθεν και εκείθεν του διαδρόμου, στη δεύτερη και τέταρτη σειρά καθισμάτων και εφαρμόζουν «χιαστί» ανίχνευση. Εάν υπάρχει και τρίτος, καταλαμβάνει θέση πίσω ακριβώς από τον VIP ή καλύπτει τη θύρα εισόδου -εξόδου εσωτερικά, διότι εκεί υπάρχει ωφέλιμος χώρος που είναι στη διάθεσή του για να κινηθεί γρήγορα, αν παραστεί ανάγκη άμεσης αντίδρασης.

Του Β.Γ. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