Μοναχικοί Εργαζόμενοι – Γιατί είναι ευάλωτοι και πως θα τους προστατέψουμε  

Ως μοναχικούς εργαζόμενους αποκαλούμε όσους από το προσωπικό μιας επιχείρησης ή οργανισμού, εργάζονται μόνοι τους σε κάποιο εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο και χωρίς να βρίσκονται σε άμεση εποπτεία ή επικοινωνία με κάποιον άλλον.  Προφανώς και αυτή η κατηγορία εργαζομένων είναι αρκετά πιο ευάλωτη σε σχέση με το προσωπικό που βρίσκεται σε διάφορους χώρους με περισσότερους συναδέλφους, για αυτό και απαιτείται να αξιολογούμε τους πιθανούς κινδύνους που διατρέχουν και να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.

Του Αριστοτέλη Λυμπερόπουλου 

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός κατηγοριών εργαζομένων μπορούν να ενταχθούν σε αυτή τη ομάδα που αποκαλούμε μοναχικοί εργαζόμενοι με πρώτους από όλους τους φύλακες ασφάλειας (σταθερής φύλαξης και περιπολίας). Επίσης ανάλογα πάντα με τις συνθήκες ως μοναχικοί εργαζόμενοι λογίζονται οι οδηγοί φορτηγών και άλλων επαγγελματικών οχημάτων, χειριστές μηχανημάτων, εργαζόμενοι σε υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών αλλά και υπηρεσίες delivery, τεχνικοί και επιθεωρητές κάθε είδους που βρίσκονται σε απομακρυσμένες εγκαταστάσεις για την παρακολούθηση εξοπλισμού ή για εργασίες συντήρησης και ελέγχου. Ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που παρέχουν υπηρεσίες σε ειδικές συνθήκες, αστυνομικοί και άλλα στελέχη σωμάτων ασφάλειας ή ένοπλων δυνάμεων, όσοι εργάζονται σε αγροτικές ή κτηνοτροφικές δουλειές ή στη θάλασσα ή ακόμα και σε ένα κατάστημα ή πρατήριο βενζίνης σε νυχτερινή βάρδια είναι ακόμα μερικά επαγγέλματα που περιλαμβάνονται σε αυτή την ομάδα.

Σε αυτή την κατηγορία των «μοναχικών εργαζομένων», έχει πρόσφατα προστεθεί και μια άλλη ομάδα από το προσωπικό μιας επιχείρησης. Λόγω της εμφάνισης της πανδημίας COVID-19 και των περιοριστικών μέτρων, ο τρόπος εργασίας έχει μετασχηματισθεί σε ένα υβριδικό μοντέλο ή ακόμα και στην παροχή εργασίας αποκλειστικά από το σπίτι. Υπάρχει λοιπόν μια προσέγγιση, που εντάσσει και τη συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων σε αυτούς που χαρακτηρίζουμε ως μοναχικούς.

Οι μοναχικοί εργαζόμενοι πρέπει να επαγρυπνούν γνωρίζοντας τι πρέπει να κάνουν όταν αντιμετωπίζουν μια σοβαρή κατάσταση. Είναι λοιπόν πιθανόν να αντιμετωπίσουν καταστάσεις όπως: ατυχήματα, τραυματισμούς, ξαφνική αδιαθεσία, προσωπικές απειλές και επιθέσεις, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο δρόμο, φυσικές καταστροφές και ξαφνικές ακραίες καιρικές συνθήκες και πολλές άλλες απρόβλεπτες καταστάσεις που απαιτούν ειδική διαχείριση.

Για τους μοναχικούς εργαζομένους, ήδη σε πολλά κράτη έχουν υλοποιηθεί νομοθεσίες που ακριβώς αναδεικνύουν την ευθύνη του εργοδότη και τα μέτρα που αυτός οφείλει να λαμβάνει για τη διαφύλαξη της σωματικής ακεραιότητας και της υγείας (σωματικής και ψυχικής) αυτής της κατηγορίας των εργαζομένων. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει φυσικά οδηγία όπου καθορίζει με σαφήνεια ότι «Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας».

