Καθήκοντα στατικών φυλάκων όταν όλοι οι άλλοι φεύγουν

Η ανάληψη υπηρεσίας φύλαξης  μετά την αποχώρηση του προσωπικού της Εταιρείας ή του Οργανισμού, προϋποθέτει ειδικές δεξιότητες και κανόνες από την πλευρά των φυλάκων, ενώ προβλέπει μεταξύ άλλων ένα σύνολο ενεργειών και κανόνων που πρέπει να τηρούνται ευλαβικά.

Οι φύλακες που αναλαμβάνουν βάρδια σε έναν επαγγελματικό χώρο μετά την αποχώρηση του προσωπικού και γενικότερα κατά τα χρονικά διαστήματα που οι εταιρείες παραμένουν κλειστές (βράδια, Σαββατοκύριακα, αργίες κ.λπ.) αποτελούνται από άτομα διαφορετικών προσόντων από τους φύλακες που εκτελούν υπηρεσία κατά τις ώρες λειτουργίας των εταιρειών. Ένα σημαντικό καθήκον τους αποτελούν οι εσωτερικές περιπολίες των κτιριακών εγκαταστάσεων και ο σωστός τρόπος με τον οποίο πρέπει αυτές να γίνονται. Πρέπει επίσης να τονιστεί ιδιαίτερα ότι ο στατικός φύλακας για κάθε εταιρεία είναι ένα μη παραγωγικό άτομο, για το λόγο ότι δεν κατασκευάζει κάτι προσμετρήσιμο ώστε η παραγωγικότητά του να μπορεί να αξιολογείται βάσει του προϊόντος που παράγει. Η εργασία του προσμετράται μέσα από τη συμβολή του στην αποφυγή ζημιών και ανεπιθύμητων εξόδων, που θα επιβάρυναν την εταιρεία την οποία φυλάσσει.

Σαν παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε το κλείσιμο των κλιματιστικών και λοιπών ηλεκτρικών συσκευών, που αποτελεί καθήκον του φύλακα μετά την αποχώρηση του προσωπικού της εταιρείας, γλιτώνοντας έτσι την εταιρεία του από μεγάλο ενεργειακό κόστος, το οποίο είναι πολλαπλάσιο του μισθού του. Προκειμένου να γίνει αυτό αντιληπτό, αρκεί να αναφέρουμε πως η κατανάλωση ρεύματος από πέντε κλιματιστικές μονάδες που ξεχάστηκαν ανοικτές κατά την αποχώρηση του προσωπικού της εταιρείας, αποτελεί μεγαλύτερο οικονομικό κόστος από το μισθό του φύλακα.
Αναλαμβάνοντας υπηρεσία ο φύλακας σε οποιαδήποτε εταιρεία, εκτός της βασικής εκπαίδευσης που πρέπει να έχει πριν ξεκινήσει να εργάζεται, επιβάλλεται να ενημερωθεί σχετικά με τις ιδιαιτερότητες της εταιρείας την οποία θα φυλάξει (π.χ., αν η εταιρεία αποτελεί στόχο τρομοκρατικής ενέργειας λόγω πολυεθνικής δραστηριότητάς της, εάν έχει γίνει κατά το παρελθόν στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων, για τις ιδιαίτερες συνήθειες των στελεχών της κ.ά.). Επιπλέον, πρέπει να κατατοπιστεί από στέλεχος της εταιρείας για το χώρο τον οποίο καλείται να προστατέψει. Η πλήρης ενημέρωση είναι εξαιρετικής σημασίας και επομένως πρέπει να είναι ξεκάθαρη, δίχως «γκρίζες ζώνες». Πριν καν ανατεθεί στο φύλακα η φύλαξη, είναι υποχρεωτικό να εκπαιδευτεί για όσο χρονικό διάστημα απαιτηθεί, μαθαίνοντας τις κύριες και βοηθητικές εισόδους (π.