Ασύρματοι συναγερμοί: Το τέλος των καλωδίων…

Μια σφαιρική ματιά στην τεχνολογία των ασύρματων συναγερμών, τα μυστικά λειτουργίας τους, τους τρόπους  υλοποίησης, τα πλεονεκτήματα, τους προβληματισμούς και τις προοπτικές τους, θα βοηθήσει ώστε να εξοικειωθούμε περισσότερο με την τάση αυτή, που οδηγεί σταδιακά στην απαλλαγή των συστημάτων ασφαλείας από τα καλώδια.   

Για όσους αρέσκονται στο να ασχολούνται με τις προβλέψεις για τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους η εξέλιξη της τεχνολογίας επηρεάζει την καθημερινότητά μας, ο όρος «η Αντικατάσταση του Νεγρεπόντε (The Negreponte Switch) ίσως να μην είναι άγνωστος.

Πρόκειται για την υπόθεση που έχει κάνει ο διάσημος επιστήμονας και ιδρυτής του MIT Lab, Νίκολας Νεγρεπόντε, ότι οι πληροφορίες που μέχρι κάποια εποχή μεταφέρονταν μέσω καλωδίων, όπως παραδείγματος χάρη το συμβατικό τηλεφωνικό δίκτυο, πλέον θα μεταφέρονται ασύρματα (κινητή τηλεφωνία).

Οι ασύρματες τεχνολογίες λοιπόν, κάνουν όλο και πιο έντονα την εμφάνισή τους σε πολλούς τομείς, ακόμα και εκεί όπου απαιτείται μεταφορά μεγάλου όγκου δεδομένων, όπως στα δίκτυα των υπολογιστών. Ήταν αναπόφευκτο λοιπόν να διεισδύσουν και στο χώρο των συστημάτων ασφαλείας, με την παρουσίαση μιας ειδικής κατηγορίας εξοπλισμού συναγερμών, που υποστηρίζουν ασύρματη μετάδοση σημάτων.

Βέβαια, αν και τα συγκεκριμένα συστήματα έχουν εμφανιστεί εδώ και αρκετά χρόνια, μέχρι πρόσφατα δεν είχαν καταφέρει να κατακτήσουν ανάλογη εμπορική αποδοχή με εκείνη που θα ανέμενε κανείς σύμφωνα με τις δυνατότητές τους. Οι λόγοι για αυτήν την υστέρηση είναι αρκετοί, άλλοι δικαιολογημένοι και άλλοι που οφείλονται μάλλον σε λαθεμένη πληροφόρηση και έλλειψη γνώσης πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Όμως πλέον, το τελευταίο διάστημα κάτι έχει αλλάξει και οι ασύρματοι συναγερμοί κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά των συστημάτων
Ασφαλείας, καθώς τα πλεονεκτήματά τους γίνονται διακριτά και ελκύουν καταναλωτές και εγκαταστάτες.

Λειτουργία
Η ουσιαστική διαφορά των ασυρμάτων συστημάτων ασφαλείας σε σχέση με τα συμβατικά, είναι ο τρόπος διασύνδεσης μεταξύ των διάφορων στοιχείων. Αντιθέτως, οι ομοιότητες όσον αφορά τις επιμέρους συσκευές και τα διάφορα εξαρτήματα είναι αρκετές, καθώς και τα ασύρματα συστήματα αποτελούνται από έναν κεντρικό πίνακα και τους διάφορους αισθητήρες εξωτερικού ή εσωτερικού χώρου. Για την αποτελεσματική προφύλαξη του επιτηρούμενου χώρου, είναι απαραίτητη η ύπαρξη επικοινωνίας με ένα Κέντρο Λήψης Σημάτων, το οποίο θα αναλαμβάνει να διαχειρίζεται τα διάφορα σήματα συναγερμού.
Όπως προαναφέρθηκε, η ουσιαστική διαφορά μεταξύ των ασυρμάτων συστημάτων και των ενσύρματων, είναι ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των διάφορων συσκευών που απαρτίζουν το σύστημα. Σε αντίθεση με τα συμβατικά συστήματα όπου η μετάδοση των σημάτων γίνεται μέσω καλωδίων, στα ασύρματα συστήματα το ρόλο αυτόν τον αναλαμβάνουν ραδιοκύματα που εκπέμπονται σε συγκεκριμένες συχνότητες. Και στο σημείο αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η επιλογή της σωστής συχνότητας είναι εκείνη που καθορίζει σε μεγάλο ποσοστό τη σωστή λειτουργία ενός συστήματος. Ένας λόγος για τη χαμηλή αποδοχή των ασυρμάτων συστημάτων στα πρώτα χρόνια της εμφάνισής τους, είναι ότι δεν υπήρχε μια ενιαία αντιμετώπιση για τον καθορισμό μιας συγκεκριμένης συχνότητας, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συστήματα σε διάφορες συχνότητες και ο κάθε κατασκευαστής να έχει τη δική του πρόταση.

