Παρακολούθηση & Αντι-παρακολούθηση: Ρόλος – κλειδί στην πρόληψη!

Παρακολούθηση σημαίνει να ελέγχονται συστηματικά ή και αποσπασματικά οι κινήσεις και οι ενέργειες προσώπων ή ομάδων, χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν ή να έχουν ενημερωθεί σχετικά.
Αντιπαρακολούθηση είναι κάθε τακτική που βοηθά στο να αποφεύγεται ή να εντοπίζεται ο έλεγχος μέσω της παρακολούθησης, αποτρέποντας μια ενέργεια, πριν ακόμα εκδηλωθεί.

Πριν από μερικούς μήνες τα Μέσα Ενημέρωσης είχαν ασχοληθεί εκτενώς με μια "κατά λάθος" παρακολούθηση!
Συγκεκριμένα και ενώ ο πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, τη Δευτέρα 14/1/2013, κινούνταν με το αυτοκίνητό του συνοδεία της προσωπικής του φρουράς από Γλυφάδα προς Αθήνα, εντόπισαν να τους ακολουθεί μία μοτοσικλέτα χωρίς αριθμούς κυκλοφορίας. Μάλιστα, τη συγκεκριμένη ημέρα είχε εκδηλωθεί το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία της Ν.Δ. με αποτέλεσμα τόσο η φρουρά του όσο και ο ίδιος να είναι περισσότερο ανήσυχοι και σε επαγρύπνηση.
Μετά από λίγο πληροφορούμασταν όλοι από τα Μέσα Ενημέρωσης για τον αστυνομικό-Πουαρό ο οποίος ήταν ο οδηγός της μοτοσυκλέτας και για την εντυπωσιακή ξανθιά κυρία με το θηριώδες τζιπ που έτυχε να προπορευόταν του οχήματος του Πάνου Καμένου, την οποία τελικά παρακολουθούσε, εκτός υπηρεσίας βέβαια, κατόπιν «παράκλησης» του συζύγου της!
Μια άλλη πιο σοβαρή υπόθεση είχε λάβει δημοσιότητα από ένα άκρως απόρρητο έγγραφο της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ), το οποίο είχε διαρρεύσει στον τύπο στις αρχές του 2009 και ενημέρωνε την κυβέρνηση Καραμανλή ότι η Υπηρεσία είχε ενημερωθεί από την FSB, δηλαδή τη Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας, πως μία «ομάδα Εργασίας» της, εντόπισε και αποκάλυψε σχέδιο επίθεσης σε βάρος του πρώην πρωθυπουργού.
Η συγκεκριμένη ομάδα είχε αναπτυχθεί στην Ελλάδα με αφορμή «απόπειρα τηλεφωνικής υποκλοπής συνομιλιών μεταξύ των κυρίων Κ. Καραμανλή, Β. Πούτιν και Τζ. Παρ¬βάνοφ», διοργανώνοντας κυρίως επιχειρήσεις «αντιπαρακολούθησης». Πρόκειται δηλαδή για επιχειρήσεις που ως στόχο είχαν τον εντοπισμό ατόμων ή ομάδων που παρακολουθούσαν τον πρώην πρω¬θυπουργό, ιδιαίτερα κατά τις μετακινήσεις του. (ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΟΝ LINE- 22/06/2011 http://www.epikaira.gr/epikairo.php?id=22908 )
Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και σε άλλες περιπτώσεις, αλλά αυτές είναι δύο από τις πιο χαρακτηριστικές που έχουν απασχολήσει το πανελλήνιο και αφορούν σε εντοπισμό «υπόπτων» με τη μέθοδο της αντιπαρακολούθησης.
Παρακολούθηση σημαίνει να ελέγχονται συστηματικά ή και αποσπασματικά οι κινήσεις και οι ενέργειες προσώπων ή ομάδων, χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν ή να έχουν ενημερωθεί σχετικά.
Αντιπαρακολούθηση είναι κάθε τακτική που βοηθά στο να αποφεύγεται ή να εντοπίζεται ο έλεγχος μέσω της παρακολούθησης.
Οι δράστες πρέπει να γνωρίζουν καλά το στόχο τους και κυρίως τα σημεία που μπορούν να του επιτεθούν, ώστε να πετύχουν το σκοπό τους. Αυτό σημαίνει ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα βρίσκονται γύρω του, παρακολουθώντας τις κινήσεις του χωρίς να έχουν γίνει αντιληπτοί. Έτσι λοιπόν εντοπίζουν και επιλέγουν τα σημεία παρακολούθησης και επίθεσης, λόγω της προβλεψιμότητας που τους προσφέρουν, της ελλιπούς φρούρησης-επιτήρησης, καθώς και της κάλυψης-διαφυγής τους.

