Αυτοπροστασία από ένοπλες επιθέσεις

Δημήτρης Λόγος 
Ταξίαρχος ΕΛ.ΑΣ. ε.α.
Τομεάρχης – Καθηγητής της ειδικότητας
Στελεχών Υπηρεσιών Ασφαλείας των ΙΕΚ ΞΥΝΗ

Η κατάλληλη προετοιμασία, τα μέτρα ασφαλείας μας, καθώς και το επίπεδο ετοιμότητας μας ώστε να μην αιφνιδιαστούμε, είναι κάποια στοιχεία που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη μιας ενδεχόμενης επίθεσης κατά τη διάρκεια τέλεσης της υπηρεσίας φύλαξης και όχι μόνο..

Την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2014, όταν ο Καναδός στρατιώτης ο οποίος εκτελούσε την βάρδια του ως σκοπός μπροστά στο εθνικό μνημείο πεσόντων του Καναδά πυροβολήθηκε θανάσιμα από έναν Καναδό, ο οποίος στη συνέχεια εισέβαλε ένοπλος στο εσωτερικό του Κοινοβουλίου, όπου και τελικά «εξουδετερώθηκε» από έναν Λοχία της φρουράς ασφαλείας, τίποτα δεν είχε προϊδεάσει για την επίθεση του δράστη και την τραγική κατάληξη της.

Βέβαια όπως είναι αναμενόμενο οι επιθέσεις δεν προαναγγέλλονται, αλλά χωρίς να υπάρχει προηγούμενο απειλής ή επίθεσης στο σημείο, το μνημείο με ότι αυτό συμβολίζει, εξακολουθούσε να είναι χαμηλής επικινδυνότητας στόχος. Και αυτό είναι μια από τις προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στις στατικές φυλάξεις! Πραγματικά κανείς δεν μπορεί να «ανιχνεύσει» τις προθέσεις ενός επίδοξου δράστη επίθεσης, ο οποίος μπορεί να είναι από φανατικός εξτρεμιστής τρομοκράτης, μέχρι μια διαταραγμένη προσωπικότητα χωρίς κάποιο ιδεολογικό κίνητρο. Και τότε τι κάνουμε? Είμαστε ουσιαστικά «ανοχύρωτοι» στη δράση κάθε φανατικού τρομοκράτη, ληστή ή ψυχοπαθή? Ασφαλώς όχι, αλλά όπως λέμε πάντα, η κατάλληλη προετοιμασία, τα μέτρα ασφαλείας μας, καθώς και το επίπεδο ετοιμότητας μας ώστε να μην αιφνιδιαστούμε, είναι κάποια στοιχεία που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της αντιπαράθεσης και περαιτέρω στην τελική έκβαση της. Ο χρωματικός κώδικας Cooper είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίος ώστε να βρισκόμαστε σε κατάλληλη ετοιμότητα.

Ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος αντιμετώπισης ενός ένοπλου αντιπάλου είναι η ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΜΠΛΟΚΗΣ ΣΕ ΜΑΧΗ, με κάθε μέσον και τρόπο! φυγή με κάθε τρόπο και μέσον από τον τόπο του περιστατικού πριν αυτό εξελιχθεί! Εξυπακούεται ότι αυτό ισχύει ανάλογα και για οποιονδήποτε συνδέεται με την υπηρεσία ασφάλειας που προσφέρουμε, δηλ. αν συνοδεύουμε κάποιον επίσημο, τον φυγαδεύουμε άμεσα με ασφάλεια από το σημείο επίθεσης, ή αν υπάρχει κοινό στο χώρο μεριμνούμε κατά το δυνατό, για τον «απεγκλωβισμό» και την διαφυγή τους από το σημείο επίθεσης.

Εάν οπλοφορούμε, είναι προφανές ότι είναι ζωτικής σημασίας το να γνωρίζει κάποιος, που δέχεται ένοπλη επίθεση, πώς να χρησιμοποιήσει το όπλο, για να αποκρούσει με επιτυχία τον επιτιθέμενο και να σώσει τη ζωή του. Περισσότερο πολύτιμο όμως είναι να γνωρίζει ο δεχόμενος την επίθεση πώς να καλυφθεί. Με δεδομένο ότι το προσωπικό ασφαλείας που θα οπλοφορεί είναι η εξαίρεση, το βάρος της επιβίωσης μεταφέρετε στα αμυντικά μέσα και στην κάλυψη μας.

