Αντιμετροποίηση: Tο προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν

Λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι "η ανώτερη μορφή στρατηγικής είναι να ματαιώνεις τα σχέδια του εχθρού", η έννοια της «αντιμετροποίησης» αποτελεί βασικό πυλώνα, πάνω στον οποίο πρέπει να βασίζεται ένα σύγχρονο στρατηγικό σχέδιο ασφαλείας. 

Επιχειρώντας να δώσουμε τον ορισμό της έννοιας της «αντιμετροποιήσης» θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι: η αλληλουχία ενεργειών που προλαμβάνει και αναστέλλει την εν δυνάμει παραβατική δράση κατά προσώπων ή αγαθών, χρησιμοποιώντας συνδυασμό τακτικών. 

Χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις, οι δυνατότητες που μας παρέχουν σήμερα τα συστήματα ασφαλείας είναι πέραν των μεγαλύτερων προσδοκιών, δεδομένου ότι μέχρι την περασμένη δεκαετία, τα συστήματα ασφαλείας περιορίζονταν στα κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης και τους συναγερμούς (επαγωγικούς κ.λπ.).Με την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής βιομηχανίας, αναπτύχθηκαν εφαρμογές οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν τις περισσότερες φορές για στρατιωτικούς σκοπούς ή από υπηρεσίες ασφαλείας (NSA- MI6- MOSAND κ.λπ.), δίνοντας βαρύτητα σε λογισμικά, τα οποία είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν εξ αποστάσεως τηλεφωνικές συνομιλίες, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, κινήσεις οχημάτων ή προσώπων.
Όλα αυτά τα εξελιγμένα συστήματα μπορούν να ενημερώνουν τον τελικό χρήστη και τον ελεγκτή ενός ενοποιημένου συστήματος ασφαλείας, αλλά δεν μπορούν να προβλέψουν την πρόθεση-διάθεση διείσδυσης ατόμου ή ατόμων, με σκοπό τις έκνομες πράξεις για ίδιο όφελος ή  για όφελος τρίτου.
Εδώ, καθοριστικό ρόλο έχει το στέλεχος ασφαλείας, που με την κατάλληλη εκπαίδευση και με την εμπειρία του, έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει και να αναλύει το σκεπτικό των κινήσεων και της συμπεριφοράς καθώς και τις προθέσεις των υπόπτων, με απώτερο σκοπό την αναστολή της δράσης τους ή τον έγκαιρο εντοπισμό και την παράδοσή τους στη δημόσια δύναμη.
Τα κίνητρα που οδηγούν στη διενέργεια πράξεων βίας κατά προσώπων ή πραγμάτων ιδιωτικών  ή δημόσιων οργανισμών, χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες.

1. Την πράξη που έχει ως σκοπό την αφαίρεση πολύτιμων αντικειμένων (μηχανήματα επιστημονικής αξίας, προσωπικά τιμαλφή κ.λπ.).
2. Την ενέργεια που διέπεται από προσωπικό μένος, από την αντίληψη ότι στο πρόσφατο παρελθόν ο δράστης δεν έτυχε της αντιμετώπισης που έπρεπε (συνήθως αυτό το συναντούμε σε δημόσιους οργανισμούς κοινής Ωφελείας, με τη μορφή δολιοφθοράς).
3. Λόγω πολιτικοκοινωνικών αντιλήψεων. (Το συναντούμε σε ομάδες που αντιτίθενται στο κοινωνικό σύστημα – όπως οι αντιεξουσιαστικοί πυρήνες – και έχουν τη λανθασμένη αντίληψη ότι δημιουργώντας φθορές σε ιδιωτικές ή δημόσιες περιουσίες, καταφέρουν χτύπημα στην εξουσιαστική δομή. (Μόνιμα παραδείγματα οι εμπρησμοί τραπεζών – δημοσίων κτιρίων – μεγάλων πολυεθνικών και κατά περίπτωση, μικρών επιχειρήσεων).

Η τελευταία περίπτωση μας παραπέμπει στο σκεπτικό του αντάρτικου πόλεων, στο οποίο στηρίζεται και η τακτική δράσης των εξτρεμιστικών ομάδων, η οποία δεν επιφέρει τίποτα άλλο, παρά μόνο την καθολική αποστροφή της κοινής γνώμης. Ιστορικά, δεν υπήρξαν περιπτώσεις ομάδων ή κινημάτων που χρησιμοποίησαν τις τακτικές αυτές, εκτός εκείνων των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, τα οποία τύγχαναν της συμπάθειας και της συμπαράστασης μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης (ΙΡΑ, Βάσκοι αυτονομιστές, PLO).

