Επαγγελματισμός στον τομέα της ασφάλειας: Τα εκπαιδευτικά πρότυπα στην Ευρώπη και στη χώρα μας

Σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνεται πλέον μεγάλη έμφαση στην ποιότητα και τον επαγγελματισμό του προσωπικού ασφάλειας ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας, μια και οι αρμοδιότητές του αυξάνονται συνεχώς, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.

Ενώ πριν από πολλά χρόνια υπήρχαν μόνο οι λεγόμενοι νυχτοφύλακες σε διάφορα κτίρια, σήμερα η διαρκής φύλαξη χώρων όπως μεγάλα εργοστάσια και γήπεδα, χρηματαποστολών, καθώς και πολλών δημόσιων και άλλων υπηρεσιών όπως το Μετρό, τα νοσοκομεία, αεροδρόμια, υπουργεία, πρεσβείες, σχολεία κ.ά., ανήκουν στις αρμοδιότητες ιδιωτικού προσωπικού ασφάλειας.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι φύλακες ασφάλειας πρέπει όχι μόνο να προστατεύουν την περιουσία ενός Όμιλου, αλλά παράλληλα – ειδικά όταν πρόκειται για δημόσιες εγκαταστάσεις – να εγγυώνται τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, μέχρι και την αποτροπή τρομοκρατικών ενεργειών.

Ένας τρόπος προκειμένου να εξασφαλίσουν επαγγελματικό προσωπικό ασφάλειας οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η καθιέρωση μιας υποχρεωτικής βασικής εκπαίδευσης με εξετάσεις, όπου μόνο μετά την αποφοίτηση μίας τέτοιας εκπαίδευσης θα χορηγείται άδεια εργασίας.
Στη χώρα μας, όμως, ακόμα δεν προβλέπονται κάποια στάνταρ εκπαίδευσης για το προσωπικό ασφάλειας, αν και η ζήτηση πλέον αφορά σε προσωπικό με επαγγελματική κατάρτιση, με πλήρεις και εξειδικευμένες γνώσεις.
Τι προϋποθέσεις όμως πρέπει να διαθέτει και από τι εκπαίδευση πρέπει να έχει περάσει ένας επαγγελματίας υπάλληλος ασφάλειας;
Τι γίνεται στην Ευρώπη
Με βάση έρευνα που έγινε από τον Αυστριακό Όμιλο για συμβουλευτικές και αναπτυξιακές υπηρεσίες περί πολιτικής (Osterreichische Gesellschaft fur Politikberatung und Politikentwicklung – OGPP, www.politikberatung.or.at) τον Αύγουστο του 2003, μπορούμε να δούμε μερικά παραδείγματα από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφορικά με το πώς χειρίζονται αυτές τα στάνταρ της εκπαίδευσης των υπάλληλων ασφάλειας, προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα υψηλότερο επίπεδο παροχής υπηρεσιών.
Στη Φιλανδία για παράδειγμα, η απασχόληση υπάλληλων ασφάλειας σε ιδιωτικές εταιρείες παροχής ασφάλειας, ρυθμίζεται νομοθετικά από το κράτος. Οι υπάλληλοι ασφάλειας πρέπει να περάσουν μία βασική εκπαίδευση 40 ωρών, η οποία ολοκληρώνεται με εξετάσεις. Η οπλοφορία των υπάλληλων ασφάλειας προϋποθέτει ειδική άδεια από τις αρχές, ενώ ο έλεγχος των περίπου 1.000 εταιρειών με γύρω στους 7.500 υπάλληλους, διεξάγεται από την τοπική αστυνομία.
Στη Δανία, μέχρι τη δεκαετία του 1970, οι ιδιωτικές εταιρείες παροχής ασφάλειας συνεργάζονταν πολύ στενά με την αστυνομία. Σε πολλές περιπτώσεις οι υπάλληλοι ασφάλειας φιλοξενούνταν σε αστυνομικά τμήματα και τους δίνονταν βοηθητικές απασχολήσεις από την αστυνομία. Στη δεκαετία του 1980 εφαρμόστηκε ένα νομοσχέδιο που χώρισε την Αστυνομία από τις ιδιωτικές εταιρείες παροχής ασφάλειας. Από τότε, η αστυνομία ελέγχει συστηματικά τις άδειες των εταιρειών αυτών. Η δύναμη των υπάλληλων ασφάλειας το 2002, ανερχόταν σε 5.250 υπάλληλους. Η προβλεπόμενη εκπαίδευση διαρκεί 111ώρες και διεξάγεται από κρατικά αναγνωρισμένες σχολές. Επίσης, η συγκεκριμένη εκπαίδευση επιδοτείται από το κράτος.
Στο Βέλγιο η απασχόληση των ιδιωτικών εταιρειών παροχής ασφάλειας καθορίζεται από νομοσχέδιο που ψηφίστηκε το 1990. Τις εταιρείες αυτές τις ελέγχει το υπουργείο Εσωτερικών. Το 2003 υπήρχαν 139 εταιρείες, με περίπου 15.000 υπάλληλους ασφάλειας. Από αυτούς, το 85% είναι άνδρες, ενώ το 90% απασχολείται με σύμβαση αόριστου χρόνου. Οι βελγικές εταιρείες δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στο να παραμένουν μακροχρόνια οι υπάλληλοι ασφάλειας στις εταιρείες. Η βασική εκπαίδευση εδώ διαρκεί 66 ώρες.
Στην Ιταλία η δράση των ιδιωτικών εταιρειών παροχής ασφάλειας ρυθμίζεται από το νόμο για τη δημόσια ασφάλεια, ενώ η βασική εκπαίδευση διαρκεί 80 ώρες.
Η Γερμανία τα τελευταία χρόνια εφάρμοσε μερικά πρότυπα μοντέλα σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση προσωπικού ασφάλειας. Έτσι, βάσει της σχετικής διάταξης 34a, όλοι οι υπάλληλοι ασφάλειας πρέπει να περάσουν μία βασική εκπαίδευση 80 ωρών. Πλέον όμως οι περισσότερες σχολές εφαρμόζουν αυτήν την εκπαίδευση σε διάρκεια τεσσάρων μηνών, με καθημερινό μάθημα (640 ώρες συνολικά), συν δύο μήνες πρακτική εκπαίδευση σε κάποια εταιρεία, λόγω του ότι η ύλη προβλέπεται για την εκπαίδευση αυτή να είναι αρκετά μεγάλη και πολύπλοκη. Η εκπαίδευση επιδοτείται συνήθως από κρατικές υπηρεσίες. Πέρα από αυτό, ανάλογα με την ειδικότητα του υπάλληλου ασφάλειας προβλέπονται και οι αντίστοιχες εκπαιδεύσεις. Για παράδειγμα, για τη χορήγηση άδειας οπλοφορίας, κάθε υπάλληλος ασφάλειας πρέπει να περάσει από ειδική εκπαίδευση, βάσει του σχετικού νόμου περί όπλων. Ειδικότερα για την απασχόληση στο δημόσιο Μετρό, πρέπει να περάσει από ειδική εκπαίδευση που διαρκεί 6 μέχρι 12 μήνες. Δύο πρότυπα μοντέλα που εφαρμόζονται, είναι αυτό του συνοδού ασφάλειας που διαρκεί 6- 12 μήνες και η εκπαίδευση του Στελέχους Υπηρεσιών Ασφάλειας που διαρκεί 3 χρόνια. Γενικά, τα τελευταία χρόνια στη Γερμανία τα στάνταρ της ποιότητας και του επαγγελματισμού στον ιδιωτικό τομέα έχουν αυξηθεί, γεγονός που έχει προκύψει από την επίσης αύξηση της εγκληματικότητας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα και μία πρόταση
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε για τη χώρα μας ότι, για να εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο στάνταρ ποιότητας ως προς την παροχή ασφάλειας του ιδιωτικού τομέα, θα έπρεπε να γίνουν πολλές αλλαγές, αρχίζοντας με μία υποχρεωτική εκπαίδευση που θα καθορίζεται από το κράτος και θα διεξάγεται από κρατικά αναγνωρισμένους φορείς.
Αν όμως εφαρμοζόταν και στη χώρα μας μια ανάλογη εκπαίδευση, ποια θα ήταν η θεματολογία που θα προβλεπόταν και ποιοι θα ήταν οι κατάλληλοι εκπαιδευτές για αυτήν;

Αν πάρουμε για παράδειγμα τα μοντέλα των άλλων χωρών, δίνεται αρχικά μεγάλη έμφαση στη νομοθεσία. Ένας υπάλληλος ασφάλειας πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά πού βρίσκονται τα όριά του και με ποιες νομικές διατάξεις θα πρέπει να κινείται.
Μερικά άλλα μαθήματα που διδάσκονται σε βασικά προγράμματα εκπαίδευσης των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι:

• Συμπεριφορές Απέναντι σε Ανθρώπους
• Τεχνογνωσία
• Μάθημα περί Διαδικασιών Ασφάλειας
• Ψυχολογία
• Αυτοσχέδιοι Εκρηκτικοί Μηχανισμοί
• Αυτοάμυνα
• Νομοθεσία
• Βασική Εκπαίδευση Περί Όπλων
• Πυροπροστασία
• Πρώτες Βοήθειες
• Χρήση Εξοπλισμού

Από τα παραπάνω γνωστικά αντικείμενα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η βέλτιστη εκπαίδευση ενός φύλακα ασφάλειας είναι ιδιαίτερα απαιτητική και δεν μπορεί να διαρκέσει μερικές μόνο μέρες. Όσον αφορά στο εκπαιδευτικό προσωπικό, στο εξωτερικό, οι σχολές προσλαμβάνουν εκπαιδευτές με εμπειρία από εταιρείες παροχής ασφάλειας, οι οποίοι έχουν περάσει διάφορες ακαδημαϊκές μετεκπαιδεύσεις σχετικά με τη θεματολογία που διδάσκεται στις σχολές.

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΑΜΟΥΛΗ
Ειδικός σε θέματα ασφάλειας
stamoulis@tac-consulting.com