Γίνετε εύκολα αντιληπτό ότι το επίπεδο ασφαλείας που μας προσφέρει το αλεξίσφαιρο γιλέκο είναι πλέον καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση μας, ενώ αν λάβουμε υπόψη μας ότι αυτόματα τυφέκια τύπου ΑΚ έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμα και σε ληστείες περιπτέρων, είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίο να έχουμε προσαρμόσει ανάλογα, σε υψηλά επίπεδα, την αμυντική δυνατότητα του αλεξίσφαιρου εξοπλισμού μας.

¶λλου τύπου προστατευτικός εξοπλισμός, όπως τα σπρέι απώθησης, συσκευές ηλεκτρικής εκκένωσης (Taser) κλπ για τα οποία θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι αφενός μεν δεν επιτρέπονται, αφετέρου δε εγκυμονούν κινδύνους για εμάς κατά την αντιμετώπιση ένοπλου δράστη, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να μας πυροβολήσει από απόσταση. Ακόμα, όταν έχουμε στη διάθεση μας το σύστημα άμεσης δημιουργίας καπνού στο χώρο μας, θα πρέπει αν το ενεργοποιήσουμε να αλλάξουμε αμέσως θέση από το σημείο που μας είχε δει ο δράστης, γιατί μπορεί πάνω στον πανικό του να αρχίσει να πυροβολεί προς το σημείο που βρισκόμασταν.

Η πρώτη επιτυχία σε μια ένοπλη απειλή είναι να μην εξελιχθεί αυτή σε επίθεση, π.χ. σε ένοπλη ληστεία, ενώ αν έχουμε τελικά επίθεση, θα είναι σωτήρια πραγματικά η αποφυγή της πρώτης βολής, η οποία θα μπορούσε να τραυματίσει σοβαρά τον αμυνόμενο ή να αποβεί μοιραία για τη ζωή του άμεσα. Ο επιτιθέμενος έχει πάντοτε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, ενώ ο δεχόμενος την επίθεση συνήθως αιφνιδιάζεται, ακόμη και αν βρίσκεται σε κάποιο υψηλό επίπεδο ετοιμότητας.

Ο χρόνος αντίδρασής μας είναι το πιο σημαντικό μέγεθος για την επιβίωση μας αυτή τη στιγμή! Ο αιφνιδιασμός της ένοπλης επίθεσης, η αναγνώριση του σημείου από το οποίο δεχόμαστε την επίθεση και η προσπάθειά να τραβήξουμε το όπλο που τυχόν φέρουμε και να σημαδέψουμε, καθώς και η προσπάθειά να καλυφθούμε, απαιτούν μερικά δευτερόλεπτα, χρόνος αρκετά μεγάλος, ώστε δίνεται στον επιτιθέμενο η άνεση να πυροβολήσει πολλές φορές κατά του στόχου του, ο οποίος, πιθανότατα βρίσκεται ακόμη σε σύγχυση. Είναι λοιπόν βέβαιο ότι ο αμυνόμενος θα αντιδράσει σχεδόν ασυναίσθητα λειτουργώντας με το αίσθημα της αυτοσυντήρησης και θα εφαρμόσει μηχανικά το σχέδιο κάλυψης-διαφυγής που έχει αποτυπώσει στο μυαλό του κατά το σχεδιασμό & τις ασκήσεις που έχει κάνει («κόκκινο» επίπεδο συναγερμού κατά τον χρωματικό κώδικα Cooper).

Δεν θέλουμε βέβαια να σκεφτούμε την περίπτωση που δεν υπάρχει καν ένα υποτυπώδες σχέδιο κάλυψης – διαφυγής. Πρέπει λοιπόν, ο δεχόμενος την επίθεση σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα δευτερολέπτων, να έχει αντιληφθεί το σημείο από το οποίο εξαπολύεται η επίθεση και ήδη να προσπαθεί να αποφύγει τα πυρά επιχειρώντας να βγει έξω από την τροχιά τους. Έτσι λοιπόν όσο περισσότερο έχει εξοικειωθεί με το χώρο και τις κινήσεις που πρέπει να κάνει, τόσο περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης έχει. Ακόμα και στην περίπτωση που δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ασφαλείας για τη διάσωση-διαφυγή μας, θα πρέπει να το δημιουργήσουμε εμείς, να το έχουμε στο μυαλό μας και να ασκούμαστε πάνω σ’ αυτό σε κάθε ευκαιρία, ώστε να υπάρχει έστω μια υποτυπώδης προσωπική προετοιμασία μας. Το πρώτο πράγμα που έχουμε να κάνουμε στο σημείο που φρουρούμε, αφού ελέγξουμε το χώρο, θα πρέπει να εντοπίσουμε τα πιθανά σημεία κάλυψης μας σε περίπτωση επίθεσης. Ποια θα μπορούσαν να είναι αυτά και τι είδους κάλυψη μας προσφέρουν? Μια κολόνα ή ένας τοίχος, ακόμα και το γκισέ πίσω από το οποίο πιθανόν καθόμαστε, αν σκύψουμε χωρίς να φαινόμαστε και μετακινηθούμε σε ασφαλέστερο σημείο, είναι μόνο μερικά από τα μέσα κάλυψης που μπορούμε χρησιμοποιήσουμε σε μια πιθανή επίθεση σε βάρος μας.

