Καινοτομίες στα ασύρματα συστήματα ελέγχου πρόσβασης

Ένας ακόμα τομέας στον οποίο η ασύρματη τεχνολογία έχει κάνει κάπως "δειλά" την εμφάνισή της είναι σαφώς τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης, στα οποία όμως μπορούν να εφαρμοστούν σημαντικές καινοτομίες αν λάβουμε υπόψη ορισμένες σημαντικές παραμέτρους.

Το να προτείνει κάποιος την ασύρματη διασύνδεση στις εφαρμογές access control είναι αρκετά απλό και ακούγεται ιδιαίτερα ελκυστικό, ειδικά σε θεωρητικό επίπεδο. Η πρόταση συνοδεύεται από όλα τα πλεονεκτήματα των ασύρματων διασυνδέσεων, που πολλές φορές έχουμε αναφέρει και στο Security Manager. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι η εύκολη τοποθέτηση, η αποφυγή οικοδομικών εργασιών και το προφανέστερο, που είναι η έλλειψη καλωδιώσεων. Τι είναι εκείνο λοιπόν που ίσως εμποδίζει τον ακόμα μεγαλύτερο ρυθμό διάδοσής τους;
Ειδικά στην περίπτωση των access control, στα οποία η αντικατάσταση των καρτών επαφής (contact cards) που χρησιμοποιούνταν πριν από αρκετά χρόνια με τις proximity και smart κάρτες, αποτέλεσε τον προάγγελο της έλευσης της ασύρματης διασύνδεσης στο συνολικό κλάδο των συστημάτων ασφαλείας; Στον κόσμο της τεχνολογίας τίποτα δεν είναι μονοδιάστατο. Σε κάθε θέμα υπάρχουν πτυχές όχι τόσο φανερές, που μπορεί όμως να αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την εξέλιξη των τεχνολογικών ή εμπορικών τάσεων.
Ανάμεσα σε αυτές τις τάσεις λοιπόν που απασχολούν ιδιαίτερα όσους εμπλέκονται με το χώρο της ηλεκτρονικής ασφάλειας είναι η αντικατάσταση των ενσύρματων εφαρμογών με ασύρματες. Ανεξάρτητα από την κατηγορία των εφαρμογών – είτε αυτά είναι access control είτε CCTV είτε συναγερμός – τα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν από αυτήν την αλλαγή είναι κοινά, τουλάχιστον τα περισσότερα εξ αυτών, όπως άλλωστε περιγράφονται συνοπτικά και στην αρχή του άρθρου. Εντούτοις υπάρχουν αρκετές τεχνολογικές διαφορές ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται η ασύρματη διασύνδεση ανάλογα με το σύστημα. Διαφορές που άλλοτε ευνοούν το ρυθμό εξέλιξης της τάσης και άλλοτε το δυσχεραίνουν. Για αυτό άλλωστε τα ασύρματα συστήματα έχουν διαφορετική διάδοση, ανάλογα με την κατηγορία της εφαρμογής. Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στα ασύρματα access control και στις τεχνικές ιδιαιτερότητες των ασύρματων εκπροσώπων τους, θα διαπιστώσουμε ότι μπορεί να ακούγεται απλό και ελκυστικό το σενάριο της υιοθέτησης από τους εγκαταστάτες των ασύρματων συστημάτων, αλλά τελικά έχει και αυτό τα μυστικά του. Μυστικά, που οφείλουν να τα κατέχουν οι εγκαταστάτες πριν προβούν σε κάποια πρόταση τοποθέτησης ενός ασύρματου access control και μυστικά που συχνά απαιτούν την ύπαρξη τεχνογνωσίας και από άλλους κλάδους, με κυριότερο φυσικά εκείνον του IT. Δεν έχουμε αποκαλύψει φυσικά μέχρι τώρα κάτι το οποίο δεν το γνωρίζουν οι περισσότεροι. Σε κάθε αλλαγή τεχνολογίας απαιτείται η εξοικείωση με νέες γνώσεις και όπως οι περισσότεροι ξέρουν η πληροφορική έχει βάλει για τα καλά το στίγμα της και στον κλάδο των συστημάτων ασφαλείας. Τι είναι λοιπόν το πιο ειδικό που οφείλουν να αντιληφθούν όσοι σκοπεύουν να ασχοληθούν ή ασχολούνται από τώρα με τα ασύρματα access control; Το σημαντικότερο είναι ο τρόπος και τα εναλλακτικά πρωτόκολλα διασύνδεσης.

