Ασφαλής Γειτονιά.Το τοπικό μοντέλο και η συμβολή του ιδιωτικού τομέα

O Thornton Wilder ανάφερε ότι «όταν είσαι ασφαλής σπίτι σου, θα ήθελες να ζεις μια περιπέτεια και όταν ζεις μια περιπέτεια, θα ήθελες να είσαι ασφαλής στο σπίτι σου». Για όλους μας ο χώρος που νοιώθουμε ή θα θέλαμε να νοιώθουμε πιο ασφαλής είναι το ίδιο μας το σπίτι και επαυξάνω, η ίδια μας η γειτονιά!

Νικόλας Κολαΐτης BSc, DSecM, DStratSecM, MA, CCO

Ο σημαντικότερος λόγος στον οποίο βασίζεται η όλη έρευνα και συζήτηση που, αφενός μεν αφορά γενικά την Ασφάλεια στη Γειτονιά σαν θεσμό και αφετέρου δε, απασχολεί όλους τους πολίτες, γονείς και μη, την Αστυνομία, αρμόδιους φορείς και θεωρητικούς είναι το Έγκλημα.

Υπάρχει μια φράση που λέει «Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο» και στην περίπτωση του εγκληματικού φαινομένου και εν μέσω στατιστικών στοιχείων αποδεικνύεται η «παρουσία» του και ο «επαγγελματικός» πλέον τρόπος δράσης του.

Οπότε, ένα από τα ερωτήματα που εγείρονται και είναι προφανώς υψίστης σημασίας, είναι τι κάνουμε εμείς; τι κάνουμε εμείς σαν πολίτες, σαν άτομα αυτής της κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα σαν κάτοικοι της γειτονιάς μας και του δήμου μας; Με ποιο τρόπο μπορεί να επιτευχθεί η θωράκιση της περιοχής μας, ποιοι είναι οι φορείς που πρέπει να συμβάλουν και πόσο καθοριστικό ρόλο μπορεί να παίξει η ιδιωτική ασφάλεια σ’ αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο.

«Σε ένα κύκλο κάθε σημείο είναι αρχή και τέλος» (Ηράκλειτος). Στον τομέα της ασφάλειας αρχή και τέλος είναι η Πρόληψη, οπότε από αυτό το σημείο θα ξεκινήσουμε.

Καταρχάς, ερχόμαστε στο αρχικό μας ερώτημα τι κάνουμε εμείς σαν πολίτες ώστε να προλάβουμε οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια εις βάρος του σπιτιού μας και με ποιο τρόπο θα  καταστήσουμε τη γειτονιά μας όσο πιο ασφαλή γίνεται;

Διεθνές μοντέλο συνεργασίας

Η απάντηση στα πιο πάνω ερωτήματα προκύπτει από το διεθνές πετυχημένο μοντέλο συνεργασίας Δημόσιων Φορέων – Πολιτών – Ιδιωτικής Ασφάλειας. Η Αστυνομία και γενικότερα όλοι οι δημόσιοι φορείς (Αστυνομικός της Γειτονιάς, Κοινοτική Αστυνομία, Τοπική Αυτοδιοίκηση) αναπόφευκτα είναι η αιχμή του δόρατος για την Πρόληψη και την Πάταξη της Εγκληματικότητας οι πολίτες πρέπει να γίνουμε το κοντάρι και η Ιδιωτική Ασφάλεια η ασπίδα.

Σε κράτη όπως είναι η Κύπρος και η Αγγλία υπάρχει ο θεσμός του Αστυνομικού της Γειτονιάς και μέσω αυτού λειτουργεί το πρόγραμμα του Παρατηρητή της Γειτονιάς (Neighborhood Watch).

O Παρατηρητής της Γειτονιάς αφορά τη Συνεργασία Αστυνομίας και Πολίτη. Σκοπός είναι η αμφίδρομη συνεργασία πολιτών και Αστυνομίας μέσω της Παρατήρησης και της Πληροφόρησης.

Η Επικοινωνία, η Ενημέρωση και η Πληροφορία (μεταξύ πολιτών και όλων των αρμόδιων φορέων) είναι ο καλύτερος τρόπος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της ανασφάλειας και κατοχύρωσης μιας πιο Ασφαλισμένης Γειτονιάς.

