Ασφάλεια μαζικών εκδηλώσεων. Μέρος 2ο – Ο ρόλος του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας στην πρόληψη κρίσιμων καταστάσεων

Η βαθιά γνώση των καθηκόντων του προσωπικού ασφάλειας και η ορθή εφαρμογή των φάσεων αντίδρασης σε μια κρίσιμη κατάσταση αποτελούν τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας αποκλιμάκωσης μιας έντασης σε χώρους συνάθροισης κοινού.

Δημήτρης Λόγος
Ταξίαρχος ΕΛ.ΑΣ. ε.α.
Τομεάρχης – Καθηγητής της ειδικότητας
Στελεχών Υπηρεσιών Ασφαλείας των ΙΕΚ ΞΥΝΗ

Τραγικά επίκαιρο και το δεύτερο μέρος του άρθρου μας, αφού συνέπεσε με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Και από ένα απίστευτο παιχνίδι της τύχης περιελάμβαναν σχεδόν όλες τις ασύμμετρες απειλές που μπορεί να προέρχονται από εκδηλώσεις μαζικής συμμετοχής πλήθους! Αθλητική εκδήλωση, συναυλιακός χώρος και κέντρο εστίασης ήταν στόχοι τρομοκρατικών χτυπημάτων. Και όπως είχαμε επισημάνει, η ετοιμότητα και συντονισμένη αντίδραση μας είναι βασικά στοιχεία που θα μπορούσαν να περιορίσουν τις απώλειες, όπως έγινε στην περίπτωση του σταδίου Stade De France, όπου έγινε η εκκένωση προς τον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου, έως ότου μπορέσουν οι θεατές, να εγκαταλείψουν το στάδιο σχετικά ασφαλείς. Για άλλη μια φορά επιβεβαιώθηκε με τον πιο θεαματικό τρόπο η ανάγκη για υψηλά επίπεδα ελέγχου και ασφάλειας από το προσωπικό ασφαλείας, καθώς και για υψηλά στάνταρτ εκπαίδευσης. Ας ελπίσουμε αυτή να είναι η τελευταία φορά που το άρθρο μας είναι μέρος της επικαιρότητας με αυτό το τρόπο.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις λοιπόν που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, είναι η ασφάλεια μαζικών εκδηλώσεων. Οι «μαζικές εκδηλώσεις», σύμφωνα με το ¶ρθρο 1 του Νόμου 3707/2008, που αφορά τη Ρύθμιση θεμάτων ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, περιγράφονται ως: «η προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλητικών εκδηλώσεων», όπως είχαμε αναφέρει στο πρώτο μέρος του άρθρου, σε προηγούμενο τεύχος. Είχαμε ήδη κάνει σαφή ανάλυση των καθηκόντων του προσωπικού ασφαλείας και των διαδικασιών που ακολουθούν, σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα ασφαλείας. Θα προσπαθήσουμε τώρα να δώσουμε μια κατά το δυνατό σαφή εικόνα των ενεργειών και παρεμβάσεων του ιδιωτικού προσωπικού ασφαλείας, για την πρόληψη ή εκτόνωση των «κρίσιμων καταστάσεων» πριν ακόμα αυτές εξελιχθούν σε επεισόδια, συμπλοκές και γενικά σοβαρές αναταραχές.

Η αναγκαιότητα της γνώσης των καθηκόντων
Έχουμε τονίσει ότι είναι αυτονόητη η αναγκαιότητα από πλευράς των ανθρώπων που ανήκουν στο προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας που αναλαμβάνει αντίστοιχα έργα, να έχουν σαφή γνώση των συγκεκριμένων, κάθε φορά, καθηκόντων που έχουν να εκτελέσουν σε κάποια εκδήλωση, ώστε να είναι σε θέση να αντιδράσουν κατάλληλα. Κατανοούν τις γενικές ευθύνες σχετικά με την υγεία και ασφάλεια όλων των θεατών και κυρίως ότι ο ρόλος τους είναι προληπτικός και όχι κατασταλτικός. Αναγνωρίζουν τις συνθήκες που επικρατούν στο πλήθος έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο διαχωρισμός των θεατών, όπου αυτός είναι αναγκαίος και η αποφυγή συνωστισμού. Πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθούν άμεσα σε περίπτωση ανάγκης (πυρκαγιά, αναταραχή κλπ), σύμφωνα με τον ειδικότερο σχεδιασμό ασφαλείας, τον οποίο πρέπει να γνωρίζουν και σε καταστάσεις συναγερμού πρέπει να δρουν συντονισμένα, δίνοντας οδηγίες στους θεατές, ο καθένας στον τομέα του, για το πώς πρέπει να ενεργήσουν, προσπαθώντας να αποφύγουν τη δημιουργία πανικού.

