Integration. Η ενοποίηση των λύσεων ασφάλειας

Σε τι στάδιο βρίσκεται άραγε η πολυσυζητημένη ενοποίηση των συστημάτων ασφαλείας και τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον από την πιο πολυσυζητημένη τάση των τελευταίων ετών που ορίζει η έννοια του integration;

Του Αριστοτέλη Λυμπερόπουλου

Έχει ειπωθεί και γραφτεί πολλάκις. Αυτό που άλλαξε το στάτους κβο στον τομέα των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας, ήταν η είσοδος της τεχνολογίας IP. Μια εξέλιξη που προήλθε από το χώρο της πληροφορικής και αποτέλεσε ουσιαστικά το έναυσμα για να έρθουν κοντά αυτοί οι δύο χώροι: του IT και των συστημάτων φυσικής ασφαλείας. Δύο τομείς που μέχρι αυτήν την εξέλιξη βάδιζαν σε δύο ανεξάρτητους δρόμους και ξαφνικά βρέθηκαν να έχουν πολλά κοινά σημεία σύγκλισης. Η πιο σημαντική αλλαγή, είναι στον τρόπο με τον οποίο πλέον προσεγγίζεται ο κλάδος της ηλεκτρονικής ασφάλειας από όσους υλοποιούν αντίστοιχα έργα όπως και από τους πελάτες.

Ο όρος που κρύβεται πίσω από αυτήν την αλλαγή είναι η ενοποίηση των συστημάτων ή αλλιώς Integration, όπως είναι διεθνώς αναγνωρισμένη η συγκεκριμένη τάση. Μπορεί μέχρι σήμερα, να συνηθίζαμε χάριν συντομίας να χρησιμοποιούμε τον γενικό χαρακτηρισμό συστήματα ηλεκτρονικής ασφάλειας προκειμένου να εντάξουμε σε αυτήν την κατηγορία τα συστήματα επιτήρησης ή CCTV, συναγερμού και ελέγχου πρόσβασης, αλλά η αλήθεια είναι ότι μέχρι τώρα αυτές οι τρεις υποκατηγορίες αποτελούσαν τρεις διαφορετικές και εντελώς αυτόνομες εφαρμογές. Το κλασσικό σύστημα CCTV επιτηρούσε οπτικά μέσω video τους χώρους, είτε προληπτικά για τον εντοπισμό ύποπτων κινήσεων, είτε μετά από ένα συμβάν προκειμένου να γίνει η απαραίτητη διευρεύνηση συμβάντων. Το συμβατικό σύστημα access control, χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τον έλεγχο πρόσβασης σε διασφαλισμένους χώρους και το σύστημα συναγερμού ή αποτροπής εισβολών, παρήχε ειδοποιήσεις όταν εντοπίζονταν κάποια παραβίαση σε συγκεκριμένους χώρους. Θα μπορούσαμε φυσικά να εντάξουμε και τα συστήματα πυρανίχνευσης σε αυτήν τη γενικότερη κατηγορία των ανεξάρτητων τομέων συστημάτων, των οποίων ο ρόλος ήταν και είναι ο έγκαιρος εντοπισμός μιας πιθανής εστίας πυρκαγιάς. Οπότε, η λειτουργία αυτών των συστημάτων ήταν εντελώς ξεκάθαρη και απολύτως διακριτή μέχρι σήμερα.

Όλα αυτά μέχρι φυσικά να κάνει την εμφάνιση της η τεχνολογία IP. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μεταφορά τεχνολογίας από τον ψηφιακό χώρο του IT, που όμως ανέτρεψε εντελώς τα δεδομένα σε ότι αφορά τον χώρο των συστημάτων ηλεκτρονικής ασφάλειας. Διότι με τη χρήση της IP τεχνολογίας, δόθηκε η δυνατότητα να δημιουργηθούν συστήματα τα οποία να μπορούν να επικοινωνούν και το κυριότερο να αλληλεπιδρούν με άλλα συστήματα και να δημιουργείται τελικά μια ενιαία πλατφόρμα η οποία μπορεί να λειτουργεί πολύ πιο αποτελεσματικά και με μεγαλύτερες προληπτικές δυνατότητες.