Καθορισμός συχνότητας
Τη λύση σε αυτό το πρόβλημα, όσον αφορά τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσε η Οδηγία υπ΄ αριθμόν 1995/5/ ΕC, της οποίας στόχος ήταν να μπει μια τάξη στο γενικότερο πρόβλημα της χρησιμοποίησης των ραδιοσυχνοτήτων. Σύμφωνα με αυτήν την οδηγία, τα συστήματα συναγερμών θα χρησιμοποιούν εφεξής τη συχνότητα των 868,66 Mhz. Οι συνέπειες αυτής της οδηγίας ήταν πολύ σημαντικές. Ουσιαστικά, ήταν η πρώτη φορά που δόθηκε επίσημα μια καθορισμένη συχνότητα στα συστήματα ασφαλείας που λειτουργούν με ραδιοκύματα, χωρίς πλέον να επιτρέπεται η χρήση αυτής της συχνότητας από άλλες συσκευές, των οποίων ο σκοπός λειτουργίας δεν σχετίζεται με την ασφάλεια. Όμως εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι αναφερόμαστε στο πολύ συγκεκριμένο εύρος των 868,66 Mhz και όχι στην ευρύτερη μπάντα των 868 Mhz. Υπάρχουν κατασκευαστές που προσφέρουν προϊόντα που λειτουργούν στην μπάντα των 868 Mhz και τα οποία δεν παρέχουν τον αυξημένο βαθμό προστασίας εκείνων που λειτουργούν στο πιο περιορισμένο αλλά και πιο ασφαλές εύρος των 868,66 Mhz.
Τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης των ασύρματων συστημάτων συναγερμού, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούσαν και άλλες συχνότητες για τη μετάδοση των σημάτων, με πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τη συχνότητα των 433 Mhz. Το πρόβλημα είναι ότι η συγκεκριμένη συχνότητα χρησιμοποιείται από μια ευρεία γκάμα συσκευών, στις οποίες, εκτός των συστημάτων ασφαλείας συμπεριλαμβάνονται ασύρματα ακουστικά, τηλεκατευθυνόμενα παιχνίδια, ακόμα και συστήματα μετάδοσης πληροφοριών από μετεωρολογικούς σταθμούς. Το στοιχείο αυτό προκαλούσε σημαντικά προβλήματα στην αξιόπιστη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας που χρησιμοποιούσαν την ίδια συχνότητα, καθώς συχνό ήταν το φαινόμενο της ταυτόχρονης μετάδοσης σημάτων από διαφορετικές συσκευές σε ένα περιορισμένο γεωγραφικό χώρο, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμφόρησης και καθυστέρησης στη μεταφορά των δεδομένων.

