Ασύρματη αποστολή σημάτων συναγερμού

Συχνά θα δούμε ότι σε σύγχρονες εγκαταστάσεις συστημάτων συναγερμού και δίπλα στον κεντρικό πίνακα υπάρχει ένα μικρό κουτί με μία κεραία. Δεν είναι τίποτα άλλο από ένα GSM πομπό που αντικαθιστά τη συμβατική τηλεφωνική σύνδεση του συναγερμού.

Πρόκειται για μια τάση σχετικά πρόσφατη, αλλά από ό,τι φαίνεται θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια  Όπως έχει αναφερθεί πολλές φορές στις σελίδες του Security Manager, ο χώρος των συστημάτων ασφαλείας επηρεάζεται και μετασχηματίζεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις που συμβαίνουν σε άλλους χώρους.

Αντίθετα με ότι συμβαίνει σε άλλους χώρους όπως η πληροφορική ή οι τηλεπικοινωνίες, είναι μάλλον άτοπο να ισχυριστεί κάποιος ότι η βιομηχανία των συστημάτων ασφαλείας πρωτοπορεί ή προχωρά σε νέες ανακαλύψεις. Όμως με επιτυχία ενσωματώνει όλες αυτές τις αλλαγές, παρουσιάζοντας καινούρια προϊόντα τα οποία όχι μόνο διορθώνουν τις αδυναμίες του παρελθόντος αλλά εμφανίζουν νέα δυναμικά χαρακτηριστικά που βοηθούν στην περαιτέρω βελτίωση των συστημάτων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα και για πολλούς μία από τις «πληγές» των συστημάτων συναγερμού είναι ο τρόπος μετάδοσης των σημάτων. Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο επικοινωνούσε ο κεντρικός πίνακας συναγερμού με κάποιο χρήστη, ώστε να τον ενημερώσει ότι κάτι "παράξενο" έχουν αντιληφθεί οι αισθητήρες του. Κομβικό σημείο αλλαγής αποτέλεσε η εμφάνιση της κινητής τηλεφωνίας αλλά και η αλλαγή από αναλογικά δίκτυα τηλεφωνίας σε ψηφιακά. Καθώς δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την προηγούμενη γενιά συστημάτων συναγερμού, ποιος μπορεί να ξεχάσει περιστατικά λανθασμένων σημάτων ή σημάτων που δεν εστάλθησαν ποτέ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το χώρο που φυλασσόταν από το σύστημα συναγερμού.
Όμως μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 90 και ειδικότερα στην Ελλάδα υπήρχε μόνο μία δυνατότητα για τη μετάδοση των σημάτων. Αυτή δεν ήταν άλλη από τη χρήση της τηλεφωνικής υποδομής που μέχρι τότε ήταν κυρίως αναλογική (PSTN- Public Switch Telephone Network) και κάθε άλλο παρά φημιζόταν – όπως όλοι θα θυμόμαστε – για την αξιοπιστία της καθώς και την ποιότητα των συνδιαλέξεων. Σταδιακά εμφανίστηκαν τα δίκτυα ISDN καθώς και τα ευρυζωνικά δίκτυα τύπου ADSL ενώ με τον ίδιο ρυθμό βελτιωνόταν και η υποδομή του γενικότερου τηλεφωνικού δικτύου. Παράλληλα, από τα μέσα της δεκαετίας του 90 έγινε και η μεγάλη έκρηξη από την κινητή τηλεφωνία, που οδήγησε σε μια γενικότερη αλλαγή του τηλεπικοινωνιακού χάρτη. Αυτές οι αλλαγές σε συνδυασμό με την κυριαρχία των δικτύων IP οδήγησαν και σε μία σημαντική αναθεώρηση του τρόπου επικοινωνίας των συστημάτων συναγερμού.