Η διαδικασία εκτέλεσης της πράξης από πλευράς δράστη και η προσπάθεια των δυνάμεων ασφαλείας να προλαμβάνουν, έμοιαζε πάντα σαν το κυνήγι της γάτας και του ποντικού, μέσα από μία συνεχή διαδικασία μέτρων και αντιμέτρων, δράσης και αντίδρασης (όπως αναφέρει ο Κινέζος στρατηγός  ΣΟΥΝ ΖΟΥ στο έργο του ΄΄η τέχνη του πολέμου΄΄, 6ος αιώνας π.Χ. ). Ο προτιμότερος δρόμος προς την ειρήνη και την ασφάλεια, είναι εκείνος της δράσης και όχι της αντίδρασης, που εν προκειμένω τη συναντούμε με τη μορφή αντιμέτρων, έτσι ώστε η εκτέλεση του σχεδίου του δράστη να γίνει από πολύ δύσκολη έως αδύνατη, χρησιμοποιώντας το συνδυασμό τεχνολογίας και ανθρώπου.
Η συνεχιζόμενη αύξηση της εγκληματικότητας οδηγεί στην ανάγκη λήψης – κατά περίπτωση – και ευφάνταστων μέτρων, τη λογική των οποίων δεν γνωρίζουν οι παραβατικοί μιας και αρκετές φορές λειτουργούν έξω από το πεδίο των έως τότε γνωστών μεθόδων ασφάλειας. Τα μέτρα αυτά είναι σύμφωνα με το σκεπτικό της έμμεσης προσέγγισης (δύναμη υπερκεράσεως), που έχει ως σκοπό να αιφνιδιάσει τον εισβολέα με τρόπο και από κατεύθυνση που δεν θα περιμένει. Ενδεχομένως, η ορολογία να παραπέμπει περισσότερο σε στρατιωτική τεχνική, αλλά αν δανειστούμε στρατηγήματα από μεγάλους θεωρητικούς παλαιοτέρων εποχών (ΣΟΥΝ ΖΟΥ- ΚΛΑΟΥΣΕΒΙΤΣ- ΚΟΝΔΥΛΗΣ ) προσαρμόζουμε τις τακτικές που έχουν χαρακτηριστικό την πρωτοτυπία, τη ρεαλιστική εφαρμογή, την παρελκυστικότητα και την όσο το δυνατόν αποτελεσματική κατάληξη.
Η χρήση τεχνικών μέσων, γνωστή και ως ασφάλεια με υλικά μέσα (Physical Security)  χρησιμοποιείται κατά κόρο σε συνδυασμό με το ανθρώπινο δυναμικό, έτσι ώστε η μία μέθοδος να καλύπτει την άλλη (αλληλοεπικάλυψη) και να μειώνει ανταποδοτικά η μία μέθοδος τα κενά που θα παρουσιάσει ή άλλη (αστοχία τεχνικών μέσων – κόπωση ή παράβλεψη προσωπικού κ.λπ.).
Η παραμετροποίηση των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν κατά περίπτωση, αναλύεται μέσα από το σκεπτικό του βαθμού επικινδυνότητας και της πολιτικής ασφαλείας που χαράσσεται
και το ζητούμενο αυτής είναι η παραπομπή στη δικαιοσύνη των παραβατών και ίσως η οικονομική αποζημίωση για τη ζημιά που δημιουργήθηκε από την έκνομη πράξη.
Παρακάτω, παραθέτουμε τα βασικά σκέλη της σχεδίασης, που είναι :

