Ένας Security Manager εκπαιδεύει το προσωπικό του στις νομικές πτυχές της παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών ασφαλείας

Οι βασικές γνώσεις νομικών στοιχείων από διάφορα πεδία των νομικών επιστημόνων είναι απαραίτητες προκειμένου το προσωπικό που εργάζεται στην παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών ασφάλειας να επιτελέσει σωστά τα καθήκοντα του.

Από το πρώτο τεύχος μας για το 2013 κάναμε μία υπόθεση εργασίας. Με ποιο τρόπο ένας Security Manager μιας ΙΕΠΥΑ, στο πλαίσιο της σχετικής υποχρέωσης της εταιρείας (1), θα έκανε την εκπαίδευση αυτή μαθησιακά ελκυστική. Τόσο, ώστε το επιχειρησιακό προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των αρχιφυλάκων και εποπτών, να αποβεί όχι απλά επαρκές στα καθήκοντα και στις υποχρεώσεις του, αλλά επίσης και αποτελεσματικό. Και ακόμη, να του αρέσει και να υποκινηθεί για παραπέρα μάθηση.
Τα καθήκοντα όμως που ανατίθενται στο προσωπικό μέσα στην πραγματικότητα που μας περιβάλλει, στηρίζονται σε ένα πλήθος προαπαιτούμενων και αναγκαίων βασικών γνώσεων, μεταξύ των οποίων και νομικών στοιχείων από διάφορα πεδία των νομικών επιστημών, αφού οι νομικοί κανόνες (κανόνες συμπεριφοράς) περιβάλλουν την πραγματικότητα αυτή και τη ρυθμίζουν. ¶λλωστε, προς το σημείο αυτό κατευθύνει τόσο η σχετική νομοθεσία όσο και η πρακτική αλλά και το Πιστοποιημένο Επαγγελματικό Περίγραμμα (ΠΕΠ) του τ. ΕΚΕΠΙΣ (νυν τμήματος του ΕΟΠΠΕΠ), για την Κύρια Επαγγελματική Λειτουργία. Για την επαγγελματική δεοντολογία που κάνει σύσταση, το Π.Ε.Π. και τον ηθικό κώδικα, έχουμε ήδη αναφερθεί.

"Η μαθησιακή αποστροφή"
Η εμπειρία έχει δείξει ότι από όλα τα εκπαιδευτικά αντικείμενα, αυτό που προκαλεί «σύνδρομο της μαθησιακής αποστροφής» είναι αυτό της εκπαίδευσης στα απαραίτητα νομικά στοιχεία. Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό αντικείμενο αντιμετωπίζεται από το προσωπικό ασφαλείας, όπως τα μαθηματικά από την πλειονότητα των μαθητών στο σχολείο. Και δεν είναι ελληνικό φαινόμενο! Από εμπειρία εκτός χώρας, έγινα δέκτης του ερωτήματος δυσαρέσκειας δια μέσω ανωτέρων στελεχών, «δικηγόρους θα μας κάνετε»; Η ίδια δυσαρέσκεια διατυπώνεται ανάλογα και στις εκπαιδεύσεις στη χώρα μας. Φαίνεται ότι οι ίδιες προϋποθέσεις παράγουν τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα.

Οι προϋποθέσεις αυτές είναι κυρίως οι εξής:

. H θεώρηση του επαγγέλματος ως ευκαιριακής διεξόδου «για το μεροκάματο», άρα «δεν χρειαζόμαστε πολλά-πολλά».
. Η έλλειψη πληροφόρησης για τις δυναμικές εξελίξεις του επαγγέλματος, που μπορούν να δημιουργήσουν καριέρες.
. Η πεποίθηση ότι τις ανώτερες θέσεις στην ιεραρχία τις καταλαμβάνουν οι «υμέτεροι».
. Η δυσκολία προσαρμογής στη γνώση και στην αλλαγή. Δηλαδή υπάρχει έλλειψη pull factors.

Το σημαντικότερο; Για τη συντριπτική πλειονότητα των εκπαιδευομένων στα θέματα security, βλέπουμε πως από τη στιγμή που θα ενημερωθούν ότι πρόκειται να εκπαιδευθούν και με το που θα καθίσουν στα εκπαιδευτικά έδρανα, κινητοποιείται ένας ψυχολογικός μηχανισμός. Αυτός του αναμνηστικού κλίματος της τελευταίας φοράς που εκπαιδεύτηκαν στον τυπικό τομέα εκπαίδευσης. Επανέρχονται λοιπόν στο κλίμα εκείνης της ηλικίας και δεν κατανοούν (ευθύνη κατά ένα μέρος των εκπαιδευτών) ότι βρίσκονται σε διαφορετική ηλικιακή φάση. Αυτήν δηλαδή της ενηλικότητας και της ωριμότητας και ότι στη φάση αυτή οποιοδήποτε πρόβλημα και αν τους τύχει, θα κινητοποιήσουν όλη την υπάρχουσα γνώση που διαθέτουν και από διαφορετικά πεδία, προκειμένου να το επιλύσουν, με κύριο εργαλείο τη λογική. Συνεπώς, δεν πρέπει να αγχώνονται. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό «θαμπώνεται» από την αναδρομή «στο κλίμα του σχολείου», στο οποίο ο καταναγκασμός στις προσπάθειες απομνημόνευσης είναι το στοιχείο που προκαλεί φόβο και η συναισθηματική αυτή αντίδραση μειώνει την κριτική σκέψη.
Οι απόφοιτοι των ΑΕΙ συνήθως δεν εγκλωβίζονται σε τέτοια κατάσταση.
Βασικός λοιπόν αντικειμενικός σκοπός του Security Manager είναι να αντιστρέψει το «σύνδρομο της μαθησιακής αποστροφής». Να κάνει ελκυστική τη μάθηση πάνω σε βασικά ζητήματα και των νομικών πτυχών του επαγγέλματος.