Οι ασύρματες προτάσεις
Από το μοντέλο της διασύνδεσης με τη χρήση μιας απλής αναλογικής τηλεφωνικής γραμμής έχουμε πλέον φθάσει σε ενδιαφέρουσες εναλλακτικές υλοποιήσεις, με κυρίαρχο στοιχείο ότι η επικοινωνία γίνεται πλέον ασύρματα.
Τα δύο βασικά μοντέλα που φαίνεται να κερδίζουν έδαφος είναι η χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας (GMS-GPRS-3G) και η χρήση των ασύρματων δικτύων IP (WLAN).
Η βασική αρχή επικοινωνίας είναι η ίδια, όπως άλλωστε ήταν προηγουμένως με τη χρήση της αναλογικής γραμμής. Δηλαδή ο κεντρικός πίνακας συναγερμού συνδέεεται με το δίαυλο επικοινωνίας και από εκεί μεταβιβάζονται τα σήματα στον απομακρυσμένο χειριστή.
Φυσικά διαφέρει ο τρόπος υλοποίησης. Στους συναγερμούς – στους οποίους χρησιμοποιούνται τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας – δίπλα στον κεντρικό πίνακα συναγερμού τοποθετείται ένας πομπός κινητής τηλεφωνίας. Ο πίνακας συναγερμού στέλνει στον πομπό κινητής τηλεφωνίας και από εκεί μεταβιβάζεται το σήμα στο κέντρο λήψης σημάτων. Ο πομπός λειτουργεί ουσιαστικά ως ένα κινητό τηλέφωνο, που αντί για SMS στέλνει τα σήματα του συστήματος συναγερμού. Είναι εφοδιασμένος με μία κεραία και στο εσωτερικό του δέχεται μία SIM κάρτα με την οποία ενεργοποιείται και χρησιμοποιεί το δίκτυο της αντίστοιχης εταιρείας. Για το λόγο αυτό συνήθως πληρώνεται ένα μικρότερο αυξημένο τέλος της τάξης των μερικών ευρώ, προκειμένου να χρησιμοποιούνται οι υπηρεσίες του δικτύου.
Η υλοποίηση της ασύρματης επικοινωνίας μέσω δικτύου IP είναι παρόμοια με την προηγούμενη. Ο πίνακας συναγερμού συνδέεται με μία περιφερειακή συσκευή μέσω της οποίας στέλνει τα σήματα ασύρματα και με τη χρήση του δικτύου IP στο κεντρικό σημείο ελέγχου. Εδώ ουσιαστικά μπορούμε να παρομοιάσουμε τον πίνακα συναγερμού με έναν υπολογιστή που επικοινωνεί ασύρματα με το υπόλοιπο δίκτυο. Θα πρέπει φυσικά να διαθέτει δυνατότητα υποστήριξης IP καθώς και το κατάλληλο εξάρτημα για την ασύρματη σύνδεση με το δίκτυο. Αυτό μπορεί να είναι ενσωματωμένο από τον κατασκευαστή ή να τοποθετείται εξωτερικά του πίνακα. Η εφαρμογή όμως των ασύρματων τρόπων διασύνδεσης μέσω δικτύων IP για τα συστήματα συναγερμού, έχει κυρίως έννοια σε μεγάλες εγκαταστάσεις όπου υπάρχουν δίκτυα τύπου WLAN (Wireless Local Area Network) με διάφορους επιμέρους πίνακες συναγερμού οι οποίοι θα διασυνδέονται με ένα κεντρικό σημείο ελέγχου (control room). Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα προσθήκης IP module και σε συνηθισμένες οικιακές ή εμπορικές εφαρμογές όπου η επικοινωνία του συναγερμού με το κέντρο λήψης σημάτων γίνεται μέσω του δικτύου ADSL. Το θέμα που προκύπτει με αυτήν τη λύση είναι ότι δεν ανεξαρτητοποιείται η εγκατάσταση από τη συμβατική καλωδιακή εγκατάσταση, κάτι που πετυχαίνεται με τη χρήση της τεχνολογίας GSM. Για το λόγο αυτό η χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας βρίσκει μεγάλη διάδοση τελευταία και στην ελληνική αγορά. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλήθος εφαρμογών όπως σπίτια, καταστήματα, γραφεία, αντικαθιστώντας με επιτυχία τις συμβατικές καλωδιακές λύσεις που κυριαρχούσαν μέχρι σήμερα.

