Ανάλυση Απειλής : Προτεραιότητα για ένα ασφαλές περιβάλλον

Η απειλή έχει προσδιορισθεί ως οιαδήποτε κατάσταση ή συμβάν, το οποίο εκδηλώνεται με πρόθεση να βλάψει ένα σύνολο, υπό τη μορφή πρόκλησης καταστροφής, αποκάλυψης στοιχείων ή δεδομένων, τροποποίησης λειτουργικών συνθηκών και / ή διάψευσης υφιστάμενης εικόνας του συνόλου..

Συχνά η απειλή τελεί υπό αίρεση, που βασίζεται σε κάποια συγκεκριμένη αιτία, την οποία προκάλεσε ο αποδέκτης και μπο­ρεί (η απειλή αυτή) να είναι αναγνωρίσιμη με ευκρίνεια ή να είναι καλυμμένη.

Σε επίπεδο ασφάλειας, ο κίνδυνος από τρομοκρατία (η ευρύτερη δηλαδή δυνατότητα μεταβολής της κατάστασης ενός ατόμου, της οικονομίας ή γενικά, ενός συνόλου) συναρτάτε με την ύπαρξη της απειλής, την παρουσία της τρωτότητας και τις πιθανές αλυσιδωτές ή μη επιπτώσεις.

Τα επίπεδα απειλής διαμορφώνονται από το βαθμό αλληλεπίδρασης των παρακάτω δεικτών, η δε πολυμορφία των δεικτών α­πειλής διαφέρει ανάλογα με αυτόν που την εκφέρει και τις τυχόν ιδιαίτερες περιστάσεις εκφοράς, μεταβάλλοντας έτσι την προ­σπάθεια εκτίμησης και αποσόβησης της, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη πρόκληση.

• Παρουσία: Υφιστάμενη τρομοκρατική ομάδα, με δυνατότητες πρόσβασης σε στοχοποιημένο σύνολο.
• Ικανότητα: Η ικανότητα ομάδας τρομοκρατών να διενεργήσουν δολιοφθορά, έχει εκτιμηθεί ή έχει επιδειχθεί.
• Πρόθεση: Ενδείξεις δράσης τρομοκρατικής ομάδας, που περιλαμβάνει δήλωση ή αξιολογημένη πρόθεση για ανάληψη δράση.
• Ιστορικό: Τρομοκρατική δράση, η οποία επιδείχθηκε κατά το παρελθόν.
• Στοχοποίηση: Παρούσες αξιόπιστες πληροφορίες ή ύπαρξη δράσης, που φανερώνουν προετοιμασίες για εκδήλωση συγκεκριμένης ή μη ενέργειας.
• Ασφάλεια: Προσδιορισμός του εάν και πώς οι επικρατούσες συνθήκες ασφάλειας του στόχου, επηρεάζουν την ικανότητα ομάδας επιβουλής να υλοποιήσει τις προθέσεις της.

Όλες οι απειλές δεν έχουν κοινό παρονομαστή, όμως όλες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και οι αποφάσεις οι σχετικές με το χειρισμό και την αντιμετώπισή τους, πρέπει αντίστοιχα να λαμβάνονται άμεσα. Όταν όλες οι απειλές εξετάζονται και αναλύονται από την ίδια οπτική γωνία, τότε ισχύει η ιστορική φράση του διαπρεπούς Αμερικανού ψυχολόγου Abraham Maslow (1908-1970): "Εάν το μόνο εργαλείο το οποίο έχεις είναι το σφυρί, τότε τείνεις κάθε σου πρόβλημα να το βλέπεις ως πρόκα". Βεβαίως, κάθε πρόβλημα δεν είναι "πρόκα" και πρέπει αντίστοιχα να οριοθετήσουμε το ότι κάθε απειλή, δεν αντιπροσωπεύει το ίδιο μέγεθος κινδύνου ή απαιτεί το ίδιο επίπεδο ανταπόκρισης, παρόλα αυτά όμως, όλες οι απειλές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να αξιολογούνται.
Απειλές εκστομίζονται για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Ως απειλή μπορεί να εκληφθεί και η αντίδραση κάποιου λόγω φόβου, λόγω τιμωρίας ή απλώς και μόνον η απαίτηση για προσοχή ή αναγνωρισιμότητα, υπό τη μορφή ηθελημένου σαρκασμού, εκφοβισμού, τιμωρίας, ελέγχου, δοκιμασίας αντίδρασης κάποιου ή αυτοπροστασίας.
Είτε όμως η απειλή ως προς την ασφάλεια προέρχεται από τρομοκράτη ή από το οργανωμένο ή μη έγκλημα ή άλλες ανθρωπογενείς αιτίες ή φυσικές καταστροφές ή απειλές κατά της δημόσιας υγείας, ο στόχος και αυτοσκοπός όλων, πρέπει να είναι η ανάπτυξη και διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος.

