Οι Security αντιμέτωποι με τη φωτιά

Το επιχειρησιακό προσωπικό φύλαξης επιβάλλεται να εκπαιδεύεται μεταξύ άλλων και στο πώς πρέπει να ενεργήσει σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς στο πεδίο ευθύνης του, προκειμένου να συμβάλει στην αντιμετώπιση και, ενδεχομένως, στην κατάσβεση μιας εστίας, ενώ ταυτόχρονα να λειτουργήσει επιβραδυντικά, έως ότου καταφθάσουν οι πυροσβεστικές δυνάμεις.

Κάθε χρόνο, ένα μεγάλο ποσοστό καταστροφών σε επιχειρήσεις και σε οικίες οφείλεται σε πυρκαγιές, με ανυπολόγιστες υλικές- οικονομικές ζημιές, αλλά και απώλεια θέσεων εργασίας.

Επίσης, το 25% των επιχειρήσεων που θα υποστούν το προαναφερόμενο είδος καταστροφής, αδυνατούν να επανακάμψουν και να επαναδραστηριοποιηθούν.
Τα συνήθη αίτια είναι:

• Η ανθρώπινη απροσεξία κατά 80%
• Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες
• Κατασκευαστικές – τεχνικές αστοχίες.

Ένας παράγοντας που επίσης συντελεί στη μεγιστοποίηση του γεγονότος, είναι η ανεπάρκεια σε ενεργητικά και παθητικά μέτρα πυρασφάλειας, όπως ορίζονται από τις διατάξεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας ανά τύπο επιχείρησης και οι οποίες ορίζουν με ακρίβεια τα ενδεικνυόμενα αυτά μέτρα.
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα τα μέτρα πυρασφάλειας ήταν ασαφή και δεδομένου ότι στα περισσότερα κτίρια χρησιμοποιούνταν το ξύλο ως κύριο δομικό υλικό, συνέβαλαν πάντα στο να έχει καταστροφικά αποτελέσματα η εκδήλωση μικροεστιών φωτιάς, οι οποίες, με τα σημερινά μέσα δεν θα δημιουργούσαν παρά μόνο μικροπροβλήματα ίσως κάποιων ωρών στη λειτουργία της επιχείρησης, ενώ φυσικά ούτε λόγος τότε για σχέδια προστασίας του προσωπικού (σχεδιασμός εκκένωσης- ομάδες πυρασφάλειας κ.λπ.). Πλέον όμως, η τεχνολογία έχει συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία προληπτικών και ανασχετικών μέσων, έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η περίπτωση εξάπλωσης της φωτιάς, σε σχεδόν μηδενικό χρόνο (ανιχνευτές καπνού- ανύψωσης θερμοκρασίας- αυτόματοι κατασβέστες κ.λπ.).

