Ασφάλεια σιδηροδρόμων και προστασία επιβατών

Η ασφάλεια πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για κάθε μορφή μεταφοράς και τα σιδηροδρομικά ταξίδια δεν αποτελούν εξαίρεση

Κωνσταντίνος Ν. Ζουμπιάδης

Accredited Supreme Security and Critical Crisis Manager (ASSM )
Instructor of Civil Protection Executives

Οι δημόσιες συγκοινωνίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλες τις χώρες του κόσμου. Είτε σε ότι αφορά τη μετακίνηση για εργασία, είτε για ταξίδια αναψυχής, η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς αποτελεί συχνά την πιο βολική και οικονομική επιλογή. Ωστόσο, η εμπειρία των μέσων μαζικής μεταφοράς θα πρέπει να συνοδεύεται απαραίτητα και από ένα ασφαλές περιβάλλον σε όλα τα στάδια του ταξιδιού ή της μετακίνησης για τους επιβάτες. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά ατυχημάτων, κλοπών και επιθέσεων στα μέσα μαζικής μεταφοράς, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της λήψης μέτρων ασφαλείας κατά τη χρήση τους. Σε αυτό το άρθρο θα αναδείξουμε την απαίτηση των μέτρων ασφάλειας των σιδηροδρόμων, τις προκλήσεις της εφαρμογής τους και τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ασφάλειας των επιβατών.

Εισαγωγή στην Ασφάλεια των Σιδηροδρόμων

Τα τρένα είναι ένα δημοφιλές μέσο μεταφοράς εδώ και αιώνες και ενώ θεωρείται ένας από τους ασφαλέστερους τρόπους μετακίνησης, τα ατυχήματα μπορούν να συμβούν. Σύμφωνα με την Eurostat , σημειώθηκαν 1.389  σημαντικά σιδηροδρομικά ατυχήματα στην ΕΕ μέχρι το 2021. Αν και παρατηρείται μια σχετική μείωση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, λαμβάνοντας υπόψη και το τελευταίο τραγικό δυστύχημα που έγινε στην χώρα μας το 2023, όλοι αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της ασφάλειας των σιδηροδρόμων.

Τα μέτρα ασφάλειας των σιδηροδρόμων που λαμβάνονται για την προστασία των επιβατών περιλαμβάνουν ένα μεγάλο φάσμα, από τη συντήρηση της επιδομής της σιδηροδρομικής γραµµής, έως τις κάμερες ασφαλείας και τους φρουρούς. Χωρίς αυτά τα μέτρα, οι επιβάτες διατρέχουν κίνδυνο ατυχημάτων και άλλων κινδύνων. Επιπλέον, τα μέτρα ασφαλείας των σιδηροδρόμων μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη εγκληματικών δραστηριοτήτων, όπως κλοπές και βανδαλισμοί.

Οι κανόνες ασφαλείας γύρω από τις σιδηροδρομικές γραμμές περιλαμβάνουν φυσικά οδηγίες για παραμονή εκτός των γραμμών, την τήρηση προειδοποιητικών σημάτων, πινακίδων και τη μη διέλευση γραμμών εκτός από καθορισμένες διαβάσεις. Οι κανόνες αυτοί εφαρμόζονται για να διασφαλίζεται η ασφάλεια τόσο των επιβατών της κάθε αμαξοστοιχίας, όσο και των άλλων πεζών. Η μη τήρηση αυτών των κανόνων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό ή θάνατο.

Η ασφάλεια των αμαξοστοιχιών είναι μια εξίσου σημαντική πτυχή της ασφάλειας των σιδηροδρομικών ταξιδιών. Τα τρένα είναι απίστευτα βαριά και μπορεί να χρειαστούν πολύ χρόνο για να σταματήσουν. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ΗΠΑ), ένα τρένο που ταξιδεύει με 55 μίλια / ώρα (88.51392 kph/h) μπορεί να χρειαστεί έως και ένα μίλι (1.609 μέτρα) για να σταματήσει. Αυτό σημαίνει ότι τα τρένα δεν μπορούν να σταματήσουν γρήγορα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, καθιστώντας σημαντική την τήρηση των κανόνων και των κανονισμών ασφαλείας.

Ενδεικτικοί τύποι μέτρων ασφαλείας σιδηροδρόμων

Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι μέτρων ασφαλείας των σιδηροδρόμων, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε :

• Συντήρηση επιδομής – Η συντήρηση της επιδομής (έρμα, στρωτήρας, σιδηροτροχιά) είναι ζωτικής σημασίας. Οι τακτικές επιθεωρήσεις των σιδηροτροχιών και των γεφυρών μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό πιθανών κινδύνων για την ασφάλεια προτού καταστούν πρόβλημα.
• Κάμερες ασφαλείας και drones – Οι κάμερες ασφαλείας και τα drones μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή εγκληματικής δραστηριότητας και να παράσχουν αποδεικτικά στοιχεία σε περίπτωση συμβάντος. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην παρακολούθηση των συνθηκών που επικρατούν και στον εντοπισμό πιθανών κινδύνων.
• Επανδρωμένη φύλαξη και επιτήρηση – Οι εκπαιδευμένοι φύλακες ασφαλείας μπορούν να περιπολούν στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και τις πλατφόρμες για να διασφαλίσουν την ασφάλεια των επιβατών. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην πρόληψη εγκληματικής δραστηριότητας και να βοηθήσουν τους επιβάτες σε μια περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
• Προειδοποιητικά σήματα και πινακίδες – Τα προειδοποιητικά σήματα και πινακίδες έχουν πάντα μεγάλη αξία για την προστασία των επιβατών. Μπορούν να προειδοποιήσουν τους επιβάτες για πιθανούς κινδύνους ασφαλείας και να βοηθήσουν στην πρόληψη ατυχημάτων.
• Check-in και έλεγχος αποσκευών – Πολλοί σιδηροδρομικοί σταθμοί διαθέτουν σημεία ελέγχου και χώρους ελέγχου αποσκευών για να διασφαλιστεί ότι δεν μεταφέρονται επικίνδυνα ή απαγορευμένα αντικείμενα.
• Αναφορά ύποπτης συμπεριφοράς: Οι επιβάτες τρένων θα πρέπει να γνωρίζουν το περιβάλλον τους και να αναφέρουν οποιαδήποτε ύποπτη συμπεριφορά για να εκπαιδεύσουν αμέσως το προσωπικό ή τις αρχές επιβολής του νόμου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αφύλακτες τσάντες ή πακέτα, άτομα που ενεργούν περίεργα ή ύποπτα ή οτιδήποτε προκαλεί ανησυχία.

Προκλήσεις ασφάλειας των τρένων

Τα τρένα αντιμετωπίζουν διάφορες προκλήσεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της κλοπής, του βανδαλισμού αλλά και τρομοκρατικών ενεργειών. Οι τρομοκράτες έχουν στοχεύσει τρένα λόγω του μεγάλου αριθμού επιβατών, των χαμηλών μέτρων ασφαλείας και της πιθανότητας μαζικών απωλειών. Οι κλοπές και οι βανδαλισμοί είναι επίσης συχνές, με τα υπάρχοντα των επιβατών να είναι ο πρωταρχικός στόχος. Επιπλέον, τα τρένα είναι ευάλωτα σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στην υποδομή του τρένου και στην ασφάλεια των επιβατών.
Η ίδια εφαρμογή μέτρων ασφάλειας των σιδηροδρόμων μπορεί να αποτελέσει από μόνη της μια πρόκληση, λόγω και του κόστους που συνδέεται με τα μέτρα αυτά.
Η συντήρηση της επιδομής, οι κάμερες ασφαλείας και οι φύλακες απαιτούν φυσικά οικονομικούς πόρους και μια χρηματοδότηση, η οποία δεν είναι πάντα εύκολο  να επιτευχθεί. Επιπλέον, το τεράστιο δίκτυο σιδηροδρόμων μπορεί να δυσχεράνει την παρακολούθηση όλων των περιοχών και τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων για την ασφάλεια.
Η συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών είναι επιτακτική ανάγκη για τη βελτίωση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων. Οι κρατικές υπηρεσίες μπορούν να παρέχουν χρηματοδότηση και υποστήριξη για τα μέτρα ασφαλείας, ενώ οι ιδιωτικοί οργανισμοί μπορούν να παρέχουν εμπειρογνωμοσύνη και πόρους. Μέσω της συνεργασίας, μπορούν να βελτιώσουν την ασφάλεια των επιβατών και να μειώσουν τον κίνδυνο ατυχημάτων και εγκληματικής δραστηριότητας.

Διάφορες χώρες έχουν εφαρμόσει πολλαπλά μέτρα ασφάλειας των σιδηροδρόμων για τη βελτίωση της ασφάλειας των επιβατών. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία, τα τρένα διαθέτουν αισθητήρες που μπορούν να ανιχνεύσουν πιθανούς κινδύνους για την ασφάλεια και να σταματήσουν αυτόματα το τρένο εάν είναι απαραίτητο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχουν αυστηροί κανονισμοί ασφαλείας σχετικά με τη συντήρηση και τη λειτουργία των τρένων. Αυτοί οι κανονισμοί συμβάλλουν στην ενίσχυση της προστασίας των επιβατών και στη μείωση του κινδύνου ατυχημάτων.
Μια μεγάλη πρόκληση λοιπόν αφορά τον βέλτιστο συνδυασμό παραδοσιακών και σύγχρονων μέτρων ασφαλείας.

Ο ρόλος της τεχνολογίας

Η τεχνολογία έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της ασφάλειας των τρένων. Κάμερες παρακολούθησης, βελτιωμένα συστήματα επικοινωνίας και προηγμένα συστήματα ελέγχου πρόσβασης έχουν εφαρμοστεί για την ενίσχυση της ασφάλειας των τρένων. Για παράδειγμα, οι αισθητήρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση των συνθηκών τροχιάς και τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων για την ασφάλεια. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση δεδομένων και τον εντοπισμό μοτίβων που μπορεί να υποδεικνύουν ζητήματα ασφάλειας. Επιπλέον, τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιθεώρηση διαδρομών και γεφυρών, μειώνοντας την ανάγκη για χειροκίνητες επιθεωρήσεις.

Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν και στο προσωπικό ασφαλείας να παρακολουθεί τα τρένα και να ανταποκρίνεται γρήγορα σε τυχόν απειλές ασφαλείας.

Το τοπίο της ασφάλειας εξελίσσεται συνεχώς και αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ασφαλείας. Αυτές οι τεχνολογίες περιλαμβάνουν τεχνητή νοημοσύνη (AI) και μηχανική μάθηση (ML), βιομετρική ταυτοποίηση και αναγνώριση προσώπου.

• Τεχνητή νοημοσύνη (AI) και μηχανική μάθηση (ML) στην ασφάλεια των τρένων- Το AI και το ML αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ασφάλεια των τρένων. Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν στο προσωπικό ασφαλείας να εντοπίζει και να ανταποκρίνεται σε πιθανές απειλές ασφαλείας σε πραγματικό χρόνο. Μπορούν να αναλύσουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο και να εντοπίσουν πιθανές απειλές ασφαλείας πριν εμφανιστούν. Τα AI και ML μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της ακρίβειας των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στον γρήγορο εντοπισμό πιθανών απειλών.
• Βιομετρική ταυτοποίηση και αναγνώριση προσώπου για την ασφάλεια των τρένων – Οι τεχνολογίες βιομετρικής ταυτοποίησης και αναγνώρισης προσώπου έχουν αναπτυχθεί για την ενίσχυση της ασφάλειας των τρένων. Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να αναγνωρίσουν γρήγορα τους επιβάτες και το προσωπικό, ενισχύοντας την ακρίβεια της διαδικασίας ταυτοποίησης. Μπορούν επίσης να εντοπίσουν ύποπτη συμπεριφορά, όπως επιβάτες που ενεργούν ύποπτα ή μέλη του προσωπικού που δεν ακολουθούν πρωτόκολλα ασφαλείας.
• Ασφάλεια στον κυβερνοχώρο –Τα τρένα διασυνδέονται όλο και περισσότερο και αυτό έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις ασφαλείας. Οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου μπορούν να εισβάλουν σε δίκτυα ελέγχου των τρένων, να υφαρπάξουν ευαίσθητα δεδομένα και να δημιουργήσουν μια σειρά κινδύνων. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανησυχίες σχετικά με την ψηφιακή ασφάλεια, πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και στα συστήματα φυσικής ασφάλειας των τρένων. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν τείχη προστασίας, συστήματα ανίχνευσης εισβολών και τεχνολογίες κρυπτογράφησης.

Ένα  κύριο ζητούμενο είναι η ενοποίηση τεχνολογίας, ανθρώπινων πόρων και διαδικασιών με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας των τρένων. Η τεχνολογία δεν πρέπει να υποκαθιστά τους ανθρώπινους πόρους στην ασφάλεια των τρένων αλλά να υποστηρίζει τις διαδικασίες το προσωπικό.
Το προσωπικό ασφαλείας θα πρέπει να εκπαιδεύεται ώστε να χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και να είναι εξοπλισμένο με τις απαραίτητες δεξιότητες για τον γρήγορο εντοπισμό και την αντιμετώπιση απειλών κατά της ασφάλειας.

Συμπερασματικά

Για να ενισχυθούν όλες οι πτυχές ασφάλειας των σιδηροδρόμων, πρέπει να εφαρμοστεί ένας συνδυασμός παραδοσιακών μέτρων ασφαλείας και νέων τεχνολογιών.
Ενώ υπάρχουν πολλές προκλήσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή αυτών των μέτρων, η συνεργασία  όπως αναφέρθηκε μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών μπορεί να βοηθήσει. Με τη συνεργασία αυτή και την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών, μπορούμε να βελτιώσουμε την ασφάλεια των επιβατών και να μειώσουμε τον κίνδυνο ατυχημάτων και εγκληματικής δραστηριότητας.
Το προσωπικό των αμαξοστοιχιών θα πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένο στις διαδικασίες ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και των πρωτοκόλλων για τον χειρισμό ύποπτης δραστηριότητας ή απειλών. Θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν δυνητικούς κινδύνους για την ασφάλεια.

Η ασφάλεια των αμαξοστοιχιών είναι ένα συνεχώς εξελισσόμενο τοπίο και θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ασφαλείας. Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η προστασία των σιδηροδρομικών ταξιδιών, είναι σημαντικό να υπάρχει συνεχής εκπαίδευση και επιμόρφωση με τις τελευταίες τάσεις και τεχνολογίες ασφάλειας.

Οι σιδηροδρομικές εταιρείες και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου μπορούν επίσης να ξεκινήσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού για να εκπαιδεύσουν τους επιβάτες σχετικά με τα μέτρα ασφαλείας.

Η θετική νοοτροπία είναι το παν.