Eγκληματικότητα στα σχολεία: Tρόποι αντιμετώπισης

Ένα από τα πλέον ανησυχητικά φαινόμενα παγκοσμίως, είναι η εκδήλωση φαινομένων κάθε μορφής βίας και εγκληματικότητας στο σχολικό περιβάλλον, θέμα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ιδιαιτερότητα του χώρου.

Οι διάφορες μορφές βίας στα σχολεία, παρουσιάζονται στο δυτικό κόσμο εδώ και αρκετά χρόνια, με προεξάρχουσες ίσως τις Hνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου συνεχώς έρχονται στη δημοσιότητα περιστατικά με τραγικές συνέπειες αρκετές φορές. Λιγότερα, αλλά εξίσου ανησυχητικά περιστατικά εκδηλώνονται και σε χώρες της Ευρώπης, αλλά και στη χώρα μας, για αυτό και δεν χωράει κανένας εφησυχασμός.

Μερικά από τα πιο συνηθισμένα περιστατικά που συμβαίνουν στο σχολικό περιβάλλον είναι τα παρακάτω:

• Η συγκρότηση ομάδων μαθητών, που καταφέρονται εναντίον συμμαθητών τους με μαθησιακές ή κινητικές δυσκολίες, με σκοπό τη μείωσή τους.
• Η συγκρότηση ομάδων μαθητών, που καταφέρονται εναντίον πιο αδύναμων μυϊκά συμμαθητών τους, με σκοπό την αφαίρεση χρημάτων ή περιουσιακών στοιχείων, όπως κινητά τηλέφωνα κ.λπ.
• Η βιντεοσκόπηση διαφόρων επεισοδίων μεταξύ μαθητών, με την παράλληλη διοχέτευση του βιντεοσκοπημένου υλικού στο διαδίκτυο.
• Ο εφοδιασμός των μαθητών με κινητά τηλέφωνα ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, με σκοπό τη μείωση των υπολοίπων συμμαθητών τους, χάριν επίδειξης.
• Η μεταφορά όπλων από το σπίτι στο σχολείο.

Αρκετά χρόνια πριν, έχει καθιερωθεί σε ορισμένες Πολιτείες της Αμερικής η εγκατάσταση ανιχνευτών μεταλλικών αντικειμένων στις εισόδους των σχολείων, με την παράλληλη τοποθέτηση φυλάκων-security, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ολοένα και αυξανόμενη παραβατικότητα των μαθητών.
Η διαφορετική νομοθεσία που διέπει αυτές τις Πολιτείες, με τη σχεδόν ελεύθερη κατοχή όπλων, απαιτεί και διαφορετική αντιμετώπιση από τις αρχές, η οποία αγγίζει τα όρια της καταστολής.

Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, μέχρι σήμερα έχουν παρουσιαστεί φαινόμενα, όπως η συγκρότηση ομάδων μαθητών που καταφέρονται εναντίον συμμαθητών τους με λεκτική ή σωματική βία ή ακόμα και με σκοπό την κλοπή αντικειμένων τους, όπως ρούχα και κινητά τηλέφωνα. Είναι πρόσφατο άλλωστε στη μνήμη μας το περιστατικό βιασμού μιας αλλοδαπής κοπέλας στο σχολείο της στην Αμάρυνθο, πριν δύο χρόνια περίπου, όπου η ελληνική πολιτεία φάνηκε απροετοίμαστη να χειριστεί και να αντιμετωπίσει το περιστατικό.
Κάθε «ειδικός» εξέφραζε την άποψή του στα κανάλια και η κακή αντιμετώπιση του συμβάντος είχε ως μοναδικό αποδέκτη το ίδιο το θύμα, με συνεχή κατατρεγμό του ίδιου και της οικογένειάς του και τον τελικό εκδιωγμό της οικογένειας με αλλαγή του τόπου κατοικίας της. Μέχρι εκδρομή με τουριστικά λεωφορεία διοργανώθηκε από διάφορες ομάδες δήθεν ενεργών πολιτών, όπου οι «εκδρομείς» από την Αθήνα, όταν έφτασαν στην Αμάρυνθο, έβαψαν με σπρέι τους τοίχους διαφόρων κτηρίων και εκδιώχθηκαν κακήν κακώς από τους κατοίκους της.
Ως άμεσο μέτρο αντιμετώπισης αποφασίσθηκε από την πολιτεία η μη χρήση των κινητών στους χώρους του σχολείου, με ποινή αποβολής προς τους μαθητές. Αμέσως μετά, το υπουργείο επανήλθε με νέα ανακοίνωσή του, η οποία θέτει απαγόρευση κατοχής κινητών από μαθητές στους χώρους των σχολείων, αφήνοντας παραθυράκι για κατ’ εξαίρεση κατοχή κινητού, το οποίο όμως θα είναι κλειστό. Μέτρα ανούσια, εάν σκεφτούμε την έκταση του φαινομένου της χρήσης των κινητών στα σχολεία, όταν ακόμη και δάσκαλοι την ώρα της παράδοσης απαντούν στο κινητό τους, δικαιολογούμενοι στους μαθητές. πως είναι κάτι πολύ επείγον!
Η πολιτεία λοιπόν, από τη στιγμή που δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει το φαινόμενο ως σύγχρονη μορφή βίας, προχώρησε στον – ουσιαστικά – αφορισμό των κινητών τηλεφώνων, δίχως να λάβει υπόψη της τις διάφορες φωνές αντιρρήσεων που επικαλούνται λόγους ασφαλείας των παιδιών, ώστε να κατέχουν ελεύθερα οι μαθητές τα κινητά τους. Από την κατάχρηση των κινητών, η πολιτεία πέρασε στην αχρηστία, δίχως να λάβει υπόψη της ότι ενδιάμεσο στάδιο είναι η χρήση. ¶ραγε φρόντισε το υπουργείο να εγκατασταθούν σε κάθε σχολείο καρτοτηλέφωνα, πριν το μέτρο της απαγόρευσης κατοχής κινητών;
Με το μέτρο αυτό της πολιτείας, το οποίο αφήνει παραθυράκια, δεν αποφεύγουμε ο μαθητής να έχει μαζί του το τηλέφωνο…κατ’ εξαίρεση. ¶ρα και οι υπόλοιπες λειτουργίες του τηλεφώνου μπορούν να είναι σε ισχύ.
Τα κινητά τηλέφωνα σήμερα, μόνο τηλέφωνα δεν είναι, αφού η συνεχής εξέλιξή τους τα έχει καταστήσει πολυμηχανήματα, τα οποία διαθέτουν, τηλέφωνο-κάμερα-φωτογραφική μηχανή-MP3-ραδιόφωνο-mail. Ακόμη και η εγκατάσταση ειδικού ηλεκτρονικού μηχανισμού απενεργοποίησης/ακύρωσης της λειτουργίας των κινητών στους χώρους των σχολείων, δεν είναι δυνατό να διακόψει τη λειτουργία της κάμερας που διαθέτει ένα σύγχρονο κινητό ή του MP3.