Ας χρησιμοποιήσουμε πάλι το παράδειγμα του συστήματος επιτήρησης. Μια μεμονωμένη κάμερα δεν επιτηρεί πλέον απλώς έναν χώρο στατικά αλλά μπορεί να ανιχνεύσει μη φυσιολογικές κινήσεις, ύποπτες συμπεριφορές, ακόμα και να εντοπίσει πιθανούς φυσικούς κινδύνους όπως την ύπαρξη καπνού, μέσω έξυπνων λογισμικών που ονομάζουμε video analytics. Με τη σύνδεση του συστήματος επιτήρησης με άλλα συστήματα, μπορούν να ενεργοποιηθούν συναγερμοί, να κλείσουν αυτόματα πόρτες, να σταλούν email και SMS στους υπεύθυνους του χώρου. Αντίστροφα, με τη χρήση μιας ενοποιημένης πλατφόρμας μπορεί μόλις ενεργοποιηθεί ο συναγερμός σε έναν χώρο να στραφούν αυτόματα οι κάμερες CCTV σε αυτό το σημείο και να στείλουν ζωντανό βίντεο στους υπεύθυνους είτε αυτοί βρίσκονται μέσα στην εγκατάσταση είτε απομακρυσμένα (μέσω των κινητών τηλεφώνων ή των tablets).

Εξ αποστάσεως..
Η δυνατότητα απομακρυσμένης ειδοποίησης των χρηστών αποτελεί μια ακόμα σημαντικότατη εξέλιξη που επέφερε η χρήση της IP τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την ενοποίηση των συστημάτων και την εμφάνιση των έξυπνων φορητών συσκευών. Πλέον τα συστήματα όχι μόνο αλληλεπιδρούν, αλλά μπορούν να στείλουν πλήθος πληροφοριών από τον τόπο του συμβάντος στους ενδιαφερόμενους όπου και αν βρίσκονται αυτοί. Ακόμα και παλιότερα, υπήρχε η δυνατότητα αποστολής ενός απλού SMS από το σύστημα συναγερμού ή πυρανίχνευσης στο κινητό τηλέφωνο του χρήστη προκειμένου να τον ενημερώσει ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτό που έχει διαφοροποιηθεί όμως, είναι ότι πλέον δεν στέλνεται ένα απλό μήνυμα αλλά μέσω της αλληλεπίδρασης των συστημάτων είναι εφικτή η αποστολή εικόνας και ήχου από το σημείο του συμβάντος. Δηλαδή, όταν ο συναγερμός εντοπίσει κάποια ύποπτη κίνηση μπορεί μέσω των καμερών του συστήματος επιτήρησης να στείλει εικόνα στη συσκευή του χρήστη. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται το video verification το οποίο αποτελεί σήμερα την πιο αποτελεσματική λύση στο θέμα των λανθασμένων συναγερμών. Στην εποχή του IP λοιπόν η απόσταση δεν αποτελεί πρόβλημα για την έγκαιρη μετάδοση της πληροφορίας.

Κτιριακός έλεγχος
Μέχρι τώρα εστιάσαμε κυρίως στις δυνατότητες που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας. Όμως παράλληλα εμφανίζονται και άλλες δυνατότητες που σχετίζονται με τον ολοκληρωτικό έλεγχο των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των σύγχρονων κτιριακών συγκροτημάτων. Η ενοποίηση αυτών των συστημάτων με τα κεντρικά συστήματα ελέγχου των κτιρίων (BMS- Building Management Systems) δίνει πλέον στους χρήστες την δυνατότητα πληθώρας δυνατοτήτων που έχουν να κάνουν τόσο με την ασφάλεια των κτιρίων όσο και με την ενεργειακή εξοικονόμηση. Παραδείγματος χάρη, οι αισθητήρες των συστημάτων συναγερμού μπορούν να χρησιμοποιούνται και για την ενεργοποίηση του φωτισμού ή των συστημάτων κλιματισμού. Όταν διαπιστώνουν κίνηση στο χώρο τότε θα δίνουν στο σύστημα ελέγχου του κτιρίου την κατάλληλη πληροφορία ώστε να ενεργοποιήσει τα ανάλογα συστήματα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με την πληροφορία που θα αντλείται από τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης. Όταν ζητείται πρόσβαση σε κάποιον χώρο τότε αυτόματα θα ενεργοποιούνται και τα αντίστοιχα κτιριακά συστήματα (κλιματισμός, εξαερισμός, φωτισμός)

