Active Shooter

Οι ψυχικές διαταραχές του EME και η αντιμετώπιση του φαινομένου – Μέρος Β’

Παρ’ όλο που μπορεί να φαίνεται ως γενίκευση σχετικά με τα θέματα ψυχικής υγείας που αντιμετώπιζαν αρκετοί από τους ΕΜΕ (ένοπλος μαζικός εκτελεστής), η σημαντική έρευνα του FBI σχετικά με το θέμα, αναδεικνύει ότι οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν συγκεκριμένη διάγνωση ψυχικής ασθένειας, στο υψηλό ποσοστό μάλιστα του 37%.

Δημοσθένης Κ. Παναγιώτου, OLJ
Psychologist Ba, M.A.
Behavioral Analyst – Profiler
Security & Safety architect

Η συγκεκριμένη πτυχή της έρευνας του FBI -για την οποία είχαμε αναφερθεί εκτενώς στο πρώτο μέρος του άρθρου που δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος του Security Manager- δημιούργησε ασάφειες και κρίθηκε σκόπιμο να αποσαφηνιστεί, ποια η διαφορά ανάμεσα στο να έχει κάποιος πρόβλημα με την ψυχική του υγεία και στο να είναι ψυχικά ασθενής. Αναφέρθηκε λοιπόν, ότι είναι εντελώς διαφορετικό να έχει βρεθεί πως ο ΕΜΕ φερόταν στην προ της επίθεσης καθημερινότητάς του με συμπεριφορές που παρέπεμπαν σε καταθλιπτικές, υπεραγχώδεις ή παρανοειδείς συμπεριφορές και άλλο οι συμπεριφορές αυτές να στοιχειοθετούν την κλινική εικόνα μιας διαταραχής, κάτι που θα είχε οδηγήσει σε μια κλινική διάγνωση προ της επίθεσης.

Στο 25% των ΕΜΕ που είχαν πρότερη κλινική διάγνωση ψυχικής διαταραχής βρίσκουμε 12 με Διαταραχή διάθεσης, 4 με Αγχώδη διαταραχή, 3 ψυχοπαθείς, 2 με Διαταραχή προσωπικότητας, έναν στο φάσμα του αυτισμού και έναν με εξελικτική διαταραχή. Είναι επίσης ασαφές (άγνωστο αν είναι εσκεμμένα ή όχι) αν κάποιος-οι από τους ΕΜΕ λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή για τις ψυχικές διαταραχές τους, αφού η έρευνα δεν αναφέρει ξεκάθαρα ότι δεν έπαιρναν αγωγή παρ’ ότι υπήρχε η διάγνωση πριν την εκδήλωση της επίθεσης. Η έρευνα του FBI κλείνει επισημαίνοντας ότι είναι «παραπλανητική και άχρηστη» η προσπάθεια όσων συμμετέχουν στην προσπάθεια χαρακτηρισμού όλων των ΕΜΕ ως ψυχικά αρρώστων.

 Φύλο και ενδοοικογενειακή βία

Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς που να ωθεί σε ασφαλή συμπεράσματα εφαρμογής κάποιας προληπτικής πολιτικής, ισχύει ότι σχεδόν όλοι οι active shooters είναι άντρες, με πολλαπλά προβλήματα συμπεριφοράς, με ποινικό παρελθόν και γνωστοί στο περιβάλλον τους για τις «ιδιόμορφες» ή αλλόκοτες ενίοτε απόψεις και συμπεριφορές τους.

Έχει αναδειχθεί μεγάλη συνάφεια ανάμεσα στην εκδήλωση βίας προς την οικογένεια από τον ΕΜΕ, αφού το 57% των επιθέσεων περιλαμβάνει στα πρώτα του θύματα ένα μέλος της οικογένειας, μια/έναν σύζυγο, μια πεθερά ή κάποιο άλλο μέλος, ενώ το 16% των active shooters είχαν πρότερες κατηγορίες για βίαιη συμπεριφορά προς την οικογένεια.

Αίσθηση αδικίας από την κοινωνία

Σχεδόν όλοι οι ΕΜΕ είχαν να μοιραστούν μια ιστορία σχετικά με τις επιλογές τους, κυρίως για το πόσο αδικήθηκαν από κάποιον, κάποια, από μια ομάδα ή από την κοινωνία όλη, κάτι που διάνοιξε στο μυαλό τους το δρόμο προς την ανάληψη της ένοπλης εκδικητικής τους δράσης προς άλλους ανθρώπους.

 Πρόσβαση στα «15 λεπτά δημοσιότητας» του Warhol

Ο 17χρονος Dylan Klebold που σκότωσε 13 μαθητές το 1999 στο Λύκειο Columbine του Colorado κατέγραψε πριν αυτοκτονήσει σε ένα video την σκέψη ότι «οι σκηνοθέτες θα τσακώνονται για να πάρουν αυτή την ιστορία», ενώ και ο Harper-Mercer Christopher που δολοφόνησε 9 άτομα το 2015 σε κολλέγιο του Oregon έγραψε σε ένα post ότι «φαίνεται πως όσο περισσότερους σκοτώσεις, τόσο περισσότερο είσαι στο φως της δημοσιότητας». Οι σκέψεις αυτές αποτελούν μεγαλοϊδεατισμό που αποσκοπεί στην προσπάθεια του δράστη να βγει από τη σκιά και να εμφανιστεί στο προσκήνιο με στόχο να «λάμψει» και να αποδείξει ότι κακώς ήταν (;) παραγκωνισμένος και παραγνωρισμένος, ενώ δεν είναι λίγοι οι κοινωνικοί Επιστήμονες που θεωρούν ότι οι ενέργειες αυτές είναι και μια προσπάθεια να αφήσει ο δράστης «κληρονομιά» την ενέργειά του σε κάποιους επίδοξους ακόλουθούς του.

