Νέα ηλεκτρονικά διαβατήρια υψηλής τεχνολογίας

Ψηφιακή εκτύπωση φωτογραφίας, χρήση ειδικής μεμβράνης, ψηφιακά ολογράμματα, «κρυφή» φωτογραφία και μικροτσίπ με δυνατότητα προσθήκης βιομετρικών δεδομένων είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά των νέων διαβατηρίων, που έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Λύση στη μέχρι πρότινος τρωθείσα αξιοπιστία των ελληνικών διαβατηρίων ενδέχεται να δώσει από την 01/01/06 η έκδοση του νέου ψηφιακού διαβατηρίου, πλήρως εναρμονισμένου με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ, για ασφάλεια και τεχνολογία υψηλών προδιαγραφών.

Σύμφωνα με την αστυνομία, τα υπερσύγχρονα χαρακτηριστικά των νέων διαβατηρίων καθιστούν αδύνατη την παραχάραξη και πλαστογράφησή τους, συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης και την πρόληψη της τρομοκρατίας.

Την ικανοποίησή του για τα νέα αυτά ταξιδιωτικά έγγραφα, εξέφρασε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας, στα πλαίσια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 10/01/2006, όπου και του παραδόθηκε το πρώτο νέου τύπου διαβατήριο, με το συμβολικό αριθμό 1.

Για την εξυπηρέτηση των Ελλήνων πολιτών, η ΕΛ.ΑΣ. ίδρυσε 99 Γραφεία Διαβατηρίων σε Αστυνομικές Υπηρεσίες, σε όλη τη χώρα, στα οποία οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να καταθέτουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά (αίτηση έκδοσης διαβατηρίου, μια πρόσφατη έγχρωμη φωτογραφία, φωτοαντίγραφο των δύο όψεων της αστυνομικής ταυτότητας, υπεύθυνη δήλωση) για την έκδοση των διαβατηρίων τους. Η διαδικασία έκδοσης θα ολοκληρώνεται εντός 5 ημερών. Επισημαίνεται, ότι η ισχύς των παλαιού τύπου εκδοθέντων διαβατηρίων, λήγει στις 31/12/2006. Από 01/01/07 θα ισχύουν μόνο τα νέα διαβατήρια που θα έχουν εκδοθεί από τη Διεύθυνση Διαβατηρίων της Ελληνικής Αστυνομίας.

Το νέο διαβατήριο είναι συμβατό με τις προδιαγραφές του διεθνούς οργανισμού ICAO (International Civil Aviation Organization) και περιλαμβάνει ένα Βιβλιάριο 18 σελίδων, διαστάσεων 12,5 x 8,5 εκ., χρώματος RAL 4004 (σκούρο κόκκινο). Στις εσωτερικές σελίδες του διαβατηρίου θα αναγράφονται τα προσωπικά στοιχεία του κατόχου(ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, ιθαγένεια, ημερομηνία και τόπος γέννησης, φύλο, ύψος), η ημερομηνία έκδοσης και λήξης, όπως επίσης και η Εκδούσα Αρχή, με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες. Επιπλέον, θα συμπεριλαμβάνεται η υπογραφή του κατόχου, καθώς και η ψηφιακή απεικόνιση του προσώπου, όπου σύμφωνα με τη Διεύθυνση Διαβατηρίων της ΕΛ.ΑΣ., θα γίνεται υπό τις εξής τεχνικές προδιαγραφές:

• Η φωτογραφία πρέπει να έχει διαστάσεις 40 x 60 χιλ., να έχει τραβηχτεί από ψηφιακή μηχανή και να έχει εμφανιστεί με χημικό τρόπο, σε χαρτί υψηλής ποιότητας και ευκρίνειας.
• Η φωτογραφία πρέπει να μην είναι παλαιότερη από ένα μήνα.

• Ο εικονιζόμενος πρέπει να κοιτάζει ευθεία, οι ώμοι του να είναι ευθυγραμμισμένοι στην εικόνα και η έκφρασή του ουδέτερη, με τα δύο μάτια ανοιχτά και το στόμα κλειστό.
• Κεφάλι και ώμοι πρέπει να καταλαμβάνουν το 70-75% της φωτογραφίας.
• Το φόντο πρέπει να είναι ομοιόμορφο, ανοιχτού χρώματος.
• Στο φόντο του προσώπου δεν πρέπει να φαίνονται σκιές, όπως και στα μάτια, ώστε η ίριδα και η κόρη των ματιών να είναι ευκρινώς ορατές.
• Ο φωτισμός πρέπει να διαχέεται ομοιόμορφα σε κάθε πλευρά του προσώπου, από πάνω ως κάτω.

   Η αναγνώριση του νέου διαβατηρίου ως ένα από τα ασφαλέστερα στον κόσμο, οφείλεται κυρίως στις πιο πρόσφατες δικλείδες ασφαλείας, που έχουν ενσωματωθεί διεθνώς. Η αποτύπωση της φωτογραφίας και των στοιχείων του κατόχου στη δεύτερη εσωτερική σελίδα του διαβατηρίου, θα καθιστούν αδύνατη κάθε απόπειρα παραχάραξής του με λέιζερ, καθώς η πολύ λεπτή μεμβράνη των διαβατηρίων καταστρέφεται αμέσως από τέτοιου είδους ή ανάλογες απόπειρες. Σε κάθε διαβατήριο, θα υπάρχουν δύο φωτογραφίες. H μία θα είναι έγχρωμη ψηφιακή και θα τυπώνεται στη σελίδα όπου θα είναι γραμμένα τα στοιχεία του κατόχου, ενώ η δεύτερη,  η λεγόμενη "κρυφή" φωτογραφία, θα είναι αόρατη δια γυμνού οφθαλμού, καθώς θα τυπώνεται με υπεριώδη μελάνη και θα "διαβάζεται" μόνο με ειδική δέσμη φωτός, που χρησιμοποιείται κατά το διαβατηριακό έλεγχο. Για επιπλέον ασφάλεια, στις εσωτερικές σελίδες του διαβατηρίου θα αποτυπώνονται τα εξής χαρακτηριστικά ασφαλείας:

• Υδατογράφημα και ενιαίες θεματικές παραστάσεις από την αρχαία ελληνική ιστορία.
• Αόρατες παραστάσεις, που θα είναι ορατές μόνο με τη χρήση ειδικών συσκευών.
• Σημεία-κλειδιά, των οποίων ο έλεγχος θα είναι δυνατός μόνο από τα εγκληματολογικά εργαστήρια.

        Έπειτα από έγκριση της Ε.Ε., αποτελεί πλέον πραγματικότητα και η προσθήκη μικροτσίπ στα νέα διαβατήρια, από τον Αύγουστο του 2006, όπου σε πρώτη φάση θα περιέχεται η ψηφιακή φωτογραφία του κατόχου και τα στοιχεία της ζώνης MRZ (δίγραμμη σειρά στοιχείων, που βρίσκονται κάτω από την ψηφιακή φωτογραφία).Το μικροτσίπ, μεγέθους περίπου ενός τετραγωνικού εκατοστού και μνήμης 64 KB, θα είναι ενσωματωμένο στο οπισθόφυλλο του διαβατηρίου και θα έχει τη δυνατότητα προσθήκης βιομετρικών δεδομένων, όπως η ίριδα του ματιού και ψηφιοποιημένα αποτυπώματα ενός ή δύο δακτύλων. Το μικροτσίπ θα περιβάλλεται από ένα μεταλλικό πλέγμα, το οποίο θα λειτουργεί σαν κεραία, με εμβέλεια περίπου ενός μέτρου. Μέσω αυτής, τα μηχανήματα ελέγχου των διαβατηρίων θα έχουν τη δυνατότητα να "διαβάζουν" ένα διαβατήριο από απόσταση, ακόμη και όταν ο κάτοχός του το έχει στην τσέπη ή στην τσάντα του. Τα βιομετρικά στοιχεία των νέων διαβατηρίων θα συγκεντρώνονται σε εθνικές βάσεις δεδομένων, σε ευρωπαϊκά κέντρα και ενδεχομένως αργότερα και σε διεθνή, εφόσον και οι ΗΠΑ θα εκδώσουν ανάλογα διαβατήρια. Αυτές οι βάσεις δεδομένων και τα αμέτρητα βιομετρικά στοιχεία που θα υπάρχουν, θα είναι στη διάθεση οποιασδήποτε υπηρεσίας, ανά πάσα στιγμή, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Οι ειδικοί  της υψηλής τεχνολογίας στον τομέα της ασφάλειας υποστηρίζουν ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος στα σύνορα και θα χτυπηθεί το διασυνοριακό και οργανωμένο έγκλημα.
Αντίθετοι προς αυτές τις νέες μεθόδους ασφάλειας τάσσονται αρκετοί ακτιβιστές και τεχνολόγοι, που υποστηρίζουν ότι τα νέα διαβατήρια θα αποτελέσουν ένα "δώρο" προς τους επίδοξους κλέφτες ταυτοτήτων και τους επαγγελματίες συλλέκτες προσωπικών δεδομένων, καθώς ο οποιοσδήποτε, με το κατάλληλο reader θα μπορεί να υποκλέψει τα βιογραφικά στοιχεία και τη φωτογραφία του κατόχου. Ο κ. Μιχάλης Μαβής, προϊστάμενος της Yπηρεσίας Aσφαλείας και Πρόληψης Διακινδύνευσης του OTE και αντιπρόεδρος του Eλληνικού Φορέα Πρόληψης Tηλεπικοινωνιακής Απάτης, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του σε απογευματινή εφημερίδα, προειδοποιεί: «Kαθώς το περιεχόμενο που είναι αποθηκευμένο στο μικροτσίπ δεν θα είναι κρυπτογραφημένο, θα μπορεί όποιος επιθυμεί να υποκλέψει το μήνυμα, αλλά και ακολούθως να εισβάλει στη βάση δεδομένων, η οποία θα περιλαμβάνει μια σειρά από ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.» Ο ίδιος προσθέτει, πως, η εξελιγμένη τεχνολογία των ψηφιακών διαβατηρίων μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να θέσει σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα των πολιτών.

Αντιδράσεις έχουν επίσης ξεσπάσει από την πλευρά πολλών πολιτών, έναντι στην αντιτρομοκρατική πολιτική που έχει επιλέξει η Ε.Ε και οι ΗΠΑ, για την ασφάλεια των ταξιδιωτικών εγγράφων. Κάποιοι θεωρούν πως η εισαγωγή των νέων διαβατηρίων καταστρατηγεί κάθε έννοια ατομικής ελευθερίας και ατομικών δικαιωμάτων, καθώς θα υπάρχει πλήρης έλεγχος των δεδομένων της βιολογικής μας ταυτότητας. Σύμφωνα με τον Γρηγόρη Καλφέλη, καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, «Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ανοίξει ένα δημόσιο διάλογο, πριν ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα, καθώς αυτό που διακυβεύεται σήμερα, είναι το φακέλωμα της βιολογικής μας ζωής».