Η πρώτη αντίδραση μας ενστικτωδώς, σε πυροβολισμούς, είναι να πέσουμε κάτω (landed position). Έτσι μειώνουμε πράγματι τον όγκο του στόχου που δίνουμε στον αντίπαλο, υπάρχει όμως πάντα ο κίνδυνος από τυχόν εξοστρακισμό σφαίρας στο έδαφος, ιδίως αν το έδαφος είναι σκληρό (π.χ. μάρμαρο) η οποία μπορεί να μας τραυματίσει θανάσιμα ίσως. αν υπάρχει κοντινό σημείο για κάλυψη μας μια πρώτη αντίδραση μας θα είναι να «κατρακυλήσουμε» (roll over, δηλαδή να περιστρεφόμαστε γύρο από το νοητό άξονα του σώματος μας στο έδαφος), προς το σημείο που πιστεύουμε ότι θα μας προσφέρει κάλυψη. Αντί να πέσουμε στο έδαφος και να κινδυνεύουμε από τυχόν εξοστρακισμό σφαίρας, ως άμεση αντίδραση μας μπορούμε να εφαρμόσουμε το βαθύ κάθισμα, εναλλάξ σε κάθε πόδι και στη συνέχεια τρέχοντας σκυφτοί και με ελιγμούς (zig zag) να κατευθυνθούμε στο σημείο κάλυψης. Βέβαια οι ελιγμοί αποφυγής πυρών, προϋποθέτουν και μια σχετικά καλή φυσική κατάσταση.

Με δεδομένο ότι οι δραστηριότητες στατικής φύλαξης του προσωπικού ασφαλείας λαμβάνουν χώρα τόσο σε κλειστό όσο και σε ανοικτό χώρο, θα πρέπει να γίνει διάκριση των τακτικών και μέσων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε ανοικτό και κλειστό χώρο.

Κύρια τακτική μας, όπως ήδη προαναφέραμε πρέπει να είναι η αποφυγή εμπλοκής αλλά αν αυτό δεν είναι δυνατό, τότε η κάλυψη και η άμεση ενημέρωση των Αρχών για παροχή βοήθειας, είναι καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση μας.

Ένοπλες επιθέσεις σε ανοικτό χώρο
Οι ένοπλες συμπλοκές σε αστικές περιοχές είναι από τις πλέον επικίνδυνες και αποφεύγονται ακόμα και όταν η δημόσια δύναμη καταδιώκει ένοπλο δράστη, γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τραυματισμού ή απώλειας ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση με το συμβάν (περαστικοί κλπ).

Σε ανοιχτό χώρο, τα αυτοκίνητα είναι ένα καλό μέσο κάλυψης, όχι βέβαια το αποτελεσματικότερο, αλλά με δεδομένο ότι βρίσκονται σταθμευμένα στα περισσότερα σημεία των πόλεων, αποτελούν το προσφορότερο, από πλευράς αμεσότητας, μέσο κάλυψης. Βασικό του πλεονέκτημα, λοιπόν, είναι η ευκολία και η ταχύτητα της κάλυψης, που προσφέρει.

Το σημείο που προσφέρει την καλύτερη κάλυψη πίσω από ένα αυτοκίνητο, είναι το σημείο του κινητήρα, εκεί ακριβώς που βρίσκονται οι εμπρόσθιοι τροχοί (για την πλειοψηφία των οχημάτων).Ο κινητήρας και οι μεταλλικές ζάντες σταματούν τα πυρά του αντιπάλου. Κάλυψη σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του αυτοκινήτου είναι επισφαλής.

