Προστατεύοντας άδειες εγκαταστάσεις

Κτίρια και εγκαταστάσεις που δεν λειτουργούν. Ένα φαινόμενο που αυξάνεται όσο εντείνεται η οικονομική ύφεση και επιμηκύνεται η διάρκειά της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να αμελήσουμε την ασφάλεια αυτών των εγκαταστάσεων.

Σίγουρα στον τομέα της ασφάλειας δίνεται βάρος κατά κύριο λόγο στην προστασία εγκαταστάσεων και κτιρίων τα οποία βρίσκονται σε λειτουργία. Αυτό είναι λογικό, διότι οι υπεύθυνοι των εγκαταστάσεων εκείνο που θέλουν κυρίως είναι να προστατέψουν ένα κτίριο ή μια εγκατάσταση στην οποία ζουν, εργάζονται και κινούνται άνθρωποι ή στην οποία υπάρχει εγκατεστημένος εξοπλισμός σε λειτουργία ή αποθηκεύονται αγαθά και υπάρχουν γενικά περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Τι γίνεται όμως με τις εγκαταστάσεις εκείνες που για κάποιο λόγο δεν χρησιμοποιούνται κάποια χρονική στιγμή;

Το συγκεκριμένο είναι ένα εύλογο ερώτημα για το οποίο συχνά δεν υπάρχει σαφής και ξεκάθαρη απάντηση. Τι πρέπει να κάνει ένας ιδιοκτήτης (είτε αυτός είναι φυσικό πρόσωπο είτε ένας Οργανισμός) ώστε να προστατέψει το ακίνητό του; Πολλοί ίσως θα απαντήσουν με ευκολία και χωρίς να αναλογιστούν τις πιθανές συνέπειες, ότι δεν χρειάζεται να γίνει κάποια προληπτική ενέργεια φύλαξης, από τη στιγμή που οι εγκαταστάσεις ούτως ή άλλως δεν χρησιμοποιούνται. Για να ενισχύσουν μάλιστα τον ισχυρισμό τους, θα επικαλεστούν το αυξημένο κόστος για τα πρόσθετα μέτρα ασφαλείας που θα χρειαστούν για την αποτελεσματική επιτήρηση αυτών των εγκαταστάσεων.

Όμως μπορεί οι εγκαταστάσεις να μη χρησιμοποιούνται αυτήν τη στιγμή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ανήκουν στα περιουσιακά στοιχεία του εκάστοτε ιδιοκτήτη – και το κυριότερο ότι δεν διατρέχουν κινδύνους οι οποίοι με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν σημαντική μείωση της αξίας αυτών των περιουσιακών στοιχείων. Το ζητούμενο λοιπόν είναι αρχικά να προσδιοριστούν αυτοί οι κίνδυνοι και στη συνέχεια να βρεθούν τα μέτρα εκείνα που θα τους εξαλείφουν ή θα τους μειώνουν. Χωρίς όμως το κόστος υλοποίησης των μέτρων να υπερβαίνει την ενδεχόμενη ζημία από τους διάφορους κινδύνους. Δηλαδή ο σχεδιασμός πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει μια οικονομοτεχνική μελέτη και μια μελέτη εκτίμησης κινδύνων, στην οποία να συνυπολογίζονται το κόστος λήψης μέτρων και τα κέρδη από αποτροπή ενδεχόμενων κινδύνων.

Εκτίμηση κινδύνων
Αν θέλουμε να παραθέσουμε τους κινδύνους που απειλούν εγκαταστάσεις που δεν χρησιμοποιούνται, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη ότι δεν είναι αμελητέος ο αριθμός τους. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι οι πυρκαγιές (μπορεί να προέρχονται από εμπρησμούς ή να είναι μη σκόπιμες), οι βανδαλισμοί, η καταπάτηση της ιδιοκτησίας από ομάδα ατόμων (καταλήψεις), η παράνομη απόθεση αστικών ή και βιομηχανικών αποβλήτων, η χάραξη γκράφιτι στους τοίχους του οικήματος κ.ά. Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους μάλιστα είναι αλληλοεξαρτώμενοι. Δηλαδή, παραδείγματος χάρη, η απόθεση αποβλήτων σε ένα χώρο μπορεί να συμβάλει στην πρόκληση μιας πυρκαγιάς λόγω της ύπαρξης εύφλεκτων υλικών και να οδηγήσει στην ολική καταστροφή του κτιρίου. Οι άδειες ιδιοκτησίες ήταν πάντα συνδυασμένες με έναν υψηλό βαθμό επικινδυνότητας. Όμως τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των περιστατικών έχει διπλασιασθεί. Η γενικότερη κοινωνική και οικονομική κατάσταση έχει συμβάλλει στη διόγκωση του φαινόμενου.