Πρωτόκολλα διασύνδεσης
Υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές προτάσεις ασύρματων πρωτοκόλλων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διασύνδεση των εφαρμογών access control. Η διαδικασία επιλογής του κατάλληλου πρωτοκόλλου δεν είναι απλή, καθώς υπεισέρχονται αρκετοί παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Τα σημαντικότερα πρωτόκολλα είναι εκείνα που χρησιμοποιούν τις συχνότητες των 900 ΜHz και των 2,4 GHz, το γνωστό από την πληροφορική Wi-Fi (802.11), καθώς και τα ZigBee (βασίζεται στο πρότυπο ΙΕΕΕ 802.15.4) και Z- Wawe.
H συχνότητα των 900 MHz είναι ένα ανοιχτό πρωτόκολλο ευρέως φάσματος, το οποίο ήδη χρησιμοποιείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Επιτρέπει την ανάπτυξη εφαρμογών ελέγχου πρόσβασης που να λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας και την κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων. Όσον αφορά στη χρήση συχνότητας των 2,4 GHz, είναι πλέον πολύ διαδεδομένη για τα συστήματα ασφαλείας και χρησιμοποιείται με επιτυχία σε πολλές εφαρμογές – με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την τεχνογνωσία που ήδη έχει αποκτηθεί.
Για το πρότυπο των Wi-fi δεν χρειάζεται να γραφούν πολλά. Λειτουργεί στη συχνότητα των 2,4 GHz, αλλά αποτελεί ένα εξειδικευμένο πρότυπο με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Λόγω της χρήσης του στα δίκτυα των υπολογιστών είναι ιδιαίτερα γνωστό, όπως εξίσου γνωστά είναι και τα πλεονεκτήματά του. Το σημαντικότερο είναι ο μεγάλος βαθμός διάδοσής του. Θεωρητικά, όπου υπάρχει ένα δίκτυο Wi-Fi μπορεί να τοποθετηθεί μία συσκευή access control συμβατή με Wi Fi και να λειτουργήσει αμέσως. Το μειονέκτημα είναι λόγω του τρόπου λειτουργίας του, ο οποίος απαιτεί τη συνεχή αποστολή δεδομένων μεταξύ των σημείων του δικτύου και καταναλώνει μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος ζωής των μπαταριών των διαφόρων συσκευών. Οπότε κάθε στιγμή υπάρχει ο κίνδυνος να μην εντοπισθεί μια συσκευή της οποίας η μπαταρία δεν λειτουργεί και άρα να προκληθεί πρόβλημα στη λειτουργία του συστήματος access control. ¶λλο ένα θέμα που προκύπτει όταν επιλέξει κάποιος το σύστημα Wi-Fi για τη χρήση ενός access control είναι ότι κατά κάποιο τρόπο εμπλέκεται και στις αρμοδιότητες των ανθρώπων του IT. Συχνά και για ευνόητους λόγους, όπως την υπερφόρτωση δικτύου (αν και οι εφαρμογές access control δεν απαιτούν μεγάλο bandwidth) ή, το κυριότερο, την προστασία της ασφάλειας των διακινούμενων δεδομένων, δεν επιθυμούν τη χρήση του IP δικτύου της εταιρείας για εφαρμογές που δεν σχετίζονται με τα πληροφοριακά συστήματα του Οργανισμού.