Γενική Μεθοδολογική Προσέγγιση 

Η διαδικασία αξιολόγησης της απειλής , όταν σαν σημείο εκκίνησης λαμβάνει τις απαντήσεις στα ακόλουθα δύο ερωτήματα, διακρίνεται στην εικόνα 1.

εικόνα 1

1. Πόσο σοβαρή & αξιόπιστη είναι η απειλή αυτή καθαυτή;
2. Μέχρι ποιο βαθμό εμφανίζεται να έχει αυτός που απειλεί, τις δυνατότητες, την πρόθεση και το κίνητρο να υλοποιήσει την απειλή;

Τα ερωτήματα αυτά προκύπτουν σε συνάρτηση με κάποια κρίσιμα αξιώματα διάκρισης της απειλής, μεταξύ εκφοράς και υλοποίησής της, όπως:

• Ότι όλες οι απειλές και αυτοί που απειλούν, δεν αποτελούν ισοδύναμα μεγέθη.
• Η πλειονότητα των απειλούντων είναι απίθανο να υλοποιήσει την απειλή.
• Ότι υλοποιούνται απειλές από σύνολα ή μεμονωμένα άτομα, τα οποία ουδέποτε εκφέρουν απειλές.
• Ότι η κατανόηση του κινήτρου εκφοράς οποιασδήποτε απειλής, αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο για την περαιτέρω αξιολόγηση και βαθμονόμηση της απειλής, ενώ  διαμορφώνει πληρέστερη κρίση και ορθολογικότερη άποψη για τη μέθοδο που πρέπει να ακολουθηθεί για τη διαχείρισή της.

Η πρώτη βαθμίδα σε όλα τα προγράμματα διαχείρισης κινδύνου είναι η αξιολόγηση / εκτίμηση της απειλής, αξιολόγηση, η οποία εξετάζει όλο το φάσμα των απειλών, όπως φυσικές, εγκληματικότητα, τρομοκρατικές, τυχαίες κ.λπ., για συγκεκριμένο σύνολο.
Οι τρεις κύριες λειτουργίες ενός προγράμματος εκτίμησης απειλής, είναι:

• Προσδιορισμός πιθανού δράστη.
• Εκτίμηση του κινδύνου ο οποίος προκύπτει από συγκεκριμένη απειλή και συγκεκριμένο υποψήφιο δράστη, σε συγκεκριμένο χρόνο.
• Διαχείριση κινδύνου γενικότερα, σε συνδυασμό με την ειδικότερη έκθεση του υποκείμενου σε κίνδυνο συνόλου.

Η εκτίμηση θα πρέπει να αναλύσει κατεχόμενες ή υπάρχουσες πληροφορίες, ώστε να βαθμονομήσει τις πιθανότητες πραγμάτωσης κάθε απειλής ξεχωριστά. Για δεδομένα φυσικά φαινόμενα, χρησιμοποιούνται ιστορικά στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισής τους (π.χ. πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές κ.λπ.), προκειμένου να καθοριστεί η αξιοπιστία της δεδομένης απειλής, έναντι συγκεκριμένου συνόλου.
Απειλές που σχετίζονται με την εγκληματικότητα στον ευρύτερο χώρο που περιβάλλει το σύνολο και τη μορφή της εγκληματικότητας- η οποία είναι δυνατό να επηρεάσει το υπό εκτίμηση απειλής σύνολο- και οι οποίες αντλούνται από αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία ή άλλες πηγές, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη (εικόνα 2).

