ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Σε μεγάλες εγκαταστάσεις – που λόγω των επεκτάσεων που τυχόν έχουν συμβεί κατά καιρούς στις υποδομές τους – έχουν τοποθετηθεί αρκετοί πίνακες πυρανίχνευσης με διαφορετικά χαρακτηριστικά και σε διαφορετικά σημεία, η μεταξύ τους διασύνδεση και η κεντρική διαχείρισή τους, αποτελεί μία πολύ σημαντική παράμετρο για την ασφάλεια της εγκατάστασης.

Διάσκορποι πίνακες πυρανίχνευσης διαφορετικών εταιρειών, αδυναμία κεντρικού ελέγχου, έλλειψη έγκαιρης ενημέρωσης σε περίπτωση συμβάντος όταν δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία στο χώρο που καλύπτει ο συγκεκριμένος πίνακας.
Πρόκειται για μια οικεία κατάσταση – στην πλειοψηφία – εκείνων που ασχολούνται με θέματα ασφάλειας σε επίπεδο security αλλά και safety: Αναλαμβάνουν υπεύθυνοι σε μια μεγάλη εγκατάσταση της οποίας η κατασκευή έχει υλοποιηθεί σε διαφορετικά στάδια, μέσα στην πάροδο του χρόνου. Κάθε χώρος είναι εφοδιασμένος με ένα σύστημα πυρανίχνευσης, σύμφωνα άλλωστε με ό,τι προβλέπει η νομοθεσία και έχουν πάρει κανονικά το πιστοποιητικό πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική. Οι πίνακες συντηρούνται ανά περιοδικά συστήματα και όλα λειτουργούν κανονικά. Υπάρχει όμως μία λεπτομέρεια που αλλοιώνει την κατά τα άλλα ιδανική εικόνα.
Μπορεί όλοι οι πίνακες να λειτουργούν χωρίς κανένα πρόβλημα και σε περίπτωση έκτακτης κατάστασης να ενεργοποιείται η σειρήνα τους σύμφωνα με τις προβλεπόμενες μελέτες, αλλά τι γίνεται αν σε αυτόν το χώρο δεν υπάρχει κάποιος εργαζόμενος κοντά; Μόνο αν το αντιμετωπίσει κάποιος σε πραγματικό επίπεδο μπορεί να διαπιστώσει τη σοβαρότητα του θέματος και τους κινδύνους που δημιουργούνται από αυτό.
Όπως είναι λογικό, σε μια νέα εγκατάσταση συνήθως δεν υπάρχουν παρόμοια προβλήματα. Οι εγκαταστάσεις σχεδιάζονται εξαρχής και ως εκ τούτου οι μελετητές σε συνεργασία με τον κύριο του έργου, οφείλουν να έχουν υπόψη τους αυτήν την παράμετρο. Στον αντίποδα όμως υπάρχουν εγκαταστάσεις που λειτουργούν εδώ και αρκετές δεκαετίες. Είναι λογικό – και επιθυμητό άλλωστε – ιδιαίτερα στη σημερινή οικονομική συγκυρία, όταν το επιβάλλουν οι απαιτήσεις της επιχείρησης να γίνονται νέες κατασκευές, να προστίθενται χώροι αλλά και ολόκληρα κτίρια μέσα στο ίδιο οικόπεδο. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι όλα γίνονται με τις νόμιμες διαδικασίες και υποβάλλονται οι απαραίτητες μελέτες στις αρμόδιες υπηρεσίες, τότε στην πλειοψηφία των νέων χώρων θα τοποθετείται και ένα σύστημα πυρανίχνευσης. Το πρόβλημα όμως εμφανίζεται όταν παρουσιαστεί ένα συμβάν. Αυτό θα ανιχνευτεί μεν κανονικά από το σύστημα πυρανίχνευσης και θα ενεργοποιηθεί με τη σειρά της η σειρήνα. Έστω όμως ότι για κάποιο λόγο δεν υπάρχουν άνθρωποι στο συγκεκριμένο χώρο (αποθήκες, γραμμές παραγωγής που έχουν σταματήσει ή γραφεία μετά το ωράριο λειτουργίας). Τότε δεν θα μπορέσει να αντιληφθεί κανείς τη σειρήνα. Οπότε αν υπάρχει πραγματικό συμβάν, είναι πολύ πιθανό να επεκταθεί τόσο γρήγορα, ώστε να γίνει επικίνδυνο για τις υποδομές αλλά και τους ανθρώπους. Οφείλουν λοιπόν όσοι εμπλέκονται με την ασφάλεια να σκεφθούν σοβαρά το ενδεχόμενο να ενωθούν κατά κάποιο τρόπο οι διασκορπισμένοι πίνακες πυρανίχνευσης, με τελικό σκοπό να στέλνουν σήματα σε ένα κεντρικό σημείο ελέγχου.
Δύο είναι τα ζητούμενα λοιπόν σε αυτό το έργο:
. Ποιοι είναι οι δυνατοί τρόποι ενοποίησης.
. Ποια τα κριτήρια για το σημείο στο οποίο θα στέλνονται τα σήματα.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ
Πριν ξεκινήσει η υλοποίηση, είναι απαραίτητο να γίνει μια καταγραφή των πινάκων πυρανίχνευσης στην οποία να περιέχονται και όσα περισσότερα στοιχεία για αυτούς (μάρκα, μοντέλο, σειριακός αριθμός, αριθμός ζωνών που καλύπτουν, αριθμός εισόδων και εξόδων). Επίσης στην ίδια καταγραφή θα πρέπει να φαίνεται και ποιους χώρους καλύπτουν. Αφού ολοκληρωθεί η καταγραφή σε μορφή πίνακα, θα ήταν χρήσιμο για το στάδιο της μελέτης αλλά και της εφαρμογής, να απεικονισθεί η υπάρχουσα κατάσταση και σε μία ή περισσότερες κατόψεις των εγκαταστάσεων. Έτσι θα μπορούμε να έχουμε καλύτερη άποψη για τα επιμέρους σημεία που πρέπει να διασυνδεθούν, καθώς και τις μεταξύ τους αποστάσεις.

ΜΕΣΩ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ
Ένας τρόπος ο οποίος ουσιαστικά δεν είναι διασύνδεση πινάκων αλλά επιτυγχάνει το σκοπό της κεντρικής ενημέρωσης, είναι να γίνει χρήση των δυνατοτήτων της κινητής τηλεφωνίας και οι πίνακες πυρανίχνευσης να στέλνουν σήματα SMS στο σημείο της εγκατάστασης που θα επιλέξουμε. Είναι σχετικά εύκολη στην υλοποίηση – αρκεί φυσικά να το επιτρέπουν οι πίνακες πυρανίχνευσης, πλην όμως έχει αρκετά μειονεκτήματα σε σχέση με άλλες λύσεις.
. Δεν είναι όπως άλλωστε προαναφέραμε, διασύνδεση.
. Οι πίνακες λειτουργούν και πάλι αυτόνομα, αλλά απλώς στέλνουν SMS σε ένα κεντρικό σημείο.
. Σε περίπτωση όπου υπάρχουν πολλοί πίνακες, θα υπάρχει ένα σχετικά υψηλό μηναίο πάγιο έξοδο.
. Υπάρχει πιθανότητα το κινητό του χρήστη να είναι για κάποιο λόγο εκτός λειτουργίας ή εκτός δικτύου (όταν αυτός κάνει περιπολία).
. Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ώστε οι κάρτες GMS να είναι συνέχεια φορτισμένες, καθώς υπάρχει κίνδυνος μια κάρτα να μην έχει μονάδες και άρα να αδυνατεί να στείλει τα μηνύματα συναγερμού.
. Οι πίνακες θα πρέπει να υποστηρίζουν αυτήν τη δυνατότητα.

ΜΕΣΩ ΔΙΚΤΥΟΥ IP
Σε αυτά τα θέματα η IP τεχνολογία δίνει ενδιαφέρουσες λύσεις. Η βασική αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η όλη προσέγγιση, είναι ότι οι πίνακες συνδέονται με κάποιο τρόπο στο IP δίκτυο και πλέον γίνεται η διαχείρισή τους μέσω ενός ή περισσότερων υπολογιστών.
Υπάρχουν συσκευές στην αγορά που τοποθετούνται εντός των racks με τη μορφή patch panel και λαμβάνουν σήματα από τους πίνακες πυρανίχνευσης που βρίσκονται σε κοντινούς χώρους. Στη συνέχεια, αυτές οι συσκευές αναλαμβάνουν τη μετατροπή των αναλογικών σημάτων σε ψηφιακά και την αποστολή τους στο σημείο ελέγχου.
Ένας άλλος τρόπος είναι η τοποθέτηση ενός ειδικού module σε κάθε πίνακα πυρανίχνευσης, που μετατρέπει απευθείας τον πίνακα σε ένα σημείο IP. Η δυνατότητα όμως αυτή πρέπει να δίνεται από την κατασκευάστρια εταιρεία του πίνακα, σε αντίθεση με την προηγούμενη πρόταση που είναι γενική και μπορεί να εφαρμοσθεί στη μεγάλη πλειοψηφία των πινάκων πυρανίχνευσης, ακόμα και όταν αυτοί είναι προηγούμενων γενεών τεχνολογικά

Το εγχείρημα μπορεί να υλοποιηθεί σε τρία στάδια:
1. Επιλογή των rack στα οποία θα τοποθετηθεί η συσκευή σύνδεσης των πινάκων με το δίκτυο IP (σε περίπτωση που υιοθετηθεί αυτή η λύση).
2. Επιλογή του σημείου ελέγχου.
3. Φυσική σύνδεση των πινάκων πυρανίχνευσης με τις συσκευές (εργασίες καλωδίωσης).

Σε όλη αυτήν τη διαδικασία είναι σημαντικό να γίνει μια σωστή επιλογή του σημείου στο οποίο θα στέλνονται τα σήματα από τους πίνακες πυρανίχνευσης. Θα πρέπει να είναι επανδρωμένο όσο το δυνατόν περισσότερο. Δηλαδή, αν υπάρχει ένα φυλάκιο με 24ωρη λειτουργία, αποτελεί μια πολύ καλή λύση. Ένα δεύτερο σημείο ελέγχου μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα χώρο στον οποίο κινούνται εργαζόμενοι που είναι σε θέση να δράσουν κατάλληλα σε περίπτωση ενός συμβάντος. Παραδείγματος χάρη, το τεχνικό τμήμα ενός Οργανισμού συνήθως στελεχώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του Οργανισμού και οι εργαζόμενοι σε αυτόν το χώρο έχουν τουλάχιστον τις βασικές γνώσεις, ώστε να ενεργήσουν κατάλληλα σε μια επικίνδυνη περίπτωση ή να διερευνήσουν αν πρόκειται για ένα false alarm. Φυσικά, άλλοι χώροι στους οποίους μπορούν να στηθούν σταθμοί ελέγχου είναι το Τμήμα Ασφάλειας, το Τμήμα Health & Safety, τα οποία εξ ορισμού εμπλέκονται με αυτές τις καταστάσεις.
Το πλεονέκτημα αυτών των IP λύσεων είναι ότι από τη στιγμή που θα μεταφερθούν τα σήματα των πινάκων πυρανίχνευσης, είναι σχετικά εύκολο να δημιουργηθεί ένας σταθμός ελέγχου σε οποιονδήποτε χώρο διαθέτει έναν υπολογιστή, ακόμα και αν αυτός βρίσκεται εκτός των εγκαταστάσεων. Μπορεί το σύστημα να ελέγχεται ακόμα και από ένα smart phone ή ένα tablet pc. Απλώς, επειδή ακριβώς οι πληροφορίες είναι πλέον εύκολο να στέλνονται σε πολλούς, είναι κρίσιμο να υπάρχει μία διαδικασία στην οποία να προβλέπεται με σαφήνεια τι πράττει ο καθένας. Γιατί έχουν υπάρξει καταστάσεις όπου όλοι περιμένουν από κάποιον άλλο να δράσει, χωρίς να κάνει κάποιος κάτι. Αυτό έχει καταστροφικές επιπτώσεις, αφού όλα θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπισθεί εύκολα στα πρώτα λεπτά εκδήλωσης του συμβάντος.

ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ ΛΥΣΗ
Μπορεί να ακούγεται κάπως υπερβολικό, αλλά η διασύνδεση των πινάκων πυρανίχνευσης – όταν αυτοί δεν έχουν τη δυνατότητα αποστολής σημάτων σε ένα κεντρικό σημείο – είναι μονόδρομος. Ακόμα και αν δεν επιβάλλεται από τους κανονισμούς πυρασφάλειας, είναι μια πρόταση που αυξάνει κατά πολύ την προστασία των μεγάλων εγκαταστάσεων από πιθανές εκδηλώσεις πυρκαγιών. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά: Αποτελεσματικός έλεγχος, ενημέρωση ταυτόχρονα με τη στιγμή εκδήλωσης του συναγερμού και γρήγορη αντίδραση. Δηλαδή, το βασικό τρίπτυχο για την επιτυχή αντιμετώπιση επικίνδυνων καταστάσεων. Η επένδυση σε αυτό το εγχείρημα -μπορεί ορισμένες φορές να φαίνεται υψηλού κόστους και χωρίς ανταποδοτικότητα – αλλά αυτή η εντύπωση είναι εντελώς παραπλανητική.
Πρώτον διότι αυξάνει πραγματικά το βαθμό πυρασφάλειας μιας εγκατάστασης, ο οποίος ούτως ή άλλως δεν είναι μετρήσιμος με αριθμούς. Αλλά ακόμα και να προσεγγίσουμε το θέμα μέσα από το πρίσμα των οικονομικών μεγεθών, μπορεί να υπάρχει μια σημαντική εξοικονόμηση στα ασφαλιστήρια συμβόλαια της εγκατάστασης. Πολλοί ασφαλιστικοί Οργανισμοί προκειμένου να συνάψουν ένα παρόμοιο συμβόλαιο, στέλνουν εμπειρογνώμονες για την εκτίμηση του ασφαλιστικού κινδύνου. Σχεδόν πάντα όταν αντιμετωπίζουν αυτό το θέμα, προτείνουν στις εκθέσεις τους τη δυνατότητα ενημέρωσης για τα διάφορα συμβάντα που έχουν να κάνουν με την πυρασφάλεια. Αν λοιπόν ο πελάτης ανταποκριθεί σε αυτήν τη σύσταση, μπορεί να μειωθεί ο ασφαλιστικός του κίνδυνος και συνεπακόλουθα να μειωθεί το κόστος του ασφαλιστήριου συμβολαίου.
Ένα άλλο θετικό που έρχεται ως αποτέλεσμα της διασύνδεσης, είναι ότι μπορεί ο χρήστης πλέον να ενεργοποιεί και τις σειρήνες των διάφορων συστημάτων πυρανίχνευσης. Αυτό είναι άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα σε πολλές μεγάλες εγκαταστάσεις. Δεν διαθέτουν σύστημα ειδοποίησης είτε αναγγελίας είτε απλώς μέσω μιας ηχητικής ειδοποίησης. Με την κατάλληλη διασύνδεση των πινάκων πυρανίχνευσης – και τονίζουμε τη λέξη κατάλληλη – θα μπορούν μέσω των εξόδων τους να ενεργοποιούνται οι σειρήνες του, μεμονωμένα για κάθε πίνακα ή όλες μαζί ταυτόχρονα. Αυτό αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τους υπεύθυνους ασφάλειας, τόσο για την πραγματοποίηση ασκήσεων έκτακτης ανάγκης, όσο και για χρήση σε πραγματικές συνθήκες.
Σίγουρα η διασύνδεση των πινάκων πυρανίχνευσης σε μια μεγάλη εγκατάσταση δεν είναι ένα εύκολο έργο. Το απαιτούμενο κόστος δεν είναι αμελητέο, ενώ υπάρχει η περίπτωση να διαταραχθεί και η κανονική λειτουργία μιας εγκατάστασης για κάποιο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον όσο διαρκούν οι εργασίες. Τα οφέλη όμως είναι πολλαπλάσια, οπότε θα πρέπει να τοποθετηθεί ψηλά στη σειρά προτεραιότητας των έργων που σχετίζονται με την ασφάλεια του προσωπικού και την προστασία των εγκαταστάσεων.

Αριστοτέλης Λυμπερόπουλος
Μηχανολόγος Μηχανικός