H συμβολή του προσωπικού ασφαλείας στη διαδικασία εκκένωσης

Οι ειδικές συνθήκες που λαμβάνουν χώρα σε διάφορους οργανισμούς με μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις και μαζική παρουσία ανθρώπων, επιβάλλουν πάντα την ύπαρξη ενός σχεδίου εκκένωσης σε έκτακτες καταστάσεις, όπου σημαντικό επιχειρησιακό ρόλο πρέπει να αναλαμβάνει το προσωπικό ασφαλείας.  Η αποστολή και ο αντικειμενικός σκοπός του προσωπικού ασφαλείας στη λειτουργία ενός οργανισμού, δημόσιου ή ιδιωτικού, είτε με τη μορφή μόνιμου προσωπικού είτε ως προσωπικού ιδιωτικής εταιρείας παροχής υπηρεσιών φύλαξης, θεωρείται αναπόσπαστο πλέον κομμάτι της εύρυθμης λειτουργίας του.

Όταν όμως η αποστολή δεν περιορίζεται σε αυτά καθαυτά τα καθήκοντα, αλλά καλείται να λάβει ενεργό ρόλο σε μια έκτακτη κατάσταση, είναι ίσως μεγαλύτερης σπουδαιότητας. Ως έκτακτη κατάσταση θα μπορούσε για παράδειγμα να χαρακτηριστεί ένας συναγερμός εκκένωσης σε νοσοκομείο η θεραπευτήριο, μετά από φυσικά αίτια (θεομηνία, σεισμό κ.λπ.) ή από προκλητά αίτια όπως πυρκαγιά ή διαρροή αερίου. Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα για τους διαχειριστές κρίσεως αυτού του επιπέδου, είναι η ενεργοποίηση του σχεδίου εκκένωσης, όταν και εφόσον κριθεί σκόπιμο να ενεργοποιηθεί.

Μια λεπτή ιδιαιτερότητα παρουσιάζεται στα νοσοκομεία, από στοιχεία που επιβαρύνουν σημαντικά την εκτέλεση του σχεδίου και τα οποία είναι:

• Ο μεγάλος αριθμός παρευρισκομένων ατόμων (ασθενείς- προσωπικό- συνοδοί) όλο το 24ωρο.
• Οι κατηγορίες ασθενών που χρήζουν ειδικής μέριμνας ( μη περιπατητικοί- ασθενείς μονάδων σε καταστολή, που χρειάζονται διαρκή μηχανική υποστήριξη- άτομα με ειδικές ανάγκες κ.λπ.).

Στα παραπάνω, εάν προσθέσουμε τις ανθρώπινες αντιδράσεις λόγω του συμβάντος (στρες- φόβος- πανικός) μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η όλη διαδικασία αποτελεί μια πολύ σοβαρή απόφαση, που πρέπει να ληφθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με τις όσο λιγότερες απώλειες.
Κατά τη διαδικασία εκκένωσης παύει η ιεραρχική δομή του οργανισμού και ισχύει αυτή
που έχει προβλεφθεί για έκτακτες συνθήκες, χρησιμοποιώντας όλο το ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται κατά το χρόνο εκδήλωσης του συμβάντος. ¶λλωστε, προβλέπεται και από τον ποινικό κώδικα, πως η παροχή βοηθείας σε άτομα που κινδυνεύουν, είναι υποχρέωση όλων. Έχει παρατηρηθεί ότι οι πολίτες εμπιστεύονται περισσότερο ένστολους υπαλλήλους- και αυτό διότι η στολή  λειτουργεί στο υποσυνείδητο ως μέσο έκφρασης της εκπαίδευσης και της πειθαρχίας.
Κατά την εκδήλωση του γεγονότος, ο υπεύθυνος ή ο επόπτης ασφαλείας, πρέπει να συνεργάζεται σε ευθεία γραμμή με τους διαχειριστές κρίσεως, έτσι ώστε να κατευθύνει τις δυνάμεις του σε κρίσιμα – ευαίσθητα σημεία, για όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.
Το προσωπικό ασφαλείας λοιπόν, θα κληθεί να εκτελέσει ένα σημαντικότατο ρόλο.
Ο επαγγελματίας φρουρός θα μεταβεί από το επίπεδο εκείνο του προλαμβάνοντος μια παραβατική πράξη, σε εκείνο του αρωγού εκτέλεσης του σχεδίου σωτηρίας.