Τεχνολογία
Όπως είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με τη μετάδοση ραδιοσημάτων, υπάρχουν δύο εναλλακτικοί τρόποι διαμόρφωσης σημάτων: Η διαμόρφωση κατά εύρος (Amplitude Modulation- AM) και η διαμόρφωση κατά συχνότητα (Frequency Modulation- FM). Το μειονέκτημα του πρώτου τρόπου είναι η εμφάνιση ηλεκτρομαγνητικού θορύβου. Το παραπάνω γίνεται πιο κατανοητό αν προσπαθήσουμε να συντονίσουμε μια συσκευή ραδιοφώνου σε ένα σταθμό, χρησιμοποιώντας την μπάντα των AM. Όσο υψηλής ποιότητας και αν είναι το ραδιόφωνο, είναι αδύνατο να βρούμε ένα σταθμό χωρίς παράσιτα. Αντιθέτως, όταν χρησιμοποιούμε την μπάντα των FM είναι πολύ ευκολότερο να εντοπίσουμε ένα σταθμό χωρίς παράσιτα.
¶λλο ένα θετικό χαρακτηριστικό των δεκτών FM, είναι η δυνατότητά τους να συντονίζονται στη δυνατότερη συχνότητα. Δεν είναι λίγες οι φορές που, ακούγοντας ένα σταθμό στη μπάντα των AΜ,                                                                                                     ξαφνικά διαπιστώνετε ότι παρεμβαίνει το σήμα ενός άλλου σταθμού και μπλοκάρει την εκπομπή του επιλεγμένου σταθμού, σε αντίθεση με τα δίκτυα FM, που είναι πολύ δύσκολο έως και αδύνατο να συμβεί κάτι παρόμοιο. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν γιατί οι εγκαταστάτες πρέπει να μην επιλέγουν ασύρματα συστήματα συναγερμού με διαμόρφωση τύπου AM.
Εξίσου σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την επιλογή ενός ασύρματου συστήματος συναγερμού, είναι το bandwidth (εύρος ζώνης) που χρησιμοποιεί. Οι δέκτες ραδιοσημάτων μπορούν να δέχονται σήματα που εκπέμπονται στο δικό τους εύρος ζώνης και οποιοδήποτε άλλο σήμα αγνοείται. Μεγαλύτερο εύρος ζώνης συνεπάγεται λιγότερο εξελιγμένα μηχανήματα και άρα χαμηλότερου κόστους, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει και τις πιθανότητες για την εμφάνιση παρασίτων και παρεμβολών. Σε αντίθεση, οι συσκευές μικρότερου εύρους είναι πιο εξελιγμένες τεχνολογικά -οπότε και ακριβότερες- αλλά παράλληλα η χρήση τους εξαλείφει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα εμφάνισης παρασίτων.
Η μεγάλη ποικιλία προϊόντων που διατίθενται πλέον στην αγορά, έχει οδηγήσει και στην εμφάνιση εναλλακτικών τρόπων για τη διάδοση και λήψη των ραδιοσημάτων. Μία από τις κυριότερες διαφορές που συχνά βλέπουμε, είναι η χρήση διαφορετικού τύπου κεραιών. Μπορούμε να βρούμε συσκευές με εξωτερικές κεραίες, με εσωτερικές- ενσωματωμένες, με κεραίες μονές ή διπλές και με κεραίες πολωμένες προς μία ή δύο κατευθύνσεις.

Ανιχνευτές
Η πλειοψηφία των κατασκευαστριών εταιρειών που προσφέρουν συστήματα ασύρματων συναγερμών, μπήκαν στη συγκεκριμένη αγορά, παρουσιάζοντας μοντέλα με αισθητήρες τύπου PIR (Passive Infrared Motion- Παθητικοί Ανιχνευτές Υπερύθρων). Μια επιλογή που κρίνεται ως απόλυτα λογική, καθώς οι αισθητήρες αυτής της κατηγορίας έχουν ούτως ή άλλως ευρύτατη χρήση σε συστήματα ασφαλείας. Αλλά σταδιακά, η διάδοση των ασυρμάτων συστημάτων και η όλο και αυξανόμενη προτίμηση που έχουν αρχίσει να  τους δείχνουν τόσο οι εγκαταστάτες όσο και οι τελικοί καταναλωτές, επέτρεψαν στις εταιρείες να επενδύσουν περισσότερο χρόνο και χρήμα προς την ανάπτυξη πιο πολύπλοκων συστημάτων, που να εξασφαλίζουν το συνδυασμό της μέγιστης δυνατής προστασίας με την εμφάνιση του ελάχιστου δυνατού αριθμού λανθασμένων συναγερμών. Και ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, είναι ο εφοδιασμός των ασυρμάτων συστημάτων συναγερμού και με άλλου είδους ανιχνευτές. Πλέον, βρισκόμαστε σε ένα στάδιο, όπου οι κατασκευαστές έχουν διευρύνει τη γκάμα των προσφερόμενων ασύρματων ανιχνευτών, παρουσιάζοντας ασύρματους ανιχνευτές διπλής τεχνολογίας (μικροκυμάτων/ PIR), αλλά και ανιχνευτές θραύσης  τζαμιών.