εικόνα 2

Επιπρόσθετα, το είδος και η αξία του συνόλου είναι δυνατό να αυξήσουν την πιθανότητα επιβουλής και στοχοποίησής του ή το ίδιο το είδος των δραστηριοτήτων του συνόλου να αποτελεί απειλή, λόγω της πιθανότητας πρόκλησης διαφόρων τύπων ατυχήματος.
Το εύρος της σοβαρότητας μιας απειλής, βαθμονομείται και ποσοστικοποιείται ως ακολούθως:
Κρίσιμη (5): παρουσία, ικανότητα και στοχοποίηση, είναι παρόντα σαν στοιχεία.
Ιστορικό & πρόθεση, απουσιάζουν.
Υψηλή (4): παρουσία, ικανότητα, ιστορικό και πρόθεση, σαν στοιχεία, είναι παρόντα.
Μέση (3): παρουσία, ικανότητα και ιστορικό. Απουσιάζει η πρόθεση.
Χαμηλή (2): παρουσία και ικανότητα, σαν στοιχεία είναι παρόντα. Απουσιάζει το ιστορικό.
Αμελητέα (1): παρουσία ή ικανότητα, σαν στοιχεία απουσιάζουν.
Οι απειλές, είναι δυνατό να δομηθούν σε τέσσερις κατηγορίες:
¶μεση απειλή, προσδιορίζει συγκεκριμένη πράξη, εναντίον συγκεκριμένου στόχου και εκφράζεται με ευθύ, σαφή και κατηγορηματικό λόγο, π.χ., ΄΄τοποθετήθηκε εκρηκτικός μηχανισμός στο κατάστημα Χ΄΄.
Έμμεση απειλή, τείνει να είναι ασαφής, προσδιορίζοντας όμως ότι ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ και όχι το ότι ΘΑ ΓΙΝΕΙ. Η ενέργεια, ο υποψήφιος στόχος, το κίνητρο, καθώς και άλλα στοιχεία της απειλής, είναι διφορούμενα, π.χ.,΄΄ εάν το ήθελα, θα μπορούσα να γκρεμίσω τον τοίχο΄΄.
Κεκαλυμμένη απειλή, τείνει να δηλώσει εμφατικά την πιθανή πρόθεση, στέλνει το μήνυμα, αφήνει όμως στον αποδέκτη την ερμηνεία του μηνύματος, π.χ., ΄΄μη σε δω ξανά κοντά στο σχολείο, γιατί.΄΄.
Υπό αίρεση απειλή, είναι το είδος που χρησιμοποιείται συχνότερα σε εκβιασμούς. Προσδιορίζει βίαιο αποτέλεσμα, εάν και εφόσον συγκεκριμένες συνθήκες οι οποίες απαιτούνται, δεν ικανοποιηθούν, π.χ., ΄΄εάν δεν πάρω 1Μ$, θα ανατινάξω το υδραγωγείο΄΄.

Ειδική Μεθοδολογική Προσέγγιση
Η δυνατότητα προσδιορισμού πορτρέτων προστασίας & εφαρμογής (Π3Ε), τα οποία περιέχουν λεπτομερή και αυτο-υποστηριζόμενη περιγραφή του περιβάλλοντος ασφάλειας για το υπό εκτίμηση σύνολο, αποτελούν ειδικότερη μεθοδολογική προσέγγιση του προβλήματος της απειλής.
Ο αντικειμενικός στόχος, δηλαδή η επίτευξη του υψηλότερου επιπέδου ασφάλειας, θα είναι ακριβής και σε ευθεία σύνδεση με το συνολικά απαιτητό περιβάλλον ασφάλειας, την αντίληψη της απειλής και την πολιτική ασφάλειας. Η λογική ανάλυσης κάθε σταδίου της απειλής, η οποία θα πρέπει να ακολουθείται, θα καταδείξει το γιατί έχει επιλεγεί και σε ποια τμήματα του περιβάλλοντος ασφάλειας απευθύνεται. Τελικά, οι απαιτήσεις θα χαρτογραφηθούν, προσανατολισμένες ξεκάθαρα σε ένα ή περισσότερα επίπεδα και η λογική κάθε απαίτησης θα εδράζεται σε αρκετές αποδείξεις, ώστε να δικαιολογεί την αναγκαιότητά της. Το πορτρέτο προστασίας, με τη σειρά του, θα καταδείξει το πώς κάθε απαίτηση ασφάλειας έχει καλυφθεί και το γιατί το σύνολο των απαιτήσεων είναι ικανοποιητικό.
Τι είναι το πορτρέτο προστασίας;
Το πορτρέτο προστασίας είναι ένα σύνολο μέτρων ασφαλείας, βασισμένο σε κοινά κριτήρια λειτουργικών και ασφαλών απαιτήσεων, που περιλαμβάνουν:

• Περιγραφή γενικών και ειδικών χαρακτηριστικών, του υπό αξιολόγηση συνόλου.
• Περιγραφή επιθυμητού περιβάλλοντος ασφάλειας, γνωστών ή υποθετικών απειλών, καθώς και οργανωτικές πολιτικές ασφάλειας.
• Περιγραφή των κριτηρίων ασφάλειας του υπό αξιολόγηση συνόλου και του περιβάλλοντος χώρου του. Η αιτιολογία για κάθε κριτήριο πρέπει να περιγράφεται και να οδηγεί στο αντίστοιχο κομμάτι του περιβάλλοντος ασφάλειας. Το πορτρέτο ασφάλειας πρέπει πρόδηλα να απεικονίζει πληρότητα, εγκλωβίζοντας κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος ασφάλειας, σε ένα ή περισσότερα κριτήρια (εικόνα 3).
•  Ανάλυση του περιβάλλοντος ασφάλειας, η οποία αντλείται από τα κριτήρια ασφάλειας και στη συνέχεια ανάλυση των κριτηρίων αυτών, που αντλούνται από τις απαιτήσεις ασφάλειας.

εικόνα 3

    
Ενδεικτικός πίνακας Π.Δ. & Β.Π. εκτίμησης απειλής

Παρόλο που οι δράσεις σε σχέση με τη συλλογή στοιχείων κινδύνου, απειλής, τρωτότητας, επιπτώσεων και λοιπών πληροφοριών κατηγοριοποιούνται σε διαφορετικές Περιοχές Διαδικασίας εκτίμησης, παραμένουν μεταξύ τους αλληλο-εξαρτώμενες. Το ζητούμενο είναι να βρεθούν οι επαρκώς αναγκαίοι συνδυασμοί απειλής, τρωτότητας και επίπτωσης, προκειμένου αυτές να δικαιολογηθούν, π.χ., η έρευνα για απειλές να οδηγήσει σε βέβαιο εύρημα ύπαρξης αντίστοιχης τρωτότητας και των επιπτώσεών της. Οι Περιοχές Διαδικασίας (Π.Δ.) θεωρούνται κεφαλαιώδη τμήματα κάθε επιμέρους δράσης, υποδιαιρούμενες σε άλλα επιμέρους τμήματα, τις Βασικές Πρακτικές (Β.Π.).
Επισημαίνεται, ότι το σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας δεν είναι το πώς οι Β.Π. θα εφαρμοσθούν, αλλά το πώς εκπληρώνεται κάθε προσδιορισμένη Β.Π., η οποία με τη σειρά της συμβάλλει ευθέως στην αποτελεσματική ανάλυση μιας συγκεκριμένης Π.Δ., καθιστώντας έτσι αναγκαία τη συλλογή όλων των Β.Π. μιας Π.Δ.
Επομένως, υλοποιούμε την εγκαθίδρυση & ανάπτυξη ενός σύνθετου οχήματος αποτροπής, το οποίο απαιτεί υλοποίηση στρατηγικής σύνθεσης διαφορετικών πόρων, με εμφανή την οργάνωση (Plan of procedures), τη λειτουργική αλληλεξάρτηση (Functional relationship) και το σκοπό χρηστικότητάς του (Useful purpose).
Αυτό λοιπόν το σύνθετο "όχημα" της ειδικής μεθοδολογικής προσέγγισης, περιλαμβάνει συγκεκριμένο αριθμό Π.Δ., όπου κάθε μία εστιάζεται σε συγκεκριμένο προσανατολισμό και περιέχει έναν αριθμό Β.Π., σχεδιασμένων έτσι, ώστε να ανταποκρίνονται και να καλύπτουν τους στόχους κάθε Π.Δ.