H διάδοση των PSIM
Τα συστήματα Physical Security Information Management (γνωστά και ως PSIM) αποτελούν και αυτά μια από τις νέες τάσεις στον χώρο της ηλεκτρονικής ασφάλειας. Η εμφάνιση τους βασίζεται στη δυνατότητα της ενοποίησης των συστημάτων και της λειτουργίας μιας ενιαίας πλατφόρμας μέσω της οποίας θα γίνονται όλοι οι έλεγχοι και οι χειρισμοί των επιμέρους συστημάτων. Μέσω αυτής της πλατφόρμας θα είναι δυνατή η λήψη δεδομένων και πληροφοριών από τα επιμέρους συστήματα ασφαλείας, η επεξεργασία τους και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων υπό μια ενιαία μορφή στον χρήστη. Όμως ο ρόλος των PSIM είναι ακόμα σημαντικότερος. Διότι η εμφάνιση τους εξελίσσει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες πρόληψης σε ότι αφορά τον κλάδο της ασφάλειας. Δεν αποτελούν απλώς ένα εργαλείο διαχείρισης συμβάντων. Με την λήψη πληροφοριών από τα επιμέρους συστήματα, την επεξεργασία αυτών των δεδομένων και με την χρήση μαθηματικών μοντέλων δημιουργούνται σενάρια ώστε ο χρήστης να μπορεί να επιλέγει τη βέλτιστη λύση για τη διαχείριση της συνολικής ασφάλειας του οργανισμού. Αποτελούν δηλαδή, ένα εργαλείο χάραξης μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής και όχι απλώς ένα μέσο αντιμετώπισης μεμονωμένων περιστατικών.

Ενδοιασμοί και επιφυλάξεις
Κανείς λοιπόν δεν αμφιβάλλει ότι η ενοποίηση των συστημάτων ασφαλείας θα προσφέρει νέες δυνατότητες στον κλάδο. Αποτελεσματικότερη πρόληψη, καλύτερη παρακολούθηση, γρηγορότερη διερεύνηση συμβάντων, αδιάλειπτη παρακολούθηση της λειτουργίας τους ακόμα και εξ αποστάσεως. Προκύπτουν τότε τα εύλογα ερωτήματα. Ποιος ο λόγος που η εξάπλωση των ενοποιημένων συστημάτων δεν ακολουθεί πιο γρήγορους ρυθμούς; Γιατί αφού σήμερα υπάρχουν στη διάθεση των χρηστών και των εγκαταστατών η απαραίτητη τεχνολογία για την ανάπτυξη ενοποιημένων συστημάτων, εκείνοι συχνά επιλέγουν τη συμβατική προσέγγιση των ξεχωριστών συστημάτων;

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν είναι τόσο απλές όσο θα περιμέναμε. Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους ακόμα τα integrated systems δεν έχουν κατακτήσει το μερίδιο που τους αναλογεί στην αγορά των συστημάτων ηλεκτρονικής ασφάλειας.

Όπως λέει και μια παλιά αμερικάνικη παροιμία είναι δύσκολο να διδάξεις σε μια γριά αρκούδα νέα κόλπα. Τι σχέση έχει αυτή η παροιμία με τον κλάδο των συστημάτων ασφάλειας; Απλούστατα εξετάζει το θέμα από την σκοπιά των εγκαταστατών για τους οποίους είναι συχνά δύσκολο να αποκτήσουν την εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες που προέρχονται από τον κόσμο του IT. Η έλλειψη εξοικείωσης είναι φυσικό να τους κάνει διστακτικούς να προτείνουν τα νέα συστήματα στους χρήστες καθώς δεν είναι σίγουροι αν μπορούν να τα υποστηρίξουν. Διότι τα ενοποιημένα συστήματα IP ηλεκτρονικής ασφάλειας βασίζονται περισσότερο σε γνώσεις που έχουν να κάνουν με τεχνολογίες πληροφορικής παρά στην υφιστάμενη τεχνογνωσία των συμβατικών συστημάτων. Όμως δεν είναι μόνο οι εγκαταστάτες των συμβατικών αναλογικών συστημάτων που είναι διστακτικοί απέναντι στην πρόκληση των ενοποιημένων δικτυακών εφαρμογών.