H αναγκαιότητα νομικής εκμάθησης
Στόχος είναι η κατανόηση του ότι η καθημερινότητα ΄΄Security και κανόνες δικαίου΄΄ είναι όπως ένα υφαντό. Αξεχώριστα.
Τώρα θα μου πείτε, με τις παρούσες συνθήκες επαγγελματικής και οικονομικής δυσπραγίας, αυτό είναι το φλέγον ζήτημα;
Απάντηση: Το λάθος που κάνουμε συνήθως είναι ότι δεν ξεχωρίζουμε τα πράγματα. Το ένα είναι τελείως διαφορετικό από το άλλο. Και η νομική εμπλοκή δεν είναι ανάλογη του εργασιακού status στο security, ούτε ανάλογη των αποδοχών. Επέρχεται ανεξάρτητα του αν κάποιος παίρνει μισθό 10.000 ευρώ, που λέει ο λόγος – ή αν δεν κάνω λάθος, περί τα 750 (μικτά-κλαδική) ή 586 (μικτά – μνημονιακά).
Δεδομένου του ότι το επιχειρησιακό προσωπικό (επιπέδου επαγγελματικής Ιεραρχίας 1 και 2) αποτελεί την πρώτη γραμμή δημοσίων σχέσεων τόσο της ΙΕΠΥΑ όσο και του πελάτη, σημαίνει ότι αποτελεί και την πρώτη γραμμή έκθεσης με τη δημιουργία προβλήματος που μπορεί να εξελιχθεί και σε κρίση.
Μία πιθανή εμπλοκή του προσωπικού αυτού σε νομικά θέματα λόγω άγνοιας στην εκτέλεση των καθηκόντων τους, θα έχει ανά περίσταση επακόλουθο την έρευνα εις βάρος τους για τον καταλογισμό ευθυνών και τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις στους ιδίους και στις σχέσεις της ΙΕΠΥΑ με τους πελάτες. Ζήτημα ιδιαίτερα σοβαρό σε μία εποχή όπου η τήρηση της «τακτικότητας» του πελάτη αποτελεί επιχειρηματικά κρίσιμο θέμα.
Στο πλαίσιο αυτό συζητήσαμε ότι για την επίτευξη του αντικειμενικού μας σκοπού θα χρησιμοποιείτο ο συνδυασμός δύο εκπαιδευτικών στρατηγικών. Δηλαδή, εκπαίδευση στο πεδίο εργασίας και εκπαίδευση εκτός πεδίου εργασίας σε συγκροτημένο διδακτήριο. Προτεινόμενη μέθοδος και για τις δύο, αυτή της «μαιευτικής», μαζί με τη διάνθιση με ελκυστικά στοιχεία (συνήθως ιστορικά) και την πολυθεματική προσέγγιση. Όπως προαναφέραμε, το όλο θέμα είναι ζήτημα κουλτούρας. «Κουλτούρας Security» που λέμε και που συμπυκνώνεται στον «Ηθικό Κώδικα». Αναπτύξαμε λοιπόν τους δύο απαιτούμενους Κώδικες – ένα για το επιχειρησιακό προσωπικό βάσης και ένα για τους security managers, που δημοσιεύθηκαν αντίστοιχα στα τεύχη Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου και Μαρτίου – Απριλίου του Security Manager. Συνεχίζουμε με την πρώτη εκπαιδευτική ενότητα στοιχείων νομικής ενημέρωσης.

Στην πράξη .
Ας υποθέσουμε ότι τα όσα διαλαμβάνονται, αποτελούν σκηνές ενός θεατρικού έργου.

Σκηνή 1η.
Ο Security Manager συναντάται με το νέο προσωπικό (φύλακες και νεοπροαχθέντες αρχιφύλακες). Υποθέτουμε ότι δεν έχουν αναλάβει ακόμη σχετικά καθήκοντα. Η συνάντηση γίνεται σε εγκαταστάσεις που η ΙΕΠΥΑ έχει αναλάβει τη φύλαξη με συμβόλαιο. Πρόκειται για μία έκταση πολλών στρεμμάτων, ενιαία, με επιμέρους διαμορφωμένα τμήματα (κτίρια), όπου στεγάζονται καταστήματα αγορών εξυπηρέτησης μεγάλου κοινού. Η συνάντηση γίνεται πλησίον της κύριας πύλης εισόδου και εξόδου, εσωτερικά των εγκαταστάσεων και σε σημείο που δεν εμποδίζει, επιτρέποντας τη θέαση μεγάλου μέρους των διαμορφωμένων και των αδιαμόρφωτων χώρων. Η εμπορική κίνηση είναι θεατή κατά ένα ικανό μέρος. Βρίσκονται κάποια καθίσματα, ενώ άλλοι ακουμπούν σε παρακείμενο container. (Η σκηνή είναι πραγματική).
Μετά από συστάσεις και φιλοφρονήσεις, ο Security Manager δείχνει τον κόσμο που κινείται, τους υπαλλήλους ασφαλείας στην πύλη και μετά την ομήγυρη των εκπαιδευομένων και τον εαυτό του.