χ. έκτακτης ανάγκης), τα σημεία εύκολης πρόσβασης για εισβολή στο κτίριο – όπου και οφείλει να εστιάζει περισσότερο την προσοχή του, τα συστήματα πυρόσβεσης και πυρανίχνευσης, τις αντλίες διαφόρων ειδών, όπως π.χ. λυμάτων και όμβριων υδάτων που υπάρχουν στα κτιριακά συγκροτήματα με πολλά υπόγεια, τις βάνες για το άνοιγμα και κλείσιμο μέρους ή παράκαμψης των υδραυλικών συστημάτων των κτιρίων κ.λπ. Πρέπει επίσης να γνωρίζει πού βρίσκονται οι ηλεκτρικοί πίνακες και τι ελέγχει ο καθένας από αυτούς, καθώς και πού πιθανόν υπάρχουν θερμοσίφωνες (ειδικά η ύπαρξη θερμοσιφώνων είναι ένας πολύ ευαίσθητος τομέας και πρέπει να αντιμετωπισθεί με μεγάλη προσοχή, γιατί εκτός από τη μεγάλη κατανάλωση ρεύματος, μία δυσλειτουργία ενός ρελέ -πιθανότατη αν ξεχνιέται συχνά ανοικτός- μπορεί να προξενήσει έκρηξη με τεράστιες ζημιές στην εταιρεία). Ο φύλακας επίσης πρέπει να γνωρίζει τη θέση των διακοπτών του φωτισμού του κτιρίου και ποιοι πρέπει να παραμένουν ανοικτοί (φώτα ασφαλείας με μικρό ενεργειακό κόστος) όταν η εταιρεία είναι κλειστή, τη θέση των κλιματιστικών και αν κάποια από αυτά πρέπει υποχρεωτικά να παραμένουν ανοικτά συνεχώς (π.χ. μηχανογράφηση, computer room κ.λπ.). Πρέπει να αναφέρουμε, πως υπάρχουν κάποιες ηλεκτρικές συσκευές οι οποίες αν παραμείνουν για μεγάλο χρόνο σε λειτουργία, πέρα από το κόστος κατανάλωσης ρεύματος, μπορεί να αποτελέσουν αιτία πυρκαγιάς (ένας ηλεκτρικός βραστήρας ή μια καφετιέρα μπορούν εύκολα να βγουν από την πρίζα και να τερματιστεί έτσι η λειτουργία τους, όμως το ίδιο δεν μπορεί να γίνει με ένα μηχάνημα προβολής, γιατί αυτό θα σταματούσε άμεσα το σύστημα ψύξης του και θα προκαλούσε το κάψιμο της λάμπας του, εξαιτίας της υπερθέρμανσης από την πολύωρη λειτουργία του).
Ακόμη, ο φύλακας θα πρέπει να ενημερωθεί για τους ανελκυστήρες του κτιρίου και το είδος τους (ηλεκτρικός, ηλεκτρονικός ή υδραυλικός) καθώς και τους τρόπους απεγκλωβισμού ή κάποιες άλλες ιδιαιτερότητες που τυχόν υπάρχουν σε σχέση με αυτούς. Ειδικότερα, η ενημέρωση/εκπαίδευση του απεγκλωβισμού προς τον φύλακα, πρέπει να γίνει από τον τεχνικό/εγκαταστάτη του ανελκυστήρα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε χώρους όπως κουζίνες (ειδικά αν χρησιμοποιούν συσκευές αερίων καυσίμων), καυστήρες, ηλεκτρογεννήτριες, πηγάδια άντλησης υδάτων, W.C. και άλλες ιδιαιτερότητες που μπορεί να έχει ένα κτίριο (αυτόματα συστήματα ποτίσματος φυτών, πισίνες, σιντριβάνια, τεχνητοί καταρράκτες κ.λπ. εντός κτιρίου). Πολύ σημαντικό είναι επίσης να γνωρίζει ο φύλακας την ακριβή θέση των κεντρικών διακοπτών παροχής νερού, ώστε σε περίπτωση διαρροής να μπορεί να αντεπεξέλθει άμεσα στο πρόβλημα.