Όμως δεν θα πρέπει να επαφιόμαστε μόνο στην όποια κρατική μέριμνα για την ενεργοποίηση μιας πολιτικής με σκοπό την προστασία των εργαζομένων που λειτουργούν σε ένα μοναχικό περιβάλλον. Αντιθέτως, οι διοικήσεις των οργανισμών που διαθέτουν στο προσωπικό τους εργαζόμενους αυτών των χαρακτηριστικών, οφείλουν να αναπτύξουν πολιτικές, κανονισμούς, διαδικασίες, οδηγίες και μέτρα που θα στοχεύουν από την μια πλευρά στην υποστήριξη όλων των εργαζομένων όσον αφορά τη ψυχική υγεία και την ευημερία τους και από την άλλη πλευρά στην προστασία τους από κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν την ασφάλεια τους.

Στόχος είναι μεταξύ άλλων, η μείωση του άγχους, που είναι φυσικό να προκύπτει όταν κάποιος αισθάνεται ότι εργάζεται μόνος και υπό συνθήκες που μπορεί να ελλοχεύουν κινδύνους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας της εργασίας, μιας και ο μοναχικός εργαζόμενος θα λειτουργεί απρόσκοπτα και ήρεμα, ενώ σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρος ο σχεδιασμός που υπάρχει για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων κινδύνων στους οποίους και προφανώς είναι πιο ευάλωτοι οι μοναχικοί εργαζόμενοι όπως προαναφέραμε.

Όταν λαμβάνει χώρα ένα κρίσιμο γεγονός, το πιο σημαντικό είναι οι οργανισμοί να μπορούν να εντοπίσουν τους μοναχικούς εργαζομένους τους και να επικοινωνήσουν μαζί τους άμεσα για να ενισχύουν την ασφάλειά τους — όπου και αν αυτοί βρίσκονται – ενώ θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα και για το αντίθετο, δηλαδή μια αμφίδρομη επικοινωνία. Πολλές φορές, οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας αντιμετωπίζουν μόνοι τους ένα κρίσιμο συμβάν χωρίς τη δυνατότητα της εγγύτητας στην παροχή υποστήριξης.

Με την υιοθέτηση όμως απλών πρακτικών μπορεί να υπάρξει μια πολύ μεγαλύτερη διασφάλιση της προστασίας της σωματικής ακεραιότητας αλλά και της ψυχικής υγείας όλων αυτών των εργαζομένων που είναι πιθανόν να εργάζονται και υπό πολύ δύσκολες συνθήκες.

Πρακτικές και τεχνολογικά μέσα προστασίας

 Χρήση συστημάτων δυναμικού προσδιορισμού. Η τεχνολογία παρέχει πλέον τη δυνατότητα ανάπτυξης ολοκληρωμένων συστημάτων, που επιτρέπουν στους οργανισμούς να γνωρίζουν που βρίσκονται οι εργαζόμενοι τους – όταν είναι εκτός των εγκαταστάσεων – ανά πάσα στιγμή. Τα συστήματα αυτά δεν βοηθούν μόνο στον γρήγορο εντοπισμό αυτών των εργαζομένων σε έκτακτη μια ανάγκη, αλλά παράλληλα μπορούν να αξιοποιηθούν και για την προστασία και τον έλεγχο ατόμων που δεν ανήκουν στο μόνιμο προσωπικό του οργανισμού.

Προγραμματισμός βαρδιών: O χρονοπρογραμματισμός των βαρδιών εργασίας σε συνδυασμό και με τα συστήματα δυναμικού προσδιορισμού τοποθεσίας, αποτελεί ένα πολύ καλό εργαλείο για την υποστήριξη των μοναχικών εργαζομένων. Η ύπαρξη αυτών των πληροφοριών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά κατά τη διάρκεια οργάνωσης μιας επιχείρησης υποστήριξης. Παραδείγματος χάρη, ένας επόπτης οφείλει πάντα να γνωρίζει ποιοι φύλακες είναι σε υπηρεσία και που κινούνται. Οι υπεύθυνοι συντήρησης ενός οργανισμού οφείλουν να γνωρίζουν το ίδιο για τους τεχνικούς τους. Η ύπαρξη προγραμμάτων βαρδιών και η γνώση της τοποθεσίας είναι τα δύο εργαλεία που θα δώσουν τη δυνατότητα για τη γρήγορη ανταπόκριση σε περίπτωση έκτακτης κατάστασης.

Συνεχή και αμφίδρομη επικοινωνία: Η διατήρηση ενός διαύλου επικοινωνίας με όλους τους εργαζόμενους είναι εκείνη που δίνει τη δυνατότητα ελέγχου αν αυτοί είναι ασφαλείς ή χρήζουν βοήθειας. Ευτυχώς και πάλι, η τεχνολογία σήμερα μας δίνει πολλές και διαφορετικές εναλλακτικές προσεγγίσεις για τον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται αυτή η επικοινωνία.