Ερωτά: Ο καθένας από εμάς, τι είναι; Προσέξτε. Μη μου απαντήσετε με την ιδιότητα του ανθρώπου ως μονάδας, δηλαδή ως ατόμου, αλλά ως προσωπικότητας.
Απάντηση: Πρόσωπο.
Security Manager (εφεξής S.M.): Σωστά. Φυσικό πρόσωπο.
Φυσικά πρόσωπα λοιπόν είναι οι άνθρωποι. Αυτό το λέμε διότι σε παλαιότερες εποχές υπήρχαν άνθρωποι που δε θεωρούνταν πρόσωπα. Παράδειγμα οι δούλοι που από απόψεως δικαιωμάτων θεωρούνταν πράγματα. Δεν είναι μάλιστα μεγάλο το διάστημα από πλευράς μέτρησης ιστορικών περιόδων, που καταργήθηκε ο θεσμός της δουλείας. Υπόψη ότι οι σχετικές οργανωμένες κινήσεις άρχισαν να γίνονται τον 18ο αιώνα. Έκτοτε κάθε άνθρωπος αντιμετωπίζεται από το νόμο ως προσωπικότητα. Ως πρόσωπο. Δηλαδή Ον. Ένα πρόσωπο, που υπόκειται σε δικαιώματα και υποχρεώσεις. Είμαστε δηλαδή φυσικά πρόσωπα, με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Η ικανότητα του να αποκτά κανείς δικαιώματα και υποχρεώσεις, ονομάζεται στη νομική ορολογία, ικανότητα δικαίου. Έτσι;
Απάντηση: Ναι.

S.M.: Θα μου πείτε, μιλήσαμε για φυσικά πρόσωπα. Γιατί δεν είπαμε για πρόσωπα σκέτα; Υπάρχει και άλλο είδος προσώπου;
Απάντηση: Ναι. Το νομικό πρόσωπο.

S.M.: Πολύ σωστά. Μπορείτε να μου δείξετε κάποιο τέτοιο πρόσωπο Εδώ; Δηλαδή νομικό πρόσωπο;
Απάντηση: Εκεί. Ορισμένοι δείχνουν το πιο κοντινό συγκρότημα μιας μεγάλης εταιρείας ηλεκτρικών ειδών, που λειτουργεί μέσα στο χώρο ενδιαφέροντος. ¶λλοι πάλι δείχνουν διαφορετικά κτιριακά συγκροτήματα άλλων επιχειρήσεων στον ίδιο χώρο.

S.M.: (Προσποιείται ότι δεν καταλαβαίνει). Δηλαδή τα κτίρια; Τα κτίρια που μου δείξατε, είναι νομικά πρόσωπα;
Απάντηση (από πολλούς ταυτόχρονα): Όχι τα κτίρια. Οι εταιρείες που τα χρησιμοποιούν. Οι εταιρείες είναι τα νομικά πρόσωπα.

S.M.: Πολύ ορθά. Η εταιρεία λοιπόν δεν μπορεί να θεωρηθεί ως φυσικό πρόσωπο, αφού σε αυτήν μετέχουν πολλά φυσικά πρόσωπα κατά κανόνα, αλλά και σύνολα περιουσιών. Και κάτι άλλο. Εμπιστοσύνη. Διότι η οικονομία βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Και ξέρετε κάτι; Το security δημιουργεί εμπιστοσύνη.

Οι εταιρείες ως νομικά πρόσωπα
Για λόγους λοιπόν λειτουργικότητας, ο νόμος δίνει υπόσταση προσώπου στην εταιρεία και επειδή η υπόσταση αυτή προέρχεται κατευθείαν από το Νόμο, η εταιρεία ονομάζεται νομικό πρόσωπο. Με άλλα λόγια, ως νομικό πρόσωπο κατορθώνει ευέλικτα την επίτευξη των σκοπών της.
Τα νομικά πρόσωπα, πάλι, διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: σε νομικά πρόσωπα δημοσίου και σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού, δικαίου. Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ιδρύονται συνήθως με νόμο που καθορίζει άμεσα και τη φύση τους. Ασκούν δημόσια εξουσία και διέπονται γενικά από κανόνες δημοσίου δικαίου (για το δημόσιο και το ιδιωτικό δίκαιο θα μιλήσουμε σχετικά στις επόμενες συναντήσεις μας). Τέτοια πρόσωπα δημοσίου δικαίου είναι για παράδειγμα ένα κρατικό νοσοκομείο, ένα ΑΕΙ κ.λπ. Η εταιρεία στο παράδειγμά μας, ιδρύεται με ιδιωτική πρωτοβουλία, αποβλέπει στην πραγματοποίηση ιδιωτικών σκοπών και διέπεται από κανόνες ιδιωτικού δικαίου. Είναι λοιπόν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Υπάρχουν όμως και ορισμένα νομικά πρόσωπα που έχουν μία φύση μικτή. Βρίσκονται δηλαδή στα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου. Έχουν συνήθως τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, κυρίως ανώνυμης εταιρείας, αλλά έχουν ιδρυθεί από το Κράτος για να ασκήσουν δραστηριότητα που αφορά στο κοινωνικό σύνολο, π.χ. η ΔΕΗ. Ένα νομικό πρόσωπο μπορεί να διαλυθεί κάποτε για κάποιους λόγους. Μία τέτοια κατάσταση ακολουθείται αμέσως από την εκκαθάριση. Εκκαθάριση λέμε το σύνολο των εργασιών που έχουν σκοπό τη ρευστοποίηση του ενεργητικού της περιουσίας του νομικού προσώπου και την πληρωμή των υποχρεώσεών του (οφειλές).

