Διαχείριση Βομβιστικών Απειλών

Η αντιμετώπιση του φαινομένου των βομβιστικών απειλών, αφορά το κοινωνικό σύνολο γενικότερα και όχι μόνο τις δημόσιες ή ιδιωτικές δυνάμεις ασφάλειας. Απαιτεί λοιπόν μια προσεκτική προσέγγιση και λεπτούς χειρισμούς.

Θάνος Βλαχάκης
Πυροτεχνουργός, Ταξίαρχος ΕΛ.ΑΣ (ε.α.)
Το άρθρο βασίζεται σε ομιλία του αρθρογράφου στο 7^ο Συνέδριο Security Project

Η διαχείριση βομβιστικών απειλών, είναι ένα κρίσιμό ζήτημα που επηρεάζει και αφορά όλους όσους βρίσκονται σε ένα χώρο -και όχι μόνο- που δέχεται μια τέτοια απειλή, για αυτό και χρήζει ειδικής αντιμετώπισης.

Είναι λοιπόν ένα θέμα που αφορά μόνον τον αποδέκτη της απειλής ή και άλλους που βρίσκονται παραπλήσια τοπογραφικά; Ποια είναι η ευθύνη της Αστυνομίας, του επικεφαλής μιας ομάδας ασφάλειας και του προσωπικού του in-house τμήματος ασφάλειας της εγκατάστασης; Τι διαδικασίες θα πρέπει να ακολουθηθούν, ανάλογα το χρόνο και το χώρο;

Σίγουρα, η ευθύνη διαχείρισης του θέματος ανήκει σε μεγάλο βαθμό στην Αστυνομία, που καλείται να δώσει μια λύση μέσω του ειδικού τμήματος στελεχών που διαθέτει όταν προκύπτει μια τέτοια απειλή. Όμως, ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης που μπορεί να επηρεάσει τόσο αρνητικά μια εγκατάσταση – επιχείρηση ή οργανισμό, πρέπει να έχουν πολλοί περισσότεροι και να εξετάζονται αρκετές παράμετροι, αξιολογώντας τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν κάθε φορά.

Ας δούμε όμως αρχικά κάποιες βασικές επιπτώσεις που προκύπτουν από μια βομβιστική απειλή. Τα «απειλητικά τηλεφωνήματα-μηνύματα» συνήθως προκαλούν: Πανικό σε μεγάλη έκταση – Σύγχυση – Διατάραξη αισθήματος ασφάλειας – Κοινωνικοοικονομική αναταραχή – Ενεργοποίηση δυνάμεων ασφαλείας – Ανάπτυξη μέτρων ασφαλείας – Πρόκληση ταλαιπωρίας στο κοινό.

Επίσης, τα χαρακτηριστικά ενός δράση μιας βομβιστικής απειλής είναι καταρχήν ότι σχεδόν πάντα μπορεί να αιφνιδιάζει, να επιλέγει ο ίδιος με τα δικά του κριτήρια τους στόχους, να δρα συγκαλυμμένος και να μην αφήνει πολλές φορές στοιχεία για τον εντοπισμό του, ενώ σε περίπτωση που ανακαλυφθεί υπάρχει σοβαρή περίπτωση να μην είναι πάντα εύκολη η στοιχειοθέτηση κατηγορίας για την καταδίκη του.

Σχέδιο Αντιμετώπισης Βομβιστικών Απειλών

Το σχέδιο αντιμετώπισης μιας βομβιστικής απειλής, πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στις ειδικές συνθήκες της κάθε εγκατάστασης και με σκοπό τη δραστηριοποίηση συγκεκριμένων ατόμων, υπερβαίνοντας τα τυχόν διλήμματα που μπορεί να υπάρχουν για το αν μια απειλή είναι υπαρκτή ή πρόκειται για φάρσα.

Κάθε τέτοιο σχέδιο, διαθέτει στοιχεία μοναδικότητας και έχει σχέση με τη λειτουργία του οργανισμού, το μέγεθος των εγκαταστάσεων, τον αριθμό προσωπικού, την τοποθεσία και τη σχέση με άλλες επιχειρήσεις, καθώς με τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το σχέδιο αντιμετώπισης θα πρέπει να επικεντρώνεται σε τέσσερις (4) πυλώνες:

1. Προγραμματισμός και προετοιμασία εκτέλεσης
2. Λήψη της απειλής
3. Εκκένωση του χώρου
4. Έρευνα.

Ο προγραμματισμός εμπεριέχει: Οργάνωση (Οργάνωση ομάδων) – Συντονισμό (Συστεγαζόμενες επιχειρήσεις) – Επικοινωνία (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, κ.λπ.) – Έλεγχο (παρακείμενες επιχειρήσεις, προβληματικές περιοχές)

Η σωστή προετοιμασία, εγγυάται το αποτέλεσμα με τη δημιουργία κύριου και εναλλακτικού κέντρου ελέγχου καθώς και με τη δημιουργία ομάδων εκκένωσης, αλλά και έρευνας. Σημαντικό είναι επίσης να έχουν προβλεφθεί κύρια και εναλλακτικά δρομολόγια, με οριοθέτηση ασφαλών χώρων (δηλαδή άσυλα, σημεία έξω από την επικίνδυνη περιοχή) που δεν θα πρέπει να έχουν οπτική επαφή με την απειλούμενη εγκατάσταση. «Ό,τι βλέπεις, σε βλέπει.»