Μια άλλη εναλλακτική πρόταση ασύρματης διασύνδεσης όσον αφορά στα access control είναι το ZigBee. Βασίζεται στο πρότυπο IEEEE 802.15.4. Παρέχει μεγάλη εμβέλεια όσον αφορά στη μετάδοση σημάτων με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας, σε σύγκριση με την πρόταση της Wi-Fi διασύνδεσης. Υπάρχουν δύο βασικά πλεονεκτήματα όσον αφορά στην επιλογή του πρωτοκόλλου ZigBee. Πρώτον, οι συμβατές με αυτό το πρότυπο συσκευές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη διασύνδεση πλέγματος (mesh topology) που όπως ήδη έχει αναφερθεί μέσα από τις σελίδες του τεύχους, αποτελεί μια νέα μορφή σύνδεσης στα ασύρματα δίκτυα. Αυτή η τοπολογία σύνδεσης επιτρέπει σε κάθε συσκευή να αποτελεί έναν κόμβο του συνολικού δικτύου. Σε περίπτωση λοιπόν που για κάποιο λόγο αστοχήσει μία όδευση, τότε αυτόματα το σύστημα θα βρει μια εναλλακτική όδευση και θα συνεχιστεί κανονικά η αποστολή και λήψη των δεδομένων. Το δεύτερο και ίσως σημαντικότερο πλεονέκτημα των συστημάτων που λειτουργούν βάσει του προτύπου ZigBee είναι ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα εντελώς ανεξάρτητο δίκτυο στο οποίο θα διακινούνται μόνο όσες πληροφορίες έχουν να κάνουν με το access control. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται και η ακεραιότητα του πληροφοριακού συστήματος της εταιρείας και δεν επιβαρύνεται το δίκτυο IP από τη λειτουργία του access control.
Η πιο πρόσφατη πρόταση για την ασύρματη διασύνδεση των εφαρμογών access control ονομάζεται Z-Wave. Είναι ένα πρωτόκολλο ασύρματης επικοινωνίας σχεδιασμένο ώστε να παρέχει τη δυνατότητα του εξ αποστάσεως ελέγχου, κυρίως σε οικιακές αλλά και σε μικρές επαγγελματικές εφαρμογές. Το bandwidth του είναι χαμηλό καθώς φθάνει τα 100 kbps, σε αντίθεση με το Wi-Fi ή άλλα πρότυπα που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές Local Area Network και άρα μπορούν να δώσουν πολύ μεγαλύτερες τιμές bandwidth. Λειτουργεί και αυτό στην περιοχή των 900 MHz και έχει αρχίσει να γίνεται αποδεκτό από ένα μεγάλο αριθμό κατασκευαστών. Κάνει και αυτό χρήση της τεχνολογίας mesh topology. Εν συντομία, πρόκειται για μια πρόταση που στόχος της είναι να δώσει τη δυνατότητα της ασύρματης διασύνδεσης σε εφαρμογές που δεν χρειάζονται την ύπαρξη υψηλού bandwidth, αλλά απαιτούν την ύπαρξη κάποιων δικλείδων ασφάλειας. Εξ ου άλλωστε και η χρήση της mesh topology που διασφαλίζει τη συνεχή λειτουργία του δικτύου. Οι προδιαγραφές σύμφωνα με τις οποίες έχει σχεδιαστεί το Z-Wave εναρμονίζονται πλήρως με τις απαιτήσεις μιας τυπικής εφαρμογής access control. Καθότι όμως ακόμα σχετικά πολύ πρόσφατο, αναμένουμε με ενδιαφέρον τα επόμενα χρόνια το πώς θα ενταχθεί και αυτό το πρότυπο στην αγορά των ασύρματων εφαρμογών access control.
