Αποδομώντας τον κίνδυνο…

Ο κίνδυνος έχει τη δική του λογική. Θα λέγαμε ότι μπορεί να «σκέφτεται» και να μας απειλεί, χωρίς ποτέ να κουράζεται, να απογοητεύεται ή να υποχωρεί. Ο κίνδυνος, ακόμη κι όταν είναι ανενεργός, πάντοτε υπάρχει, «ωσεί παρών», με τη δυνητική του έννοια, δηλαδή σε λανθάνουσα ή αφανή μορφή-κατάσταση.

Γρηγόρης Μούκας
Advancing the Security World wide
(ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζω)

Περαστικός από το γραφείο του Βλάση Αμανατίδη (με μια αιρετική, ίσως, διάθεση και σκέψη). Στη χώρα μας, είναι γνωστό, ότι η προχειρότητα και η επιπολαιότητα είναι «είδη, εν επαρκεία». Πασίγνωστη η πομφόλυγα «ότι δηλώσεις, είσαι!».

«Παρακολουθώ», καθημερινά, πολλούς «επαΐοντες» περί την ασφάλεια και για μερικούς, εξ αυτών, φυσικά, μετά από σύγκριση με κάποια «γκεσέμια» του εξωτερικού, με καταλαμβάνει ένα αίσθημα «αποδόμησης». Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε προσπάθεια είναι κατακριτέα. Απλά, νομίζω, πως, όταν αυτή δεν συμβαδίζει με τη σοβαρότητα, τότε χάνεται το μέτρο…

Μιλώντας με τον αρχισυντάκτη του SM, Βλάση Αμανατίδη, δεν μπορείς παρά να συμφωνήσεις μαζί του, ότι η σοβαρότητα, εκτός από δείγμα πολιτισμού αποτελεί και υπόβαθρο επάρκειας!

Κατόπιν αυτών, θέτω στην κρίση σας, ένα μικρό δείγμα «Advancing The Security», τομέα που, νομίζω, ότι, κάποιοι Έλληνες μπορούν να «διακονήσουν», με αξιώσεις.

Σας πάω, λοιπόν, αμέσως, στο αντικείμενο των Μελετών Ασφάλειας και τη Διαχείριση Κρίσεων…

Η αντιμετώπιση του κινδύνου
(συνοπτικά και περιεκτικά)
Δεν ξεκινάω με ανάλυση της έννοιας του κινδύνου και εμβάθυνση, γιατί δεν θα ήθελα να υποτιμήσω τη νοημοσύνη κανενός, αναλώνοντας τον χρόνο σας με τετριμμένα! ¶λλο σκεπτικό (δρομολόγιο) θέλω να παραθέσω που να κινείται στη σφαίρα την οποία αποκαλούμε φιλοσοφία (κουλτούρα) ασφάλειας, για το πώς, λόγου χάριν, κάθε μελετητής ασφάλειας πρέπει να προσεγγίζει τα θέματα αυτά (εν προκειμένω, τον κίνδυνο και τις εκφάνσεις του).

Συνήθως, οι περισσότεροι μελετητές προσπαθούν να κρατήσουν δύο καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη και εξηγούμαι:

Ο «στόχος» στον τομέα της ασφάλειας πρέπει να είναι ένας, βασικός και μοναδικός, ήτοι, η πλήρης εξουδετέρωση του όποιου κινδύνου.

Οι θεωρίες ότι, αν δεν μπορούμε να τον εξουδετερώσουμε, τότε ορίζουμε ποια είναι η κόκκινη γραμμή μας (αποδεκτή απώλεια) και δίνουμε εκεί τη μάχη μας, είναι, ακριβώς, μια λανθασμένη θεώρηση που, απλώς, ακολουθεί την αποτυχία στην επίτευξη του βασικού μας «στόχου». Προσοχή, αυτό, χωρίς να παραβλέπω τις όποιες αντικειμενικές αιτίες πρόκλησης όποιου κινδύνου (τυχαίο γεγονός, αστοχία υλικού, ασύμμετρη μέθοδος επίθεσης…).

Ο κίνδυνος ενέχει κάποια εγγενή χαρακτηριστικά στοιχεία, που αν τα εντοπίσουμε έγκαιρα και τα στρέψουμε εναντίον του (ως τακτικά «όπλα»), μπορούμε να τον πλήξουμε καίρια και να τον εξουδετερώσουμε πλήρως. Όταν αποτύχουμε, τότε, απλώς, τον περιορίζουμε στον ελάχιστο δυνατό βαθμό.