Κατά τη λήψη της απειλής θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση του τηλεφωνητή για το ενδεχόμενο, προς αποφυγή πανικού καθώς και δυνατότητα συμπλήρωσης δελτίου με τα στοιχεία, αλλά και έρευνα εάν υπάρχει δυνατότητα καταγραφής των εισερχομένων κλήσεων. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, ότι ο εκάστοτε δράστης είτε επιθυμεί απλώς την αναστάτωση, μη δίνοντας τίποτε συγκεκριμένο, θέση, ώρα κλπ., είτε έχει σαφή αντίληψη, εκθέτοντας την πραγματικότητα και δίνοντας ακριβές “στίγμα” κάτι που ελαχιστοποιεί τους κινδύνους. Επίσης, θα πρέπει ο Διευθυντής Ασφάλειας να κάνει μια αξιολόγηση ως προς το αν η απειλή έχει πολιτική χροιά, υψηλή δημοσιότητα, σχέση με εκβιασμό ή εκφοβισμό ή άλλες προηγούμενες απειλές και αν πρόκειται για έναν δράστη επαγγελματία ή ερασιτέχνη

Κατά τη διαδικασία της εκκένωσης και με βάση την εκτίμηση που έχει ήδη κάνει ο Δ/ντής Ασφάλειας της εγκατάστασης, θα προκύψουν τα παρακάτω: Ενεργοποίηση Ομάδων Δράσης – Έρευνα χωρίς εκκένωση – Έναρξη μερικής εκκένωσης – Διεξαγωγή γενικής εκκένωσης και έρευνα.

Η φρόνιμη προσέγγιση συνιστά την εκτίμηση της επιμέρους βομβιστικής απειλής, ανάλογα με την περίπτωση και η εκκένωση γίνεται μόνο όταν κρίνεται αναγκαία.

Μια διαπίστωση καίριας και ζωτικής σημασίας είναι ότι: ΕΚΚΕΝΩΣΗ δεν σημαίνει και απαραίτητα εγκατάλειψη του κτιρίου-εγκατάστασης.

Η εκκένωση πραγματοποιείται από τις κύριες ή τις εναλλακτικές πορείες, μετά την εντολή και μετά από καθορισμένο σήμα, από εκπαιδευμένη ομάδα (φέρει σήμα) που κανονίζει για τη μετακίνηση στα «άσυλα», την επικοινωνία με Κέντρο Ελέγχου και το κλείσιμο παροχών αερίων κ.λπ.

Σε περίπτωση γενικής εκκένωσης, πρέπει ήδη το δρομολόγιο διαφυγής να είναι ελεγμένο, από τις ομάδες έρευνας, ενώ δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιείται εκκένωση χώρου και στη διαδρομή να βρίσκονται αντικείμενα που παρεμποδίζουν την ομαλή διέλευση. Πριν αρχίσει η εκκένωση πρέπει να απομακρύνονται τσάντες, πακέτα κ.λπ., τα φώτα να παραμένουν ανοικτά και να επισημαίνονται τα αντικείμενα που δεν μπορούν να απομακρυνθούν για οποιονδήποτε λόγο. Επίσης πόρτες και παράθυρα πρέπει να παραμένουν ΑΝΟΙΧΤΑ, γιατί σε περίπτωση έκρηξης, πολλαπλασιάζονται τα αντικείμενα που είναι δυνατόν να τραυματίσουν.

Από την εκτίμηση της απειλής θα αποφασιστεί: Είτε η διεξαγωγή έρευνας φανερά και από όλους, είτε ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΑ, σε περίπτωση μερικής εκκένωσης από διευθυντικά και λοιπά στελέχη. Σε περίπτωση που επισημανθεί αντικείμενο το οποίο πιθανολογείται ότι πρόκειται για Αυτοσχέδιος Εκρηκτικός Μηχανισμός, διακόπτονται όλα. Από αυτό το σημείο επιλαμβάνονται οι Πυροτεχνουργοί της Αστυνομίας και ΟΧΙ Ο ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ ΠΟΥ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ ΤΟ ‘’ΠΑΙΞΕΙ’’ ΗΡΩΑΣ. Σε διαφορετική περίπτωση, την επάνοδο αποφασίζει το Κέντρο Ελέγχου.

ΠΡΟΣΟΧΗ. Δεν πειράζουμε, δεν αγγίζουμε, δεν ανοίγουμε, δεν μυρίζουμε τίποτα. Η περιέργεια μπορεί να αποβεί μοιραία.

Η 35χρονη πορεία μου στην Ελληνική Αστυνομία, μου έδειξε ότι όποιος και αν είστε, είτε ο Διευθύνων Σύμβουλος της επιχείρησης, είτε ένας απλός υπάλληλος που ξεκίνησες σήμερα να εργάζεσαι, μην ξεχνάτε ότι κάποιος σας περιμένει το βράδυ που θα επιστρέψετε στο σπίτι σας. Μην τον (την) απογοητεύσετε!