Παραμετροποίηση πιθανοτήτων παρακολούθησης & βασικές αρχές αντιπαρακολούθησης.
Μια μεθοδολογία που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε για να καθορίσουμε πόσο πιθανό είναι κάποιος να αποτελεί «στόχο» παρακολούθησης και επίθεσης, περιλαμβάνει πρόσφατες εκτιμήσεις ή αναλύσεις Υπηρεσιών Ασφαλείας, ανάλυση επικινδυνότητας με βάση τη θέση και τα καθήκοντα του «στόχου», το πρόγραμμα καθημερινότητας-ρουτίνας του, το προσωπικό «προφίλ» του, την ανάλυση των «προβλέψιμων περιοχών μετακίνησης», καθώς και της κοινωνικό-οικονομικής δραστηριότητας των περιοχών αυτών, την ασφάλεια του χώρου κατοικίας και εργασίας του, καθώς και το βαθμό συνειδητοποίησης της ασφάλειας από τον ίδιο το «στόχο».
Βασικό καθήκον μιας αποτελεσματικής ομάδας προστασίας, είναι ο εντοπισμός τυχόν παρακολούθησης του επισήμου προσώπου που προστατεύουν. Αυτό μπορεί να γίνει με τοποθέτηση παρατηρητών σε διάφορα σημεία ή με την ανάπτυξη ομάδων αντιπαρακολούθησης.
Η ανάλυση του δρομολογίου που ακολουθεί ο επίσημος, η σάρωση των χώρων που κινείται, η ασφαλής χρήση των κινητών τηλεφώνων, είναι μόνο κάποιες βασικές προϋποθέσεις για τον εντοπισμό – αποφυγή παρακολούθησης.
Όταν κάποιος θέλει να μας παρακολουθήσει, θα ξεκινήσει την παρακολούθηση από εκεί που μπορεί σίγουρα να μας εντοπίσει. Τα σημεία αυτά είναι το σπίτι μας και η εργασία μας.
Σε πρώτη φάση λοιπόν, θα πρέπει να ελέγξουμε και να εξασφαλίσουμε τους χώρους μας από πλευράς υποκλοπών, παρακολουθήσεων κ.λπ. με σύγχρονα τεχνικά μέσα.

Οι έλεγχοί μας θα πρέπει να περιλαμβάνουν – ενδεικτικά – διαδικασίες ανίχνευσης για συσκευές όπως :

• Συγκεκαλυμμένους ραδιοπομπούς μπαταρίας
• Ραδιοπομπούς ρεύματος
• Τροποποιημένα σταθερά τηλέφωνα
• Υπέρυθρους πομπούς μετάδοσης ήχου και εικόνας
• Κρυμμένα μικρόφωνα – «κοριούς»
• Φυσικές διαδρομές μεταφοράς ήχου
• Λογισμικά υποκλοπής σε κινητά τηλέφωνα
• Παραβιάσεις ασύρματων δικτύων δεδομένων
• Ψηφιακά καταγραφικά ήχου και εικόνας
• Κασετόφωνα καταγραφής συνομιλιών
• Ασύρματες μικροκάμερες