Επίπεδα προστασίας
Ο βαθμός της προστασίας που μπορεί να επιτευχθεί για ένα μη χρησιμοποιούμενο κτίριο εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση αυτού του κτιρίου. Δηλαδή ένα καλοσυντηρημένο κτίριο το οποίο διαθέτει σωστά κουφώματα και οι τοίχοι του είναι σε καλή κατάσταση μπορεί εξ ορισμού να προστατευθεί πολύ ευκολότερα από ένα πλήρως ερειπωμένο κτίριο το οποίο δεν διαθέτει κουφώματα ή οι τοίχοι του είναι γεμάτοι τρύπες και ανοίγματα, από τα οποία μπορεί κάποιος να αποκτήσει εύκολα πρόσβαση στο εσωτερικό του. Για αυτόν το λόγο πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ μιας απλώς άδειας εγκατάστασης και ενός ερειπωμένου κτιρίου. Η άδεια εγκατάσταση μπορεί να είναι κενή, αλλά κτιριακά να βρίσκεται σε καλή κατάσταση και ως εκ τούτου μπορεί να προστατευτεί αποτελεσματικότερα από ένα κτίριο πλήρως εγκαταλειμμένο. Στη δεύτερη περίπτωση, εκτός του ότι είναι ευάλωτο απέναντι σε πιθανές διαρρήξεις, επιπλέον δεν μπορεί να τοποθετηθεί και κάποιο αποτελεσματικό σύστημα ανίχνευσης, διότι μέσα από τα ανοίγματα θα μπαίνουν ζώα και πουλιά που θα ενεργοποιούν συνεχώς τους ανιχνευτές, καθιστώντας άχρηστο ουσιαστικά ολόκληρο το σύστημα ανίχνευσης.

Φυσική προστασία
Το πρώτο βήμα είναι λοιπόν να διασφαλιστεί ο χώρος από την πιθανή είσοδο ανθρώπων αλλά και ζώων. Οπότε κλείνονται – έστω και πρόχειρα – όλα τα ανοίγματα και όλες οι τρύπες, ώστε η είσοδος να γίνεται μόνο από το προβλεπόμενο άνοιγμα, το οποίο φυσικά θα πρέπει να είναι και αυτό κλειδωμένο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει οι υπεύθυνοι να ελέγξουν προσεχτικά την περίμετρο και να δουν όλα τα σημεία που είναι ευάλωτα. Στη συνέχεια να καταγράφουν αυτά τα σημεία και μετά να διαπιστώσουν ποια είναι η καλύτερη λύση για το κλείσιμο αυτών των ανοιγμάτων. Αν όμως η εγκατάσταση είναι μεγάλη και το κτίριο είναι μέσα σε ένα οικόπεδο, τότε δεν αρκεί το αποτελεσματικό σφράγισμα του κτιρίου. Εξίσου σημαντικός είναι και ο περιορισμός στην πρόσβαση στους υπαίθριους χώρους, είτε αυτή γίνεται από πεζούς είτε από επιβαίνοντες σε οχήματα. Η κατασκευή ενός φράχτη αποτελεί μια βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση του χώρου, σε κάθε περίπτωση. Ο τρόπος με τον οποίο θα υλοποιηθεί είναι βέβαια ένα ζητούμενο. Μπορεί να γίνει συρμάτινος ή και χτιστός και να τοποθετηθούν πάνω κάγκελα για να αυξηθεί ακόμα περισσότερο ο βαθμός δυσκολίας πρόσβασης.
Εκτός όμως των πεζών θα πρέπει να τεθούν και εμπόδια για την πρόσβαση οχημάτων. Με τα οχήματα συνήθως γίνεται η παράνομη απόθεση σκουπιδιών, οπότε είναι βασικό να υπάρχουν εμπόδια τα οποία να αποτρέπουν την εύκολη πρόσβαση αλλά και στάθμευσή τους. Η κατασκευή ενός περιμετρικού συστήματος αποτροπής σε κάποια απόσταση από το κτίριο, έχει και άλλο ένα θετικό. Δημιουργείται μια ενδιάμεση ζώνη μεταξύ του κτιρίου και του φράχτη, στην οποία κάθε κίνηση που γίνεται μπορεί να θεωρηθεί ως ύποπτη και να ελεγχθεί προληπτικά, πριν το πρόσωπο που κινείται έχει την ευκαιρία να διεισδύσει στο εσωτερικό του κτιρίου. Επιπλέον, η διασφάλιση του εξωτερικού χώρου εξασφαλίζει ότι μπορούν να απομακρυνθούν όλα εκείνα τα αντικείμενα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κάποιους τρίτους για να προκαλέσουν ζημιές στο κτίριο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρχουν κοντά στο κτίριο αντικείμενα όπως πέτρες, σίδερα, οικοδομικά υλικά και αφού απομακρυνθούν, ο μόνος τρόπος για να παραμείνει καθαρός ο χώρος είναι η αποτελεσματική περίφραξή του.
Η χρήση των φυσικών μέτρων προστασίας με κατασκευή τοίχων, κλείσιμο τρυπών σε τοίχους, έλεγχο όλων των ανοιγμάτων και δημιουργία περίφραξης, αποτελεί ουσιαστικά το πρώτο αλλά απαραίτητο στάδιο προστασίας. Το επόμενο στάδιο φυσικά είναι η χρήση ενός συστήματος συναγερμού. Όσο και αν τα φυσικά μέτρα ασφαλείας είναι αποτελεσματικά και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην προστασία μιας εγκατάστασης, από τη στιγμή όπου κάποιος αποφασίσει να διεισδύσει μέσα στην εγκατάσταση και έχει κάποια σχετική τεχνογνωσία, είναι θέμα χρόνου απλώς να παρακάμψει τα φυσικά εμπόδια.

