Δοκιμιακός Προσδιορισμός του Πλαισίου Στρατηγικού Δόγματος Ασφαλείας Μεγάλων Επιχειρήσεων

Στην παρούσα προσέγγιση καταβάλλεται προσπάθεια ώστε, να παρουσιασθεί συνοπτικά η μεθοδολογία, ο προσδιορισμός των διαδικασιών ασφαλείας και η πιθανή σχηματική τους απεικόνιση, μιας μεγάλου μεγέθους επιχείρησης (*1) , όπως αυτή προσδιορίζεται από την ΕΕ και το ΕΣΠΑ.

Δημήτριος Μερτσιωτάκης
Απόστρατος Αξ/κος Π.Α./Απόφοιτος Σχολής Πολέμου
N.Y.C. / Strategic Security Management
H.C.D.M.I. / A.S.S.C.C.M.
VPTS, DST Founder Instructor
Εκπαιδευτής ΣΚΟΕ

 

 

 

Παραδοχές

Λαμβάνοντας υπόψιν τα δόγματα:

Α. Της εξέλιξης της κοινωνίας προς το συνθετότερο, λόγω πολυσύνθετων και ασαφών πλαισίων, νόμων, ρυθμίσεων και κανόνων που οδηγούν στην οικονομική κρίση, στην ανομία, στην κατάρρευση ηθών και ηθικών αναστολών  (*2 ) ,  συμβάλλοντας στην επαναστατικότητα, τον ακραίο αναθεωρητισμό και τον εθνικισμό,

Β. Τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ανεξαρτήτως του μεγέθους παρέμβασης του ανθρωπογενούς παράγοντα στο περιβάλλον, την αύξηση της θερμοκρασίας, των σφοδρών ακραίων καιρικών μεταβολών και της ξηρασίας, με αποτέλεσμα την αύξηση των πυρκαγιών, της λειψυδρίας και των σεισμολογικών φαινομένων,

Γ. Την ραγδαία εξέλιξη της μεταναστευτικής δραστηριότητος που προκύπτει από:      α) την επισιτιστική κρίση, β) την έμφυτη ανάγκη επιβίωσης του ανθρώπου και της βελτίωσης των συνθηκών της ζωής του, προς κοινωνίες (κράτη) με παντελώς διαφορετικές ηθικοκοινωνικές , θρησκευτικές και οικονομικές δομές, οι οποίες οξύνουν τα ακραία εθνικιστικά αντανακλαστικά, ενώ επιπροσθέτως και μοιραία, οδηγούν στην αύξηση της εγκληματικότητας.

Επειδή:

1. Οι επιχειρήσεις ως καθημερινά μάχιμες εν τη κοινωνία ολότητες, τα τμήματα των οποίων είναι σε οργανική σύνδεση μεταξύ τους, επιβάλλεται να δομήσουν Στρατηγική Ασφαλείας τέτοια, ώστε να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε κρισιγενές περιστατικό λάβει χώρα (όπως αυτά προσδιορίσθηκαν εκ των ανωτέρω παραδοχών), προκειμένου να επιβιώσουν.
2. α. Κατά τον MILTON FRIEDMAN (1912-2006) ευθύνη των επιχειρήσεων είναι να αυξάνουν τα κέρδη τους,

β. Στρατηγική σημαίνει : καθορισμός μακροχρόνιων στόχων και σκοπών, μέσω της χρήσης, σύζευξης και υιοθέτησης μια σειράς πράξεων, με οποιοδήποτε αναγκαίο μέσο απαιτηθεί για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού,

γ. Η κατά KLAUZEWITS (1780-1831) στην ‘’Περί Πολέμου’’ αναφορά, ότι: «Στρατηγική είναι να είσαι πολύ ισχυρός, πρώτα στο γενικώς και μετά στο καθοριστικό σημείο, μέσω της ιεράρχησης των προτεραιοτήτων, ώστε οι δυνάμεις που θα επιχειρήσουν να μπορούν να επιτύχουν τον ΑΝ.ΣΚ. (*3) , ακόμη κι αν δεν χρειασθεί να δοκιμασθούν…»,