Ο Αστικός Κώδικας

S.M.: Ας εξετάσουμε τώρα και τα δύο βασικά πρόσωπα. Μήπως μπορούμε να βρούμε τα ίχνη τους κάπου; Για να μη σας κουράζω με ερωτήσεις, μία πρώτη ανίχνευση γίνεται στον «Αστικό Κώδικα». Στα άρθρα 5 και 34 για το φυσικό πρόσωπο και στα 10 και 61 για το νομικό. Η κάθε ομάδα των δύο άρθρων κάνει λόγο για την ικανότητα δικαίου του προσώπου στο οποίο το καθένα από τα άρθρα αυτά αναφέρεται. Τώρα, ικανότητα δικαίου λέγεται το δικαίωμα, που έχουν για δικαιοπραξία. Για κάθε πράξη, δηλαδή σύμφωνα με το νόμο και τα συναλλακτικά ήθη. Το δικαίωμα αυτό αναγνωρίζεται και στηρίζεται από το νόμο. Απορίες;
Απάντηση (Πολλοί μαζί): Η ορολογία μας φαίνεται δύσκολη. Να. Αστικός Κώδικας, νομικά πρόσωπα, άρθρα, βουλήσεις.

S.M.: Έχετε δίκιο. Θα ήταν ασυνήθιστο να μη λέγατε αυτά που είπατε. Μάλιστα και ιδιαίτερα για τα νομικά ζητήματα, οι καθηγητές του Παντείου Πανεπιστημίου, κ.κ. Μαγγανάς και Λάζος, παρατηρούν ότι ο «νομοθέτης δεν θα έπρεπε να φτιάχνει νόμους προσιτούς μόνο στους ειδικούς, αλλά και σε όλους τους πολίτες» (2).
Όμως το security, είναι ένα επάγγελμα. Νέο. Και με προοπτικές. Και που προσφέρεται και για σταδιοδρομία. Τα στελέχη λοιπόν που ασκούν το επάγγελμα αυτό, για παράδειγμα εσείς, πρέπει να αποπνέουν το αυτονόητο: Επαγγελματισμό. Και ο επαγγελματισμός αναδεικνύεται με τη στάση του σώματος, τον τρόπο που φέρει κάποιος τη στολή, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί. Εγώ προσωπικά άκουσα από οικοδόμο να μιλά για «εμφανή μπετά» και δεν κατάλαβα τι εννοούσε, όπως όταν στη συνέχεια είπε ότι «αυτό θα το φέρω πρόσωπο» εννοώντας ότι θα αποτελέσει πρόσοψη.
Αν μου έκανε μάθημα τότε ο συγκεκριμένος τεχνίτης πάνω στην οικοδομή, να είστε όλοι σίγουροι ότι προσωπικά θα αντιμετώπιζα την ίδια δυσκολία, όπως εσείς αυτή τη στιγμή. Αλλά κάθε αρχή είναι και δύσκολη. Είμαστε στην πρώτη ημέρα. Σε τρεις ημέρες περίπου, θα έχετε «μπει» στο πνεύμα. Και θα διαπιστώσετε ότι θα σας αρέσει να χρησιμοποιείτε τη νέα ορολογία. Θα δίνετε την εντύπωση ξεχωριστού προσώπου. Και όλοι οι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται σπουδαίοι.
Τώρα ας επανέλθουμε. Μιλήσαμε για τον Αστικό Κώδικα, που κάνει λόγο για τα πρόσωπα. Ξεκινώ από τον Αστικό Κώδικα, όχι μόνο για τις έννοιες του φυσικού και του νομικού προσώπου αλλά και για ευκολία, επειδή οι διατάξεις που μας αφορούν στο security είναι οι λιγότερες αριθμητικά σε σχέση με άλλα πεδία του δικαίου.
Τι είναι λοιπόν ο Αστικός Κώδικας; Πρώτα – πρώτα, ο όρος αστικός. Τι σημαίνει;
Απάντηση: Ο του άστεως, της πόλης.

S.M.: Ακριβώς! Και συνεπώς αφορά στις σχέσεις μεταξύ ποιών;
Απάντηση: Των κατοίκων της πόλης μεταξύ τους.

S.M.: Μεταξύ τους ή γενικά στις σχέσεις τους; Π.χ. και με το Κράτος; Προσέξτε. Μη βιαστείτε. Παραμείνετε προσκολλημένοι στο τι μας ζητά η ερώτηση. Τι δηλαδή μας λέει η ίδια η λέξη.
Απάντηση: Των κατοίκων της πόλης, των αστών. μεταξύ τους.