Ενημέρωση για υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης: Θα πρέπει στη διάθεση των μοναχικών εργαζόμενων να υπάρχει πάντα μια λίστα με τα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ και το τηλέφωνο του Κέντρου Πολιτικής Προστασίας). Η χρήση αυτών των τηλεφώνων είναι εκείνη που θα δώσει τη δυνατότητα στις αρμόδιες υπηρεσίες να επέμβουν έγκαιρα. Το ίδιο ισχύει και όσους εργαζόμενους αυτής της κατηγορίας που είναι υποχρεωμένοι λόγω επαγγελματικών απαιτήσεων να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.

Ασφαλείς οδεύσεις: Πολλοί από τους μοναχικούς εργαζόμενους είναι υποχρεωμένοι λόγω της φύσης της εργασίας τους να εκτελούν περιπολίες ή κάποιες συγκεκριμένες διαδρομές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι φύλακες μιας εγκατάστασης. Κατά μήκος της διαδρομής θα πρέπει να σχεδιάζεται ένα αποκαλούμενο μονοπάτι ασφάλειας με σημεία στα οποία θα πρέπει να κάνει check in ο εργαζόμενος. Αν για κάποιο λόγο δεν γίνει check in σε κάποιο σημείο και δεν υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας με τον συγκεκριμένο εργαζόμενο, θα πρέπει να ενεργοποιούνται οι διαδικασίες εντοπισμού του ώστε να εξασφαλιστεί ότι είναι καλά και υγιής. Ακόμα καλύτερο είναι η χρήση συσκευών που θα καταγράφουν ήχο και βίντεο κατά μήκος αυτής της όδευσης, ώστε να υπάρχει δυνατότητα συνεχούς επιτήρησης

Apps & Wearables: Πολύ σημαντική ώθηση στην αναβάθμιση του επίπεδου ασφάλειας των μοναχικών εργαζομένων δίνει η χρήση των φορητών συσκευών επικοινωνίας τα γνωστά σε όλους μας smartphones, αλλά και των άλλων συσκευών που φοριούνται με κάποιο τρόπο στο σώμα ή τα ρούχα, τα πολύ γνωστά σε όλους μας ως wearables. Με τη χρήση ειδικών Mobile Apps των έξυπνων κινητών τηλεφώνων ή των smart watches ο κάθε μοναχικός εργαζόμενος, έχει στη διάθεση του κουμπιά πανικού ή έκτακτης ανάγκης (panic\sos buttons) τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει όταν νιώσει ότι κινδυνεύει. Όταν λοιπόν ένας εργαζόμενος βρεθεί μπροστά από μια έκτακτη ανάγκη μπορεί απλά να πατήσει το κουμπί πανικού, έτσι ώστε να αποσταλεί ένα ειδικό σήμερα σε κάποιο κέντρο ελέγχου μέσω cloud προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι απαραίτητες ενέργειες. To εκάστοτε σήμα αποστέλλεται αυτόματα στο κέντρο επιχειρήσεων καταγράφοντας τη θέση του, προκειμένου η ομάδα του κέντρου να μπορεί να στείλει άμεσα βοήθεια. Επίσης, υπάρχουν ειδικές φορητές συσκευές που φοριούνται (wearables) που έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν μια ενδεχόμενη πτώση του μοναχικού εργαζομένου (man down) προκειμένου να ειδοποιηθεί το κέντρο – χωρίς καν ο εργαζόμενος να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια. Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτών των συσκευών και των εφαρμογών είναι ότι είναι πολύ εύκολες στη χρήση.

Χαρακτηρισμός περιοχών: Μια ακόμα προηγμένη δυνατότητα που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες που αναφέρθηκαν και παραπάνω, είναι ο άμεσος χαρακτηρισμός κάποιων περιοχών, όταν συμβαίνει κάποιο κρίσιμο περιστατικό που υπάρχει πιθανότητα να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα όσων κινούνται σε αυτή την περιοχή. Είναι μια υπηρεσία παρόμοια με το 112 και τα μηνύματα που στέλνει τα τελευταία χρόνια η Πολιτική Προστασία σε όσους βρίσκονται σε περιοχές στις οποίες εξελίσσεται κάποια επικίνδυνη κατάσταση ή κάποιο ακραίο φυσικό φαινόμενο. Ο οργανισμός θα πρέπει να λαμβάνει δεδομένα από τις αρμόδιες υπηρεσίες και όταν διαπιστώνεται κάποιος σχετικός κίνδυνος και υπάρχει εργαζόμενος που κινείται εντός σε αυτή της περιοχής ή είναι κοντά σε αυτήν να ειδοποιείται τόσο ο οργανισμός όσο και στη συνέχεια ο ίδιος προκειμένου να είναι σε εγρήγορση για τις επόμενες κρίσιμες ώρες.  