Οι βολίδες των περισσότερων διαμετρημάτων (από 0,380 ACP έως και 0,45ACP) διαπερνούν με ευκολία τις λαμαρίνες ενός συμβατικού αυτοκινήτου. Συνήθως η βολίδα που πλήττει λαμαρίνα αυτοκινήτου, δεν εξοστρακίζεται, αλλά διαπερνά το υλικό σχετικά εύκολα. Κάλυψη πίσω από μοτοσικλέτα πρέπει να αποφεύγεται, λόγω ενδεχόμενης έκρηξης του δοχείου καυσίμων, σε περίπτωση που πληγεί από βολίδα.

Οι μεταλλικοί κάδοι απορριμμάτων, που βρίσκονται σε μεγάλη συχνότητα μέσα σε κατοικημένες περιοχές, μπορούν να ανακόψουν την ταχύτητα των βολίδων και, αν είναι και γεμάτοι με απορρίμματα, να τις σταματήσουν εντελώς. Οι πλαστικοί κάδοι δεν προσφέρουν την ίδια προστασία, για ευνόητους λόγους, ενώ οι μεταλλικοί με ρόδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κινητή κάλυψη για αλλαγή σημείου ή μέσου κάλυψης ή ακόμη και για αντεπίθεση. Ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο κάλυψης είναι οι τοίχοι των κτηρίων, οι οποίοι είναι αδιαπέραστοι από όλα τα συμβατικά όπλα.

Επίσης, καλό μέσο κάλυψης αποτελούν και τα κατασκευασμένα από σκυρόδεμα (beton) τοιχία.
Σε περίπτωση που καλυπτόμαστε σε τέτοια σημεία (τοίχους κτηρίων και τοιχία beton) δεν θα πρέπει να υπάρχουν πίσω μας σκληρές επιφάνειες (μάρμαρα κλπ), για να αποφευχθούν τραυματισμοί από εξοστρακισμούς βολίδων.

Ένοπλες επιθέσεις σε κλειστό χώρο
Σε γραφεία, τράπεζες, οικίες κλπ ο καλυπτόμενος, εφόσον βρίσκεται στο χώρο του, έχει το τακτικό πλεονέκτημα της άριστης γνώσης του χώρου και των αντικειμένων, που βρίσκονται μέσα σε αυτόν. Πολύ καλά μέσα κάλυψης είναι οι γωνίες των τοίχων ή μια βιβλιοθήκη γεμάτη βιβλία. Επίσης, σε επαγγελματικούς χώρους, τράπεζες κλπ, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη το γεγονός, ότι υπάρχουν πολλά σημεία με μεγάλες γυάλινες επιφάνειες και είναι πολύ πιθανό να έχουμε τραυματισμό από θραύσματα τζαμιών. Γι αυτό ο καλυπτόμενος θα πρέπει να μένει μακριά από γυάλινες επιφάνειες.

Τα καταστήματα δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με ενιαίο τρόπο ως προς την άμυνα-κάλυψη μας, δεδομένου ότι διαφέρουν, ως προς το εμβαδόν τους, το εμπόρευμα, την επίπλωση, την παρουσία άοπλου πληθυσμού, τις διόδους διαφυγής κ.α. μας δίνουν όμως και εδώ το πλεονέκτημα της γνώσης του χώρου και της επιλογής εκ των προτέρων των σημείων που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως κάλυψη, καθώς και της πιθανής διαδρομής διαφυγής μας.

Έτσι σε ένα super market δε θα αναζητήσουμε κάλυμμα πίσω από το ράφι με τα φιαλίδια υγραερίου (γκαζάκια) ή τα γυάλινα μπουκάλια, ενώ σε ένα bar θα καλυφθούμε πίσω από τον πάγκο (μπάρα), στο σημείο όπου υπάρχει και το μεταλλικό ψυγείο.

Ο αμυνόμενος πρέπει άμεσα, με βάση τη κοινή λογική του, να επιλέξει τι είναι επικίνδυνο και τι όχι και τι θα τον προστατεύσει από τα πυρά και βέβαια να πάρει τέτοιες αποφάσεις, που θα του σώσουν τη ζωή και δεν θα προκαλέσουν παράπλευρες απώλειες σε αθώους πολίτες. Γι΄ αυτό και τονίζεται από την αρχή η σημασία του σωστού και έγκαιρου σχεδιασμού των ενεργειών μας σε περίπτωση επίθεσης.