Πλεονεκτήματα
Η χρήση των ασύρματων συστημάτων συναγερμού αποτελεί αναμφισβήτητα μια σημαντική καινοτομία, όσον αφορά γενικότερα τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις ενός κτιρίου. Η υιοθέτηση αυτής της τεχνολογίας επιφέρει ριζικές αλλαγές στον τρόπο κατασκευής. Πλέον, παρακάμπτεται εντελώς το χρονοβόρο στάδιο της διάνοιξης διαδρομών μέσα στους τοίχους, για την όδευση των καλωδίων. Μια εργασία που απαιτούσε χρόνο, χρήμα και συχνά ήταν το αίτιο πρόκλησης ζημιών στη συνολική κατασκευή και οι οποίες ζημιές μάλιστα, δεν ήταν εύκολο να επανορθωθούν. Αντιθέτως, πλέον η εγκατάσταση είναι πολύ ευκολότερη, καθώς η εργασία περιορίζεται στην επιτόπου τοποθέτηση του κεντρικού πίνακα και των διάφορων ανιχνευτών. Η ευκολία αυτή επεκτείνεται και στη δυνατότητα αναβάθμισης του συστήματος, καθώς απαιτούνται πολύ λίγες εργασίες για την τοποθέτηση νέων στοιχείων και εξαρτημάτων, σε αντίθεση με τα συμβατικά συστήματα.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι αυτά που προσδίδουν στα ασύρματα συστήματα συναγερμού την ικανότητα προσαρμογής σε μια ευρεία γκάμα κτιρίων. Φανταστείτε ένα παλιό κτίριο σημαντικής ιστορικής αξίας ή ένα πατροπαράδοτο αρχοντικό κτισμένο εξολοκλήρου από πέτρα. Είναι εύκολο να αναλογιστούμε τις δυσκολίες των επεμβάσεων, που θα απαιτούνταν για την τοποθέτηση ενός ενσύρματου συστήματος συναγερμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, μπορεί να είναι και εντελώς ανέφικτη η τοποθέτησή του. Όπως είναι εύλογο, η μόνη διέξοδος σε αυτές τις εφαρμογές είναι η χρήση των ασύρματων συναγερμών.
Η αισθητική αναβάθμιση των χώρων στους οποίους χρησιμοποιούνται, αποτελεί άλλο ένα πλεονέκτημά τους, το οποίο μάλιστα συνδέεται με όσα προαναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο. Η ύπαρξη καλωδίων και καναλιών όδευσης δεν συμβάλλει στη βελτίωση της αισθητικής ενός χώρου, οπότε η έλλειψη αυτών αποτελεί σίγουρα ένα θετικό στοιχείο και ένα χρήσιμο εργαλείο σε όσους ασχολούνται με τη διαμόρφωση εσωτερικών χώρων.