Σε έκτακτες καταστάσεις, είναι αναμενόμενη η σύγχυση μεταξύ των πολιτών και ενδέχεται να παρουσιαστούν φαινόμενα απειθαρχίας στις εντολές των υπευθύνων, καθώς και ακραίες συμπεριφορές. Επίσης, σε ανάλογες περιπτώσεις λειτουργεί η ψυχολογία της μάζας, όπου αρκεί μια αφορμή για να μετατραπεί σε έκρηξη μαζικού πανικού. Εάν θέλαμε να ιεραρχήσουμε τα βασικά βήματα του προσωπικού ασφαλείας, θα μπορούσαμε να πούμε τα παρακάτω:

1. Υπόδειξη των διόδων διαφυγής στους πολίτες και καθοδήγηση εκείνων που χρήζουν βοήθειας (ηλικιωμένοι- άτομα με προβλήματα όρασης ). Απομάκρυνση πρώτα των πολιτών που τελούν υπό συνθήκες πανικού- και που θα τον μετέδιδαν στους υπολοίπους- ώστε να καταστεί δυσχερέστατη η όλη διαδικασία. Η κατηγορία αυτών των ατόμων παρουσιάζει πρόδρομα συμπτώματα, όπως :Υστερικές εκρήξεις, έντονα εφιδρωμένο πρόσωπο και χέρια, ακατανόητες λέξεις και δυσκολία επικοινωνίας. Η αντιμετώπισή τους πρέπει να είναι αποφασιστική, αλλά μέσα από κινήσεις που δείχνουν ότι κατανοούμε το πρόβλημά τους, αποφεύγοντας τις εντολές προς αυτούς, γιατί τις περισσότερες φορές δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι το άγχος και ο πανικός λειτουργούν σε μεγάλα μεγέθη, όταν στο πεδίο στο οποίο υφίσταται το γεγονός, συντρέχουν τα παρακάτω:
• Υπάρχουν μικρά παιδιά.
• Εργαζόμενοι αντικρίζουν συναδέλφους τους νεκρούς ή βαριά τραυματισμένους.
• Είναι ορατά τα σημάδια του επερχόμενου κινδύνου (αυτό ισχύει για τις περιπτώσεις πυρκαγιάς ή μεγάλης βλάβης του κτιριακού συγκροτήματος, που απειλείται από άμεση κατάρρευση.
• Δεν υπάρχει συντονισμός στις ενέργειες αντιμετώπισης από τους υπευθύνους και διαφαίνεται η εικόνα του χάους.

1. Ενημέρωση σε εξωτερικές δυνάμεις ( πυροσβεστική- διασώστες ) συγκεκριμένων πληροφοριών, που έχουν να κάνουν με τις διόδους διαφυγής, τις θέσεις των πυροσβεστικών συστημάτων, τις αποθήκες εύφλεκτων υλικών κ.λπ., που θα τους ζητηθούν λόγω της καλής γνώσης του αρχιτεκτονικού ανάγλυφου. Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο, ο φρουρός ασφαλείας οφείλει να γνωρίζει το επιχειρησιακό του πεδίο, γεγονός που οι εξωτερικές δυνάμεις εκ των πραγμάτων δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν.

       3. Δημιουργία  ζωνών ελεύθερης πρόσβασης οχημάτων εκτάκτου ανάγκης.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι η εικόνα που θα παρουσιάσει ο φρουρός προς τους πολίτες, πρέπει να είναι εκείνη του επαγγελματία, που θα μεταδώσει κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Είναι βασικό να υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των υπευθύνων ασφαλείας και των διαχειριστών κρίσεων του οργανισμού, όπως και το να ζητούν οι πρώτοι να υπόκειται το προσωπικό τους σε τακτικές ενημερώσεις και ασκήσεις επί χάρτου.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εγγραφή στο υποσυνείδητο ενεργειών, οι οποίες σε δεδομένη στιγμή θα λειτουργήσουν αυτοματοποιημένα, με μικρές αποκλίσεις από το σχεδιασμό.
Συμπερασματικά, μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η  αμφίδρομη συνεργασία εργοδότη- παροχέα υπηρεσιών ασφαλείας, πέρα από το πρωτεύον ζητούμενο της πρόληψης εκνόμων πράξεων, έχει και την εξίσου μεγάλης σημασίας ανταπόκριση στην αντιμετώπιση εκτάκτων γεγονότων, που όλοι απεύχονται, αλλά θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν, με τις όσο το δυνατό λιγότερες ανθρώπινες απώλειες.