S.M.: Πολύ σωστά. Και όχι μόνο των κατοίκων της πόλης αλλά και της περιφέρειας, σε όλες τις μεταξύ τους σχέσεις. Εκτός δηλαδή από τις σχέσεις που ρυθμίζονται από το εμπορικό και το εργατικό δίκαιο, ρυθμίζει όλες τις σχέσεις και καταστάσεις του ανθρώπου ως απλού ιδιώτη, από τη γέννησή του μέχρι το θάνατό του.
Τώρα η λέξη Κώδικας. Τι σημαίνει;
Απάντηση: Πού κωδικοποιούμε κάτι.

S.M.: Ναι. Πιο αναλυτικά, μαζεύουμε θέματα από τον ίδιο κλάδο, ας πούμε του δικαίου, που έχουν πιο πάγιο, πιο σταθερό χαρακτήρα και φτιάχνουμε ένα οργανικό όλο (σύνολο) σε βιβλίο.
Η πρώτη κωδικοποίηση του αστικού δικαίου έγινε – έτσι για την ιστορία και για εγκυκλοπαιδική σας επιμόρφωση – επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού στο Βυζάντιο, με τη βοήθεια του νομομαθούς και νομοδιδάσκαλου Τριβωνιανού. Ο Κώδικας ονομάστηκε «Νεαραί» = Νέοι Νόμοι. Το 1.345 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος, βυζαντινός νομοδιδάσκαλος και λόγιος, συνέταξε την «Εξάβιβλο», δηλαδή έργο που σύγκειται από έξι βιβλία.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και την οσμανική πραγματικότητα, η ελληνική Εκκλησία είχε κατορθώσει να είναι αρμόδια για την επίλυση των ζητημάτων ιδιωτικού δικαίου. Τα επισκοπικά δικαστήρια, όπως μας λέει ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, εφάρμοζαν την «Εξάβιβλο» του Αρμενοπούλου. Η τελευταία αποτέλεσε στήριγμα της δικαιοσύνης όλα αυτά τα χρόνια. Μάλιστα η «Εξάβιβλος» εισήχθηκε επίσημα στη νεότερη Ελλάδα με ψήφισμα του Καποδίστρια, έχοντας ισχύ νόμου σε ό,τι αφορά στις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου. Στα μετέπειτα χρόνια η «Εξάβιβλος» τροποποιείτο και συμπληρωνόταν συνεχώς με ειδικούς νόμους λόγω της μεταβαλλόμενης πραγματικότητας, μέχρις ότου αντικαταστάθηκε στο σύνολό της από τον Αστικό Κώδικα, το 1940. Είναι το κυριότερο νομοθέτημα πάνω στο οποίο βασίζεται το αστικό δίκαιο και έκτοτε τροποποιήθηκε (διατάξεις οικογενειακού δικαίου κ.ά.).
Εκπαιδευόμενοι: Δεν μπορούμε να κρατήσουμε σημειώσεις.

S.M.: Δεν χρειάζεται. Είναι η πρώτη επαφή. Θα τα ακούτε σαν ιστοριούλες. Αυτά που ακούτε, θα σας δοθούν σε σημειώσεις. Προέχει η κατανόηση. Αν πιάσετε την ουσία, το mind που λέμε, μετά, μόλις ανατρέξετε στις σημειώσεις «θα σας έλθουν» τουλάχιστον τα περισσότερα, στο μυαλό. Και το κυριότερο, θα τα μάθετε.

Συνεχίζουμε λοιπόν.

Ανάλογα με τις ρυθμιζόμενες σχέσεις, οι διατάξεις του αστικού δικαίου συγκροτούνται σε πέντε τμήματα.
1. Οι Γενικές Αρχές: Αυτές αφορούν στους θεμελιώδεις κανόνες που εφαρμόζονται γενικά στο αστικό δίκαιο. Π.χ. τι ισχύει για τις δικαιοπραξίες, ποιοι μπορούν να κάνουν; Oι ανήλικοι μπορούν; Οι Γενικές Αρχές περιλαμβάνουν επίσης και την άσκηση κάποιων δικαιωμάτων, π.χ. άμυνας κ.ά., που θα αναφερθούμε σε λίγο.
Τα άλλα τμήματα είναι τα ακόλουθα:
2. Το Ενοχικό Δίκαιο, που ρυθμίζει τις σχέσεις που δημιουργούνται από τις συναλλαγές του ανθρώπου. Π.χ. πωλήσεις και ανταλλαγές, ενοικιάσεις, δάνεια, εγγυήσεις, οφειλές, αδυναμίες εκπλήρωσης, μίσθωση έργου, υποχρεώσεις, που απορρέουν από συμβάσεις.
3. Το Εμπράγματο Δίκαιο, που ρυθμίζει τις σχέσεις του ανθρώπου με τα πράγματα (κινητά, ακίνητα, φυσικές δυνάμεις ή ενέργειες, π.χ. θερμότητα, ηλεκτρικό ρεύμα κ.λπ.).
4. Το Οικογενειακό Δίκαιο. Περιλαμβάνει διατάξεις που ρυθμίζουν τις οικογενειακές σχέσεις (μνηστεία, γάμο, σχέσεις γονέων και τέκνων, την επιτροπεία ανηλίκων κ.ά.).
5. Το Κληρονομικό Δίκαιο. Όλοι γνωρίζετε ότι αυτό κάνει λόγο για την τύχη της περιουσίας κάποιου προσώπου, λόγω του θανάτου του. Ρυθμίζει δηλαδή την κληρονομική διαδοχή στη συγκεκριμένη περιουσία. Αναφέρεται στις διαθήκες, ιδιόγραφη και δημόσια (ενώπιον συμβολαιογράφου), ποιοι είναι οι κληρονόμοι όταν η κληρονομιά είναι αδιάθετη (δεν υπάρχει διαθήκη) στη δικαστική εκκαθάριση της κληρονομιάς κ.λπ.