Παρόλα όμως τα προαναφερθέντα, ο ανθρώπινος παράγοντας θα συνεχίσει να παίζει καθοριστικό ρόλο και θα είναι εκείνος που θα οδηγήσει με τις ενέργειές του, τις εξελίξεις ενός γεγονότος.
Στο επιχειρησιακό πεδίο, το προσωπικό φύλαξης έχοντας την ευθύνη εκτέλεσης του κανονισμού ασφαλείας της επιχείρησης ή του οργανισμού, ενδεχομένως να γίνεται δυσάρεστο στο υπόλοιπο προσωπικό, όταν επιχειρεί να γίνουν κατανοητοί σε κλειστά αυστηρό πλαίσιο συγκεκριμένοι κανονισμοί, όπως π.χ. η απαγόρευση του καπνίσματος σε συγκεκριμένου τύπου επιχειρήσεις ή χώρους. Είναι προτιμότερο όμως αυτό, από το να γίνουμε συνεργοί με τη μετριοπαθή συμπεριφορά μας, στις προϋποθέσεις δημιουργίας ενός καταστροφικού συμβάντος.
Στο προηγούμενο τεύχος εξετάσαμε τα βασικά βήματα της συμβολής του προσωπικού φύλαξης στη διαδικασία εκκένωσης, μετά από καταστροφικό γεγονός που προκλήθηκε από τεχνικά ή φυσικά αίτια. Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε επίσης να προσεγγίσουμε τα πρώτα βήματα που θα πρέπει να γνωρίζει το προσωπικό, έτσι ώστε να μη μετατραπεί σε πυροσβέστες, αλλά να έχει τα βασικά γνωστικά στοιχεία που θα του επιτρέψουν και να συμβάλει στην αντιμετώπιση και ενδεχομένως στην κατάσβεση μιας εστίας, αλλά και να λειτουργήσει επιβραδυντικά, έως ότου καταφθάσουν οι πυροσβεστικές δυνάμεις.
Ξεκινώντας, πρέπει να γνωρίζουμε το βασικό κανόνα ότι ενεργούμε πάντα και εφόσον δεν κινδυνεύει η ζωή μας. Επίσης, πρέπει να θυμόμαστε ότι η ανθρώπινη ζωή έχει την ύψιστη αξία, μπροστά σε οποιουδήποτε κόστους τεχνικό- τεχνολογικό δημιούργημα και αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε πως, ανεξαρτήτως των εντολών  που μπορεί να έχουμε, προτεραιότητα στη διάσωση έχει πάντα ο άνθρωπος (βασικός κανόνας του ουμανισμού).
Η θεωρία μας διδάσκει ότι για να δημιουργηθεί φωτιά, είναι απαραίτητη η παρουσία του τριγώνου ‘οξυγόνο- καιγόμενο υλικό – υψηλή θερμοκρασία’.

Εάν κάτι από τα παραπάνω απουσιάζει, είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να δημιουργηθεί εστία. Και για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό, παρουσιάζουμε τα παρακάτω παραδείγματα.

1. Δεν θα μπορούσε να εκδηλωθεί φωτιά σε σημεία τα οποία δεν έχουν επάρκεια οξυγόνου ή ακόμη και εάν εκδηλωνόταν, θα έσβηνε σε μηδενικό χρόνο. Για παράδειγμα, θα ήταν δύσκολο ένας ερμητικά κλειστός χώρος ή ένας χώρος αρνητικής πίεσης να διατηρήσουν φλόγα.
2. Η φωτιά δεν τρέφεται με άυλη σύνθεση, οπότε, εάν δεν υπάρχει υλικό στερεό,  υγρό ή αέριο δεν θα έχουμε εστία φωτιάς.
3. Τα σημεία στα οποία υπάρχει χαμηλή θερμοκρασία, όπως είναι οι ψυκτικοί θάλαμοι ή από πλευράς καιρικών φαινομένων η χαμηλή θερμοκρασία, δεν ευνοούν τη δημιουργία εστίας φωτιάς.

Έτσι λοιπόν και οι τρόποι κατάσβεσης προσανατολίζονται στους παραπάνω παράγοντες: αφαιρώντας το καιγόμενο υλικό, δημιουργώντας χαμηλή θερμοκρασία από το υλικό που περιέχει συγκεκριμένος τύπος πυροσβεστήρα ή αποκόπτοντας το οξυγόνο με τη μέθοδο του στραγγαλισμού, από την ταχύτητα με την οποία εξέρχεται το κατασβεστικό υλικό.
Η κατηγοριοποίηση των ειδών πυρκαγιάς διαφέρει με βάση τη σύνθεση του καιγόμενου υλικού και είναι η εξής:

• Κατηγορία Α: Οργανικές ενώσεις: ξύλο – ύφασμα – χαρτί – συνθετικά δομικά υλικά (γυψοσανίδα- υαλοβάμβακας) στουπιά.
• Κατηγορία Β: Υγρά καύσιμα: βενζίνη- πετρέλαιο – οινόπνευμα.
• Κατηγορία C: Αέρια καύσιμα: βουτάνιο – προπάνιο- ασετιλίνη – φυσικό αέριο.
• Κατηγορία D: Παρουσία ηλεκτρικού ρεύματος: αφορά συσκευές οι οποίες βρίσκονται υπό τάση ή σταθμούς μετασχηματισμού- υποσταθμούς κ.λπ..

