Μέτρα και Μέσα για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών

Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται σε προληπτικό επίπεδο για την αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων όπως εκδήλωσης πυρκαγιάς και σεισμού, καθορίζονται από νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα- όμως το πιο σημαντικό είναι να τα γνωρίζουν και να τα εφαρμόζουν οι άνθρωποι που έχουν την ευθύνη σχεδιασμού των μέτρων ασφαλείας. Σε προηγούμενο τεύχος αναφερθήκαμε στο συνδυασμό ανθρώπινου δυναμικού και τεχνικών μέσων στην αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων (πυρκαγιάς-σεισμού) εκεί όπου το σύνολο των εργαζομένων θα κληθεί να διαδραματίσει ένα ρόλο εκτός του βασικού επαγγελματικού του πεδίου.

Σε εκείνο το άρθρο δώσαμε έμφαση στο προσωπικό ασφαλείας, για το οποίο έχουμε επανειλημμένα αναφέρει την ανάγκη εκπαίδευσης σε θεματικά πεδία που αφορούν στη χρήση πυροσβεστικών φορητών μέσων, στη διαδικασία εκκένωσης εξαρτώμενης από τις ιδιαιτερότητες και τον υφιστάμενο σχεδιασμό των χώρων και στην παροχή πρώτων βοηθειών σε άτομα τα οποία θα βρεθούν σε δυσχερή θέση. Σημαντική επίσης είναι η ικανότητα διασφάλισης του χώρου που έχει υποστεί ζημιά, ώστε κατά την ανακριτική διερεύνηση από τις αρμόδιες αρχές να μη χαθούν στοιχεία τα οποία θα φωτίσουν παραμέτρους – και ενδεχομένως εάν πρόκειται για κακόβουλη ενέργεια, να οδηγήσουν στα ίχνη των δραστών.
Δυστυχώς η πρακτική έως σήμερα μας αποδεικνύει ότι δεν τίθεται το θέμα της εκπαίδευσης σε πρώτη προτεραιότητα, όχι μόνο στο θεματικό πεδίο που προαναφέρθηκε, αλλά ούτε σε εκείνο που αφορά στην αυτοπροστασία έναντι φυσικών και νομικών κινδύνων που προκύπτουν στο χώρο παροχής ασφάλειας.
Ας επανέλθουμε όμως στο αρχικό μας θέμα.
Το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα προσδιορίζει επακριβώς ποια είναι τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται σε προληπτικό επίπεδο για την αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων και τουλάχιστον για την περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς και σεισμού. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση, την έγκαιρη προειδοποίηση και κατάσβεση ενώ για τη δεύτερη, την ασφαλή εκκένωση μετά τη λήξη της σεισμικής εκδήλωσης. Βαρύτητα δίδεται τα τελευταία χρόνια στα άτομα με ειδικές ανάγκες, με κοινοτικές οδηγίες οι οποίες εναρμονίζονται στην ελληνική νομοθεσία και αφορούν στην προειδοποίηση αυτών για επερχόμενο ή παρόντα κίνδυνο. Γεγονός που δίνει πλέον τη δυνατότητα στην κατηγορία αυτή των πολιτών, να τυγχάνουν της ίδιας βαθμίδας προστασίας σε περιπτώσεις κινδύνου, όπως και οι υπόλοιποι πολίτες.
Κατά την κατασκευή και την ολοκλήρωση ενός κτιρίου, εκτός από τη στατική αντοχή λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη διόδων διαφυγής (πδ.71/1998 άρθρο 10), οι οποίες εξαρτώνται από το συνολικό εμβαδόν, τους ορόφους και τον προορισμό χρήσης του κτιρίου αυτού.
Επί παραδείγματι, διαφορετικό σχεδιασμό σε επίπεδο μέτρων θα έχουμε όσον αφορά σε ένα κτίριο που προορίζεται για διοικητική υπηρεσία και διαφορετικό για ένα νοσοκομείο.
Μεγάλη βαρύτητα δίδεται στα ενεργητικά μέσα προστασίας έναντι πυρκαγιάς, για σημεία συνάθροισης του κοινού (πδ.71/1998 άρθρο 10 ) τα οποία πάλι εξαρτώνται από τη χρήση και τις ειδικές συνθήκες (κτιριακές – αριθμός εργαζομένων) των κτιρίων, καθώς και από τα επιμέρους υλικά που βρίσκονται σε αυτό (υγρά καύσιμα – προπάνιο – φυσικό αέριο – συσκευές ανοιχτής φλόγας – πτητικά αέρια – παθογόνοι παράγοντες κ.λπ.).