• Γνώση του αρχιτεκτονικού ανάγλυφου.
• Καταγραφή των σημείων υψηλής επικινδυνότητας.
• Καταγραφή των σημείων εισόδου – εξόδου – παραθύρων – εξόδων κινδύνου.
• Οριοθέτηση και ασφάλιση γραμμής εξωτερικής περιμέτρου.
• Τοποθέτηση συστημάτων ασφαλείας στην περίμετρο.
• Τοποθέτηση συστημάτων ασφαλείας εσωτερικά στα κτίρια.
• Φωτισμός κατάλληλος για την ανασταλτική ψυχολογική επίδραση στο δράστη, εξωτερικά και σε χώρους υψηλού κινδύνου.
• Φωτισμός εσωτερικά, έτσι ώστε το προσωπικό φύλαξης να έχει καλύτερο πεδίο εποπτείας και να μειώνεται το ποσοστό κινδύνου έναντι της ζωής αυτού.
• Κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης με κέντρο ελέγχου και δυνατότητα καταγραφής ικανοποιητικού χρόνου (εφόσον δεν αντίκειται από τους κανονισμούς της αρχής προστασίας προσωπικών δεδομένων).
• Πινακίδες στην είσοδο, οι οποίες θα κάνουν γνωστό ότι ο χώρος εποπτεύεται όλο το 24ωρο με τεχνικά και φυσικά μέσα.
• Περίπολοι τακτικές και μέθοδοι περιπόλου, που δημιουργούν την αίσθηση ότι η δύναμη ασφαλείας είναι περισσότερη από εκείνη που είναι ορατή (ταχεία μετακίνηση ομάδας τριών τεσσάρων ατόμων σε διαφορετικά σημεία και σε μικρό χρονικό διάστημα).
• Κίνηση στελέχους ασφαλείας άνευ στολής, που δίνει το πλεονέκτημα της συλλογής πληροφοριών σχετικά με την κίνηση υπόπτων ατόμων στους χώρους, ιδιαίτερα κατά τις ώρες όπου ο αριθμός πολιτών λόγω της φύσης του οργανισμού ή της επιχείρησης είναι μεγάλος.
• Μέσα ενδοεπικοινωνίας με χρήση μικροακουστικού, που δίνει τη δυνατότητα ελευθερίας κινήσεων και αποφυγής διαρροής πληροφοριών προς τρίτους, σχετικά με τον αριθμό της δύναμης της ομάδας ασφαλείας, τη φύση των περιστατικών και τη γενική τακτική ελέγχου. Ας μην ξεχνάμε ότι οι δράστες θα επιχειρήσουν διόπτευση του χώρου αρκετές φορές, για να καταγράψουν τη δομή ασφαλείας και των λεπτομερειών που θα τους διευκόλυναν ή θα τους δημιουργούσαν πρόβλημα, πριν  προχωρήσουν σε οποιαδήποτε ενέργεια (προπαρασκευαστικές ενέργειες εγκληματικής πράξης).
• Αντικατάσταση των κλειδαριών με ασφαλείας και – όπου είναι απαραίτητο – με κωδικό ή κάρτα πρόσβασης.
• Εκκαθάριση της συστάδας θάμνων και αραίωση των φυλλωμάτων των δέντρων, τα οποία θα παρείχαν κάλυψη στους δράστες και περιορισμένο πεδίο ελέγχου στους φρουρούς ασφαλείας.

Τα προαναφερόμενα αποτελούν το βασικό κορμό των αντιμέτρων, που θα κάνουν δυσκολότερη έως και αδύνατη την πραγματοποίηση παραβάσεων από πλευράς των δραστών. Τα αντίμετρα αυτά βελτιστοποιούνται και προσαρμόζονται στις ανάγκες, κατά περίπτωση, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι το πρωτεύον ζητούμενο είναι η ασφάλεια του προσωπικού.
Συνήθως οι δράστες προτιμούν στόχους, που:

• Είναι εύκολα προσβάσιμοι.
• Έχουν ελλιπή φύλαξη.
• Στερούνται μέσων επιτήρησης.
• Στερούνται προσωπικού φύλαξης.
• Εισέρχεται αριθμός πολιτών που θα τους διευκόλυνε στη διαφυγή τους ή σε περίπτωση που γίνουν αντιληπτοί από τις αρχές, θα χρησιμοποιήσουν ως όμηρους.
• Έχουν φυσικά μέσα, που θα τους διευκολύνουν στην κάλυψη κατά τη στιγμή διείσδυσης (θάμνοι – δέντρα κ.λπ.).
• Υπάρχει ελλιπής η ανύπαρκτος φωτισμός.
• Στερούνται συστημάτων συναγερμού.
• Υπάρχει κάτω από τις κτιριακές εγκαταστάσεις δίκτυο στοών, ποτάμι, κεντρικό αποχετευτικό σύστημα, σπηλαίωση.
• Υπάρχει γειτνίαση με κτίριο, που υπολείπεται μέσων ασφαλείας.

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους θα προτιμηθεί ένας συγκεκριμένος στόχος, πέρα από το όφελος που θα έχει ο δράστης είναι το μικρότερο δυνατόν ποσοστό πιθανοτήτων, ώστε να γίνει αντιληπτός ή να συλληφθεί. Η αντιμετροποίηση, ουσιαστικά θυμίζει μία παρτίδα σκάκι. Εκεί δηλαδή, όπου το πλεονέκτημα το έχει ο παίκτης ο οποίος εξαρχής θέτει τη στρατηγική του πλεονεκτήματος της καλύτερης κίνησης. Καμία τακτική έως σήμερα δεν αποδείχτηκε 100% αποτελεσματική, κανένα μέσο ασφάλειας δεν θεωρείται ότι είναι 100% αποτελεσματικό, αλλά η χρήση συνεχώς δοκιμασμένων – και κάποιες φορές ανορθόδοξων τακτικών, μας προσδίδει ικανοποιητικότατα αποτελέσματα.