Προβλέψιμες περιοχές μετακίνησης (ΠΠΜ) & εντοπισμός παρακολούθησής μας.
Κατά τις μετακινήσεις μας υπάρχουν επίσης κάποια τμήματα του δρομολογίου που ακολουθούμε – κύριο ή εναλλακτικό – στα οποία οπωσδήποτε θα μας εντοπίσουν οι δράστες. Είναι τα τμήματα εκείνα από τα οποία θα διέλθει υποχρεωτικά κάποιος που μετακινείται από ένα σημείο σε άλλο, όποια εναλλακτική διαδρομή και αν ακολουθήσει, δηλαδή είμαστε προβλέψιμοι στα σημεία αυτά. Π.χ. ο δρόμος που καταλήγει στο σπίτι ή στην εργασία μας ή μια γέφυρα που πρέπει οπωσδήποτε να περάσουμε κ.λπ. και για το λόγο αυτό ονομάζονται Προβλέψιμες Περιοχές Μετακίνησης (Π.Π.Μ.).

Προβλέψιμες περιοχές μετακίνησης
Βασικό στοιχείο για μια αποτελεσματική προστατευτική ομάδα ασφαλείας είναι να γνωρίζει πού να επικεντρώσει τη δραστηριότητά της για τον εντοπισμό της παρακολούθησης. Με την ανάλυση του δρομολογίου που χρησιμοποιεί ο επίσημος, θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε τις προβλέψιμες περιοχές μετακίνησης. Η εντατική και μερικές φορές μακροχρόνια παρακολούθηση του θύματος είναι αδήριτη ανάγκη για τους επίδοξους δράστες και προηγείται πάντοτε της επίθεσης. Η ανίχνευση της παρακολούθησης προσφέρει στο θύμα την ευκαιρία να ανατρέψει-ματαιώσει τα σχέδια των δραστών, στη φάση ακόμα της προετοιμασίας τους, δίνοντας ένα σαφές μήνυμα για την ικανότητα πρόληψης της προστατευτικής ομάδας ασφαλείας μας.
Σε αυτές τις περιοχές θα πρέπει να αναζητηθούν θέσεις παρακολούθησης (π.χ. στάσεις λεωφορείων, περίπτερα, τηλεφωνικοί θάλαμοι, πάρκα, ΑΤΜ τραπεζών κ.ά.) δεδομένου ότι αυτό που εκμεταλλεύονται οι δράστες είναι το γεγονός ότι οποιαδήποτε κινητικότητα στα σημεία αυτά θεωρείται φυσιολογική. Έτσι λοιπόν, αυτό τους δίνει κάλυψη ώστε να παρακολουθούν το θύμα χωρίς να γίνονται αντιληπτοί. Θα πρέπει να προσπαθούμε να συσχετίσουμε το ίδιο άτομο σε διαφορετικές θέσεις ή διαφορετικά άτομα στις ίδιες θέσεις. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να εντοπίσουμε τα σημεία αυτά που προσφέρονται για παρακολούθησή μας. Στην πραγματικότητα, αυτό που κάνουμε είναι να προσπαθούμε να εντοπίσουμε κάτι μη φυσιολογικό μέσα στο χώρο, το οποίο όμως είναι έτσι «στημένο» ώστε να μην τραβάει την προσοχή κάποιου. Για παράδειγμα, ενώ πέρασε το λεωφορείο, γιατί δεν επιβιβάστηκε αλλά παρέμεινε στη στάση; Ή πόση ώρα χρειάζεται κάποιος να ψωνίσει στο περίπτερο ή να κάνει συναλλαγή στο ΑΤΜ;
Τα σημεία αυτά ή τα άτομα που εντοπίζονται σε αυτά, ιδίως όταν βρίσκονται στην Π.Π.Μ. μπορεί να αποτελέσουν μία «εν δυνάμει» απειλή και θα πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας για να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα κινδυνεύσει ο επίσημος.