Στη βάση αυτής της λογικής αναφέρουμε, ενδεικτικά, χαρακτηριστικά στοιχεία που τον συγκροτούν:

• Η δυναμική του.
• Το είδος της απειλής που μπορεί να εμφανίσει-εκδηλώσει.
• Η δυνατότητά του να εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες του συστήματος.
• Η τροφοδοσία ισχυροποίησής του.
• Η ένταση.
• Η έκταση και, πολλά άλλα…

Θεώρηση του κινδύνου
Τον κίνδυνο πρέπει να τον «βλέπουμε» σαν έλλογο όν, με ενυπάρχουσα δυνατή σκέψη (δυναμισμό) και έντονη δράση. Αλλιώς, δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε και να τον αντιμετωπίσουμε, επαρκώς.
Θα μου πείτε «είσαι με τα καλά σου; Από πότε ο κίνδυνος έγινε άνθρωπος!».

Επειδή, έχω τη δική μου λογική στο θέμα, σας καλώ να παρακολουθήσετε τον συλλογισμό μου.
Σημ: Φυσικά και δεν παραβλέπω το ότι τα έκτακτα γεγονότα γεννούν κρίσεις (ΜΗ προβλέψιμες). Απλώς, πιστεύω ότι και οι ΜΗ προβλέψιμοι κίνδυνοι μπορούν να «ρυμουλκηθούν» στη σφαίρα του προβλέψιμου και να αποτραπούν ή αποδομηθούν.

Πρέπει να σκεφτόμαστε και να κινούμαστε παράλληλα με τη λογική του κινδύνου (παραλογισμό του αν θέλετε) -στο πλαίσιο μιας αντίρροπης στρατηγικής ασφάλειας- και όχι, απλώς, αντίθετα στη φορά των δεικτών (ρολογιού) του.

Αυτή η τακτική, εκτός από την καλλίτερη κατανόηση του κινδύνου, εξυπηρετεί και μια άλλη σκοπιμότητα-στρατηγική. Εκείνη, του να τον έχουμε υπό συνεχή έλεγχο, αν θέλουμε να τον προλαβαίνουμε και να τον εξουδετερώνουμε έγκαιρα.

Κανόνας: Ο κίνδυνος είναι σαν το σκυλάκι. Πρέπει, τακτικά, να τον πηγαίνεις βόλτα, για να γνωριστείς και να γίνεις φίλος του.

Εδώ, η σκοπιμότητα του «παράλληλου βηματισμού» δίνεται με το εξής παράδειγμα:
«Όποιος πάει στο καζίνο και προσπαθεί να το κοντράρει για να το νικήσει, απλώς, ματαιοπονεί και θα χάσει τα χρήματά του». Για να το κερδίσει, πρέπει, να κινηθεί παράλληλα με τη λογική του (δηλαδή με το σύστημα που αυτό «μαδάει» τους πελάτες του). Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι δυο χιλιάδες πελάτες που προσπαθούν «να το νικήσουν» κάθε βράδυ, χάνουν τα λεφτά τους, ενώ ένας, δηλαδή το καζίνο, κερδίζει πάντα. Ο νόμος των πιθανοτήτων πάει περίπατο. Έτσι γίνεται και με τον κίνδυνο.
Σας πληροφορώ, λοιπόν, ότι ο "mister" κίνδυνος πάσχει και έχει μεγάλες αδυναμίες, γιατί κατατρύχεται από το σύνδρομο του ποδηλάτη «που πρέπει συνεχώς να διατηρεί τη δυναμική του, ενώ αν τη χάσει, θα πέσει».

Ο κίνδυνος έχει τη δική του λογική. Θα λέγαμε ότι μπορεί να «σκέφτεται» και να μας απειλεί, χωρίς ποτέ να κουράζεται, να απογοητεύεται ή να υποχωρεί. Ο κίνδυνος, ακόμη κι όταν είναι ανενεργός, πάντοτε υπάρχει, «ωσεί παρών», με τη δυνητική του έννοια, δηλαδή σε λανθάνουσα ή αφανή μορφή-κατάσταση (προσωρινά ανενεργός-άνεργος).

Η «σκέψη» του και ο δυναμισμός του, όταν ξεδιπλωθούν, υλοποιούνται κατά ένα, απόλυτα συνωμοτικό, τρόπο, με την εκμετάλλευση των αδυναμιών μας π.χ. την ξαφνική πτώση του επιπέδου ασφαλείας , από οποιαδήποτε αιτία.

Να πούμε ότι η πτώση του επιπέδου ασφαλείας, είναι αντικειμενική και κάνει τακτικά την εμφάνισή της, χωρίς να μας ρωτήσει, περιφρονώντας την όποια καλή οργάνωση, ετοιμότητα ή άλλη επαγρύπνηση (αφορά δε τόσο στην προστασία εγκαταστάσεων όσο και σ’ εκείνη των Vip’s).
Όποιος από τους θεωρούμενους «ψαγμένους» στον τομέα δεν μπορεί να το προβλέψει, απλά, ας ασχοληθεί με κάτι άλλο.