Από όλα αυτά τα θέματα του Αστικού Κώδικα, εμάς μας είναι αρκετά για τη δουλειά μας ως επιχειρησιακού προσωπικού, να γνωρίζουμε πολύ λίγα στοιχεία. Θα σας τα δώσω να τα καταλάβετε ένα-ένα.
Ξεκινάμε από δύο άρθρα – Κλειδιά, θα το ονόμαζα. Περιλαμβάνονται στο Εμπράγματο που είπαμε. Πρόκειται για τα άρθρα 985 και 986. Το πρώτο, το 985 αφορά στο νομέα ακινήτου ή κινητού πράγματος. Δηλαδή στο πρόσωπο που έχει φυσική εξουσία σε κάτι ή είναι κύριος ή κατέχει και εκμεταλλεύεται κάτι. Αυτό το κάτι μπορεί να είναι ακίνητο ή και κινητό. Ο νομέας λοιπόν έχει το δικαίωμα, μπορεί αν θέλει δηλαδή, να αποκρούσει ακόμη και δια της βίας κάθε διατάραξη ή απειλή αποβολής από την εξουσία που έχει πάνω στο ακίνητο. Αν του αφαιρέθηκε παράνομα, μπορεί αμέσως μετά την αποβολή να το ξαναπάρει με τη βία. Παράδειγμα, του μετακινούν αυθαίρετα και εις βάρος του τα σύνορα αδιαμόρφωτου χώρου (του μειώνουν την έκταση).
Αν τώρα αυτό το κάτι είναι κινητό, ο νομέας, μπορεί να το αναλάβει δια της βίας από το δράστη, που καταδιώκεται ή συλλαμβάνεται επ’ αυτοφώρω. (Θα δούμε αργότερα την έννοια του αυτοφώρου, όταν μιλήσουμε για τα στοιχεία του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας).
Το άρθρο 986 που μας αφορά, μας λέει ότι το ίδιο δικαίωμα έχει αντί του νομέα και το πρόσωπο εκείνο που του έχει ανατεθεί από το νομέα η εξουσία πάνω στο πράγμα – ακίνητο ή κινητό – εφόσον βρίσκεται σε σχέση υπηρεσιακής ή οικιακής εξάρτησης από το νομέα και με βάση τη σχέση αυτής της εξάρτησης οφείλει να ακολουθεί τις οδηγίες του νομέα, ως προς το πράγμα. Παράδειγμα, η προστασία χρηματαποστολής ή η συνοδεία αντικειμένων αξίας, που μας έχει ανατεθεί με σύμβαση από τον κύριό τους.
Για το μέτρο της βίας θα πούμε αργότερα, όταν αναφερθούμε στο Γενικό Μέρος του Ποινικού Κώδικα. Στο παρόν πλαίσιο μιλάμε για δικαίωμα, χωρίς τον κίνδυνο να βρεθείτε τελικά υπαίτιοι για αποζημίωση λόγω αδικοπραξίας και της συνεπαγόμενης απαίτησης αποκατάστασης ηθικής βλάβης.

Αυτοδικία – ¶μυνα – Κατάσταση Ανάγκης
Προσέξτε όμως. Μιλάμε για δικαίωμα, όπως ακόμη μερικά δικαιώματα έχουμε δυνάμει των Γενικών Αρχών. Μας ενδιαφέρουν λοιπόν τα άρθρα 282 «Αυτοδικία», 284 «¶μυνα», 285 «Κατάσταση Ανάγκης». Είπαμε να προσέξουμε, διότι η άσκηση του δικαιώματος είναι προαιρετική. Δεν αποτελεί υποχρέωση του δικαιούχου.
Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση όπου η μη άσκηση του δικαιώματος και για μεγάλο διάστημα, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για το δικαιούχο, π.χ. την παραγραφή της αξίωσης. Τόσο για την «Αυτοδικία» όσο και για την «¶μυνα» και την «Κατάσταση Ανάγκης», επικεντρωνόμαστε στο mind που είπαμε προηγούμενα.
«Αυτοδικία». Αυτοδικία είναι η ικανοποίηση της αξίωσης που έχει κάποιος αυτοδύναμα, χωρίς τη βοήθεια των αρχών.
Η αυτοδικία απαγορεύεται. Παρόλα αυτά, επιτρέπεται σε μία περίπτωση. Αν η Αρχή που καλέσαμε δεν μπορεί να φθάσει έγκαιρα και λόγω αυτής της αδυναμίας της Αρχής, η αξίωση είτε μπορεί να ματαιωθεί είτε να δυσκολευτεί η πραγμάτωσή της, σημαντικά.

Για να είναι νόμιμη η αυτοδικία, πρέπει:
(1) Να υπάρχει αξίωση ιδιωτικού δικαίου, η ικανοποίηση της οποίας μπορεί να επιδιωχθεί με αγωγή.
(2) Να μη μπορεί να φθάσει έγκαιρα η βοήθεια της αρχής.
(3) Να υπάρχει κίνδυνος από την αναβολή να ματαιωθεί ή να γίνει πολύ δύσκολη η ικανοποίηση της αξίωσης.

Αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές ή αν δεν χρησιμοποιηθούν τα κατά περίπτωση καταλληλότερα μέσα για την αποτροπή του κινδύνου, υπερβεί δηλαδή η πράξη της αυτοδικίας το μέτρο που απαιτείται για να αποτραπεί ο κίνδυνος (άρθρο 283 Α.Κ.), η αυτοδικία είναι πράξη παράνομη, που δημιουργεί και ποινικές ευθύνες.
Η αυτοδικία σημαίνει ότι πάτε να κάνετε αυτό που μόνο οι αρχές μπορούν να κάνουν. Παράδειγμα, αναγνωρίζετε μέσα σε αυλή ως δικό σας, μοτοποδήλατο που κλάπηκε πριν μήνες. Παραβιάζετε την πόρτα, παίρνετε το μοτοποδήλατο και εκείνη την ώρα σας αντιλαμβάνεται ο κύριος του χώρου και εσείς τον κτυπάτε, του προξενείτε σωματικές βλάβες και τον συλλαμβάνετε ως δράστη της κλοπής, ειδοποιώντας παράλληλα την ¶μεση Δράση. Τότε έχετε υπερβεί τα όρια της αυτοδικίας.
«¶μυνα» είναι η υπεράσπιση αν δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, που επιβάλλεται προκειμένου να αποτραπεί μια παρούσα και άδικη επίθεση εναντίον μας ή εναντίον τρίτου. Στην άμυνα έχουμε επίθεση ανθρώπου ή ανθρώπων. Δεν θα «σταθεί» δηλαδή τυχόν αγωγή που θα σας κάνει ο δράστης της επίθεσης για αδικοπραξία, αποζημίωση επειδή για παράδειγμα, του σκίσατε το σακάκι ή και ηθική βλάβη επειδή θα ισχυριστεί ότι υπέστη «σοκ» από την αμυντική ενέργεια τη δική σας.

Για να μη θεωρηθεί η άμυνα ως παράνομη πράξη, πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
(1) Επίθεση κατά του αμυνόμενου ή τρίτου, δηλαδή προσβολή έννομου αγαθού προσωπικού ή περιουσιακού.
(2) Η επίθεση να είναι άδικη, δηλαδή παράνομη.
(3) Η επίθεση να είναι παρούσα, δηλαδή να έχει ήδη αρχίσει.
(4) Ο αμυνόμενος δεν μπορεί να κάνει κάτι άλλο από το να χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μέσα και στο βαθμό που είναι αναγκαίο, για την υπεράσπισή του.

Η υπέρβαση των ορίων της άμυνας είναι παράνομη πράξη, που έχει ως συνέπεια ποινικές ευθύνες και υποχρέωση για αποζημίωση.
Για την άμυνα θα πούμε περισσότερα όταν κάνουμε την ενημέρωση πάνω σε στοιχεία του Ποινικού Κώδικα.
«Κατάσταση Ανάγκης». Αφορά κατάσταση και όχι επίθεση από πρόσωπα. Δεν αποτελεί λοιπόν παράνομη πράξη η καταστροφή ξένου πράγματος, εφόσον αυτή η καταστροφή είναι αναγκαία προκειμένου να αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος, που αν εκδηλωθεί θα προκαλέσει δυσανάλογα μεγαλύτερη ζημιά του ίδιου που καταστρέφει το μικρότερης αξίας αντικείμενο ή κάποιου τρίτου.
Π.χ. «Σπάσιμο» μπλοκαρισμένης πόρτας γραφείου σε υψηλό όροφο, προκειμένου να διασώσουμε χρήστη του χώρου που απειλείται η ζωή του από αναθυμιάσεις λόγω πυρκαγιάς από βραχυκύκλωμα. Ο κύριος όμως του κτιρίου μπορεί να ζητήσει με αγωγή την αποκατάσταση της ζημιάς που προκαλέσαμε, αλλά η πράξη μας προκειμένου να σώσουμε τον υπάλληλο θα κριθεί ότι έχει όλα τα στοιχεία μιας νόμιμης κατάστασης ανάγκης.
Αν όμως αυτός που κατέστρεψε το αντικείμενο προκάλεσε ο ίδιος τον κίνδυνο, τότε ευθύνεται σε αποζημίωση (σύμφωνα με το άρθρο 286 Α.Κ.).

Για να είναι νόμιμη η κατάσταση ανάγκης, πρέπει:
(1) Να υπάρχει κίνδυνος, δηλαδή κατάσταση που απειλεί να προκαλέσει βλάβη σε αγαθό.
(2) Η αξία του αγαθού που απειλείται να είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη από τη ζημιά που προκαλείται.
(3) Ο κίνδυνος να μην είναι δυνατό να αποτραπεί, παρά μόνο με τη βλάβη ή την καταστροφή του ξένου αντικειμένου.
Η υπέρβαση των ορίων κατάστασης ανάγκης είναι παράνομη και μπορεί και αυτή να έχει ως συνέπεια ποινικές και αστικές ευθύνες.
Επειδή προηγούμενα μιλήσαμε για δικαιώματα, πρέπει να μην ξεχνάμε ότι όταν ασκούμε δικαίωμα και η άσκηση αυτή υπερβαίνει καταφανώς τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώματος, τότε μιλάμε για κατάχρηση δικαιώματος. Μία τέτοια καταχρηστική άσκηση δικαιώματος απαγορεύεται (άρθρο 281 Α.Κ., αλλά και άρθρο 25, παρ.3 του Συντάγματος της Χώρας).