H αρχή της κατάσβεσης από πλευράς του προσωπικού που θα επέμβει, είναι πάντα η ασφαλής προσβολή της εστίας με τα κατάλληλα πυροσβεστικά φορητά μέσα και εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η λάθος χρήση τύπου πυροσβεστήρα, ενδεχομένως να μην έχει αποτέλεσμα ή να θέσει σε κίνδυνο και εκείνον που το χειρίζεται. Η προσβολή φωτιάς π.χ. με πυροσβεστήρα αφρού, θα έχει μοιραία αποτελέσματα, διότι ο συγκεκριμένος αποτελείται από νερό, το οποίο είναι αγώγιμο στο ηλεκτρικό ρεύμα και θα προκαλέσει στο χρήστη ηλεκτροπληξία.
Οι φορητοί πυροσβεστήρες φέρουν πλέον υποχρεωτικά ένδειξη με τον τύπο της φωτιάς που μπορούν να κατασβέσουν, καθώς και την ημερομηνία τελευταίου ελέγχου ή αναγόμωσης. Η προσβολή της φωτιάς γίνεται πάντα στη βάση και όχι στην κορυφή της, όπως επίσης και κατά την αντίθετη προς τον άνεμο φορά, εάν πρόκειται για ανοικτούς χώρους.

Οι τύποι των φορητών πυροσβεστήρων που χρησιμοποιούνται κατά κόρον, είναι:

1. Ξηράς κόνεως
2. Διοξειδίου του αζώτου ( CO2 )
3. Αφρού

Έτσι λοιπόν, αφού στρέψουμε τον πυροσβεστήρα στη βάση της φωτιάς, εκτοξεύεται το υλικό με την πίεση της σκανδάλης, για όση ώρα νομίζουμε ότι θα έχουμε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Αποτελεσματικότερη είναι η χρήση δύο ή και περισσότερων πυροσβεστήρων ταυτόχρονα. Κατά την εξέλιξη της πυρκαγιάς είναι σημαντικό να μην ανοίγονται πόρτες ή παράθυρα που θα τροφοδοτούσαν με οξυγόνο την εστία, παρά μόνον εάν πρόκειται να διασώσουμε εγκλωβισμένο. Ο χώρος αερίζεται μετά την οριστική κατάσβεση της εστίας φωτιάς.
Θεωρείται σκόπιμο, το προσωπικό ασφαλείας να εντοπίζει στο επιχειρησιακό του πεδίο τα σημεία στα οποία βρίσκονται τα πυροσβεστικά και σωστικά μέσα.
Ένα από τα λάθη που διαπράττονται είναι το ότι πολλές φορές καλύπτονται τα σημεία αυτά με εμπορεύματα, γεγονός που τα καθιστά μη χρηστικά σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Το προσωπικό ασφαλείας πρέπει επίσης να γνωρίζει ότι οι πόρτες που οδηγούν στον εξωτερικό χώρο δεν κλειδώνονται ποτέ- και εάν αυτό είναι αναγκαίο, τα κλειδιά πρέπει να βρίσκονται κοντά στις πόρτες και σε εμφανές σημείο.
Μετά από τη χρήση του, ο πυροσβεστήρας δεν τοποθετείται πάλι στη θέση του, αλλά ενημερώνεται ο υπεύθυνος πυρασφαλείας για τις ενέργειες ελέγχου η αναγόμωσης.
Ένας σημαντικός αριθμός θανάτων κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς, οφείλεται σε δηλητηρίαση από τα τοξικά αέρια που προκαλούνται. Επειδή ο καπνός έχει την τάση να ανεβαίνει ψηλά, η κίνηση προς τις εξόδους πρέπει να γίνεται με σκυμμένο το σώμα ή ακόμη και μπουσουλώντας. Επίσης, είναι σκόπιμο να απομακρύνονται πολίτες και προσωπικό που δεν θα φανεί χρήσιμο στην προσπάθεια κατάσβεσης της φωτιάς και αυτό για να μη δυσχεράνει το έργο κατάσβεσης, αλλά και για να μειώσουμε τις πιθανότητες ανθρώπινων απωλειών.
Η ψυχραιμία και ο επαγγελματισμός και εδώ παίζουν σημαντικό ρόλο.
Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι η φωτιά είναι απρόβλεπτη, ώστε κατά τη διάρκεια της κατάσβεσης να έχουμε σίγουρη διαφυγή, εάν αυτό χρειαστεί. Στην περίπτωση όπου η φωτιά προσβάλλει άνθρωπο, δεν στρέφουμε τον πυροσβεστήρα σε αυτόν, αλλά χρησιμοποιούμε ένα σακάκι ή κουβέρτα, πιέζοντάς τα στο σώμα του. Έτσι επιτυγχάνεται η αποκοπή του οξυγόνου και σβήνει η φωτιά. Εάν δεν υπάρχει τίποτα από αυτά τα δύο, σπρώχνουμε το άτομο στο έδαφος και το μετακινούμε αριστερά δεξιά. Δεν προσπαθούμε να του αφαιρέσουμε ποτέ τα ρούχα- αυτό γίνεται αποκλειστικά και μόνο στο νοσοκομείο όπου θα μεταφερθεί το άτομο, έστω και για προληπτικούς λόγους. Πρέπει να θυμόμαστε ότι κατά την αναγγελία πυρκαγιάς, πρώτο μέλημά μας είναι να ειδοποιήσουμε την Πυροσβεστική Υπηρεσία (199).