Αντιμετώπιση με διαπαιδαγώγηση
Η σωστότερη αντιμετώπιση των σύγχρονων μορφών βίας στο σχολικό περιβάλλον, είναι η προσπάθεια ενδυνάμωσης των σχέσεων μεταξύ της κοινότητας των καθηγητών και της κοινότητας των μαθητών, με παράλληλη ενεργοποίηση των μαθητικών συμβουλίων και των συλλόγων των καθηγητών. Η παρουσία σχολικού φύλακα κρίνεται επιβεβλημένη, όχι για να αστυνομεύει τους μαθητές, αλλά για να αποτρέπει την ανάπτυξη οποιουδήποτε εν δυνάμει κινδύνου θα ήταν δυνατό να προέλθει από εξωσχολικό παράγοντα, εις βάρος των μαθητών ή των σχολικών εγκαταστάσεων. Ως λύση προτείνεται λοιπόν κάτι που δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα. Η συγκέντρωση μαθητών & καθηγητών σε ώρες μη λειτουργίας του σχολείου, με σκοπό την ανάπτυξη των μεταξύ τους σχέσεων, αλλά και της λύσης προβλημάτων που δεν είναι δυνατό να συζητηθούν και να αναλυθούν τις ώρες της μάθησης.
Οι μεν καθηγητές βλέπουν το σχολείο ως δουλειά, η οποία θα τους αποδώσει το απαιτούμενο για να ζήσουν εισόδημα, ξεχνώντας ορισμένες φορές την παιδαγωγική τους ιδιότητα και παρουσιάζονται στο σχολείο 10΄πριν αναλάβουν υπηρεσία και αποχωρούν αμέσως μετά τη λήξη της εργασίας τους, ορισμένοι δε μαθητές βλέπουν το σχολείο ως «κρεματόριο», μιας και κανείς από εμάς τους ενηλίκους δεν φρόντισε να τους κάνει να το αγαπήσουν και να αντιληφθούν τη χρησιμότητά του. Τα δε 15μελή συμβούλια, δραστηριοποιούνται μόνο για την ικανοποίηση αιτημάτων των μαθητών, όπως εκδρομές, καθώς και για την έναρξη και διατήρηση ή όχι καταλήψεων.
Με την καθιέρωση ενημερωτικών ημερίδων μέσα στους χώρους των σχολείων, είναι πιθανό να επιτευχθεί τελικά το όποιο θετικό αποτέλεσμα για την κοινωνία μας. Αυτό όμως θα γίνει μόνο εφόσον οι σύλλογοι των καθηγητών ενεργοποιηθούν, συνεπικουρούμενοι από τις οικογένειες των μαθητών αλλά και τα 15μελή συμβούλια των μαθητών και κατορθώσουν να πλησιάσουν τη νεολαία μας, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα της και να την ενημερώσουν για διάφορα θέματα που απασχολούν σήμερα τους νέους μας, όπως ναρκωτικά, κάπνισμα, κοινωνία, ιδιοκτησία, αγάπη για το συνάνθρωπο, σεξουαλικές σχέσεις, AIDS, διαδίκτυο. Οι εκδηλώσεις αυτές θα κατορθώσουν αρχικά να προβληματίσουν τους νέους μας και σε δεύτερο βαθμό να τους κατευθύνουν στο σωστό δρόμο. Η πρόσκληση στη διοργάνωση αυτών των ημερίδων, εξειδικευμένων ομιλητών (εγκληματολόγων – κοινωνιολόγων – ψυχολόγων κ.λπ.) αναγνωρισμένου κύρους, τους οποίους διαθέτει η πατρίδα μας, θα συνέφερε τα μέγιστα αποτελέσματα στο σκοπό της προσπάθειας αυτής.
Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα κατορθώσουμε να μάθουμε στα παιδιά μας, πως, όπου θα έχουν απαίτηση, θα πρέπει πριν να αισθάνονται και υποχρέωση!!!
Το σίγουρο είναι πως η προσπάθεια διαπαιδαγώγησης των νέων θα είναι επίπονη και απαιτείται πολυετής προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση, η οποία θα πρέπει να αρχίζει από τις τάξεις του δημοτικού και να συνεχίζεται μέχρι το λύκειο. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας αυτών, δε, θα τα δούμε έπειτα από πολλά χρόνια. Αξίζει όμως η προσπάθεια αυτή σε σχέση με το αποτέλεσμα που θα πάρουμε, έστω και μετά από πολλά χρόνια.
Η οποιαδήποτε αντιμετώπιση της σχολικής βίας με τη μέθοδο της καταστολής, είναι καταδικασμένη να αποτύχει από τη στιγμή που οι νέοι δεν είναι ενημερωμένοι ακόμη και για τα πιο απλά πράγματα, όπως για τον πόνο που μπορούν να προκαλέσουν σε ένα συμμαθητή τους, αλλά τελικά και στον ίδιο τον εαυτό τους, εάν κάποια στιγμή συναισθανθούν το κακό που έχουν προκαλέσει. Η καταστολή θα πρέπει να είναι το τελευταίο μέσο συμμόρφωσης ενάντια στην παραβατικότητα των νέων μας. Τα παιδιά μας σήμερα είναι πανέξυπνα και δικαίως θέλουν να ξέρουν από πριν, γιατί πρέπει να κάνουν ό,τι τους ζητούμε, ζητώντας μας πλήρη αιτιολόγηση. Είναι απόλυτα φυσιολογική η αντίδραση των νέων μας στην επιβολή των όποιων κανόνων προσπαθούμε να τους επιβάλουμε, από τη στιγμή που κανείς από εμάς δεν έχει φροντίσει από πριν να τους ενημερώσει γιατί πρέπει να το κάνουν αυτό. Τα παιδιά μας είναι το μέλλον της πατρίδας μας και πρέπει να ασχοληθούμε μαζί τους και να τα περιβάλουμε με αγάπη και ζεστασιά και πριν από όλα, να τα «ακούσουμε» σε όσα θέλουν να μας πούνε.

Του ¶γγελου Αγραφιώτη
Γενικού Διευθυντή Ομίλου Εταιρειών Ασφαλείας SECURITY FORCES
Security Consultant Israeli Academy