Από τη στιγμή που αναλαμβάνουν καθήκοντα στη συγκεκριμένη θέση στην εκδήλωση, πρέπει να προβαίνουν άμεσα στα εξής:

• Σύντομη ενημέρωση από τον επόπτη ασφαλείας, σχετικά με τη συγκεκριμένη εκδήλωση και τα ειδικότερα καθήκοντα τους, πριν την έναρξη αυτής, ιδίως σε θέματα διαχείρισης ασφάλειας. Εάν ο αριθμός του προσωπικού Ασφαλείας ξεπερνά τα 50 άτομα, τότε είναι σκόπιμο να διαχωρίζονται σε ομάδες για την ενημέρωση τους.
• Εξακριβώνουν ότι όλοι οι έξοδοι κίνδυνου είναι διαθέσιμοι στους συμμετέχοντες και δεν υπάρχουν εμπόδια.
• Ελέγχουν προσεκτικά την περιοχή ευθύνης τους προκειμένου να εξακριβώσουν ότι δεν υπάρχουν κάπου απαγορευμένα αντικείμενα τα οποία έχουν τοποθετήσει εκεί άτομα, πριν την εκδήλωση, για να τα χρησιμοποιήσουν κατά τη διάρκεια αυτού.
• Εξακριβώνουν τη λειτουργία του φωτισμού έκτακτης ανάγκης και το πλησιέστερο σημείο πυροσβεστήρα τηλεφώνου και πρώτων βοηθειών.

Δημιουργία έντασης- πρώτη φάση αντίδρασης
Σε περίπτωση που δημιουργηθεί ένταση κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, είναι σημαντικό να την αντιμετωπίσουμε έγκαιρα και στο σημείο που αυτή αναφύεται, ώστε να μην πάρει έκταση και να περιοριστεί όσο το δυνατό περισσότερο σε «τοπικό» επίπεδο.

Εφαρμόζουμε τη διεθνώς αναγνωρισμένη πρακτική των 3D (dialogue, descalation, dynamic intervention) δηλαδή διάλογο, αποκλιμάκωση, και τέλος δυναμική παρέμβαση.

Είναι φανερό ότι για να είναι αποδοτική η παρέμβαση μας θα πρέπει να έχει αμεσότητα και να είναι «στοχευόμενη» στην αιτία που δημιουργεί την αναταραχή. Αυτό θα βοηθήσει την αποφυγή δημιουργίας όχλου που θα υποστηρίζει την αναταραχή και έτσι θα επιτρέψει την περαιτέρω συνέχιση της εκδήλωσης. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η «αυτορύθμιση» δηλαδή η προτροπή προς τους συμμετέχοντες – θεατές να μην επιτρέψουν σε μικρή ομάδα ατόμων να διαταράξει ή και να διακόψει – ματαιώσει την εκδήλωση. Θα είναι πολύ θετικό να καταφέρουμε να έχουμε συμμάχους μας τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση που δεν εμπλέκονται στην αναταραχή και είναι σε θέσεις πέριξ των εμπλεκομένων, στοχεύοντας στην παρέμβασή τους με σκοπό το συνετισμό των ταραξιών & την αποκλιμάκωση της έντασης, προς όφελος της ομαλής διεξαγωγής της εκδήλωσης.

Δεύτερη φάση αντίδρασης
Σε περίπτωση που δεν έχουμε αποκλιμάκωση, αλλά αντιθέτως άμεση κλιμάκωση της έντασης:

• Θα πρέπει να απομακρύνουμε – απομονώσουμε τους ταραξίες-δύστροπους που πρωτοστατούν στην ένταση.
• Να κάνουμε συνεχώς δημόσιες αναγγελίες, από τα μεγάφωνα προτρέποντας στην συμβολή όλων για την ομαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης, επισημαίνοντας ότι οι καταστάσεις αυτές είναι τελικά σε βάρος της εκδήλωσης, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα, για την αποκατάσταση της ηρεμίας, θα έχουν οι ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα, παραγόντων των ομάδων αν έχουμε να κάνουμε με αθλητική εκδήλωση, ή των διοργανωτών, σε κάθε άλλη περίπτωση.

Τρίτη φάση αντίδρασης
Σε περίπτωση που η ένταση συνεχίζεται και είναι σχεδόν βέβαιος ο κίνδυνος συμπλοκών

• Η αστυνομία θα πρέπει να επέμβει άμεσα, ώστε να αποκατασταθεί η διασαλευθείσα τάξη και να αποκλιμακωθεί η βία.
• Σε καμία περίπτωση δεν παρεμβαίνει στην επέμβαση της αστυνομίας, το προσωπικό ασφαλείας.
• Θα πρέπει να μεταβεί άμεσα στις θέσεις «κάλυψης», που εκ των πρότερων θα έχουμε καθορίσει, για το σκοπό αυτό. 

Έτσι επιτυγχάνουμε την αυτοπροστασία μας, ως προσωπικό ασφαλείας, καθώς και τη διευκόλυνση της αστυνομικής επέμβασης.

