Ένωση Ασφάλειας: έγκριση του ενισχυμένου Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν

Το Συμβούλιο της E.E ενέκρινε την πρόταση της Επιτροπής για την ενίσχυση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), του ευρύτερα χρησιμοποιούμενου ευρωπαϊκού συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών για τη μετανάστευση, την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων.

Χαιρετίζοντας την έγκριση της πρότασης, ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε: «Το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν βρίσκεται στον πυρήνα του συστήματος Σένγκεν, διαφυλάσσοντας την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός αυτού του χώρου, αλλά και προστατεύοντας τους πολίτες μας από εκείνους που θέλουν να καταχραστούν αυτή την ελευθερία. Το σύστημα λειτουργεί σε 24ωρη βάση 7 ημέρες την εβδομάδα και, μόλις καταστεί διαλειτουργικό με άλλα συστήματά μας για τη μετανάστευση και την ασφάλεια, θα βοηθά ακόμη περισσότερο τους συνοριοφύλακες και την αστυνομία να εντοπίζουν επικίνδυνους εγκληματίες και τρομοκράτες και να τους εμποδίζουν να εισέλθουν στον χώρο Σένγκεν. Σήμερα, κάνουμε ένα ακόμη βήμα για να διαφυλάξουμε το θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών μας να νιώθουν ασφαλείς εκεί όπου κατοικούν, εργάζονται και ταξιδεύουν, δημιουργώντας μια Ευρώπη που προστατεύει».

Ο αρμόδιος επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας Τζούλιαν Κινγκ δήλωσε: «Από την πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων μέχρι τα αγνοούμενα παιδιά, το SIS αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ανταλλαγής πληροφοριών στην ΕΕ, χάρη στον οποίο εντοπίστηκαν περισσότεροι από 200.000 εγκληματίες και πραγματοποιήθηκαν 50.000 συλλήψεις, και έχει μεγάλη σημασία για τη συνεργασία σε θέματα διασυνοριακής ασφάλειας. Χαιρετίζω τη σημερινή έγκριση μιας ενισχυμένης εντολής που θα κάνει το SIS ακόμη πιο αποτελεσματικό. Το γεγονός αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία δεδομένου του καθοριστικού ρόλου που θα διαδραματίσει το SIS στις προσπάθειές μας να καταστήσουμε όλα τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ πραγματικά διαλειτουργικά.»

Το ενισχυμένο SIS θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες βελτιώσεις:

• Νέες καταχωρίσεις για εγκληματίες και αποφάσεις επιστροφής: χάρη στις συμφωνηθείσες αλλαγές θα καταστεί δυνατή η εισαγωγή καταχωρίσεων SIS για άγνωστα άτομα που καταζητούνται σε σχέση με αξιόποινες πράξεις. Επιπλέον, θα θεσπιστεί μια νέα κατηγορία καταχωρίσεων για «αποφάσεις επιστροφής» που θα βελτιώσει την εφαρμογή των αποφάσεων επιστροφής, οι οποίες εκδίδονται για παράτυπα διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών.
• Ενίσχυση της επαγρύπνησης για τρομοκρατικά εγκλήματα: οι εθνικές αρχές θα είναι υποχρεωμένες να προβαίνουν σε καταχώριση SIS σε περιπτώσεις που συνδέονται με τρομοκρατικά εγκλήματα, και σε έναν νέο «έλεγχο έρευνας» για τη συγκέντρωση βασικών πληροφοριών.
• Αυστηρότερες διατάξεις σχετικά με τα αγνοούμενα παιδιά και τα άτομα που έχουν ανάγκη: οι εθνικές αρχές θα είναι σε θέση να πραγματοποιούν προληπτικές καταχωρίσεις για άτομα που χρήζουν προστασίας, επιπλέον των υφιστάμενων καταχωρίσεων για αγνοουμένους.
• Εφαρμογή των απαγορεύσεων εισόδου: θα είναι πλέον υποχρεωτική η εισαγωγή στο SIS όλων των απαγορεύσεων εισόδου που εκδίδονται για υπηκόους τρίτων χωρών ώστε να διασφαλίζεται η εφαρμογή τους σε ολόκληρο τον χώρο Σένγκεν.
• Αυστηρότεροι κανόνες προστασίας δεδομένων: οι συμφωνηθείσες αλλαγές θα ενισχύσουν την προστασία των προσωπικών δεδομένων, μέσω της ευθυγράμμισής τους με τον νέο γενικό κανονισμό για την προστασία των δεδομένων και την οδηγία για την προστασία των δεδομένων για σκοπούς επιβολής του νόμου.
• Βελτίωση της διαλειτουργικότητας: χάρη στο ενισχυμένο SIS θα γίνεται αποτελεσματικότερη χρήση των δακτυλικών αποτυπωμάτων, των αποτυπωμάτων παλάμης και των εικόνων προσώπου για τον εντοπισμό υπόπτων. Οι βελτιώσεις αυτές συμβάλλουν επίσης στην εξασφάλιση πλήρους διαλειτουργικότητας του SIS με άλλα συστήματα της ΕΕ για τη μετανάστευση, τη διαχείριση των συνόρων και την ασφάλεια.
• Ενίσχυση της πρόσβασης των οργανισμών της ΕΕ: η Ευρωπόλ θα έχει πλέον πρόσβαση σε όλες τις κατηγορίες καταχωρίσεων στο SIS, ενώ οι επιχειρησιακές ομάδες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα έχουν πρόσβαση στο SIS για την άσκηση των καθηκόντων τους στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και στα εξωτερικά σύνορα.