Έμπρακτο Δίκαιο
Τέλος, περνάμε στο Εμπράγματο Δίκαιο και κάνουμε λόγο για την «εύρεση απολωλότων». Είναι σημαντικό θέμα για όσους εργάζονται στην ασφάλεια εγκαταστάσεων φιλοξενίας ή όπου υπάρχει μεγάλο κοινό. Θα το ακούσετε επίσης ως «lost and found».
Όποιος βρήκε λοιπόν χαμένο αντικείμενο – εκτός αν είναι λίαν ευτελούς αξίας – πρέπει χωρίς καθυστέρηση (εκτός αν υπάρχει ανωτέρα βία), δηλαδή να μην είναι υπαίτια η καθυστέρηση, να ειδοποιήσει αμέσως τον κύριο ή το δικαιούχο. Αν μία τέτοια ειδοποίηση είναι δύσκολη, τότε υποχρεώνεται να ειδοποιήσει την αστυνομική αρχή ο ευρών και να αναφέρει τα περιστατικά εκείνα που θα διευκολύνουν στην ανεύρεση του κατόχου ή του δικαιούχου.
Αυτή η γνώση για εσάς, είναι κατά τη γνώμη μου αρκετή. Τώρα, για θέματα όπως αξιώσεις του ευρόντα κ.λπ., θα ασχοληθείτε όταν εσείς καταστείτε ευρών ή ευρούσα. Εσείς θα γνωρίζετε ακριβώς το mind, επαναλαμβάνω, της διάταξης του άρθρου αυτού, που είναι το 1081 του Α.Κ. Τελειώσαμε για σήμερα. Αν θέλετε να ρωτήσετε οτιδήποτε, είμαι στη διάθεσή σας.

Σκηνή 2η.
Ακολουθεί συζήτηση σε παρακείμενο cafe.
S.M.: Είπαμε ότι στο βασικό μας Νόμο, άρθρο 4, παρ.1, εδ. «δ», επιβάλλει ο Ν. όπως το ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας να μη θίγει κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων του, τα κάθε είδους συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών. « Εγώ δεν σταματώ μόνο στο «των πολιτών», διότι πολίτης είναι αυτός που συνδέεται με το Κράτος με το θεσμό της ιθαγένειας, της υπηκοότητας δηλαδή. Το πάω λοιπόν λίγο παραπέρα και λέω «να μη θίγουμε κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων μας, τα κάθε είδους συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των ευρισκομένων στη Χώρα». (Θα το δούμε αυτό όταν αναφερθούμε σχετικά στο άρθρο 5, παρ.2 του Συντάγματος). Παρόμοιες διατάξεις αναφορικά με το σεβασμό των δικαιωμάτων, θα βρείτε και στην Απόφαση του Κου Υ.Ε.Ν. για τα καθήκοντα των ΙΕΠΥΑ στις λιμενικές εγκαταστάσεις. Ποια μπορεί λοιπόν να είναι αυτά τα δικαιώματα; Θα τα δούμε μαζί στην αίθουσα συναντήσεων της εταιρείας μας, που είναι εξοπλισμένη και προσφέρεται για μία τέτοια συνάντηση.
Αυτά που θα διαπραγματευθούμε στην επόμενη συνάντησή μας, θα δημοσιευθούν και στο επόμενο τεύχος του περιοδικού μας.

Επεξηγηματικές Σημειώσεις.
(1). «Να εκπαιδεύει το απασχολούμενο προσωπικό ασφαλείας ανάλογα με τα καθήκοντα που του ανατίθενται. να μη θίγει κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων του (σ.σ. το προσωπικό), τα κάθε είδους συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών.».
Την υποχρέωση επιβάλλει ο Νόμος για τις ΙΕΠΥΑ. Σύμπτυξη εδαφίων «δ» και «στ», παραγράφου 1, άρθρου 4, ν.2518/97, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 του ν.3707/2008 «Υποχρεώσεις επιχειρήσεων – προσωπικού ασφαλείας».
(2). «Ο Ποινικός Κώδικας για τον Πολίτη», εκδ. Παπαζήση, σελ. 25. Επίσης, A. Magganas, «L’erreur de droit comme defense en droit penal Canadien», 1982.
————————————————————-
Πηγές.
1. Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός Νόμος, Ι. Σπυριδάκη.
2. Εισαγωγή στο Αστικό Δίκαιο, Αλεξάνδρα Βάρκα-Αδάμη – Περικλής Καρανάσιος, Αθήνα,1999.
3. Αντώνης Π. Αλεξανδρής, Δικηγόρος Αθηνών (LL.M), προς τον οποίο απευθύνονται ευγνώμονες ευχαριστίες για τη συνεργασία του.

Από τον Σπύρο Μιχαήλ Κυριακάκη,
Επικεφαλής Σπουδών,
που οδηγεί στην απόκτηση CERTIFICATE,
στη Στρατηγική Διεύθυνση Έργων Ιδιωτικής Ασφάλειας,
KE.M.E. NEW YORK COLLEGE.