Σημειώνω ότι η αντιμετώπισή του κινδύνου πρέπει να γίνεται με τη λογική του «κυκλοτερούς ελιγμού». Τον περικυκλώσουμε, για να παραδοθεί, αλλιώς δεν θα καταθέσει ποτέ τα όπλα. Έστω και μισοζώντανος πάντοτε θα συνεχίσει να μας απειλεί -με αναζωπύρωση- από το πουθενά.

Τεχνικές εξουδετέρωσης του κινδύνου
Διακοπή της τροφοδοσίας του. Πρέπει να δούμε τι είναι εκείνο που τον ενθαρρύνει (θεριεύει) και να διακόψουμε την τροφοδοσία του, έγκαιρα με χειρουργικό νυστέρι. Για παράδειγμα, οι παραλείψεις, η αδιαφορία, η έλλειψη γνώσης, η απειρία, η ανεπάρκεια του προσωπικού κ.ά, είναι στοιχεία που τον θρέφουν συστηματικά.

Διευκρινίζω, ότι δεν αναφέρομαι μόνο στο προσωπικό ασφαλείας, αλλά, συλλήβδην, στο σύνολο του προσωπικού με τη γνωστή έλλειψη -μέχρι αηδίας- κουλτούρας ασφάλειας.

Ο αποσυντονισμός του κινδύνου. Αν του κόψουμε ή του ελαχιστοποιήσουμε τη δυνατότητα συγκρότησής του, τότε τον έχουμε εξουδετερώσει, απόλυτα. Ο κίνδυνος έχει πολλά σκέλη, αλλά αν του κόψουμε ένα απ’ αυτά, τότε δεν μπορεί να σταθεί όρθιος, πολλώ δε, μάλλον, να περπατήσει και να μας απειλήσει.
Η αποδόμηση του κινδύνου. Η αποδόμηση αυτού πρέπει να γίνεται σε πρώϊμο στάδιο, με κατάλληλες προπαρασκευαστικές ενέργειες και εφαρμογή τεχνικών και τακτικών ασφάλειας.
Προπαρασκευαστικές ενέργειες αποδόμησής του:

• Κατάτμηση χώρων.
• Διαχωρισμός δραστηριοτήτων.
• Αποκλεισμός περιοχών-Διαβάθμιση.
• Απαγορεύσεις και περιορισμοί.
• Περιορισμός της έντασης του κινδύνου: Για παράδειγμα, αν φοβούμαστε για πιθανή πυρκαγιά δεν επιτρέπουμε τη χρήση πυρός ούτε αφήνουμε εύφλεκτα υλικά στον επίμαχο χώρο. Αν μιλάμε για σεισμό, τότε πρέπει να διατηρούμε ελεύθερες εμποδίων ή άλλων αδυναμιών τις οδεύσεις διαφυγής και ασφαλείς τους τοίχους από κινητά στοιχεία που μπορούν ν’ αποκολληθούν, να πέσουν ή να εκτιναχθούν.

Τεχνικές και τακτικές ασφάλειας:

• Η καλή προετοιμασία.
• Η οργάνωση.
• Η τακτική επίβλεψη, ο έλεγχος, οι καθαροί χώροι…
• Το σπάσιμο της ρουτίνας (και η εμπέδωση της κουλτούρας ασφάλειας).
• Η ετοιμότητα αντίδρασης, που διαλαμβάνει τα εξής στοιχεία:

• Το ένα είναι η χρονική της μορφή (δηλαδή σε πόσο χρόνο μπορούμε να αντιδράσουμε).
• Το δεύτερο είναι η επάρκεια και η δυναμική-ικανότητα των πόρων (προσώπων και μέσων).
• Το τρίτο, η διαθεσιμότητά τους.
• Το τέταρτο είναι η σωστή προετοιμασία.
• Το πέμπτο, η πληρότητα-επάρκεια της εκπαίδευσης κ.ο.κ. 

Μετωπική αντιπαράθεση-κρούση. Όταν δεν υπάρχει κατάλληλη προετοιμασία ή όταν αυτή αποτύχει σε προληπτικό επίπεδο, τότε απαιτείται οργανωμένη αντιπαράθεση-αντίδραση για την εξουδετέρωσή του.
Αυτό, κατά κάποιο τρόπο, συνιστά παραδοχή ήττας (μεγαλύτερης ή μικρότερης) και αποτελεί το κύκνειο άσμα κάθε τεχνικού ή διευθυντή ασφαλείας.

Εν τέλει, θέλω να σημειώσω ότι, εγώ, τελείως, «συμπτωματικά», πέρασα από τα φιλόξενα γραφεία του καινοτόμου και αγαπημένου περιοδικού SM, γι’ αυτό, παρακαλώ, να συγχωρήσετε τη μακρηγορία μου, γεγονός πού αντίκειται, άλλωστε, και στους δημοσιογραφικούς περιορισμούς (Precautions και δεοντολογία) του Βλάση.

Σκεφτείτε να με είχε προσκαλέσει!, κιόλας.