Ασύμμετρες Απειλές

Οι Ασύμμετρες Απειλές είναι γενικότερα είναι απειλές, όπου κάθε ενέργεια δεν αντιμετωπίζεται με ανάλογη αντίδραση, σύμφωνα με την αρχή Δράση – Αντίδραση – Αντι-αντίδραση. Πρόσφατα γεγονότα της επικαιρότητας όπως η βομβιστική ενέργεια εναντίον του υπουργού Ασφάλειας του Πολίτη στο γραφείο του ή η παρατεταμένη «βλάβη» στην τηλεφωνική γραμμή του σπιτιού του πρωθυπουργού, σε συνδυασμό με άλλα πολλά και σημαντικά, δεν έτυχαν αντίστοιχης συνδυαστικής επεξεργασίας ως πληροφορίες αλλά παρέμειναν στο περιθώριο, μάλλον λόγω έλλειψης γνώσεως, ενδιαφέροντος ή συνδυασμού των ανωτέρω.

Η επικαιρότητα επαναφέρει – θέλοντας και μη – στο προσκήνιο τον όρο «Ασύμμετρες Απειλές», αντικείμενο αναφοράς και διαπραγμάτευσης από πολλούς (γνωρίζοντες και μη) σε κάτι προφανές ή ευρέως γνωστό, αλλά που καθένας εννοεί με διαφορετικό τρόπο. Τελικά τι ακριβώς είναι αυτό στο οποίο αναφέρεται ο όρος «Ασύμμετρες Απειλές»;

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν το τοπίο δίνοντας περιγραφικά τον ορισμό των «Ασύμμετρων Απειλών» που είναι οι ακόλουθες :

• Απειλές στις οποίες δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τον επόμενο στόχο, το χρόνο που θα εκδηλωθούν ή/και την πηγή, αλλά υπακούουν στον κανόνα «σκοτώνοντας 1, τρομοκρατείς 1.000 (Kill one, terrorize a thousand).
• Δεν προέρχονται μόνο από οργανωμένους στρατούς ή οργανώσεις – Οργανισμούς.
• Απαιτούν ελάχιστους πόρους για την εκδήλωσή τους.
• Πλήττουν αξίες που έχουν κερδηθεί μετά από μακροχρόνιους αγώνες, όπως το Αίσθημα της Ασφάλειας, τη Δημοκρατία, τις Δομές Λειτουργίας των προηγμένων κρατών, την Υποδομή, το «ευ ζην» κ.λπ.
• Δεν χρειάζονται εκτεταμένη οργανωτική δομή από αυτόν που τις εκδηλώνει.
• Είναι κατά κανόνα απλές στη σύλληψή τους και χρησιμοποιούν ιδέες και αρχές που έχουν εμφυτευτεί μέσα μας έντεχνα, σταδιακά και μεθοδευμένα.
• Έχουν συνήθως ιδεολογικά κίνητρα, τουλάχιστον στη φάση της εκδήλωσής τους.
• Οι σύγχρονες κοινωνίες (σαν πολιτισμός ή κουλτούρα) δεν είναι ακόμα έτοιμες να τις αντιμετωπίσουν.
• Στηρίζονται σε διαφορετική φιλοσοφία από τις κλασικές στρατιωτικές απειλές.
• Ο «χρόνος» δεν αποτελεί παράγοντα γι’ αυτές. Έχουν οργανωθεί από πολύ παλιά και τα όργανά τους έχουν διασπαρεί και εμφυτευτεί χωρίς να γίνουν αντιληπτά στην κοινωνία μας, μέχρι να απαιτηθεί να πυροδοτηθούν.

Εκτός από την «Ασφάλειά» μας, επηρεάζουν και τα ακόλουθα:

• Τον τρόπο που σκεπτόμαστε και αντιδρούμε.
• Τις κοινά παραδεκτές ανθρώπινες αξίες (ο ήρωας για μερικούς, είναι τρομοκράτης για άλλους).
• Το διαχωρισμό του «καλού» από το «κακό» και του «ηθικού» από το «ανήθικο».
• Την οργανωτική δομή των προηγμένων κρατών και το ρόλο των υπηρεσιών τους.
• Τις «καθημερινές» μας συνήθειες και πρακτική.