Τα πλεονεκτήματα
Η χρήση των ασύρματων διαύλων αντί των συμβατικών καλωδιακών συνδέσεων επιφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα. Καταρχάς, προσφέρει μεγαλύτερο βαθμό αξιοπιστίας. Μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά στην πράξη έχει μεγάλη σημασία. Μπορεί τα τελευταία χρόνια η υποδομή του σταθερού τηλεφωνικού δικτύου να έχει βελτιωθεί, όμως είναι γεγονός ότι λόγω του τρόπου κατασκευής του (σταθερές τηλεφωνικές γραμμές) αλλά και του τρόπου μετάδοσης του σήματος (ο οποίος είναι και αυτός σταθερός, καθώς το σήμα μεταφέρεται από την ίδια διαδρομή) μπορεί λόγω βλάβης να παρουσιαστεί πρόβλημα επικοινωνίας. Ακόμα χειρότερο είναι το γεγονός ότι μπορεί ευκολότερα να γίνει αντικείμενο δολιοφθοράς. Δηλαδή αν ο διαρρήκτης γνωρίζει πού βρίσκεται ο τηλεφωνικός κατανεμητής και έχει φυσικά τις ανάλογες γνώσεις, μπορεί να αποκόψει το σύστημα συναγερμού ώστε εκείνο να μη μπορεί να δώσει το ανάλογο σήμα. Φυσικά οι περισσότεροι σύγχρονοι συναγερμοί έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιούν το συναγερμό όταν κοπεί το τηλεφωνικό καλώδιο, όμως ο χρήστης μπορεί να επεμβαίνει κατευθείαν στο δίκτυο του ΟΤΕ και να παραμορφώνει την επικοινωνία με διάφορους τρόπους. Επίσης, επειδή ακριβώς οι συναγερμοί έχουν τη δυνατότητα να στέλνουν σήμα συναγερμού όταν κόβεται ξαφνικά το τηλεφωνικό σήμα και επειδή οι τηλεφωνικές γραμμές είναι πιο ευάλωτες σε θέματα βλαβών, μπορεί να συμβεί ευκολότερα και το αντίστροφο. Δηλαδή να γίνει μία βλάβη και το σύστημα συναγερμού να την αντιληφθεί ως συμβάν και να στείλει το ανάλογο σήμα στο κέντρο λήψης σημάτων, χωρίς όμως να υπάρχει ουσιαστικός λόγος.
¶λλο ένα σημαντικό πρόβλημα που εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια είναι η προβληματική – σε πολλές περιπτώσεις – συνύπαρξη του συστήματος συναγερμού με μία καλωδιακή σύνδεση ADSL για χρήση Internet. Σε αυτές τις περιπτώσεις συχνά οι χρήστες παραπονιούνται για προβλήματα στον τρόπο επικοινωνίας, όπως αδυναμία κλήσης τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, δυσκολία στη χρήση του Internet ή ύπαρξη ήχων κατά τη διάρκεια των συνδιαλέξεων. Φυσικά και όλα αυτά τα προβλήματα επιλύονται με τη χρήση κατάλληλων συσκευών όπως φίλτρα, με την τοποθέτηση των συσκευών στην ορθή διάταξη ή τη σωστή παραμετροποίησή τους. Εντούτοις είναι γεγονός ότι δημιουργούν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας στην εγκατάσταση και στη λειτουργία, ενώ θα επιλυόντουσαν με τη χρήση των δικτύων GSM τα οποία θα λειτουργούσαν εντελώς ανεξάρτητα από την υπόλοιπη τηλεφωνική εγκατάσταση.
Το στοιχείο της αυτονομίας από την τηλεφωνική σύνδεση είναι πολύ σημαντικό και βρίσκει μεγάλη εφαρμογή σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει και η δυνατότητα καλωδιακής σύνδεσης με το τηλεφωνικό δίκτυο, όπως σε απομακρυσμένα σημεία.

Τι προσδοκούμε από το μέλλον

Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι ότι θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η δυνατότητα του εξ αποστάσεως χειρισμού. Δηλαδή τόσο ο χρήστης όσο και ο εγκαταστάτης θα έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες ελέγχου του συστήματος ή και διάγνωσης (remote diagnosis) σε περίπτωση προβλήματος από ό,τι σήμερα. Αυτό θα βελτιώσει την ευελιξία των συστημάτων αλλά και θα εξοικονομήσει πολύτιμες εργατοώρες.
Επίσης αυτές οι αλλαγές θα συμβάλλουν στην ακόμα μεγαλύτερη ενοποίηση των συστημάτων, ώστε να γίνουν ακόμα πιο λειτουργικά και αξιόπιστα. Παραδείγματος χάρη, με το που λαμβάνει ένα SMS από το σύστημα συναγερμού στο κινητό του, ο χρήστης θα μπορεί παράλληλα να λαμβάνει και μια εικόνα ή σε ακόμα πιο εξελιγμένο σενάριο να βλέπει στην οθόνη του κινητού του βίντεο από τις κάμερες του συστήματος CCTV. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα βελτιωμένο έλεγχο, ανεξάρτητα από το σημείο όπου βρίσκεται ο χρήστης.