Μετά το πέρας της κατάσβεσης, απομακρύνουμε το προσωπικό και τους πολίτες, έτσι ώστε να γίνει έλεγχος της στατικής αντοχής του κτιρίου, που ενδεχομένως να έχει υποστεί ζημιά από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Η πρόληψη είναι ο καλύτερος σύμμαχος και για αυτό θα πρέπει να γίνονται γνωστοί στο προσωπικό και τους πολίτες οι κανονισμοί ασφαλείας, όσον αφορά στα προληπτικά μέτρα πυρασφάλειας, όπως:

• Η απαγόρευση του καπνίσματος (θεωρείται ο πρώτος λόγος εκδήλωσης πυρκαγιάς).
• Η απαγόρευση συσκευών καύσης (γκαζάκια).
• Η αντικατάσταση φθαρμένων καλωδίων, πολύπριζων κ.λπ.
• Η μη επαφή κουρτινών, υφασμάτων και λοιπών εύφλεκτων υλικών, με συσκευές που αναπτύσσουν θερμοκρασίες.

Ενδεχομένως, το προσωπικό ασφαλείας να γίνεται δυσάρεστο με αυτές τις παρατηρήσεις, αλλά είναι προτιμότερο αυτό, από το να βρεθεί αντιμέτωπο με απρόβλεπτες συνέπειες που θα οφείλονται στην αμέλεια κάποιου υπαλλήλου ή πολίτη. Υιοθετώντας μία πολιτική ασφαλείας κατά την οποία τα προληπτικά μέτρα θα γίνουν κατανοητά στους εργαζόμενους, αφενός θα μειώσουμε τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, ενώ αφετέρου, σε συνδυασμό με τακτικές ενημερώσεις και ασκήσεις- στις οποίες είναι πρόθυμη να συνδράμει η Πυροσβεστική Υπηρεσία- θα εμπεδωθεί σε όλους μια σειρά ενεργειών, οι οποίες θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του συμβάντος.
Ο Κινέζος στρατηγός  Σουν Ζου στο μεγαλειώδες έργο του ΄΄η τέχνη του πολέμου΄΄ αναφέρει: «. να μη στηριζόμαστε στο γεγονός ότι ο εχθρός δεν θα έρθει, αλλά στο να είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε.»
Έτσι λοιπόν, δεν θα πρέπει να έχουμε ως αρχή μας ότι θα κυλήσουν όλα ομαλά στην υπηρεσία μας, αλλά στο ενδεχόμενο ότι κάποια στιγμή θα συμβεί το γεγονός.