Η διαφορά του με την εναλλακτική πρόταση των 900 MHz που παρουσιάστηκε στην αρχή της ενότητας είναι ότι το Z-Wave είναι ένα συγκεκριμένο πρότυπο, το οποίο απλώς χρησιμοποιεί μια συχνότητα γύρω στα 900 MHz. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι συσκευές που έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με αυτό, είναι συμβατές και διασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία μεταξύ τους. Ενώ όταν αναφερόμαστε γενικά σε μια εφαρμογή access control που λειτουργεί στα 900 ΜHz, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι συμβατή με άλλες συσκευές που επίσης λειτουργούν σε αυτήν τη συχνότητα. Το μόνο κοινό είναι η συχνότητα, αλλά οι συσκευές είναι μοναδικές και διαφέρουν η μία από την άλλη, ανάλογα με τον κατασκευαστή από τον οποίο προέρχονται. H ίδια διαφορά υπάρχει μεταξύ των access control συστημάτων που λειτουργούν απλώς στη συχνότητα 2,4 GHz με τα Wi-Fi συστήματα τα οποία και αυτά μεν λειτουργούν στην ίδια συχνότητα, αλλά είναι κατασκευασμένα ώστε να είναι πλήρως συμβατά με το πρότυπο Δηλαδή στη μία περίπτωση μιλάμε για τη χρήση μιας συχνότητας, ενώ με στην άλλη για τη χρήση ενός καθορισμένου προτύπου με συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Πεδία εφαρμογών
Η επιλογή ενός ασύρματου access control δεν αποτελεί πάντα πανάκεια. Όπως σε όλες τις εφαρμογές, υπάρχουν οι περιπτώσεις όπου η λύση της ασύρματης διασύνδεσης έχει να προσφέρει πολλά θετικά και άλλες όπου μάλλον κρίνεται περιττή. Προφανώς όταν έχουμε μια πόρτα ήδη καλωδιωμένη δεν αξίζει καν να ασχοληθούμε με την περίπτωση του ασύρματου access control. Όμως σε παλιά κτίρια ιστορικής αξίας όπου οι επεμβάσεις είναι πολύ δύσκολες και συχνά αδύνατες, η χρήση μιας ασύρματης εφαρμογής access control μπορεί να βοηθήσει αρκετά. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε γραφειακούς χώρους, όπου οι αλλαγές στη διαμόρφωση είναι αρκετά συχνές, οπότε η χρήση ασύρματων συσκευών θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά.
Μια άλλη περίπτωση όπου η ασύρματη διασύνδεση μπορεί να βοηθήσει, είναι για την υλοποίηση συστημάτων περιμετρικής προστασίας. Οι εφαρμογές access control χρησιμοποιούνται όπως λέει και το όνομά τους για τον έλεγχο της πρόσβασης. Όταν λοιπόν χρειάζεται να τοποθετήσουμε σημεία ελέγχου πρόσβασης περιμετρικά μιας εγκατάστασης και οι αποστάσεις για την ενσύρματη διασύνδεση είναι απαγορευτικές, τότε πάλι μπορούμε να στραφούμε στη λύση της ασύρματης σύνδεσης. Έτσι αντιμετωπίζεται και το συχνό φαινόμενο να μην τοποθετούνται σημεία ελέγχου πρόσβασης περιμετρικά μιας εγκατάστασης, διότι ακριβώς δεν μπορεί να τοποθετηθεί η καλωδίωση. Με τα ασύρματα access control επιλύεται αυτό το πρόβλημα και ενισχύεται η συνολική ασφάλεια μιας εγκατάστασης, με την περιμετρική τοποθέτηση access control σε όσα σημεία απαιτείται.

Τι να προσέξουμε
Όσο και να ελαχιστοποιούνται οι οικοδομικές εργασίες, όταν τοποθετείται ένα ασύρματο σύστημα access control, δεν εκλείπουν εντελώς. Πάντα υπάρχει η ανάγκη για την τοποθέτηση συσκευών, όπως ενός αναγνώστη, ενός ηλεκτρομαγνήτη σε ένα σημείο της κάσας της πόρτας, κάποιων επαφών, καθώς και της εγκατάστασης κάποιων πινάκων για τη μεταβίβαση και επεξεργασία των σημάτων. Οι εγκαταστάτες οφείλουν να δείξουν μεγάλη προσοχή στην τοποθέτηση των αναγνωστών αλλά και των ηλεκτρομαγνητών, ώστε να αποφύγουν κάποια φθορά σε αυτά τα σημεία, που θα κληθούν στη συνέχεια να την επισκευάσουν με τον ένα ή άλλο τρόπο. Φυσικά το ίδιο και ακόμα περισσότερο ισχύει για τα ενσύρματα συστήματα, αλλά εκεί οι εγκαταστάτες το γνωρίζουν και είναι πιο "συνειδητοποιημένοι" για την προσοχή που πρέπει να δώσουν κατά την εργασία τους.