Γενικότερα είναι απειλές, όπου κάθε ενέργεια δεν αντιμετωπίζεται με ανάλογη αντίδραση, σύμφωνα με την αρχή Δράση – Αντίδραση – Αντι-αντίδραση (Action – Reaction – Counteraction).
Επιβάλλουν όμως την άμεση λήψη αποφάσεων και απαντήσεων σε ερωτήματα όπως:

• «Τι;» είναι αυτό που πρέπει να προστατέψουμε;
• Αντιπροσωπεύει αυτό το σύνολο των υποδομών ή διοικητικών μηχανισμών του κράτους μας;
• «Πώς;» και με ποιο τρόπο θα το προστατέψουμε πλήρως και αποτελεσματικά;
• «Πότε;»
• Με «ποιες δυνάμεις» και τι «μέσα»;

Η ακολουθία των ερωτημάτων τα οποία αναφύονται από τα παραπάνω είναι «αλυσίδα» που ρυμουλκεί «κρίκους» από διαδικασίες και ακολουθία ενεργειών σε καθημερινή πρακτική, όπου τίθεται αυτονόητα το ερώτημα:

• «Ποιος;» ή «από ποιους;» θα γίνουν τα απαραίτητα, ώστε να διασφαλιστεί το γενικότερο κλίμα ηρεμίας και το αίσθημα ασφάλειας;
• «Τι κόστος;» θα έχει στην καθημερινότητά μας; Μήπως θα χρειαστεί να αλλάξουμε τις καθημερινές μας συνήθειες, αλλάζοντας και σταδιακά τη ζωή μας;

Δεν θεωρώ σκόπιμο να συνεχίσω με ερωτήματα τα οποία ρυμουλκούν την «τρομολαγνεία», αλλά με προτάσεις για όλα τα παραπάνω.
Για τη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος στο σύνολο των δραστηριοτήτων της καθημερινής μας ζωής, πρέπει καθένας από εμάς να αναπροσαρμόσει τις ενέργειές του σε αλληλεπίδραση με τον ανθρώπινο παράγοντα, ακολουθώντας τη συνειδητή χειραγώγησή του, σε μια συνολική αντίληψη της ασφάλειας. Του «τι είναι ασφάλεια;» και του «πώς επιτυγχάνεται;». Είναι η ατομική ενσυνείδητη συμμετοχή ενός εκάστου σε κανόνες και διαδικασίες που συμβάλλουν στην επίτευξη ενός γενικότερου κλίματος ή αίσθησης ασφάλειας στην καθημερινή μας ζωή.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ασφάλεια δεν είναι ένα «προϊόν» που παρέχεται (πωλείται ή αγοράζεται έναντι τιμήματος) από τους ειδικούς ασφαλείας, τις αρχές ασφαλείας ή τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας. Όλα αυτά ενισχύουν μόνο την αίσθηση ασφάλειας σε όποιον παρέχονται.
¶ραγε η αίσθηση ασφάλειας μπορεί από μόνη της να εξασφαλίσει την απαιτούμενη ασφάλεια; Σίγουρα όχι. Και αυτό, γιατί σιγά – σιγά μεταπίπτει σε ψευδαίσθηση, επειδή κάποιες από τις τρέχουσες διαδικασίες ασφάλειας έχουν γίνει καθημερινές διαδικασίες ρουτίνας λόγω της επανάληψής τους από διάφορους ανθρώπους, οι οποίοι τις αντιλαμβάνονται διαφορετικά.
Έτσι ένα «κενό ασφάλειας» είναι εύκολο να δημιουργηθεί ακόμα και σε μια σωστά σχεδιασμένη διαδικασία, η οποία έκανε το λάθος να θεωρήσει αυτονόητη την όποια επάρκεια του/των ατόμου/ων ή του τεχνικού μέσου, θεωρώντας περιττή την επανάληψη μιας απλής και όχι χρονοβόρας διαδικασίας, η οποία λειτουργεί ως δικλείδα, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα πολλά και πολλούς.
Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι πρέπει όλοι να καλλιεργήσουμε μέσα μας και μεταξύ μας, μια «πολιτική ή κουλτούρα ασφαλείας», που δεν επαφίεται στην αντίληψη ή τα υποτιθέμενα ληφθέντα μέτρα από κάποιους άλλους, αρμόδιους ή αναρμόδιους, αλλά και από εμάς τους ίδιους.
Δεν πρέπει να συμβεί ένα σοβαρό περιστατικό για να μας κάνει να αντιληφθούμε ότι ενδέχεται να υπάρχει κενό ή χάσμα ασφάλειας, αλλά πιστή ακολουθία κανόνων, πρακτικής και ελέγχων ασφαλείας.
Τελικά, «απόλυτη ασφάλεια» δεν μπορεί να επιτευχθεί σε τίποτα και με κανένα τρόπο. Όλα είναι σχετικά ως προς κάτι άλλο, λιγότερο ή περισσότερο ασφαλές ως προς το επιθυμητό. Σίγουρο συμπέρασμα και δίδαγμα για όλα αυτά αποτελεί το ότι «η Ασφάλεια δεν είναι προϊόν, είναι Διαδικασία».

Ιωάννης Α. Κολομβάκης
Ταξχος (ΕΠ) ε.α.
Μηχανικός Δικτύων Η/Τ – MSc
i.kolomvakis@gmail.com