Ανάπτυξη σταθερών παρατηρητών
Εάν οι ενδείξεις είναι τέτοιες, η ανάπτυξη παρατηρητών μας στα σημεία αυτά θα μας επέτρεπε με ακρίβεια να εντοπίσουμε πιθανή παρακολούθησή μας. Γενικά, οι σταθεροί παρατηρητές τοποθετούνται σε επιλεγμένα σημεία, ιδίως στο εσωτερικό της εγκατάστασης που κινείται ο επίσημος, αποφεύγοντας τη μακροχρόνια παραμονή τους σε εξωτερικούς χώρους και χωρίς «κάλυψη», δηλαδή χωρίς προφανή λόγο παραμονής τους στο σημείο – παρά μόνο όταν θέλουμε να γίνει αντιληπτό ότι έχουμε εντοπίσει την παρακολούθηση ή όταν θα προχωρήσουμε σε έλεγχο του/των υπόπτων για παρακολούθηση. Επιπλέον οι παρατηρητές έχουν στόχο τον εντοπισμό προετοιμασίας επίθεσης ή δολιοφθοράς ή εισβολής στην εγκατάσταση και τον έλεγχο των ύποπτων ατόμων.
Εξυπακούεται ότι εάν την ασφάλεια του επισήμου έχει αναλάβει ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας, τον έλεγχο υπόπτων θα κληθεί να τον πραγματοποιήσει η αρμόδια Αστυνομική Αρχή.

Παρακολούθηση του επισήμου από ομάδες αντιπαρακολούθησης
Αντίθετα, η ανάπτυξη ομάδων αντιπαρακολούθησης δεν είναι ad hoc, αλλά έχει πιο μόνιμο χαρακτήρα. Στα καθήκοντά τους δεν είναι ο έλεγχος υπόπτων που έχουν εντοπισθεί, αλλά η ανίχνευση της παρακολούθησης, η συλλογή και αξιολόγηση των πληροφοριών και η αντιπαρακολούθηση σε όλες τις διαδρομές που ακολουθεί ο επίσημος, καθώς και πέριξ των εγκαταστάσεων που κινείται. Παρακολουθούν άτομα, οχήματα, κτίρια, ιδίως μέσα στην Π.Π.Μ., αξιοποιώντας όλες τις σύγχρονες μεθόδους και τεχνικά μέσα, συλλέγοντας σε καθημερινή βάση όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για τη δουλειά τους, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί από τους δράστες, προσπαθώντας να εντοπίσουν μέσα από την καθημερινότητα των πραγμάτων -καταστάσεων γύρω τους, αυτό που δεν είναι φυσιολογικό, όπως είπαμε παραπάνω.
Οι ομάδες αντιπαρακολούθησης πολλές φορές οργανώνουν οι ίδιες την εξ αποστάσεως παρακολούθηση του επισήμου όταν κινείται με οχήματα, ώστε να μπορέσουν έτσι να εντοπίσουν πιθανή παρακολούθησή του, φροντίζοντας πάντα να μη γίνονται αντιληπτοί. Για το λόγο αυτό, δεν έχουν καμία επαφή με τον επίσημο και την ομάδα προστασίας του, καθώς και με τις εγκαταστάσεις όπου αυτός κινείται. Η αλληλοενημέρωση και επικοινωνία τους γίνεται σε άλλους χώρους, μέσω τρίτων, λαμβάνοντας μέριμνα ώστε να μη γίνεται αντιληπτή οποιαδήποτε επικοινωνία τους.
Κατά τις ώρες άφιξης και αναχώρησης του επισήμου, είναι επιβεβλημένη η αντιπαρακολούθηση, καθώς και στα σημεία ή στις διαδρομές που θα θέλουμε να εξασφαλίσουμε ή που έχουμε ενδείξεις, προκειμένου να εντοπίσουμε την παρακολούθηση, με κύριο στόχο σε κάθε περίπτωση την αποτροπή της επίθεσης σε βάρος του επισήμου.
Φροντίζουμε να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία χωρίς να αντιληφθούν οι δράστες ότι έχουν εντοπιστεί. Αν πράγματι καταλάβουν ότι έχουν γίνει αντιληπτοί, υπάρχει ο κίνδυνος να λάβουν τα μέτρα τους και να εφαρμόσουν πιο πολύπλοκες μεθόδους συλλογής πληροφοριών και ενδεχομένως να μη γίνουν αντιληπτοί από εμάς. Αν για παράδειγμα «βγαίνουμε εκτός» από τις διαδρομές μας για να επιβεβαιώσουμε πιθανή παρακολούθησή μας, θα πρέπει να φροντίσουμε να δοθεί μια αληθοφανής εξήγηση στην ενέργειά μας αυτή, ώστε να μη μας αντιληφθούν οι δράστες (π.χ. αγορά κάποιου προϊόντος, συνάντηση κάποιου ατόμου κ.ο.κ.).
Είναι γεγονός ότι η ανάπτυξη δυνάμεων αντιπαρακολούθησης και η μέριμνα να μη γίνει αντιληπτή από τους δράστες είναι δύσκολη υπόθεση, λαμβάνοντας υπόψη ότι πολύ λίγες περιοχές προσφέρουν εξαρχής την απαιτούμενη κάλυψη για μια μέσο-μακροπρόθεσμη αντιπαρακολούθηση.