Η παρέμβαση του ιδιωτικού προσωπικού ασφαλείας, εξαντλείται στις δύο πρώτες φάσεις. Εάν δεν σταματήσει εκεί η κλιμάκωση της έντασης και δεν επανέλθει η κατάσταση αποκλιμακούμενη στα συνήθη επίπεδα, τότε επεμβαίνει η αστυνομία για να σταματήσει εκεί, δυναμικά, την αναταραχή. Ο ρόλος του ιδιωτικού προσωπικού ασφαλείας, ουσιαστικά αναστέλλεται από το σημείο αυτό.

Συντονισμός του προσωπικού ασφαλείας
Ο συντονισμός του προσωπικού ασφαλείας, επιτυγχάνεται ιδίως από το κέντρο επικοινωνιών της εκδήλωσης, ή από τον επικεφαλή, ο οποίος τους κατευθύνει με εντολές μέσω ασυρμάτου.

Είναι περιττό να τονίσουμε τη σημασία του σωστού, άμεσου και ακριβή συντονισμού των κατάλληλων κάθε φορά ενεργειών, ώστε να διαχειριστούμε σωστά ένα συμβάν, να αποκαταστήσουμε την κανονικότητα της εκδήλωσης και να περιορίσουμε στο ελάχιστο δυνατό τις συνέπειες. Για παράδειγμα, η ακριβής αναφορά του σημείου ενός συμβάντος, που χρήζει άμεσης υγειονομικής-ιατρικής φροντίδας (τραυματισμός, λιποθυμία κλπ), σε μια μαζική εκδήλωση χιλιάδων ατόμων, μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας, ακόμα και για τη ζωή του ασθενούς. Από την άλλη, αν το συμβάν αφορά ένταση-αναταραχή, με πιθανή δημιουργία όχλου, είναι επιτακτική η ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα ασφαλείας, χωρίς «επικίνδυνους αυτοσχεδιασμούς» από το προσωπικό πρώτης γραμμής.

Η αναγκαιότητα για άμεση & ακριβή χορογραφική απεικόνιση του σημείου και η διαχείριση -ανάλυση του περιστατικού και αποστολή συγκεκριμένων σε κάθε εμπλεκόμενο, εντολών-οδηγιών, σε πραγματικό χρόνο, εντοπίστηκε από μια ομάδα νέων Ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει διεθνώς, το πρώτο, ίσως, Incident Management System για live events, το οποίο έχουν χρησιμοποιήσει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και παράλληλα συμμετέχουν στο πρόγραμμα EkinisiLAB του ΣΕΒ.

Το Secure Concert System, όπως ονομάζεται, είναι ένα σύστημα λογισμικού, αποτελούμενο από μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου και ένα λογισμικό για το κέντρο ελέγχου για την αποτελεσματική διαχείριση σε πραγματικό χρόνο περιστατικών σε χώρους συνάθροισης κοινού, με πιο πρόσφατη τη χρήση του από τον Ερυθρό Σταυρό στο EJEKT Festival 2015.

Το Secure Concert System δημιουργήθηκε μετά από συνέντευξη με ανθρώπους σε όλο τον κόσμο σε όλους τους τομείς της μουσικής βιομηχανίας και μέσω της εκτεταμένης έρευνας και τις σε βάθος ανάλυση των κανονισμών και προτύπων ασφαλείας εκδηλώσεων μεγάλου πλήθους.

Μια απλή πλατφόρμα εφαρμογής (web) καταγράφει πριν τον αγώνα τους ρόλους του προσωπικού και τα σχέδια έκτακτης ανάγκης. Ο πυρήνας του συστήματος είναι ένα ισχυρό λογισμικό που παρακολουθεί, επιβλέπει και συντονίζει τις ενέργειες του προσωπικού και όλων των εισερχόμενων και εξερχόμενων επικοινωνιών. Είναι πολύ απλό και εύκολο στη χρήση, ώστε το προσωπικό να το χρησιμοποιήσει και επιτρέπει την απρόσκοπτη επικοινωνία μεταξύ του προσωπικού με την αίθουσα ελέγχου.

Μετά την οπτική κάλυψη των χώρων εκδήλωσης με τη χρήση συστημάτων καμερών υψηλής ανάλυσης και η πλήρης διασύνδεση τους, όπου αυτό απαιτείται, όπως στα γήπεδα, το σύστημα αυτό έρχεται να δώσει μια πλήρη & ασφαλή μεταβίβαση των δεδομένων της έντασης τη στιγμή που αυτή εκδηλώνεται στο χώρο του γεγονότος, καθώς και των απαιτήσεων για την ασφαλή αντιμετώπιση τους.

Είναι η πλέον σύγχρονη προσέγγιση στη διαχείριση της ασφάλειας μαζικών εκδηλώσεων και μάλιστα δημιουργημένη από Έλληνες επιστήμονες!

Η παρακολούθηση και διαχείριση της ασφάλειας των μαζικών εκδηλώσεων, με τη χρήση των νέων τεχνολογιών αιχμής και η πλήρης αξιοποίηση τους για το σκοπό αυτό, είναι πραγματικά μια πρόκληση για την εποχή μας και θα τα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο μας.