¶λλο ένα σημείο που χρήζει προσοχής είναι η ασύρματη κάλυψη των σημείων. Πριν την υποβολή της προσφοράς θα πρέπει να γίνει μια προσεκτική εξέταση του χώρου και να υπάρξει η σωστή πρόβλεψη για τον αριθμό των συσκευών που θα χρειαστούν και την ισχύ τους. Με αυτόν τον τρόπο η προσφορά θα αντιστοιχεί ακριβώς στις απαιτήσεις του χρήστη και δεν θα χρειαστεί να υπάρξουν τροποποιήσεις κατά τη διαδικασία της εγκατάστασης, που μπορεί να επιφέρουν διενέξεις μεταξύ εγκαταστάτη και πελάτη. Για αυτόν το λόγο χρειάζεται ο εγκαταστάτης να έχει εξοικειωθεί με το σύστημα που προτείνει. Οι περισσότερες εταιρείες άλλωστε συνοδεύουν τα συστήματά τους με ειδικά διαγνωστικά εργαλεία είτε σε επίπεδο λογισμικού είτε σε επίπεδο hardware, για να μπορούν οι εγκαταστάτες να προσδιορίζουν ακριβώς τις προδιαγραφές του συστήματος που θα προτείνουν στους πελάτες τους. Διότι εξίσου λανθασμένη είναι η τακτική που ακολουθούν πολλοί εγκαταστάτες να προτείνουν μεγαλύτερα συστήματα access control από ό,τι πραγματικά χρειάζεται, καθώς έτσι ανεβαίνει το ύψος της προσφοράς και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να προτιμηθεί κάποιος άλλος εγκαταστάτης.
Τα ασύρματα συστήματα access control λειτουργούν με ενσωματωμένες μπαταρίες ώστε να μη χρειάζεται καλωδίωση ούτε και για την παροχή της ηλεκτρικής ενέργειας. Για αυτόν το λόγο θα πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διασφαλίζεται η σωστή λειτουργία τους. Σε περίπτωση όπου για κάποιο λόγο, κάποιο εξάρτημα δεν τροφοδοτείται σωστά, τότε το σύστημα access control καθίσταται άχρηστο, καθώς οι πόρτες πλέον ανοίγουν μόνες τους ενώ μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα και στη διασύνδεση του συστήματος, όταν κάποιος υποπίνακας σταματήσει να λειτουργεί. Ειδικά αν έχουν χρησιμοποιηθεί πρωτόκολλα διασύνδεσης που απαιτούν μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας, σύμφωνα με όσα αναφέραμε και στις προηγούμενες ενότητες, τότε χρειάζεται τακτικός έλεγχος. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνεται έλεγχος και στις υπόλοιπες περιπτώσεις. Το καλύτερο είναι ο έλεγχος να είναι και τεκμηριωμένος, δηλαδή να συνοδεύεται από σχετικά έντυπα, που να πιστοποιούν το χρόνο ελέγχου καθώς και το πρόσωπο που πραγματοποίησε αυτόν τον έλεγχο.

Τι μέλλει γενέσθαι
Τα ασύρματα access control βρίσκονται σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο. Χωρίς αμφιβολία, ειδικά σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς ένα τυπικό ενσύρματο σύστημα access control απαιτεί μια σημαντική καλωδίωση που πολλές φορές δεν την αντιλαμβανόμαστε. Αναλογιστείτε ότι ένα access control αποτελείται από τον αναγνώστη, τον ηλεκτρομαγνήτη που συγκρατεί την πόρτα, τις μαγνητικές επαφές που ελέγχουν αν η πόρτα είναι ανοιχτή ή κλειστή, ένα κομβίο πανικού που χρησιμοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις. Όλα αυτά τα εξαρτήματα συνδέονται με καλώδια με ένα πίνακα access control στην περίπτωση των ενσύρματων προτάσεων. Οι ασύρματες εφαρμογές καθιστούν περιττές αυτές τις καλωδιώσεις, διευκολύνοντας το έργο των εγκαταστατών αλλά και των χρηστών. Αυτό που μένει λοιπόν είναι να συνειδητοποιήσουν οι εμπλεκόμενοι τα οφέλη που προσκομίζουν από την επιλογή των ασύρματων access control. Θα πρέπει όμως και οι εταιρείες να λειτουργήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση, προσφέροντας ακόμα πιο εύχρηστες ασύρματες λύσεις και ελκυστικές όσον αφορά στο θέμα του κόστους.

Του Αριστοτέλη Λυμπερόπουλου