Δημιουργώντας τεχνητές συνθήκες για την παρακολούθησή μας
Μια αξιόλογη μεθοδολογία η οποία στην πράξη έχει αποδειχθεί πολύ αξιόπιστη, είναι να δημιουργήσει η προστατευτική ομάδα ασφαλείας μια νέα Π.Π.Μ. που θα επιτρέπει την ασφαλή ανάπτυξη δυνάμεων αντιπαρακολούθησης και θα μπορούμε να την καλύψουμε αποτελεσματικά, αλλά και να είναι αρκετά «φιλική» προς τους δράστες, ώστε να πραγματοποιήσουν εκεί την παρακολούθηση του επισήμου.
Περιορίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το μήκος της Π.Π.Μ. ώστε να μπορούμε να την καλύπτουμε σε όλο το μήκος της, με στόχο να περιορίσουμε το πεδίο δράσης των υπόπτων, δηλαδή δημιουργούμε σκόπιμα τεχνητές συνθήκες για την παρακολούθησή μας, ώστε να πετύχουμε να «εκτεθούν» οι δράστες.

Risk Analysis και Threat Assessment
Η Συλλογή Πληροφοριών και η Μεθοδολογία της Έρευνας είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες για να στεφθεί με επιτυχία μία αποστολή και ειδικά η αντιπαρακολούθηση, η οποία έχει πρωταρχικό ρόλο στην πρόληψη της επίθεσης σε βάρος μας.
Το να μπορέσουμε να ενσωματωθούμε σε οποιοδήποτε περιβάλλον για να συγκεντρώσουμε κρίσιμες πληροφορίες για το σχεδιασμό του Risk Analysis και του Threat Assessment της αποστολής μας, αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα, το οποίο χαρακτηρίζει τη σοβαρή επαγγελματική δραστηριότητα – και στις περισσότερες περιπτώσεις θα αποτρέψει τους επίδοξους δράστες από μια ενέργεια σε βάρος μας.
Στο επόμενο άρθρο μας θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε όλους αυτούς τους παράγοντες που συντελούν στο να επιλέξουν οι δράστες το σημείο επίθεσής τους και την αντίδραση μιας αξιόπιστης προστατευτικής ομάδας ασφαλείας, προκειμένου να αποτρέψει τον «κύκλο της επίθεσης» των επίδοξων δραστών.

Δημήτρης Λόγος – Ταξίαρχος ΕΛ.ΑΣ. ε.α.,
Τομεάρχης – Καθηγητής της ειδικότητας
Στελεχών Υπηρεσιών Ασφαλείας των ΙΕΚ ΞΥΝΗ