Ένωση Ασφάλειας: Αναβάθμιση των συστημάτων πληροφοριών για καλύτερη προστασία των πολιτών της Ε.Ε.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να γεφυρωθούν τα κενά πληροφόρησης μέσω της αναβάθμισης των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση της ασφάλειας, των συνόρων και της μετανάστευσης και μέσω της συνεργασίας τους με πιο έξυπνο και αποδοτικό τρόπο.

Με τα μέτρα αυτά θα καταστεί δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των διαφόρων συστημάτων και θα διασφαλίζεται ότι οι συνοριοφύλακες και οι αστυνομικοί θα έχουν πρόσβαση στη σωστή πληροφόρηση ακριβώς όταν και όπου χρειάζεται ώστε να επιτελέσουν το έργο τους, αλλά και συγχρόνως θα εξασφαλίζονται τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα προστασίας των δεδομένων και ο πλήρης σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο των πρόσφατων προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας και της μετανάστευσης, η πρόταση θα ενισχύσει την ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ, διευκολύνοντας τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και ενισχύοντας την εσωτερική ασφάλεια.

Ο πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε σχετικά: «Η ταχύτητα έχει σημασία όταν θέλουμε να προστατεύσουμε τη ζωή των πολιτών μας από την τρομοκρατία και να σώσουμε ζωές. Επί του παρόντος τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων λειτουργούν χωριστά, γεγονός το οποίο επιβραδύνει την επιβολή του νόμου. Με την πρότασή μας θα καταστούν πλήρως διαλειτουργικά. Τούτο σημαίνει ότι οι αρχές επιβολής του νόμου, σε ολόκληρη την ΕΕ, θα είναι σε θέση να αξιοποιούν απευθείας και αμέσως όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες.»

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, δήλωσε σχετικά: «Σήμερα, υλοποιούμε το τελικό και πιο σημαντικό στοιχείο των εργασιών μας για τη γεφύρωση των κενών και την εξάλειψη των‘‘τυφλών σημείων’’ στα συστήματα πληροφοριών που διαθέτουμε για τη διαχείριση της ασφάλειας, των συνόρων και της μετανάστευσης. Από εδώ και στο εξής, οι συνοριοφύλακες, οι αστυνομικοί και το προσωπικό των υπηρεσιών μετανάστευσης θα πρέπει να έχουν τις σωστές πληροφορίες την κατάλληλη στιγμή για να μπορούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Πρόκειται για εμβληματική πρωτοβουλία της παρούσας Επιτροπής καλώ δε τους συννομοθέτες να της δώσουν προτεραιότητα και να ολοκληρώσουν το έργο τους εντός του 2018.»

Ο Επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας, κ. Τζούλιαν Κινγκ, δήλωσε: «Οι τρομοκράτες και οι δράστες σοβαρών εγκλημάτων δεν θα πρέπει να ξεφεύγουν ή να ξεγελούν τα ραντάρ μας. Πρόκειται για μια φιλόδοξη νέα προσέγγιση για τη διαχείριση και τη χρήση των υφιστάμενων πληροφοριών: πιο έξυπνη και πιο στοχευμένη. Θα αντιμετωπίζει τη χρήση πολλαπλών ταυτοτήτων και θα ενισχύει τους αποτελεσματικούς αστυνομικούς ελέγχους, συνδέοντας μεταξύ τους τα διαθέσιμα στοιχεία, ώστε να προστατεύει τους πολίτες της ΕΕ εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία των δεδομένων εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού.»

Σήμερα τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ δεν επικοινωνούν μεταξύ τους — οι πληροφορίες αποθηκεύονται χωριστά σε μη διασυνδεδεμένα συστήματα, με αποτέλεσμα να είναι κατακερματισμένες, πολύπλοκες και δυσχερείς στον χειρισμό. Ο κίνδυνος που αυτό συνεπάγεται είναι να παραμένουν αναξιοποίητα στοιχεία και να διαφεύγουν τον εντοπισμό οι τρομοκράτες και οι εγκληματίες που χρησιμοποιούν πολλαπλές ή πλαστές ταυτότητες, διακυβεύοντας την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ και καθιστώντας δυσχερέστερη τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης. Τα μέτρα που προτείνονται σήμερα θα γεφυρώσουν αυτά τα κενά και θα διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που παρέχονται στους συνοριοφύλακες και στην αστυνομία είναι πλήρεις, ακριβείς και αξιόπιστες. Τα νέα εργαλεία θα συμβάλουν στον καλύτερο εντοπισμό ατόμων που συνιστούν απειλή, όχι μόνο κατά τη διέλευση των συνόρων της ΕΕ, αλλά και όταν ταξιδεύουν στο εσωτερικό του χώρου Σένγκεν. Με την ταυτόχρονη διασταύρωση πληροφοριών σε διάφορες βάσεις δεδομένων και τον εξορθολογισμό της πρόσβασης από τις αρχές επιβολής του νόμου, τα νέα εργαλεία θα επιτρέπουν στους συνοριοφύλακες ή στην αστυνομία να ενημερώνονται γρήγορα εάν ένα άτομο χρησιμοποιεί πολλαπλές ή πλαστές ταυτότητες. Επίσης, θα βοηθήσουν να εντοπίζονται καλύτερα οι ευάλωτες ομάδες, όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα και η προστασία των δεδομένων τηρούνται πλήρως.

Σύνδεση των επιμέρους στοιχείων και εξάλειψη των τυφλών σημείων

Η σημερινή πρόταση εισάγει νέα στοιχεία, για πιο έξυπνη και πιο στοχευμένη χρήση των διαθέσιμων πληροφοριών στα υφιστάμενα και στα μελλοντικά συστήματα. Τούτο θα επιτρέψει στις εθνικές αρχές:

• να αξιοποιούν με το βέλτιστο τρόπο τα υφιστάμενα δεδομένα. Μία ευρωπαϊκή πύλη αναζήτησηςθα οδηγεί σε μία και μόνη πηγή («one-stop shop») σε οθόνη υπολογιστή όταν οι συνοριοφύλακες ή οι αστυνομικοί ελέγχουν έγγραφα ταυτότητας. Αντί να πρέπει να αποφασίσει ποια βάση δεδομένων θα ελέγξει σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, το προσωπικό θα είναι σε θέση να πραγματοποιεί ταυτόχρονη αναζήτηση σε πολλαπλά συστήματα πληροφοριών της ΕΕ. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θα γεφυρωθούν κενά πληροφόρησης και θα διασφαλιστεί ότι το προσωπικό θα έχει την πλήρη εικόνα για ένα άτομο χωρίς καθυστέρηση.
• να εντοπίζουν τυχόν πολλαπλές ταυτότητες και να καταπολεμούν την υποκλοπή ταυτότητας. Μια κοινή υπηρεσία βιομετρικής αντιστοίχισης θα κάνει χρήση βιομετρικών δεδομένων, όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα ή οι εικόνες προσώπου, για τη σάρωση των υφιστάμενων βάσεων δεδομένων και την ανίχνευση πληροφοριών στα διάφορα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ. Ένα κοινό αποθετήριο δεδομένων ταυτότητας θα παρέχει βασικά προσωπικά χαρακτηριστικά και βιομετρικά στοιχεία, όπως τα ονόματα και οι ημερομηνίες γέννησης των πολιτών τρίτων χωρών, έτσι ώστε να είναι δυνατή η αξιόπιστη ταυτοποίησή τους. Με βάση αυτά, ένας ανιχνευτής πολλαπλών ταυτοτήτων θα ενημερώνει αμέσως τους συνοριοφύλακες και τους αστυνομικούς για τις περιπτώσεις πολλαπλών ή πλαστών ταυτοτήτων.
• να διενεργούν ταχείς και αποτελεσματικούς ελέγχους. Κατά τη διενέργεια ελέγχων στο εσωτερικό μιας χώρας, οι αστυνομικοί θα είναι σε θέση να αναζητούν δεδομένα ταυτότητας υπηκόων τρίτων χωρών και να τους ταυτοποιούν, με σκοπό, μεταξύ άλλων, την ανίχνευση πολλαπλών ταυτοτήτων.

Επίσης, όσον αφορά το προσωπικό επιβολής του νόμου με αρμοδιότητες την πρόληψη, τη διερεύνηση, την ανίχνευση ή τη δίωξη σοβαρών εγκλημάτων ή τρομοκρατίας, η Επιτροπή προτείνει δύο στάδια πρόσβασης στις πληροφορίες που χρειάζονται για υπηκόους τρίτων χωρών στα συστήματα τα οποία δεν ανήκουν στον τομέα της επιβολής του νόμου. Με πλήρη σεβασμό της προστασίας των δεδομένων, η προσέγγιση αυτή διασαφηνίζει ότι, ως πρώτο βήμα, η αναζήτηση θα διενεργείται βάσει συστήματος θετικής/αρνητικής απάντησης (hit/no-hit). Ως δεύτερο βήμα, σε περίπτωση «θετικής απάντησης», τα όργανα επιβολής του νόμου μπορούν να ζητούν πρόσβαση στις πληροφορίες που απαιτούνται σύμφωνα με τους αντίστοιχους κανόνες και διασφαλίσεις. Για να διασφαλιστεί ότι οι συνοριοφύλακες και οι αστυνομικοί θα έχουν πλήρη και ακριβή ενημέρωση, θα δημιουργηθούν και μηχανισμοί ελέγχου ποιότητας των δεδομένων.

Ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε όλα τα μέτωπα

Σήμερα, η Επιτροπή παρουσιάζει και έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί σχετικά με άλλα ζητήματα προτεραιότητας που συνδέονται με την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων των εν εξελίξει νομοθετικών προτάσεων για την ενίσχυση των συστημάτων πληροφοριών και της ορθής υλοποίησης και πλήρους εφαρμογής των υφιστάμενων μέσων και νομοθετικών μέτρων. Η 12η έκθεση για την Ένωση Ασφάλειας προβαίνει σε απολογισμό των δράσεων που έχουν αναληφθεί ώστε να στερηθούν οι τρομοκράτες μέσα δράσης, να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο, να καταπολεμηθεί η ριζοσπαστικοποίηση εντός και εκτός διαδικτύου, καθώς και να αναπτυχθεί η εξωτερική διάσταση της ασφάλειας.

Ιστορικό

Ο πρόεδρος Γιούνκερ, στην ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης, του Σεπτεμβρίου 2016, τόνισε τη σημασία που έχουν η αντιμετώπιση των αδυναμιών που παρατηρούνται στη διαχείριση των δεδομένων και η βελτίωση της διαλειτουργικότητας των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών. Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις έφεραν ακόμη περισσότερο στο προσκήνιο το ζήτημα αυτό, επισημαίνοντας την επείγουσα ανάγκη να καταστούν τα συστήματα πληροφοριών διαλειτουργικά και να εξαλειφθούν τα υφιστάμενα τυφλά σημεία, εξαιτίας των οποίων οι ύποπτοι για τρομοκρατικές ενέργειες μπορούν να καταγράφονται σε διαφορετικές, μη συνδεδεμένες βάσεις δεδομένων με διαφορετικά ψευδώνυμα.

Τον Απρίλιο του 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ανακοίνωση για πιο ισχυρά και έξυπνα συστήματα πληροφοριών, με την οποία ξεκίνησε διάλογος σχετικά με τους τρόπους καλύτερης λειτουργίας των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθούν η διαχείριση των συνόρων και η εσωτερική ασφάλεια. Στο πλαίσιο μιας χωρίς αποκλεισμούς διαφανούς διαδικασίας, η Επιτροπή συγκρότησε ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα προκειμένου να προωθήσει αυτό το έργο και να εξετάσει τις νομικές, τεχνικές και επιχειρησιακές προκλήσεις για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου υπέβαλε την τελική της έκθεση τον Μάιο του 2017, στην οποία διατυπώνεται σειρά συστάσεων. Με βάση τις εν λόγω συστάσεις, η Επιτροπή πρότεινε μια νέα προσέγγιση ώστε να επιτευχθεί η διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση της ασφάλειας, των συνόρων και της μετανάστευσης έως το 2020 και ανακοίνωσε την πρόθεσή της να υποβάλει, το συντομότερο δυνατόν, νομοθετική πρόταση περί διαλειτουργικότητας. Ακολούθησε κοινός διάλογος μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με την πορεία των εργασιών για τη διαλειτουργικότητα.

Τον Ιούνιο του 2017 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την ανάγκη να ληφθούν μέτρα και κάλεσε την Επιτροπή να εκπονήσει, το ταχύτερο δυνατόν, σχέδιο νομοθετικού μέτρου που να ενσωματώνει τις συστάσεις τις οποίες διατύπωσε η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου. Στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας της για το 2018, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η πρόταση για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών θα υποβληθεί έως τα τέλη του 2017.