Επόμενα βήματα

Μετά τη σημερινή έγκριση από το Συμβούλιο των τριών κανονισμών σχετικά με την ενίσχυση της χρήσης του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν για την αστυνομική συνεργασία, τους συνοριακούς ελέγχους και την επιστροφή, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η αυστριακή Προεδρία του Συμβουλίου θα πρέπει τώρα να συνυπογράψουν τα κείμενα.

Στη συνέχεια, τα κείμενα θα δημοσιευτούν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες αργότερα. Οι νέες λειτουργίες του SIS θα εφαρμοστούν σταδιακά, υπό την προϋπόθεση ότι το σύστημα θα είναι πλήρως λειτουργικό στα κράτη μέλη 3 χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας (δηλαδή το 2021). Ο οργανισμός eu-LISA, που είναι υπεύθυνος για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων πληροφοριών μεγάλης κλίμακας στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, θα αναλάβει το έργο της τεχνικής αναβάθμισης του SIS.

Ιστορικό

Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2016, ο πρόεδρος Γιούνκερ τόνισε τη σημασία της κάλυψης των υφιστάμενων ελλείψεων σε θέματα διαχείρισης δεδομένων και της βελτίωσης της διαλειτουργικότητας των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών. Τον Απρίλιο του 2016, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για τη δημιουργία πιο ισχυρών και έξυπνων συστημάτων πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια, ξεκινώντας έτσι τον διάλογο για τη βελτίωση της λειτουργίας των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ, ώστε να ενισχυθούν η διαχείριση των συνόρων και η εσωτερική ασφάλεια.

Η ενίσχυση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS) είναι ένα από τα βασικά στοιχεία αυτού του έργου. Ως αποτέλεσμα της συνολικής αξιολόγησης του SIS, που πραγματοποιήθηκε το 2016, προσδιορίστηκαν ορισμένοι τομείς όπου θα μπορούσαν να γίνουν επιχειρησιακές και τεχνικές βελτιώσεις. Οι νομοθετικές προτάσεις που παρουσίασε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2016 υλοποίησαν τις συστάσεις που περιέχονται σε αυτή την έκθεση αξιολόγησης, καθώς και τη δέσμευση που ανέλαβε ο πρόεδρος Γιούνκερ στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2016.

Το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS) είναι ένα κεντρικό σύστημα πληροφοριών μεγάλης κλίμακας που στηρίζει τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα Σένγκεν και βελτιώνει την επιβολή του νόμου και τη δικαστική συνεργασία σε 30 χώρες σε όλη την Ευρώπη. Επί του παρόντος περιλαμβάνει πάνω από 80 εκατομμύρια καταχωρίσεις, ενώ το 2017 η συμβολή του ζητήθηκε πάνω από 5,2 δισεκατομμύρια φορές.

Από τον Απρίλιο του 2013, όταν άρχισε να λειτουργεί το σύστημα, μέχρι τα τέλη του 2017, υπήρξαν 800.000 θετικά αποτελέσματα (κατά μέσο όρο περισσότερα από 450 ημερησίως), πράγμα που σημαίνει ότι ένα πρόσωπο ή αντικείμενο που αποτελούσε αντικείμενο ελέγχου από τους συνοριοφύλακες ή την αστυνομία αντιστοιχούσε σε μια πληροφορία στη βάση δεδομένων. Ως αποτέλεσμα:

• εντοπίστηκαν πάνω από 200.000 δράστες σοβαρών αξιόποινων πράξεων και άλλα άτομα που μετακινούνταν και αποτελούσαν απειλή για την εθνική ασφάλεια·
• συνελήφθησαν σχεδόν 50.000 άτομα για παραβάσεις που είχαν διαπραχθεί σε άλλο κράτος μέλος·
• έως το τέλος Οκτωβρίου, πάνω από 165.000 δακτυλικά αποτυπώματα είχαν περιληφθεί στο αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων (AFIS), και πραγματοποιούνταν καθημερινά έως και 1.000 αναζητήσεις·
• εντοπίστηκαν περισσότερα από 180.000 άτομα για να συμμετάσχουν σε ποινική δικαστική διαδικασία·
• επιλύθηκαν σχεδόν 200.000 ποινικές υποθέσεις που αφορούσαν κλοπή μηχανοκίνητων οχημάτων, πλαστοπροσωπία ή κατάχρηση ταξιδιωτικών εγγράφων, κλοπή πυροβόλων όπλων, κλοπή πινακίδων κυκλοφορίας και άλλες περιπτώσεις απώλειας ή κλοπής περιουσιακών στοιχείων·
• περισσότεροι από 28.000 αγνοούμενοι, οι οποίοι είχαν μεταβεί σε άλλο κράτος μέλος αφού διέσχισαν τα σύνορα, βρέθηκαν και επέστρεψαν στα σπίτια τους με ασφάλεια·
• απαγορεύθηκε η είσοδος ή η διαμονή στον χώρο Σένγκεν σε σχεδόν 150.000 άτομα.