Επιχειρησιακό σχέδιο δράσης και εσωτερικές περιπολίες
Για όλα τα παραπάνω, απαιτείται να υπάρχει συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης Φυλάκων (εγχειρίδιο) που θα αποτελεί μέρος της Ολοκληρωμένης Μελέτης Ασφάλειας, η οποία θα έχει συνταχθεί από κάποιον σχεδιαστή ολοκληρωμένων συστημάτων ασφαλείας, επαγγελματία του κλάδου, ώστε να μπορεί ο φύλακας ανά πάσα στιγμή και όταν έχει αμφιβολία για κάτι, να ενημερωθεί άμεσα και να ενημερώσει με τη σειρά του τους ανώτερούς του. Η ανάληψη καθηκόντων των φυλάκων θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 15΄ πριν το ωράριο εργασίας, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος κοινής παρουσίας στο χώρο φύλαξης, προκειμένου να γίνει ενημέρωση για τα τρέχοντα ζητήματα που αφορούν τη φύλαξη του κτιρίου και την εταιρεία, από τον αποχωρούντα φύλακα.
Οι εσωτερικές περιπολίες χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
α) Περιπολίες εκκίνησης. Αυτή η περιπολία είναι αρκετά χρονοβόρα και γίνεται μία φορά, μόνο στην αρχή κάθε βάρδιας. Κατά τη διάρκειά της, ο φύλακας ελέγχει όλους τους χώρους του φυλασσόμενου κτιρίου, κλείνοντας όλες τις εξωτερικές προσβάσεις (πόρτες, παράθυρα κ.λπ.). Πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα, ότι όλες οι εσωτερικές πόρτες και τα παράθυρα πρέπει να είναι κλεισμένα, γιατί σύμφωνα με τον τρίτο παράγοντα (παράγοντες ταχύτητας επέκτασης πυρκαγιάς), υπάρχει άμεση σχέση στην ταχύτητα εξάπλωσης της φωτιάς, με την τροφοδοσία της με οξυγόνο, ποιοτικά και ποσοτικά. Ο φύλακας, καθώς διέρχεται από όλους τους χώρους, πρέπει να κλείνει όποιο διακόπτη ή συσκευή δεν χρειάζεται να είναι σε λειτουργία. Επίσης ερευνά σχολαστικά το χώρο για πιθανές αλλαγές που μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα. Η έρευνα του φύλακα γίνεται με όλες τις αισθήσεις σε επιφυλακή. Η ακοή π.