• Η εγκατάσταση των φορητών πυροσβεστικών μέσων όπως ορίζεται, εξαρτάται και πάλι από το εμβαδόν και τους προηγούμενους παράγοντες, καθώς επίσης και ο τύπος των φορητών πυροσβεστικών μέσων (ξηράς κόνεως – διοξειδίου του άνθρακα co2 – fm200 – αφρού) επιλέγεται σύμφωνα με το υλικό που θα εμπλακεί στην πυρκαγιά και θα χρειαστεί να κατασβεσθεί.
• Κατά την ισχύουσα νομοθεσία, η εγκατάσταση φορητού πυροσβεστήρα προβλέπεται ανά όροφο – απόστασης κατά 15 μέτρων ο ένας από τον άλλον – και πάντα σε σχέση με το συνολικό εμβαδόν του ορόφου.
• Επιπροσθέτως, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης (πυρανιχνευτές – ανιχνευτές διαρροής αερίων – διαρροής ραδιενεργών ουσιών) δίνουν το χρόνο αντίδρασης και στο επίπεδο χειρισμού αναστολής του προβλήματος, αλλά και στη διαδικασία εκκένωσης του χώρου από το προσωπικό και τους πολίτες. Οι οποίοι, εκ των πραγμάτων και σε απουσία των προηγούμενων, θα βρεθούν σε δυσμενή θέση, με απρόβλεπτα αποτελέσματα, συνεκτιμώντας τον πανικό, την κτιριακή ιδιομορφία και τον χρόνο που απαιτείται για ασφαλή μετάβαση στον εξωτερικό χώρο.
• Τα αυτόματα κατασβεστικά συστήματα (νερού διά καταιονισμού – αφρού – διοξειδίου του άνθρακα – fm200) παρέχουν τη δυνατότητα κατάσβεσης σε χώρους όπου η εποπτεία δεν είναι συνεχής, αλλά και όπου η κατάσβεση μέσω φορητών πυροσβεστικών θα ήταν επικίνδυνη για το προσωπικό που θα την επιχειρούσε, εξαιτίας της παρουσίας εύφλεκτων υγρών ή αερίων (μηχανοστάσια- λεβητοστάσια- δεξαμενές καυσίμων – δεξαμενές αποθήκευσης αερίων καυσίμων κ.λπ.) όπου τα συστήματα κατάσβεσης ενεργοποιούνται αυτόματα, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες (ανύψωσης θερμοκρασίας – παρουσίας καπνού κ.ά.).
• Η εγκατάσταση χειρολυστήρων στα κλιμακοστάσια – και ειδικότερα στις διόδους διαφυγής, διευκολύνουν τους πολίτες οι οποίοι σπεύδουν να εκκενώσουν το χώρο, αλλά και τις ειδικές ομάδες (ηλικιωμένοι – παιδιά κ.λπ.).
• Τα συστήματα ηχητικής και οπτικής προειδοποίησης, όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο τεύχος (φανοί – σειρήνες – ηχητικό σύστημα αναγγελίας) γνωστοποιούν στους πολίτες με ειδικές ανάγκες (προβλήματα όρασης – ακοής) τον επερχόμενο κίνδυνο, δίνοντας ενδεχόμενες οδηγίες κατεύθυνσης και εκκένωσης.

Η κτιριακή ιδιομορφία καθιστά σε κάποιες των περιπτώσεων δύσκολο το έργο της πυροσβεστικής υπηρεσίας, η οποία είναι αδύνατο να γνωρίζει την εσωτερική αρχιτεκτονική διάρθρωση, τις οδούς διέλευσης έκτακτης ανάγκης και τους χώρους όπου υπάρχουν αποθηκευμένα εύφλεκτα ή άλλα επικίνδυνα υλικά.
Για το λόγο αυτό η ύπαρξη ενός σχεδίου που θα φυλάσσεται σε προσβάσιμο σημείο – συνήθως στην κεντρική είσοδο – σε ερμάριο το οποίο αναγράφει εξωτερικά «πληροφορίες για την πυροσβεστική» είναι ουσιαστικά χρήσιμο στο πυροσβεστικό άγημα, που με τον τρόπο αυτό θα γνωρίζει πολύ γρήγορα τις παραπάνω πληροφορίες και θα καθιστά αποτελεσματικότερο το έργο της κατάσβεσης και διάσωσης.
Κατά το σχεδιασμό των μέτρων αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, το ανθρώπινο δυναμικό λαμβάνεται υπόψη ως προς τη βοήθεια που μπορεί να παράσχει, με τις ειδικές γνώσεις που κατέχει (εθελοντές πυροσβέστες – διασώστες κ.λπ.). Έτσι, επί παραδείγματι, είναι χρήσιμο να γνωρίζει ο διαχειριστής του συμβάντος ότι ο Χ φρουρός ασφαλείας έχοντας νοσηλευτικές γνώσεις θα μπορεί να παράσχει πρώτες βοήθειες και να κατευθύνει τη μεταφορά τραυματιών με ασφάλεια.
Ο διαχειριστής, σύμφωνα με την αρχή των εννοιών του πεδίου ασφάλειας, σχεδιάζει κατά τον καλύτερο τρόπο το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, τις υπουργικές αποφάσεις και τις πυροσβεστικές διατάξεις, προσπαθώντας να προσεγγίσει το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Τα προπαρασκευαστικά μέτρα (ως επί το πλείστον τεχνικά) και εφόσον υφίσταται η εκπαίδευση του προσωπικού, θα μας βοηθήσουν να αντεπεξέλθουμε σε δύσκολες καταστάσεις, εξυπηρετώντας καλύτερα το σύνολο των πολιτών που βρίσκονται στην προβληματική περιοχή.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΙΑΚΟΥ