Ατομικός Προστατευτικός Εξοπλισμός

Όταν ένας εργαζόμενος δεν είναι δυνατό να προστατευθεί επαρκώς με τεχνητά ή άλλα μέτρα συλλογικής προστασίας από τον επαγγελματικό κίνδυνο κατά τη διάρκεια της εργασίας του, τότε σαν τελευταία γραμμή άμυνας πρέπει να χρησιμοποιεί κατάλληλα Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.). Τα σωστά μέτρα ασφαλείας και ο προστατευτικός εξοπλισμός ελαχιστοποιούν τις βλάβες οι οποίες μπορεί να προκληθούν από τον επαγγελματικό κίνδυνο. Τα Προστατευτικά αυτά μέσα θα πρέπει:

• Να πληρούν τις προδιαγραφές που απαιτεί το είδος της προστασίας και η φύση της εργασίας για τις οποίες προορίζονται να χρησιμοποιηθούν.
• Να προσαρμόζονται σε κάθε εργαζόμενο σύμφωνα με τη σωματική τους διάπλαση, ώστε να εφαρμόζουν επάνω τους και να τους προστατεύουν χωρίς να τους προξενούν  υσφορία και να τους εμποδίζουν στην εκτέλεση της εργασίας τους ή να τους εκθέτουν σε άλλους κινδύνους.
• Να είναι πάντα σε καλή κατάσταση, χωρίς ελαττώματα, καθαρά και έτοιμα για άμεση χρήση.
• Όταν παρουσιάζουν φθορά, αυτή πρέπει να αναφέρεται στον προϊστάμενο και να αντικαθίστανται αμέσως.

Ο εργαζόμενος δεν πρέπει να επεμβαίνει στα Μέσα Ατομικής Προστασίας (π.χ. κόβοντας τα μανίκια της φόρμας εργασίας ή βγάζοντας τα προστατευτικά πτερύγια από τα γυαλιά ασφαλείας), διότι με αυτόν τον τρόπο τα καταστρέφει, με αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της προστατευτικής ικανότητάς τους.
Τα Μ.Α.Π. είναι Παθητικά μέτρα προστασίας και είναι αποτελεσματικά στο μέτρο μόνο εφόσον επιλεγούν σωστά, χρησιμοποιούνται με σωστό τρόπο, συντηρούνται – και ακόμη στο μέτρο που εξασφαλίζεται ότι όντως χρησιμοποιούνται όταν χρειάζεται!
Κατηγορίες των Μ.Α.Π.

Τα ενδύματα εργασίας
Υπάρχουν ειδικά ενδύματα που παρέχουν προστασία έναντι των κινδύνων που συναντώνται σε συγκεκριμένες εργασίες. Με τον όρο κίνδυνος αναφερόμαστε σε διάφορους τύπους κινδύνων όπως: μηχανικοί, χημικοί, κίνδυνοι από ψύχος ή θερμότητα και / ή φωτιά, κίνδυνοι από βιολογικούς παράγοντες, κίνδυνοι από ακτινοβολία. Ανάλογα με το είδος της εργασίας και συνεπώς της έκθεσης σε κίνδυνο, θα πρέπει να χρησιμοποιείται και η κατάλληλη ένδυση από τον εργαζόμενο.
Τα ενδύματα εργασίας πρέπει να μην είναι ευρύχωρα στο σώμα, καλά κουμπωμένα, σωστά «ζωσμένα» στη μέση και να μην υπάρχουν εκτεθειμένα μέρη που μπορεί να παρεμποδίζουν την κίνηση μηχανήματος και να προκαλέσουν σοβαρό ατύχημα.
Ανάλογα με το είδος κινδύνου από τον οποίο προστατεύουν, χρησιμοποιούνται τα αντίστοιχα εικονόσημα (Πίνακας 1)

Πίνακας 1

Υποδήματα εργασίας
Τα υποδήματα εργασίας προστατεύουν τους εργαζόμενους από κινδύνους στο συγκεκριμένο χώρο όπου εργάζονται, π.χ. ολισθηρά δάπεδα, ηλεκτρολογικές εργασίες, ύπαρξη χημικών υλικών ή κίνδυνος πτώσης βάρους στα πόδια. Έτσι τα υποδήματα εργασίας εκτός από τις εργονομικές απαιτήσεις, για να είναι άνετα πρέπει να έχουν αντιολισθητικές σόλες, καθώς στους βιομηχανικούς χώρους υπάρχουν λάδια, νερά, σκόνες κ.λπ., ειδικές μονωτικές σόλες για εξειδικευμένες εργασίας (π.χ. ηλεκτρολόγοι), προστατευτικό μέταλλο για τα δάχτυλα ή/και κατάλληλη προστασία από υγρά χημικά.
Ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες, τα υποδήματα εργασίας πρέπει να έχουν προστατευτικό έλασμα ή έλασμα μεταλλικό μέσα στη σόλα, για να μη τη διαπερνούν αιχμηρά αντικείμενα ή/και σόλα με αντιστατικές ιδιότητες για χώρους όπου υπάρχουν εύφλεκτοι ατμοί. Κίνδυνος τραυματισμού στα πόδια μπορεί να προέλθει από:

• Ουσίες θερμές, τοξικές, ερεθιστικές ή διαβρωτικές,
• Πτώση αντικειμένων, πρόσκρουση σύνθλιψη,
• Καρφιά ή άλλα αιχμηρά υλικά ή επιφάνειες,
• Εργαλεία με κοφτερές ακμές,
• Ολισθηρές επιφάνειες.

Γι’ αυτό το λόγο οι τεχνίτες θα πρέπει να φορούν υποδήματα ασφαλείας με προτίμηση το μποτάκι και με προστατευτικό έλασμα (μεταλλική θωράκιση στη θέση των δακτύλων), όπου δε απαιτείται, πρέπει να χρησιμοποιείται ελαστική μπότα (περιβάλλον με νερά, υγρά χημικά υλικά κ.λπ.).
Οι εργαζόμενοι στους οποίους χορηγεί η εταιρεία υποδήματα ασφαλείας και ανάλογα ενδύματα είναι υποχρεωμένοι να τα χρησιμοποιούν.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Α Π Α Γ Ο Ρ Ε Υ Ε Τ Α Ι η χρήση υποδημάτων τα οποία αφήνουν εκτεθειμένα τα δάχτυλα, σε όλους τους χώρους του εργοστασίου.

Προστατευτικά γάντια
Τα γάντια είναι πολλών ειδών, καλύπτοντας διάφορες ομάδες αναγκών. Γενικά υπάρχουν γάντια από δέρμα, ελαστικά υλικά, πλεκτά ή υφασμάτινα, πυρίμαχα κ.ά. Τα δερμάτινα είναι γενικής χρήσεως και χρησιμοποιούνται από ηλεκτροσυγκολλητές, οικοδόμους κ.ά. Τα ελαστικά γάντια είναι από διάφορα είδη ελαστικού ή πλαστικού υλικού και προστατεύουν τα χέρια από διάφορα χημικά ή από το ηλεκτρικό ρεύμα. Τα πλεκτά ή υφασμάτινα γάντια είναι επίσης γάντια γενικής χρήσεως.
H χρήση δερμάτινων γαντιών είναι υποχρεωτική σε εργασίες χειρισμού κοφτερών και μυτερών αντικειμένων, για να προστατεύονται τα δάχτυλα και τα χέρια από κοψίματα, τρυπήματα και τραυματισμούς γενικά.
Η χρήση λαστιχένιων γαντιών ηλεκτρολόγων (τύπου ΔΕΗ) είναι υποχρεωτική για τους ηλεκτροτεχνίτες που είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται σε κυκλώματα υπό τάση.
Τα πεδία χρήσης δίνονται με τα εικονόσημα (μηχανικοί κίνδυνοι, θερμότητα, ψύχος, χημικές ουσίες) που παρουσιάζονται στον πίνακα. Το εικονόσημο για μηχανικούς κινδύνους είναι απαραίτητο για όλα τα γάντια.

Πίνακας 2

Οι ωτοασπίδες και τα ωτοβύσματα
Οι βλάβες της ακοής είναι μόνιμες βλάβες της υγείας. Σε χώρους όπου ο θόρυβος είναι πάνω από 85 dB (A) οι εργαζόμενοι πρέπει να φορούν κάποιο είδος ακουοπροστατευτικού μέσου. Τέτοια μέσα είναι οι ωτοασπίδες που καλύπτουν ολόκληρα τα αυτιά και τα ωτοβύσματα που τοποθετούνται μέσα στον ακουστικό πόρο. Οι ωτοασπίδες συνήθως μειώνουν το θόρυβο κατά 17 – 35 dB (A) ανάλογα με τη συχνότητα του θορύβου.
Μέσα Προστασίας της αναπνοής
Όταν οι εργαζόμενοι εργάζονται σε χώρους που εισπνέουν επικίνδυνη σκόνη, τοξικά αέρια, καπνό ή ακόμη υπάρχει έλλειψη οξυγόνου και δεν μπορούμε να τους προστατεύσουμε με κλειστά συστήματα εξαερισμού ή άλλα τεχνικής φύσης μέτρα, αυτοί θα πρέπει να εφοδιάζονται με τα κατάλληλα Μ.Α.Π. (ανάλογα με τη φύση της εργασίας), των αναπνευστικών οδών. Πολλές φορές αυτά συνδυάζονται με την προστασία του κεφαλιού ή ακόμη ολόκληρου του προσώπου.
Σε περίπτωση όπου χρησιμοποιείται προσωπίδιο μετά φίλτρου, το είδος του φίλτρου που θα χρησιμοποιηθεί καθορίζεται από το είδος του κινδύνου.
Συμπεράσματα
Η προστασία όχι μόνο του εργαζόμενου της βιομηχανικής μονάδας αλλά και των μελών των πυροσβεστικών ομάδων επέμβασης, ξεκινά με την υποχρέωση χρήσης ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού και φυσικά τη σωστή επιλογή αυτού, ιδιαίτερα σημαντικό δε, είναι η χρήση αναπνευστικής προστασίας. Απαραίτητη είναι η ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων αλλά και των ομάδων άμεσης επέμβασης (πυροσβεστών κ.λπ.) σχετικά με τη σπουδαιότητα αλλά και ανάγκη χρήσης των ΜΑΠ πολύ πριν ξεκινήσουν την εργασία τους ή την επέμβαση σε οποιοδήποτε περιστατικό.
Αναφορικά με τις ομάδες άμεσης επέμβασης, σε πολλές περιπτώσεις συνηθισμένη αντιπυρική στολή (προσέγγισης ή προσπέλασης) είναι ακατάλληλη για επιχειρήσεις με επικίνδυνα υλικά. Πρέπει πάντα να ακολουθούνται πιστά οι διαδικασίες απολύμανσης κατά την έξοδο από την επικίνδυνη ζώνη. Ποτέ δεν πρέπει να αφαιρείται τμήμα του εξοπλισμού (γάντια, αναπνευστική συσκευή, μπότες κ.λπ.) πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία της απολύμανσης.
¶σχετα των καταστάσεων και συνθηκών του συμβάντος με επικίνδυνα υλικά, η τήρηση των μέτρων ασφαλείας είναι υψίστης σημασίας. Να θυμάστε πάντα ότι η μη τήρηση των μέτρων αυτών, η μη χρήση του ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού, είναι δυνατό να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη καταστροφή στους εργαζόμενους όλων των κλάδων, ιδιαίτερα δε στα μέλη των ομάδων άμεσης επέμβασης.

Αριστοθέα Α. Λαζαρίδου
Χημικός Μηχανικός M.Sc., Ch.E., N.J.I.T.
Μηχανικός Ασφαλείας – Ειδικός Σύμβουλος σε θέματα Υ&Α Ε
Καθηγήτρια Πυροσβεστικής Ακαδημίας