¶μεσες & αποφασιστικές ενέργειες
Το σημείο κάλυψης χρησιμεύει για πρόσκαιρη αποφυγή των πυρών του επιτιθέμενου, ώστε να δοθεί πολύτιμος και πολλές φορές σωτήριος, χρόνος στον αμυνόμενο να οργανώσει τη διάσωση – διαφυγή του και την ειδοποίηση με κάθε μέσο της αστυνομίας για βοήθεια και ενισχύσεις. Η ενεργοποίηση συναγερμού, αν υπάρχει διαθέσιμος, είναι κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει αποφασιστικά τον αμυνόμενο. Ο δράστης ξέρει ότι έχει στη διάθεση του πολύ λίγα λεπτά μέχρι να φτάσει στο σημείο της συμπλοκής η ένοπλη δημόσια δύναμη και μέσα σε αυτόν τον ελάχιστο χρόνο θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει την επίθεση του, να έχει πετύχει το σκοπό του ( ληστεία, αφαίρεση αξιών, τρομοκρατικό χτύπημα κλπ) και να έχει οργανώσει και υλοποιήσει την διαφυγή του από το σημείο. Στατιστικά, οι περισσότερες επιθέσεις δεν διαρκούν πάνω από ένα λεπτό, επίσης είναι γνωστό, ότι, όταν κάποιος με τις πρώτες βολές δεν βρίσκει το στόχο του, χάνει την ψυχραιμία του και όταν μάλιστα αντιληφθεί, ότι ο στόχος του αντιδρά, είναι πιθανό να κυριευτεί από πανικό. Ένας ένοπλος δράστης σε κατάσταση πανικού είναι πολύ επικίνδυνος, αλλά σε μια τέτοια κατάσταση δύσκολα κάποιος μπορεί να έχει σωστό σημάδι και πολύ δε περισσότερο ευθυβολία σε κινούμενο ή καλυμμένο στόχο.

Η ψυχολογική αυτή κατάσταση του δράστη μπορεί να μετατραπεί σε τακτικό πλεονέκτημα για τον αμυνόμενο, ο οποίος αν ενεργήσει ψύχραιμα και σωστά, ελέγχει την κατάσταση και τελικά ίσως θα είναι αυτός, που θα επιβιώσει, όταν μάλιστα ακολουθήσει όσο το δυνατό πιο πιστά την κοινή λογική, κατά την κάλυψη και διαφυγή του.

Με δεδομένο ότι ένας μέσος χρήστης πυροβόλου όπλου χειρός (handgun) μπορεί να εκτελέσει μια διπλή βολή μέσα σε ένα δευτερόλεπτο και να επαναλάβει στα επόμενα δευτερόλεπτα διπλές βολές, αν πυροδοτήσει μέσα σε επτά (7) περίπου δευτερόλεπτα δεκατέσσερα (14) περίπου φυσίγγια χωρίς κάποια από τις βολίδες να έχει βρει το στόχο της, τότε αν δεν έχει εφεδρική γεμιστήρα, οι σφαίρες του έχουν μάλλον εξαντληθεί. Με την ψυχολογία που έχει περιέλθει, θα πυροβολεί χωρίς να στοχεύει με ακρίβεια, με αποτέλεσμα την εξάντληση των πυρομαχικών του και την διαφυγή του ως μόνη διέξοδο, λίγα δευτερόλεπτα πριν τον μπλοκάρει η ένοπλη δημόσια δύναμη.

Είναι σαφές λοιπόν, ότι ο δεχόμενος τέτοιου είδους επίθεση, αν δεν βληθεί με τις πρώτες βολές και εφόσον βέβαια έχει αντιδράσει ξεπερνώντας το shock της επίθεσης, έχει πολλές πιθανότητες επιβίωσης, αν ενεργήσει ψύχραιμα, καλυμμένος σε σημείο το οποίο θα έχει εντοπίσει εκ των προτέρων και θα του είναι εύκολα προσβάσιμο προσφέροντας του δυνατότητα διαφυγής, ενώ θα έχει επιλέξει τον τρόπο που θα ειδοποιήσει τις Αρχές και θα καλέσει βοήθεια.

Και βέβαια, μόνο σε περίπτωση που είναι απολύτως αδύνατη η αποφυγή της εμπλοκής μας, σε ένοπλη αντιπαράθεση…