Ηλεκτρονικά μέσα
Σε αυτήν την περίπτωση χρειάζεται το σύστημα συναγερμού, διότι εκείνο θα δώσει την ειδοποίηση ότι κάτι περίεργο συμβαίνει μέσα στην εγκατάσταση. Εάν ληφθεί η απόφαση για την τοποθέτηση ενός συστήματος συναγερμού σε μια εγκατάσταση που δεν χρησιμοποιείται, τότε το πρώτο θέμα που πρέπει να εξετασθεί είναι αν θα πρόκειται για μια μόνιμη ή απλώς για μια προσωρινή λύση. Λέγοντας μόνιμη λύση εννοούμε την υλοποίηση ενός ενσύρματου συστήματος συναγερμού, ενώ με τον όρο προσωρινή αναφερόμαστε στα ασύρματα συστήματα συναγερμού τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε μια άλλη εγκατάσταση του ίδιου ιδιοκτήτη. Αν αφορά σε ένα κτίριο το οποίο πρόκειται να αξιοποιήσει αργότερα ο υφιστάμενος ιδιοκτήτης, τότε η λύση του μόνιμου συναγερμού εξετάζεται πιο σοβαρά, σε σύγκριση με την περίπτωση όπου πρόκειται για ένα ακίνητο το οποίο είναι διαθέσιμο για πώληση ή ακόμα και ενοικίαση.

Φωτισμός
Στο πλαίσιο της εξοικονόμησης κόστους πολλοί θα σπεύσουν να διακόψουν τη λειτουργία φωτισμού σε ένα άδειο κτίριο. Το επιχείρημά τους σε πρώτη φάση είναι λογικό: Ποιος ο λόγος να υπάρχει κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα κτίριο που δεν λειτουργεί καθόλου ή στο οποίο δεν υπάρχουν αποθηκευμένα κάποια αγαθά; Όμως αυτό το επιχείρημα αντικρούεται αν το εξετάσουμε υπό το πρίσμα της ασφάλειας. Ένας επιλεκτικός φωτισμός σε κάποια σημεία (εξωτερικά ή εσωτερικά) και σε καθορισμένες ώρες μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Αλλά ο ρόλος του δεν είναι μόνο αποτρεπτικός, καθώς μπορεί να βοηθήσει και όσους κληθούν να δράσουν μετά από κάποιο συμβάν. Δηλαδή, έστω ότι έχει τοποθετηθεί ένα σύστημα συναγερμού σε ένα έρημο κτίριο, το οποίο δίνει τις νυχτερινές ώρες ένα σήμα ότι κάτι περίεργο συμβαίνει. Αυτοί που θα σταλθούν να διερευνήσουν το περιστατικό, θα μπορέσουν να ενεργήσουν πολύ πιο αποτελεσματικά αν έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν σε ένα φωτισμένο περιβάλλον, από ότι να αναζητούν τι πραγματικά έχει συμβεί μέσα σε ένα απολύτως σκοτεινό χώρο.
Ο φωτισμός ενισχύει και την ασφάλεια όχι μόνο από την πλευρά του security αλλά και από τη σκοπιά του safety. Δηλαδή της προστασίας της σωματικής ακεραιότητας των ανθρώπων, που για κάποιο λόγο θα τύχει να βρεθούν κοντά ή ακόμα και μέσα σε μια έρημη εγκατάσταση. Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει στον Τύπο για ατυχήματα, συχνά μάλιστα και με μοιραία κατάληξη, τα οποία έχουν συμβεί όταν κάποιος προσέγγισε μια εγκατάσταση που δεν λειτουργεί και έπεσε σε κάποιο φρεάτιο ή δεξαμενή, χωρίς μάλιστα να μπορεί να ειδοποιήσει κάποιον. Ένας φωτισμένος χώρος θα βοηθούσε σημαντικά και στη μείωση αυτών των περιστατικών.