Στις προηγούμενες παραγράφους είχε αναφερθεί ότι τα δίκτυα GPS-GPRS προσφέρουν μεγαλύτερη αξιοπιστία. Αυτό μπορεί να συμβάλει και στην εξοικονόμηση κόστους από πλευράς χρήστη, καθώς μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να το εκμεταλλευτεί, αντικαθιστώντας μία γραμμή σταθερής καλωδίωσης με υψηλή αξιοπιστία (dedicated line) αλλά και ανάλογου υψηλού κόστους με μία σύνδεση ασύρματη, η οποία ναι μεν σε απόλυτες τιμές να προσφέρει μικρότερη αξιοπιστία αλλά να επαρκεί απόλυτα για μία συγκεκριμένη εφαρμογή. Είναι προφανές ότι όλες οι εφαρμογές δεν απαιτούν τον ίδιο βαθμό αξιοπιστίας, εξ ου και οι διαφορετικές κατατάξεις σύμφωνα με το EN 50131 που αποτελεί την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού προτύπου για τα συστήματα ασφαλείας. Οπότε μπορεί σε μία εφαρμογή να μην απαιτείται η ύπαρξη συστήματος ασφαλείας κλάσης 4 (Grade 4) αλλά να επαρκεί η κλάση 2 (Grade 2). Αυτό επιτυγχάνεται και με τη διασύνδεση μέσω κινητού δικτύου, οπότε ο χρήστης απαλλάσσεται από την υποχρέωση σύνδεσης σε ειδική dedicated γραμμή.
Μια άλλη καινοτομία που εκτιμάται ότι θα επιφέρει η χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας είναι η υποστήριξη πολλαπλών δικτύων ταυτόχρονα, με δυνατότητα περιαγωγής (roaming) από το ένα δίκτυο στο άλλο, όταν για κάποιο τεχνικό λόγο δεν μπορεί να υπάρξει σύνδεση στο αρχικό δίκτυο. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η συνεχής επικοινωνία μεταξύ του συστήματος συναγερμού και του κέντρου λήψης σημάτων και αυξάνεται η αξιοπιστία του συστήματος, Ουσιαστικά, οι πίνακες συναγερμού θα έχουν τη δυνατότητα υποστήριξης πολλαπλών καρτών SIM (multiple SIM), κάτι ανάλογο με μια αντίστοιχη δυνατότητα μερικών κινητών τηλεφώνων – και όταν δεν είναι εφικτή η επικοινωνία μέσω ενός δικτύου θα γίνεται αυτόματα περιαγωγή σε άλλο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας.

Από την πλευρά των εγκαταστατών και των χρηστών
Οι εγκαταστάτες οφείλουν να προσαρμοστούν σε αυτές τις συνθήκες και να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες. Εδώ η μεγάλη διαφορά δεν βρίσκεται στον τρόπο καλωδίωσης του συστήματος από τον πίνακα προς τους ανιχνευτές, καθώς αυτός δεν επηρεάζεται από τις συγκεκριμένες εξελίξεις, αλλά στη σύνδεση του πίνακα συναγερμού με το κέντρο λήψης σημάτων ή το χρήστη (μπορεί παραδείγματος χάρη η επικοινωνία να γίνεται κατευθείαν στο κινητό τηλέφωνό του). Θα πρέπει να ενημερωθούν για το πώς γίνεται εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην πράξη και παράλληλα να μπορούν να παρέχουν την απαραίτητη πληροφόρηση στους πελάτες τους για τα οφέλη που θα αποκομίσουν επιλέγοντας τη νέα αυτή υλοποίηση. Οι εγκαταστάτες θα κερδίσουν πολύτιμο χρόνο τόσο στην παραμετροποίηση του συστήματος κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης, διότι πλέον θα εκλείπουν τα προβλήματα που σχετίζονταν με το τηλεφωνικό δίκτυο. Θα κερδίζουν όμως χρόνο και λόγω των αυξημένων δυνατοτήτων ελέγχου και διάγνωσης των προβλημάτων, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο συνολικός αριθμός επισκέψεων για την επίλυση των προβλημάτων.
Εξίσου ωφελημένοι θα είναι όμως και οι τελικοί χρήστες. Πρώτον διότι οι βλάβες και τα προβλήματα θα αντιμετωπίζονται γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα και δεύτερον επειδή θα έχουν και αυτοί αυξημένες δυνατότητες επιτήρησης μέσα από φορητές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα ή PDA. Από όλα τα παραπάνω μπορούμε εύκολα να συνάγουμε το συμπέρασμα ότι μπορεί ακόμα το συμβατικό μοντέλο σύνδεσης των πινάκων συναγερμού να έχει σημαντικό μερίδιο στην αγορά, είναι θέμα όμως χρόνου να κυριαρχήσουν οι νέοι εναλλακτικοί τρόποι διασύνδεσης με τις σημαντικές αλλαγές που αυτοί θα φέρουν.

Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