Θα ήθελα να αναφέρω ότι, όσον αφορά τον ορισμό περί Ασφάλειας στη Γειτονιά (Κοινοτική Ασφάλεια – Community Safety όπως αναφέρεται σε προγράμματα του Εξωτερικού), δεν υπάρχει γενικότερη σύμπνοια. Επικρατέστερος είναι αυτόν των Ηνωμένων Εθνών.

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) η Κοινοτική Ασφάλεια είναι μια έννοια που αποσκοπεί στη διαφύλαξη της ανθρώπινης ασφάλειας και ανάπτυξης, καθώς και στη δημιουργία τοπικών μοντέλων. Η έννοια της Ασφαλής Γειτονιάς  εμπεριέχει τόσο την προσωπική όσο και την συλλογική ασφάλεια.

Προγράμματα «Ασφαλούς Γειτονιάς» εφαρμόζονται διεθνώς με στόχο τη μείωση και την αποτροπή του εγκλήματος. Η πιο κοινή πρακτική σχετικά με την αποτροπή βίας είναι η διασύνδεση ενός καλά οργανωμένου δικτύου το οποίο σκοπό έχει να φέρει μαζί αυτούς που παρέχουν τις υπηρεσίες ασφάλειας. Έτσι, κλειδί στην επιτυχία του προγράμματος είναι αυτοί οι οργανισμοί και υπηρεσίες να βρεθούν κάτω από κοινή εποπτεία. Για να γίνει αυτό εφικτό, προτείνεται η δημιουργία Συνεργασιών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ιδιωτικού Τομέα. Οι εν λόγω συνεργασίες θα πρέπει να απαρτίζονται από εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και κυρίως της ιδιωτικής ασφάλειας. Η ιστορία από το Μεσαίωνα ακόμα μας δείχνει παρόμοια δείγματα όπου ιδιώτες και αργότερα εταιρείες «ασφαλείας» με χαρακτηριστικά τον 19^ο αιώνα στην Αμερική να εργοδοτούνται από το κράτος για την ασφάλεια των πολιτών.

Η εμπειρία έδειξε ότι προγράμματα που αναδύονται από μια προσέγγιση από «κάτω προς τα πάνω» (bottom-up) είναι πιο πιθανό να έχουν τοπική στήριξη, έτσι περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Με τον όρο bottom-up τονίζεται η σημαντικότητα των κατοίκων και ο ρόλος τους στο πρόγραμμα, όχι μόνο για να καθορίζουν τις προτεραιότητες της αστυνομίας και της ιδιωτικής ασφάλειας, αλλά και για να εντοπίσουν τις ανάγκες πρόληψης της εγκληματικότητας, νιώθοντας ότι αυτό το εγχείρημα είναι και δικό τους.

Προγράμματα Κοινοτικής Ασφάλειας υπάρχουν ανά την υφήλιο όπως στην Νότιο Αφρική, Αμερική, Αυστραλία, Ιρλανδία. Ένα από αυτά που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι του Hertfordshire στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Προτάσεις που οδηγούν στην επιτυχία του μοντέλου

Παρακάτω παρατίθενται  μερικές από τις προτάσεις που θα ήταν καλό να εμπεριέχονται σε προγράμματα ασφάλειας της γειτονιάς διαμορφωμένες στις δικές μας, τοπικές ιδιαιτερότητες:

1. Δημιουργία ιστοσελίδας με φιλμάκια, εικόνες, συνεντεύξεις και συνδέσμους με τις αρμόδιες υπηρεσίες.
2. Σε συγκεκριμένες περιοχές, όπου υπάρχουν  πανεπιστήμια, σχολεία ή κτίρια παραδείγματος χάριν και παρατηρούνται συχνά βανδαλισμοί να εφαρμοστούν μέτρα πρόληψης τέτοιων συμβάντων μέσω μηχανοκίνητου περιπόλου ιδιωτικής ασφάλειας ή/και φύλαξης των συγκεκριμένων χώρων.
3. Ενεργοποίηση των κατοίκων να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα θέτοντας έναν τοπικά υπεύθυνο (σε κάθε γειτονιά ή κάθε πολυκατοικία). Να καθιερωθούν συναντήσεις με την ιδιωτική ασφάλεια και αστυνομία για ενημέρωση και συμβουλές αποτροπής εγκλήματος. Βασισμένο στη δοκιμασμένη και επιτυχημένη ιδέα του «neighborhood watch», αυτό θα συμβάλει στη δημιουργία μιας νοοτροπίας πρόληψης και ασφάλειας, ούτως ώστε ο ένας να προσέχει τον άλλο.
4. Μηχανοκίνητο περίπολο ΙΕΠΥΑ στην περιοχή με άμεση επικοινωνία με το Αστυνομικό τμήμα της περιοχής.