δ. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Οργανισμού Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία (OSHA /Occupational Safety and Health Administration), επιβάλλονται  εξιδεικευμένες εκπαιδευτικές δράσεις που αφορούν ιδιαιτέρως τον τομέα δίπολο SAFETY & SECURITY, μιας που οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν όχι μόνο την ύπαρξη των σχεδίων Εκτάκτων Αναγκών, αλλά να μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτά, προκύπτει αβίαστα ότι:

Απαιτείται η ύπαρξη αντίστοιχων εκπαιδευτικών δράσεων εκ μέρους της επιχείρησης, προκειμένου να εφαρμοσθούν με κάθε τρόπο, οι Αρχές , οι Μέθοδοι και οι Διαδικασίες Ασφαλείας όπως αυτές προκύπτουν από τον σχεδιασμό ασφαλείας του  Security Manager (S/M). Κρίνεται σκόπιμο για καθαρά τυπικούς λόγους,  να αναφέρουμε ότι ο S/M, εκφράζει απολύτως και έχει την αμέριστη υποστήριξη του Δ.Σ. της επιχείρησης, ενώ αναφέρεται μόνο σε αυτό.  Αλλιώς δεν έχει νόημα….

 

Η Αρχή της Τριδομικής, Ομόκεντρης Δομής Ασφάλειας

Στην συγκεκριμένη δοκιμιακή προσέγγιση, θα ασχοληθούμε με τον σχεδιασμό που αφορά το προσωπικό, τις εγκαταστάσεις , τα μέσα και τον εν γένει κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Για πλέγματα Άμυνας που μπορεί να προκύψουν από τις Εκτεταμένες Επιχειρηματικές Δραστηριότητες , αλλά και των Μελλοντικών Προεκτάσεων, ήτοι υβριδικών απειλών, τρομοκρατικών επιθέσεων, βιομηχανικής κατασκοπείας κλπ, απαιτείται διαφορετική, πιο σύνθετη προσέγγιση και σχεδιασμός με έρευνα και μεθοδολογία την οποία θα παρουσιάσουμε σε επόμενα δοκίμια.

Σχηματική αναπαράσταση τριδομικής ομόκεντρης ασφάλειας επιχείρησης

Αναλυτικότερα:

• Ο πρώτος εσωτερικός και μικρότερος κύκλος ασφαλείας, αφορά την ίδια την επιχείρηση στην έδρα της, με το προσωπικό, τις εγκαταστάσεις, τον μηχανολογικό εξοπλισμό, τα υπολογιστικά, τα λογισμικά και ηλεκτρονικά μέσα και συστήματα ασφαλείας, δηλαδή τον εν γένει κεφαλαιουχικό εξοπλισμό της επιχείρησης, στοιχεία τα οποία διέπονται από το Εσωτερικό Κανονιστικό Πλαίσιο Ασφαλείας Επιχείρησης(ΚΠΑΕ) (*4) , στο οποίο περιλαμβάνονται τα σχέδια εκκένωσης και Άμεσης Ανταπόκρισης. Τα όρια του πρώτου κύκλου είναι συγκεκριμένα.
• Ο δεύτερος κύκλος, αφορά την συνεργασία με την ΙΕΠΥΑ (στατική φύλαξη, περιπολία, κλπ) και την δράση της δημόσιας δύναμης, καθώς και το Κέντρο Λήψης Σημάτων (ΚΛΣ).  Επίσης τα όρια του δεύτερου κύκλου, είναι διακριτά και περατά.
• Ο τρίτος κύκλος δεν έχει όρια.  Αφορά την τακτική αξιολόγηση  γεγονότων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο καθώς και τις πάσης φύσεως πληροφορίες που δύναται να αφορούν έμμεσα ή άμεσα την επιχείρηση, οι οποίες μπορεί να προέλθουν από οπουδήποτε και από οποιαδήποτε πηγή , θεμιτώς ή αθεμίτως αποκτώμενες(*5) .                          Στόχος: Η μείωση της αβεβαιότητος, καθώς συντελούν στη λήψη σωστών αποφάσεων. Η πληροφορία ως στοιχείο γνώσης, μετουσιώνει και δίνει αξία στα γεγονότα, αλλάζοντας τη ροή τους,  ως αντίστροφη έννοια της εντροπίας. Η αξία της οποίας, σύμφωνα με τον στοχαστή Noam Chomsky(1928), μεγιστοποιείται όταν μας επιτρέπει να δράσουμε μέσω της γνώσης. Σύνηθες πηγές πληροφοριών, είναι το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι σκληρές όμως πληροφορίες απαιτούν ειδική προσέγγιση, λεπτό χειρισμό και ιδιαίτερες διαδικασίες. Ο παράγων εκτίμηση και η πληροφορία δεν έχουν όρια !

Σχήμα 2 : Σχηματική ανάπτυξη της ροής πληροφοριών συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της προετοιμασίας          

Οι Κύκλοι Μέσα στους Κύκλους

Έργο του S/M, ως  Υπεύθυνου Ανάπτυξης και Εφαρμογής  της Πολιτικής Ασφάλειας της επιχείρησης, είναι:  α) η  ανάπτυξη και η εφαρμογή των πρωτοκόλλων και διαδικασιών ασφαλείας, μέσω προβλέψεων /προλήψεων αλλά κυρίως μέσω της προετοιμασίας (*6) ,     β) της εφαρμογής των σχεδίων Emergency Response (εκκένωσης , διάσωσης , διαφυγής), των οποίων θα λάβουν γνώση άπαντες, μέσω του ΚΠΑΕ. Αυτό επιτυγχάνεται αποκλειστικά μέσω της διαρκούς εκπαίδευσης.

Σχήμα 3

Σχηματική παράσταση του σταδίου προετοιμασίας έως την τελική κατά KLAUZEWITS  επίτευξη του ΑΝ.ΣΚ.       Στην προκειμένη περίπτωση:  ΑΝ.ΣΚ.= Εφαρμογή επί του πρακτέου των Σχεδίων Ασφαλείας.

Σύμμαχοι του S/M, είναι η νομοθεσία(*), όπως αυτή φαίνεται στο παράρτημα, ο ιατρός εργασίας , ο τεχνικός ασφαλείας, η βούληση της διοίκησης (την οποία ούτως ή άλλως εκφράζει) και η Εκπαίδευση.

Έτσι, δομώντας την Εσωτερική Ασφάλεια της επιχείρησης  στην έδρα της, (σχήμα 1),  νέοι εσωτερικοί, ζωτικής σημασίας ,κύκλοι δημιουργούνται, οργανώνοντας την ασφάλεια των επιμέρους κρίσιμων υποδομών και διευθύνσεων, με αντίστοιχα εκπαιδευμένες ομάδες και υποομάδες ασφαλείας. Τυπικά υποδείγματα εκπαίδευσεων αλλά και της σύνθεσης των ομάδων ασφαλείας  Δνσεων & Τμημάτων, υπάρχουν στην Π.Δ. 14 /Σελ.10.

Η σχηματική έκφραση, θα μπορούσε να έχει την κατωτέρω δομή:

Σχήμα 4

Σχηματική παράσταση ασφαλείας των ζωτικών υποδομών,  με την μορφή τριών κύκλων μέσα στον κύκλο, που αφορά την τυπική έδρα μιας μεγάλης επιχείρησης.  Προφανώς, κάθε επιχείρηση ανάλογα με την δραστηριότητα της, δύναται να έχει διαφορετική δομή υποδομών.

Κατά συνέπεια εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι κάθε ζωτικό τμήμα, αναπτύσσει τους δικούς του κύκλους ασφαλείας , εκπαιδεύοντας τις δικές τους ομάδες και υποομάδες ασφαλείας.  Απαραίτητη η ύπαρξη συντονιστών ή supervisors μεταξύ των διοικήσεων, έχοντας τον ρόλο του πρώτου ανταποκριτή. Σκοπός τους ο συντονισμός των ομάδων, ενισχύοντας την δυνατότητα αντίδρασης, ενεργοποιώντας εφεδρικές δυνάμεις (π.χ υπαλλήλους που μένουν εγγύτερα στις εγκαταστάσεις, κλπ) , ενώ θα αναφέρουν στον Security Manager την εξέλιξη των καταστάσεων ώστε να ληφθούν:

α) όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την άμεση θεραπεία του προβλήματος, αρχικά με ίδιες δυνάμεις, αποφεύγοντας την εξέλιξη της κρίσης σε ανεξέλεγκτη κρίση,β) αποφάσεις για τάχιστη συνδρομή από την δημόσια δύναμη (ΕΚΑΒ, Πυροσβεστική, Αστυνομία, κλπ), εφόσον κρίνεται αναγκαίο,  γ) ενημέρωση της Πολιτικής προστασίας και ειδικών φορέων (Αντιτρομοκρατική, ΕΥΠ, κλπ) εφόσον βεβαίως απαιτηθεί, δ) μέτρα για την καλύτερη διαχείριση της επικοινωνίας «προς τα έξω», ώστε να μην έχουμε μια νέα κρίση μέσα στην κρίση…

Σχηματοποιώντας τα ανωτέρω, θα μπορούσε να ισχύει η παρακάτω δομή ασφαλείας.

Σχήμα 5: Παραθέτω τυπικό διάγραμμα της δομής ασφαλείας μιας  μεγάλης επιχείρησης με τρεις Διευθύνσεις, τους συντονιστές ασφαλείας & Supervisor.

Προετοιμασία μιας επιχείρησης για άμυνα

 << Ο γε μην πόλεμος χειμάρρου δίκην πάντα σύρων και πάντα φέρων, μόνην ου δύναται παιδείαν παρελέσθαι. >>   Ο πόλεμος σαν χείμαρρος παρασέρνει και επιφέρει τα πάντα, μόνο την παιδεία δεν μπορεί να εξαφανίσει. (Πλούταρχος, 47-120 μ.Χ.)

Μέγιστο μέλημα και υποχρέωση του S/M είναι η δια της πειθούς εξασφάλιση κονδυλίων από το Δ.Σ. προς εκπαίδευση στον τομέα της ασφάλειας.

Είναι μέγιστο επίτευγμα η αντίληψη από το Δ.Σ. ότι η εκπαίδευση δεν είναι έξοδο. Δημιουργεί κουλτούρα ασφαλείας και είναι επένδυση στο μέλλον.  Συμβάλει στην υποκίνηση του προσωπικού και μέσω των κινήτρων δημιουργεί αρνητική εντροπία!          Ας μην ξεχνούμε δε ότι: Η βελτιστοποίηση των κερδών μιας επιχείρησης, επιτυγχάνεται δια μέσου της ελαχιστοποίησης των απωλειών! (*7)

Σχήμα 6 : Σχηματική παράσταση της εξέλιξης της προετοιμασίας ενός οργανισμού, μέσω κινήτρων και εμπέδωσης της κουλτούρας ασφαλείας, η οποία οδηγεί στην μείωση τρωτοτήτων και στην βιωσιμότητα.

Κατά συνέπεια εκπαιδεύσεις με αντικείμενο:

Πυρασφάλεια / πυροπροστασία , πρώτες βοήθειες , επικεφαλής συντονιστού και πρώτου ανταποκριτού,  εφαρμογή σχεδίων ασφαλείας, εκκένωση κτηρίων σε περίπτωση σεισμού / πυρκαγιάς και διαρροών, είναι λίγα από τα πολλά στα οποία πρέπει να εκπαιδευτούν όλοι ανεξαιρέτως οι υπάλληλοι, προκειμένου όταν συμβεί ένα κρισιγενές περιστατικό, να μπορέσουν να ανταποκριθούν. Δηλαδή, να γνωρίζει ο καθένας , τι πρέπει να κάνει!

Επισημαίνεται ότι, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε εφεδρείες και αντικαταστάτες στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα βαρδιών της επιχείρησης. Το ίδιο ισχύει για τον εφήμερο τεχνικό ασφαλείας και ιατρό εργασίας.

Οι επιχειρήσεις ως μάχιμες καθημερινά οντότητες, λειτουργούν με νομικό και ιδεολογικό υπόβαθρο, με τεχνολογική και μηχανολογική υποστήριξη , αλλά κυρίως υπό τον έλεγχο της ανθρώπινης παρουσίας.  Ακόμη και εκείνες οι επιχειρήσεις, που η Τεχνική Νοημοσύνη έχει υποκαταστήσει μεγάλο μέρος της επιχειρηματικής δράσης , λαμβάνοντας αποφάσεις με λογαριθμικούς συντελεστές που αφορούν κυρίως επιμέρους οικονομικής φύσεως θέματα, την τελική απόφαση λαμβάνει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Μια εκκένωση κτηρίου, παρά την δυνατότητα αυτοματοποιημένων μυνημάτων εκκένωσης, παραμένει ανθρώπινη υπόθεση. Μόνο ο άνθρωπος μπορεί με την παρέμβαση του, να επιληφθεί σε ένα ατύχημα. Κατά συνέπεια οι επιχειρήσεις,  οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τα επιχειρηματικά αναπτυξιακά σχέδια θα πραγματοποιούνται σε συνθήκες Safety & Security.

Η κοινωνία μας,  όντας αρκετά ευέλικτη και σοφή, στοχεύοντας αρκετά μακριά, γενιές και γενιές ίσως,  έχοντας  γνώμονα την ανάπτυξη κερδοφορίας και αειφορίας των επιχειρήσεων (ΟΗΕ), θα πρέπει να εφαρμόσει πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης και θεσμικά κανονιστικά πλαίσια  ασφαλείας τέτοια ώστε,  να μην υπονομεύσει τα περιβαλλοντικά  και τα οικονομικά υποστηρικτικά της συστήματα, δηλαδή τις επιχειρήσεις, ώστε να  οδηγηθεί σε ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΑ και ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΜΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ !

 

---

 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

(*) Νομοθεσία: Ν.3707/2008 , Ν.2641/1998, Ν.4662/2020, Ν.4808/2021, Π.Δ.14/2014

(1*)Απασχολεί περισσότερα από 250 άτομα προσωπικό και ο ετήσιος κύκλος εργασιών της υπερβαίνει τα 50.000.000€, ενώ ο ετήσιος ισολογισμός της υπερβαίνουν τα 43.000.000€. Σύσταση Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 6ης Μαΐου 2003, 2003/361/ΕΚ , σχετικά με τον ορισμό των επιχειρήσεων [Επίσημη Εφημερίδα L 124 της 20.05.2003].  https://www.espa.gr/el/Documents    https://ependitika.gr/

(*2)  EMIL DURKHEIM (1858-1917)

(*3) ΑΝ.ΣΚ. Αντικειμενικός Σκοπός

(*4) Κανονιστικό Πλαίσιο Ασφαλείας Επιχείρησης(ΚΠΑΕ) . Απαραίτητη και υποχρεωτική , ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΑΞΗ, ρυθμιστικός παράγοντας απρόσωπου και καθολικού χαρακτήρα, για όλες τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς. Έχοντας Ηθικό και Ιδεολογικό υπόβαθρο, απευθύνεται σε όλα τα στελέχη και τους εργαζομένους, με στόχο την ασφάλεια της επιχείρησης σε καθολικό και υποχρεωτικό επίπεδο. (Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα νομοθετικού πλαισίου θα μπορούσε να αναφερθεί η Π.Δ. 14 και ο ISPS Code). Αυτή η προσέγγιση παρουσιάστηκε δημόσια από τον υπογράφοντα στο 10^ο Security Project, 30 Μαρτ. 2023.

(*5) Θεμιτώς ή αθεμίτως αποκτώμενες. Αποτελεί θέση του γράφοντος, ότι η απόκτηση πληροφοριών, είναι υπέρτατο όπλο. Η μεθοδολογία απόκτησης είναι ένα ζήτημα που κανείς δεν θέλει να σχολιάσει. Όμως είναι μια αλήθεια, που έγκειται στην λογική της γνωστής ρήσης:                                                                                               «Υπάρχουν πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται, και πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται»

(*6) Άποψη του γράφοντος είναι ότι: « επειδή δεν μπορώ να προβλέψω τα πάντα, σκεπτόμενος διαρκώς, προετοιμάζομαι περισσότερο σε αυτά που μπορώ να γνωρίζω, εκπαιδευόμενος περισσότερο με εναλλακτά σενάρια.»  Την σχετική θεωρία ανέπτυξα σε άρθρο μου στο περιοδικό security manager με τίτλο ‘’Το δίλλημα του Προσωπικού Συνοδού Ασφαλείας:  Πρόβλεψη ή προετοιμασία;’’ Τεύχος 96 , Σελ. 38-39 · Jan 10, 2022

(*7) ΥΠΕΝ / https://ypen.gov.gr/perivallon/klimatiki-allagi/politikes-kai-draseis-antimetopisis-klimatikis-allagis/

ΥΠΑΝ. / ΕΣΠΑ – Στρατηγική Ευρώπης 2020

ΥΠΑΝ. / ΣΔΙΤ ολοκληρωμένο πλαίσιο υλοποίησης έργων για τη βέλτιστη κατανομή κινδύνων μεταξύ  δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.