Εξίσου επιφυλακτικοί είναι και οι άνθρωποι της πληροφορικής που ξαφνικά βλέπουν μια νέα μεγάλη κατηγορία συστημάτων να διεισδύει στον χώρο τους. Μέχρι σήμερα τα στελέχη του IT δεν είχαν καμία σχέση με τις εφαρμογές ασφάλειας. Ξαφνικά καλούνται να υποστηρίξουν σε μεγάλο ποσοστό και τη λειτουργία αυτών. Είναι φυσικό να είναι επιφυλακτικοί καθώς και για αυτούς ανοίγεται μια άγνωστη ήπειρος που καλούνται να ανακαλύψουν. Επιπλέον για να γίνει χρήση των ενοποιημένων συστημάτων στο πλήρες φάσμα των δυνατοτήτων τους – που συνεπάγεται έλεγχος και των κτιριακών συστημάτων – χρειάζεται και η συνεργασία επαγγελματιών και από άλλους κλάδους. Μηχανικοί, ηλεκτρονικοί, ψυκτικοί, ηλεκτρολόγοι χρειάζεται να συνεργασθούν προκειμένου να αναπτύξουν στην ολότητα του ένα σύστημα κεντρικής διαχείρισης. Διαπιστώνουμε λοιπόν πόσο δύσκολο είναι αυτό όταν μέχρι σήμερα όλες αυτές οι εργασίες ήταν διακριτές και δεν σχετίζονταν μεταξύ τους.

Το κόστος είναι μια άλλη αιτία. Κάθε αλλαγή τεχνολογίας είναι ακριβή ειδικά στα πρώτα στάδια της. Τα ενοποιημένα δικτυακά συστήματα ηλεκτρονικής ασφάλειας είναι ακόμα πιο ακριβά από τα συμβατικά. Βέβαια το κόστος τους μειώνεται με ραγδαίους ρυθμούς και όσο η διάδοση τους εξαπλώνεται τόσο οι τιμές θα μειώνονται ακόμα περισσότερο. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι σε περιόδους όπως τις σημερινές όπου το κάθε επιπρόσθετο κόστος εξετάζεται με ιδιαίτερη προσοχή από τις διοικήσεις και τα οικονομικά επιτελεία των οργανισμών δυσχεραίνεται η διάδοση των ακριβότερων δικτυακών εφαρμογών καθώς για την πλειοψηφία ανήκουν ακόμα στην κατηγορία των επενδύσεων "πολυτελείας".

Σταδιακή μετάβαση
Τελικά φαίνεται ότι το μυστικό για την τελική επικράτηση των δικτυακών εφαρμογών είναι η σταδιακή μετάβαση από την προγενέστερη γενιά αναλογικής τεχνολογίας στις σύγχρονες IP λύσεις. Όπως έχει αναφερθεί συχνά και από τις σελίδες του Security Manager υπάρχουν λύσεις που επιτρέπουν στις αναλογικές κάμερες να ενσωματωθεί σε περιβάλλοντα IP.

Αυτές οι λύσεις είναι που επιτρέπουν την σταδιακή μετάβαση από την μία στην άλλη τεχνολογία χωρίς να χρειάζεται να επενδυθεί το κεφάλαιο που θα χρειάζονταν σε μια ολική μετάβαση. Όμως αυτό είναι μόνο ένα από τα θετικά αυτής της προσέγγισης. Διότι στην περίπτωση της σταδιακής μετάβασης με την χρήση υβριδικών συστημάτων υπάρχει και ο απαραίτητος χρόνος για την εξοικείωση αυτής της τεχνολογίας αλλά και η προσαρμογή στον καινούριο τρόπο εργασίας που η δικτυακή τεχνολογία επιφέρει. Καθότι θα πρέπει να προσαρμοστούν πολλά και διαφορετικά τμήματα ενός οργανισμού όπως τα τμήματα ασφάλειας, πληροφορικής αλλά και το τμήμα προμηθειών. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε προμήθεια ενός δικτυακού συστήματος ασφάλειας προϋποθέτει πλέον τη συνεργασία δύο τμημάτων που μέχρι σήμερα ήταν εντελώς διακριτός ο ρόλος τους. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όταν αυτές οι αλλαγές γίνονται σταδιακά συνήθως τα αποτελέσματα είναι καλύτερα ενώ μειώνεται και η πιθανότητα λανθασμένων επιλογών που μπορούν να οδηγήσουν σε αποτυχία ένα εγχείρημα και να δημιουργήσουν ένα αρνητικό κλίμα για μια καινούρια τεχνολογία. Κάτι το οποίο στην συνέχεια είναι πολύ δύσκολο να αντιστραφεί. Με την χρήση λοιπόν των κατάλληλων τεχνολογιών και την συνεργασία των κατάλληλων ανθρώπων μπορούν σταδιακά οι οργανισμοί να μεταβούν στην εποχή των ενοποιημένων δικτυακών συστημάτων που δεν θα καλύπτουν μόνο το θέμα της ασφάλειας αλλά θα προσφέρουν ένα πολύ μεγαλύτερο φάσμα δυνατοτήτων.