Εφαρμογή CCTV
Μπορεί να ακούγεται μάλλον υπερβολικό να προτείνεται η χρήση ενός συστήματοςCCTV για την προστασία ενός άδειου χώρου, αλλά τώρα με την πτώση των τιμών των συστημάτων και των μεγάλων δυνατοτήτων διασύνδεσης μέσω των δικτύων IP, δεν είναι άτοπο να τεθεί και αυτό το σενάριο στις υπό εξέταση προτάσεις.
Αν πρόκειται για εγκαταστάσεις που είναι απομακρυσμένες και με δυσκολία πρόσβασης, τότε η χρήση ενός απλού συστήματος CCTV με λίγες κάμερες τοποθετημένες σε κάποια ειδικά σημεία μπορεί να βοηθήσει πολύ στην αποτροπή επικίνδυνων καταστάσεων ή στον έγκαιρο εντοπισμό τους. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ειδικά για τη νύχτα η χρήση των καμερών CCTV (όταν πρόκειται για απλές κάμερες και όχι για κάμερες υπέρυθρου φωτισμού) προϋποθέτει και την ανάλογη υποστήριξη από τον εγκατεστημένο φωτισμό.

Συνοπτικά
Πραγματικά παρουσιάζει ενδιαφέρον η προσέγγιση με την οποία οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα της προστασίας κτιρίων ή εγκαταστάσεων, τα οποία για κάποιο λόγο δεν χρησιμοποιούνται. Σήμερα ειδικά, όπου η οικονομική ύφεση έχει οδηγήσει σε ένταση αυτού του φαινόμενου. Με μια απλή περιήγηση μέσα στις μεγάλες Ελληνικές πόλεις θα μπορέσει κάποιος εύκολα να διαπιστώσει τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται άδειοι χώροι, οι οποίοι μέχρι πριν λίγο καιρό έσφυζαν από ζωή. Οι χώροι αυτοί μπορεί να είναι καταστήματα, κτίρια γραφείων, αποθήκες, βιομηχανικά συγκροτήματα, ακόμα και αθλητικές εγκαταστάσεις. Ακόμα όμως και αν δεν χρησιμοποιούνται, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφεθούν στην ολική εγκατάλειψή τους. Γιατί αυτό συμβάλλει στην περαιτέρω απαξίωσή τους, δυσχεραίνει σημαντικά την επανεκμετάλλευσή τους ενώ δημιουργούνται γενικότερα προβλήματα που επηρεάζουν δυσμενώς και τη γύρω περιοχή (εγκληματικότητα, πυρκαγιές, ατυχήματα.). Το πιο βασικό και το πιο οικονομικό – παράλληλα – μέτρο, είναι η φυσική προστασία του κτιρίου της εγκατάστασης με μια περίφραξη, καθώς και η έγκαιρη διόρθωση οποιωνδήποτε φθορών. Στη συνέχεια μπορούν να εξεταστούν τα διάφορα σενάρια για τη μεγαλύτερη προστασία του κτιρίου με τη χρήση των συμπληρωματικών μέτρων, όπως τοποθέτηση συναγερμού, χρήση συστημάτων επιτήρησης και ενίσχυση του φωτισμού. Φυσικά, η τελική απόφαση εξαρτάται από το συνυπολογισμό αρκετών παραμέτρων, όπως το κόστος των μέτρων που θα απαιτηθούν, το κόστος για την επισκευή των ζημιών σε περίπτωση που δεν ληφθούν κάποια μέτρα, το κόστος για τον ιδιοκτήτη από ενδεχόμενες αποζημιώσεις σε περίπτωση όπου προκληθεί κάποιο ατύχημα λόγω αφύλακτης εγκατάστασης, την υφιστάμενη κατάσταση της εγκατάστασης και, τέλος, ποια προβλέπεται να είναι η μελλοντική της χρήση. Αφού αξιολογηθούν όλα αυτά, τότε μπορεί να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τον αποτελεσματικό τρόπο προστασίας της.

Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