χ., τον βοηθά να εντοπίσει μια μικρή διαρροή, όπως ένα καζανάκι που στάζει ή η αρχή ενός βραχυκυκλώματος. Η αίσθηση ζέστης ή ψύχους μπορεί να τον βοηθήσει να εντοπίσει την ανάπτυξη μεγαλύτερης θερμοκρασίας από τα επιτρεπτά όρια σε ευαίσθητους χώρους (computer rooms) ή αντίστοιχα, η αίσθηση ψύχους την ύπαρξη ανοικτών ξεχασμένων κλιματιστικών. Η όσφρηση είναι εξίσου σημαντική, επειδή μπορεί να τον προειδοποιήσει για μια φωτιά που μόλις ξέσπασε, για την αρχή ενός βραχυκυκλώματος, τη διαρροή γκαζιού ή κάποιου αερίου που μυρίζει. Κάθε χώρο που ελέγχει, φροντίζει να κλείνει τις εισόδους του, απομονώνοντάς τον, μειώνοντας έτσι τους παράγοντες ταχύτητας επέκτασης της πυρκαγιάς που αναφέραμε παραπάνω, ακόμα και αν η πόρτα του χώρου δεν είναι πυρασφαλής αλλά ξύλινη – το ξύλο δεν δημιουργεί ζώνη πυρασφάλειας, αλλά οπωσδήποτε θα καθυστερήσει την εξάπλωση της φωτιάς, περιορίζοντάς τη στο συγκεκριμένο χώρο. Εκτός αυτού, ο καπνός και τα αιωρούμενα υπολείμματα καύσης δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα στον υπόλοιπο χώρο της εταιρείας. Κάτι εξαιρετικά χρήσιμο, ιδίως αν πρόκειται για χώρο υψηλού κινδύνου (π.χ. εταιρείες- στόχοι), είναι η αντιπαρακολούθηση που πρέπει να εφαρμόζει ο φύλακας, δηλαδή ο εντοπισμός του να βλέπει εάν οι κινήσεις του στο χώρο ή η εταιρεία που φυλάσσει, παρακολουθούνται από κάποιον πρωτογενώς (άμεση παρακολούθηση) ή δευτερογενώς (μέσω μιας βιτρίνας για μεγάλο χρονικό διάστημα ή ζευγάρια που κάθονται π.χ. σε κοντινή απόσταση από το χώρο φύλαξης, ενώ το μέρος δεν είναι ερημικό κ.λπ.). Όταν παρατηρήσει κάτι τέτοιο, επιβάλλεται να δείξει στο στόχο (ύποπτο άτομο που παρακολουθεί) ότι επαγρυπνεί, κάνει πολύ σοβαρά τη δουλειά του, γιατί όπως ανέφερε και ο Κομφούκιος, «κανένας δεν θα επιτεθεί σε λιοντάρι, ενώ υπάρχουν χίλια πρόβατα σε μια κοιλάδα». Γεγονότα του τύπου αυτού και γενικότερα οτιδήποτε επιλήψιμο, υποχρεούται να τα καταγράφει στο βιβλίο συμβάντων με κάθε λεπτομέρεια (π.χ., Ι.Χ. χρώματος τάδε, μάρκας τάδε, αριθμός κυκλοφορίας τάδε, άντρας ύψους περίπου τόσο, βάρους τόσο, με καπέλο, γυαλιά, τατουάζ κ.λπ., που εμφανώς προσπαθούσε να κρύψει τα χαρακτηριστικά του, χρόνος που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα, αν ενημερώθηκαν οι αρμόδιες αρχές, αν ανταποκρίθηκαν και πότε, αριθμοί περιπολικών οχημάτων της ΕΛ.ΑΣ., πόσοι αστυνομικοί ήρθαν, ώρα άφιξης και αναχώρησης από το σημείο, πώς ακριβώς έδρασαν κ.λπ.