Προβληματισμοί

Ευκολία εγκατάστασης και επέκτασης, μείωση φόρτου εργασίας, προσαρμογή σε ευρεία γκάμα κτιρίων… Απαριθμώντας τα πλεονεκτήματα των ασύρματων συναγερμών, εύκολα θα αναρωτηθεί κάποιος ΄΄προς τι λοιπόν η καθυστέρηση που εμφανίζεται στη διάδοσή τους…;΄΄ Καταρχήν, μία από τις αιτίες που τουλάχιστον στην αρχή δημιούργησαν εμπόδια στη διάδοσή τους, ήταν η ίδια φύση της λειτουργίας τους. Ακόμα και στον τεχνικό κόσμο υπήρχαν -και ίσως υπάρχουν ακόμα σε κάποιο ποσοστό- επιφυλάξεις σχετικά με την ασφαλή και αξιόπιστη λειτουργία συστημάτων, που βασίζονται στη μετάδοση πληροφοριών με τη χρήση ραδιοκυμάτων. Όπως, όμως διαπιστώσαμε, τόσο η πρόοδος της τεχνολογίας όσο και οι προσπάθειες επίσημων φορέων προς τη δημιουργία ενός ενιαίου προτύπου μετάδοσης και τη χρήση μιας συγκεκριμένης συχνότητας, έχουν αμβλύνει αυτές τις ενστάσεις και καθησυχάσει τις αρχικές ανησυχίες. ¶λλο ένα θέμα, που αργά μεν αλλά σταθερά αντιμετωπίζεται, είναι εκείνο της πιστοποίησης των συστημάτων που παρουσιάζονται από τις εταιρείες. Ειδικότερα δε, από τη στιγμή που μιλάμε για συστήματα ασφαλείας, των οποίων σκοπός είναι η προστασία ανθρώπων, υλικών και υποδομών, είναι αυτονόητο ότι όλα τα σχετικά προϊόντα οφείλουν να ελέγχονται ως προς την ορθή λειτουργία τους και να πιστοποιούνται από αναγνωρισμένους οργανισμούς. Συστήματα της κατηγορίας "do it yourself" μπορεί να είναι ελκυστικά για έναν απλό καταναλωτή, αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν σοβαρές εναλλακτικές προτάσεις- και όταν μάλιστα είναι «ερασιτεχνικά» κατασκευασμένες, δημιουργούν λανθασμένες εντυπώσεις για το σύνολο των συναγερμών ασύρματης τεχνολογίας. Και σε αυτό το σημείο η ευκολία εγκατάστασης λειτουργεί αντίθετα, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι μπορούν να υποκαταστήσουν τους επαγγελματίες εγκαταστάτες Αγοράζουν λοιπόν  ένα μη πιστοποιημένο σύστημα, με συνηθέστερο κριτήριο επιλογής το κόστος, στη συνέχεια το εγκαθιστούν με λανθασμένο τρόπο και όταν τελικά το σύστημα αστοχήσει, τότε το λάθος το επιρρίπτουν συλλήβδην στη δήθεν προβληματική τεχνολογία των ασύρματων συναγερμών.
Ειδικότερα τώρα, ερχόμενοι και στην ελληνική πραγματικότητα με το ιδιόμορφο καθεστώς που επικρατεί στον τομέα των κτιριακών κατασκευών, πολλές φορές η λανθασμένη νοοτροπία πολλών εγκαταστατών, θέτει εμπόδια στην ταχύτερη διάδοση των ασύρματων συναγερμών. Και αυτό οφείλεται στην αντίληψη που έχουν, ότι από τη στιγμή που απαιτούνται λιγότερες ώρες για την εγκατάσταση των ασύρματων συναγερμών, θα μειωθεί και το δικό τους κέρδος.
¶λλο ένα σημαντικό θέμα που πρέπει να απασχολεί όλους τους τεχνικούς κατά την επιλογή και εγκατάσταση ενός συστήματος ασφαλείας, είναι η ενδεχόμενη περίπτωση της δολιοφθοράς. Συνήθως, υπάρχουν δύο τρόποι πρόκλησης δολιοφθοράς ενός ασύρματου συστήματος. Ο πρώτος είναι το μπλοκάρισμα του πομπού ώστε να μη μπορεί να εκπέμπει σήματα και ο δεύτερος το μπλοκάρισμα του δέκτη στη λήψη των σημάτων. Όλα τα συστήματα πρέπει να διαθέτουν ενσωματωμένο μηχανισμό προστασίας (anti-tamper), καθώς και αυτοδιαγνωστικούς μηχανισμούς, που θα ελέγχουν την κατάσταση των στοιχείων του συστήματος με την περιοδική εκπομπή σημάτων δοκιμής.

Προοπτικές
Όπως και σε κάθε νέα τεχνολογία, τα πρώτα βήματα προς την εμπορική αποδοχή της δεν είναι εύκολα. Συχνά υπάρχουν παρεκκλίσεις, συγχύσεις, ασάφειες και προκύπτουν εμπόδια. Όμως μετά από ένα αρχικό διάστημα εξοικείωσης, τα μηνύματα που έρχονται όσον αφορά στη διάδοση των ασύρματων συναγερμών είναι ευοίωνα. Στην Αμερική και στην Ευρώπη έχουν ήδη αποκτήσει ένα αξιοσημείωτο μερίδιο αγοράς και αποτελούν πλέον μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Και όσο καθιερώνονται στην αγορά, τόσο οι εταιρείες θα επενδύουν πάνω στα ασύρματα συστήματα, παρουσιάζοντας νέες εξελιγμένες εκδόσεις, με βελτιωμένα χαρακτηριστικά. Ήρθε ο καιρός για τους επαγγελματίες εγκαταστάτες να στρέψουν την προσοχή τους προς αυτήν την κατηγορία συναγερμών. Προσφέρουν αξιοπιστία, ασφάλεια, ευκολία χρήσης επέκτασης και συντήρησης και έχουν αντιμετωπίσει τις αδυναμίες του παρελθόντος. Οι οιωνοί όσον αφορά στη διάδοσή τους είναι θετικοί και ένας ευσυνείδητος επαγγελματίας οφείλει να ακολουθεί τις εξελίξεις και να επιμορφώνεται πάνω σε αυτές, ώστε να μπορεί να προσφέρει στους πελάτες του τη βέλτιστη οικονομοτεχνική πρόταση.