Εκπαίδευση

Το αφήσαμε για το τέλος αλλά είναι το πιο σημαντικό. Ο κάθε οργανισμός οφείλει να εκπαιδεύει κατάλληλα όλους τους εργαζομένους του, ειδικά αυτούς που δουλεύουν απομακρυσμένα και μόνοι τους για το πως θα αναγνωρίζουν αρχικά και το πως θα αποφεύγουν ή θα ελαχιστοποιούν τους κινδύνους που προκύπτουν, αντιδρώντας σε κάθε ενδεχόμενο. Ειδικές εκπαιδεύσεις χρειάζονται για το πως θα είναι πάντα σε εγρήγορση και κυρίως ψυχολογικά προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουν στο πεδίο μια απειλή ή κίνδυνο και το πως θα διαχειρίζονται καλύτερα μια έκτακτη κατάσταση όταν αυτή προκύψει. Οι μοναχικοί εργαζόμενοι θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν δεξιότητες εκτόνωσης κινδύνου, να μάθουν να ηρεμούν ένα ιδιαίτερα επιθετικό άτομο και να αποκλιμακώνουν τις καταστάσεις πριν γίνουν πιο σοβαρές.

Είτε οι εργαζόμενοι σας είναι εξοικειωμένοι με τον τόπο εργασίας τους είτε όχι, δεν θα πρέπει ποτέ να αρχίσουν να εργάζονται χωρίς να αξιολογήσουν το τρέχον περιβάλλον. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι; Ποιες είναι οι καιρικές συνθήκες; Έχουν ενημερωθεί για τυχόν ακραία καιρικά φαινόμενα; Είναι ο εξοπλισμός τους – ειδικά τα Μέσα Ατομικής Προστασίας, σε καλή κατάσταση λειτουργίας;

Η γνώση πρώτων βοηθειών είναι φυσικά το Α και το Ω για αυτούς τους ανθρώπους. Θα πρέπει να γνωρίζουν πως θα αντιμετωπίσουν ένα ατύχημα ή μια σωματική επίθεση που θα τους προκαλέσει τραυματισμό. Ατυχήματα συμβαίνουν πάντα και οι μοναχικοί εργαζόμενοι σίγουρα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτά τα ατυχήματα, σε σχέση με εργαζόμενους σε ένα περιβάλλον με περισσότερο κόσμο.

Σκεφτείτε εργάτες σε οικοδομικές εργασίες, ηλεκτρολόγους και τεχνικούς σε άλλους τύπους εργασίας που ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο στην εργασία κάθε μέρα. Η απομόνωσή τους σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να υπάρχει κάποιος τριγύρω που μπορεί να καλέσει για βοήθεια. Οι μοναχικοί εργαζόμενοι είναι σίγουρο ότι θα αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις στον χρόνο απόκρισης βοήθειας για αυτό και θα πρέπει σε αυτό το χρόνο να φροντίσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους όσο καλύτερα μπορούν.

 Συνοψίζοντας

Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι σήμερα υπάρχουν όλες οι απαραίτητες τεχνολογίες αλλά και η γνώση για το πως θα προστατεύσουμε όσο πιο αποτελεσματικά τους εργαζομένους που δουλεύουν μόνοι τους σε κάποιο απομακρυσμένο συνήθως σημείο. Είναι ευθύνη των οργανισμών –  θα λέγαμε ηθικό και νομικό καθήκον – να αξιοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες και προσφέρουν στους εργαζομένους τους, την απαραίτητη εκπαίδευση προκειμένου να τους προστατέψουν από πιθανούς κινδύνους. Φυσικά θα πρέπει να γίνει και σοβαρή συζήτηση για το πως όλες αυτές οι πρακτικές, οι διαδικασίες και τα μέσα θα υλοποιηθούν χωρίς να τίθεται κάποιο θέμα παραβίασης της ιδιωτικότητας που κάθε εργαζόμενος οφείλει να έχει στη σύγχρονη εποχή.