β) Τακτικές περιπολίες. Το είδος αυτό της περιπολίας πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε μία ώρα, σε συντομότερο χρονικό διάστημα από τις περιπολίες εκκίνησης, γιατί ο φύλακας δεν χρονοτριβεί στη διαδικασία του κλεισίματος συσκευών, πορτών, παρά κάνει ένα γρήγορο πέρασμα από όλους τους χώρους, με αυξημένη προσοχή μόνο στα ευαίσθητα σημεία ή σε κάτι που θα του κάνει εντύπωση (μία πόρτα – που ενώ την είχε κλείσει, τώρα είναι μισάνοικτη – αλλαγές στη συνήθη θερμοκρασία του χώρου, που μπορεί να σημαίνει κάποιο ξεχασμένο κλιματιστικό κ.λπ.). Εδώ, να τονιστεί αυτό που αναφέρθηκε πριν, ότι δηλαδή, χωρίζοντας το χώρο σε πολλά μικρά μέρη, ο φύλακας βοηθιέται να εντοπίσει ευκολότερα στο συγκεκριμένο χώρο τις αλλαγές θερμοκρασίας, μυρωδιάς, ήχου κ.λπ. Ένα κλιματιστικό ξεχασμένο ανοικτό, εντοπίζεται πολύ ευκολότερα σε περιορισμένο χώρο. Η είσοδος σε ένα προς ένα χώρο ξεχωριστά, γίνεται με τις συγκεκριμένες τρεις διαδικασίες: Αν η πόρτα είναι διαφανής και μπορεί ο φύλακας να βλέπει μέσα, ελέγχει το χώρο πριν την ανοίξει. Αν είναι γυάλινη αλλά όχι διάφανη, ακουμπά με την παλάμη του την επιφάνεια της πόρτας στο γυαλί ή στο πόμολο, αν είναι μεταλλικό, ώστε αν διαπιστωθεί διαφορά θερμοκρασίας, να είναι προετοιμασμένος να ακολουθήσει το πρωτόκολλο για πιθανή πυρκαγιά στο χώρο. Το ίδιο ισχύει και στις άλλες περιπτώσεις, μόνο που στις ξύλινες πόρτες τα πόμολα είναι μεταλλικά και μεταφέρουν πιο γρήγορα τη θερμοκρασία, ενώ αντιθέτως στις πόρτες πυρασφάλειας τα πλαστικά πόμολα δεν τον βοηθούν και έτσι πρέπει να ακουμπά τις παλάμες του στη μεταλλική επιφάνεια της πόρτας.
γ) Έκτακτες περιπολίες. Οι περιπολίες αυτές γίνονται για συγκεκριμένους λόγους που έχουν σχέση με κάτι που προκάλεσε ανησυχία στο φύλακα ή του κίνησε το ενδιαφέρον. Οι αιτίες αυτές μπορεί να είναι πάρα πολλές, π.χ. μυρωδιά τσιγάρου/καπνού σε χώρο όπου απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα, ένας ξαφνικός θόρυβος μέσα στο κτίριο από κάτι που σπάει ή που σωριάζεται με δύναμη, ξαφνικές λάμψεις κοντά στο κτίριο ή μέσα σε αυτό, ανεξήγητη διακοπή της ηλεκτροδότησης/φωτισμού του κτιρίου, κάμερες ασφαλείας που σταματούν ξαφνικά να λειτουργούν, σύστημα πυρανίχνευσης που δείχνει λάθος ενδείξεις κ.λπ.
Επειδή όλες αυτές οι προαναφερόμενες περιπτώσεις καθώς και πολλές άλλες που δεν μπορούν να αναφερθούν στο παρόν άρθρο, αντιμετωπίζονται διαφορετικά κατά περίπτωση, αυτό που επιβάλλεται να τονιστεί εδώ είναι ότι το σημαντικότερο καθήκον στη δουλειά του φύλακα είναι η διασφάλιση της ζωής του, των υπολοίπων ανθρώπων που τυχόν βρίσκονται στο χώρο ευθύνης του και η διάσωση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. Ο φύλακας έχει καθήκον να αποφεύγει άσκοπες και ριψοκίνδυνες ενέργειες, εφόσον ένας νεκρός φύλακας – εκτός φυσικά από την απώλεια της ίδιας του της ζωής – δεν εξυπηρετεί κανέναν, ενώ ένας ζωντανός είναι πολλαπλά χρήσιμος με τις πληροφορίες που θα προσφέρει. Οι τρόποι κλήσης βοήθειας κατά περίπτωση, ο σωστός τρόπος ενημέρωσης του βιβλίου συμβάντων και ο τρόπος δράσης κατά τις έκτακτες αυτές καταστάσεις, θα μας απασχολήσουν σε άλλο άρθρο.

Του Κωνσταντίνου Ηλιόπουλου
Αντιπρόεδρου ΠΑ.Σ.Ε.Φ.
Α΄ Επιχειρησιακού & Υπεύθυνου Εκπαίδευσης