Η προετοιμασία του Οργανισμού για αντίδραση

Όλες οι παραπάνω γνώσεις και οι ενέργειες που απορρέουν από αυτές, πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας διαρκούς οργάνωσης και προεργασίας Επιστημονικών ομάδων και των Αρχών, κάτι που στην Ελλάδα μοιάζει να είναι μακρινό δεδομένο, απρόσιτο για λόγους που πολλές φορές έχουν αναφερθεί μέσα από τις δημόσιες θέσεις του γράφοντα. Όλα λοιπόν επαφίονται πάλι στην καλή προαίρεση του κάθε ευαισθητοποιημένου μα όχι να συλλέξει πληροφορίες και να προβεί στη διαφορική ανάλυσή τους αλλά για να μπορέσει να οργανώσει μια -όσο μπορεί- αντίδραση απέναντι στον αιφνιδιασμό και στον πανικό που θα προκαλέσει μια τέτοια επίθεση στο χώρο και στους χρήστες του.

Η μια προφανής λύση είναι η ένοπλη ασφάλεια του χώρου, αλλά από ανθρώπους με διαρκή εκπαίδευση στην ακαριαία αντίδραση για την ουδετεροποίηση ένος στόχου μέσα σε περιβάλλον πανικού, κάτι που επιβάλλει και πιο προχωρημένες αντιληπτικές ικανότητες οι οποίες μπορούν να έρθουν μετά από ένταξη στην εκπαιδευτική τους διαδικασία και άλλων αντικειμένων, όπως η Ψυχολογία.

Η δεύτερη λύση είναι η οργανωτική προετοιμασία της αντίδρασης από τους ίδιους τους ανθρώπους που θα βρεθούν στη σκηνή της επίθεσης και θα ανήκουν στη μεριά των θυμάτων. Μια τέτοια σειρά προληπτικών ενεργειών βλέπετε παρακάτω:

• Βεβαιώστε ότι ελέγχεται σωστά η πρόσβαση ανθρώπων στους χώρους σας
• Φροντίστε να είναι λειτουργικές οι κλειδαριές σας και γερές οι πόρτες σας
• Οι άνθρωποι που μπορούν να βρίσκονται μέσα σε αυτόν φορούν IDs με ευδιάκριτη φωτογραφία τους
• Ελέγξτε τους εργαζόμενους στο χώρο τους για την ύπαρξη ποινικού μητρώου και ενδιαφερθείτε για τον τρόπο ζωής τους
• Εκπαιδεύστε το προσωπικό σας να αναγνωρίζει τα βασικά σε μια πιθανή βίαιη συμπεριφορά
• Δημιουργήστε ένα σύστημα αναφοράς πιθανών βίαιων συμπεριφορών
• Δείξτε στο προσωπικό σας πόσο σημαντικό είναι να αναφέρουν στην Ασφάλεια ή στους Προϊσταμένους τους κάποιους που μοιάζουν να είναι αποπροσανατολισμένοι ή χαμένοι στο χώρο
• Φροντίστε να έχετε τρόπους ανακούφισης της έντασης των εργαζομένων σας, έχοντας ίσως συχνές επαφές και συζητήσεις μαζί τους
• Ακολουθήστε στα social media τους ανθρώπους σας ή αυτούς που κρίνετε ότι σας ανησυχούν με τη συμπεριφορά τους
• Διατηρείτε αναρτημένα κοντά σε απόμερα παράθυρα σχέδια των ορόφων του κτηρίου
• Φροντίστε για οδεύσεις διαφυγής και εκπαιδεύστε τους ανθρώπους σας σε αυτό
• Εκπαιδεύστε τους ανθρώπους σας για τις ορθές αντιδράσεις τους όταν έρθουν οι Αρχές

Ένας active shooter ή ΕΜΕ στα Ελληνικά είναι σαν το ηφαίστειο που σκάει ενώ κάνεις βόλτα στην πλαγιά του, η φυγή και η σωτηρία σου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που δυσκολεύεται πολύ από το ότι η σκόνη, η λάβα και οι πέτρες που εκτοξεύονται κατευθύνονται άναρχα και απρόβλεπτα προς κάθε κατεύθυνση, μπρος, πίσω, δεξιά και αριστερά σου.

Αν ο ρόλος σου είναι να σώσεις και άλλους τότε το έργο σου γίνεται σοβαρό και πολύ δύσκολο. Η παραδοχή από την Διοίκηση του γεγονότος ότι ο Οργανισμός σας μπορεί να κινδυνεύει από έναν ΕΜΕ, η σωστή προεργασία, η προετοιμασία και η εκπαίδευση των ανθρώπων σας μπορεί να είναι η απάντηση και ο παράγοντας που θα μειώσει στο ελάχιστο τον αντίκτυπο μιας ενδεχόμενης επίθεσης στους ανθρώπους σας.