Η ασφάλεια στη γειτονιά μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια μακροπρόθεσμη δέσμευση προς την κοινωνική υγεία. Βραχυπρόθεσμα μπαλώματα δεν πρέπει να αναμένονται. Αυξημένες αναφορές περιστατικών στην αστυνομία, καλύτερη γνώση των τοπικών υπηρεσιών καθώς και ο εκσυγχρονισμός αυτών, καλύτερος συντονισμός υπηρεσιών, μείωση του ποσοστού βίας και τραυματισμών  και βελτίωση νεανικών συμπεριφορών είναι μερικοί από τους δείκτες προόδου που πρέπει να τεθούν με στόχο μια πιο ασφαλή γειτονιά.

Τα πρώτα βήματα ενός παιδιού γίνονται στη γειτονιά του, έτσι ας προσπαθήσουμε όλοι να καταστήσουμε τις γειτονιές ένα ασφαλέστερο μέρος για αυτά και κατ’ επέκταση για όλους μας.

¶λλωστε, «κανένα μεγάλο έργο δεν έχει γίνει από διστακτικούς που ψάχνουν σιγουριά».

Οι εγκληματίες είναι γνωστό ότι δεν θέλουν να συλληφθούν. Σκοπός για τον εγκληματία είναι να αναγνωρίσει ποιο θύμα είναι το περισσότερο ευάλωτο, ποιο σπίτι είναι το περισσότερο ευάλωτο. Οπότε εξ ίσου λογικό είναι να θωρακίσουμε το δικό μας προσωπικό χώρο.

Η Ασφάλεια είναι τρόπος ζωής. Κάποιοι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης είναι:

• Να γνωρίζουμε τον περίγυρό μας. Την περιοχή μας, το σπίτι μας. Κλειστά παράθυρα, κλειδωμένες πόρτες, ενεργοποιημένο σύστημα ασφαλείας (αν υπάρχει).
• Φως. Σημαντικότατο είναι ο φωτισμός της κατοικίας εξωτερικά αλλά και εσωτερικά.
• Όσο και να ακούγεται δεδομένο, τραβάμε τις κουρτίνες, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γνωρίζει κανένας τι γίνεται εντός της κατοικίας μας.
• Συστήματα συναγερμού στα παράθυρα ή γενικότερα από αναγνωρισμένους παροχείς.
• Στις διακοπές ή αν θα λείψουμε μέρες από το σπίτι: ενημερώνουμε τους γείτονές μας. Πρέπει πάση θυσία να γνωρίσουμε τους γείτονές μας.
• “HotSpots” και Γεωγραφικός χώρος περιοχής. Ποια είναι τα σημεία που μαζεύονται άτομα που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα, ποιες είναι οι σκοτεινές περιοχές στη γειτονιά.

Η ασφάλεια της γειτονιάς είναι καθήκον όλων βάση δοκιμασμένων μοντέλων και συνεργιών μεταξύ Αρμόδιων Φορέων – Πολιτών και Ιδιωτικής Ασφάλειας μπορούμε να επιτύχουμε ουσιώδη μείωση του εγκληματικού φαινομένου από το σπίτι μας στη γειτονιά μας, από τη γειτονιά μας ενδεχομένως στην ευρύτερη κοινωνία.

Βιβλιογραφία:

Walsh, W. F. & Donovan, E. J., (1989). Private security and community policing: Evaluation and comment.

Hughes, G. & Edwards, A. (2002). Crime, Control and Community: The new politics of Public Safety.

Hughes, G., McLaughlin, E. & Muncie J. (2002). Crime Prevention and Community Safety: New Directions. Open University.

Evans K (2011). Crime Prevention. Sage Publications Ltd.

Purpura, P. & Κυριακάκης, Σ. (2005) Εγχειρίδιο Ασφάλειας και Προστασίας: Το βασικό βοήθημα στελεχών εγγύτατης ασφάλειας και ιδιωτικών ερευνητών. Εκδόσεις Ιων.

www.police.gov.cy.

www.astynomia.gr.

www.pcsps.org (Policing and Community Safety Partnerships).

www.undp.org.