Υγιεινή και Ασφάλεια σε Προσφυγικούς Καταυλισμούς (Κ.Υ.Τ- Hotspot)

Χρήστος Σερετίδης

Σύμβουλος Ασφάλειας και Διαχείρισης Κρίσεων

1.    ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε χώρα που θέλει να λέγεται ανεπτυγμένη και σύγχρονη προσπαθεί να εξασφαλίσει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων της καθώς αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις στον αιώνα μας. Στον σύγχρονο αυτό αιώνα που ζούμε, βλέπουμε μια βιομηχανία που συνεχώς εξελίσσεται με νέα τεχνολογικά επιτεύγματα που βελτιώνουν την ζωή μας και κάνουν την εργασιακή καθημερινότητα των εργαζομένων ευκολότερη, με αυτήν την βιομηχανική και  εργασιακή εξέλιξη, αναλογικά εξελίσσονται όμως και οι κίνδυνοι με νέες εργασιακές προκλήσεις στο εργασιακό πεδίο η περιβάλλον κάτι που καθιστά την ασφάλεια των εργαζομένων προτεραιότητα [1]. Αυτή η προτεραιότητα δυστυχώς παρατηρείται ότι σε αρκετές υπηρεσίες – επαγγέλματα δεν τηρείτε όπως προβλέπετε από τους νομούς, είτε παραμελείτε για διάφορους λόγους. Όπως έχει αναφερθεί ουκ ολίγες φορές από έμπειρους γνώστες της ασφάλειας, η ρουτίνα είναι ο εχθρός της ασφάλειας.

Είναι αυτονόητο ότι για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολη υπόθεση και ο λόγος είναι ότι όσο υπάρχει ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός του πολιτισμού μας τόσο θα εμφανίζονται νέα ρίσκα και κίνδυνοι στο πεδίο της παραγωγής και γενικότερα της εργασίας. Σε κάποιους τομείς όπως για παράδειγμα ο βιομηχανικός με πληθώρα αυτοματισμών, ο κλάδος των κατασκευών, εκεί κάθε παρέμβαση επιφέρει τροποποιήσεις στο γενικό σύνολο των ενεργειών των εκάστοτε έργων. Υπάρχουν επίσης παραδείγματα με δύσκολες περιπτώσεις εργασιακών πεδίων όπου οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε υγειονομικούς κίνδυνους καθώς επίσης και σε θέματα ασφαλείας για την σωματική τους ακεραιότητα [1,2], ένα καλό παράδειγμα έρχεται μέσα από την μεταναστευτική κρίση για όλους όσους κλήθηκαν να εργαστούν εντός των προσφυγικών καταυλισμών για την διαχείριση της.

Η Ελλάδα αιφνιδιάστηκε λόγω της πρωτοφανούς σε αριθμούς των μεταναστευτικών ροών κάτι που κλήθηκε να το αντιμετωπίσει μόνη της λόγω της ιδιομορφίας της γεωπολιτικής της θέσης σαν χώρα πρώτης υποδοχής. Λόγου της φύσης της κατάστασης και του έκτακτου πάρθηκαν γρήγορες αποφάσεις για την διαχείριση αυτής της πρωτοφανούς κρίσης. Τα κύρια προβλήματα, ειδικά στα νησιά του Β.Α Αιγαίου (ήταν και αυτά που δέχτηκαν την μεγαλύτερή πίεση) ήταν οι μαζικές αφίξεις σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία και σε μικρό διάστημα η μια από την άλλη σε πραγματικό χρόνο (π.χ. 17 λέμβοι σε περίπου μια ώρα, 2018 Λέσβος) [2,3].

Εικόνα 1: Μόλυβος Λέσβου : Απορρίμματα όπως σκάφη και χιλιάδες σωσίβια, μετά από μαζικές διασώσεις προσφύγων και μεταναστών Seretidis C, Καβάλα: International Hellenic University; 2021.

Στο πρόβλημα συντέλεσαν σημαντικά οι ελλείψεις πόρων διαχείρισης για τέτοιες περιπτώσεις και γενικότερα εστιαζόταν στον αριθμό των μαζικών μεταναστευτικών ροών σε συνάρτηση με την έλλειψή υποδομών στην ελληνική επικράτεια. Για τους προσφυγικούς καταυλισμούς ανοιχτού τύπου η αλλιώς τα προσωρινά κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης παράτυπων μεταναστών (ΚΥΤ), θα αναφερθούμε παρακάτω.

2.    ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΑΜΠ – ΚΕΝΤΡΩΝ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (Κ.Υ.Τ)

Η οργάνωση και διαχείριση ενός Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ) αλλά και γενικότερα ενός Κάμπ (Hot Spot), πρέπει να συμπεριλαμβάνει και να πληροί όλες αυτές τις προϋποθέσεις για μια σωστή και την όσο το δυνατόν ανθρώπινη διαβίωση όλων των προσφύγων και μεταναστών – αιτούντων άσυλο σεβόμενη πάντα τα ανθρώπινα δικαιώματα που διέπονται από τις διεθνείς συνθήκες καθώς και το ασφαλή εργασιακό περιβάλλον όλων των εργαζομένων που εμπλέκονται σε αυτά. Η ασφάλεια και η υγιεινή στους προσφυγικούς καταυλισμούς είναι ένα θέμα αρκετά σύνθετο και πολυσυζητημένο αυτή την περίοδο, ύστερα από την ολοκληρωτική καταστροφή του Κ.Υ.Τ (Κάμπ) της Μόριας στη Λέσβο, όπως και όλων των εγκαταστάσεων [2,3]. Αμέσως τέθηκε ξανά το ερώτημα πόσο ασφαλείς είναι οι διαμένοντες εντός των καταυλισμών καθώς και οι εργαζόμενοι σε αυτά.

Παρατηρώντας και καταγράφοντας δεκάδες περιστατικά για περισσότερο από έξι χρόνια εντός προσφυγικών καταυλισμών συμπεραίνουμε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας που πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα μέσα, αλλά και εξωτερικά από έναν προσφυγικό καταυλισμό (προσωρινό η όχι) είναι αυτός της ασφάλειας και της υγιεινής.

Στη περίπτωση της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης στην Ελλάδα (χώρα πρώτης υποδοχής), το πρόβλημα ήταν και είναι  πολυσύνθετο. Βλέπουμε ξανά και σήμερα ότι οι μεταναστευτικές ροές αυξάνονται και υπάρχει πιθανότητα να ξαναβρεθούμε αντιμέτωποι με παρόμοιες καταστάσεις [2,3].

Ήδη βλέπουμε πολεμικές συγκρούσεις στην γειτονιά μας και αυτό πρέπει να μας κρατά σε εγρήγορση και σε προπαρασκευαστικό στάδιο για όλες τις πιθανότητες στο μέλλον.

Η Ελλάδα εκείνο το αρχικό διάστημα σαφώς και δεν ήταν έτοιμη να φροντίσει όλους αυτούς τους πληθυσμούς και γενικώς δεν υπήρχε μία σωστά μελετημένη και αποτελεσματική αντίδραση για αυτήν την πρωτόγνωρη για την Ελλάδα κρίση. Τώρα είμαστε σε θέση να πούμε ότι η Ελλάδα κατάφερε να διαχειριστεί την προσφυγική κρίση με επιτυχία διασφαλίζοντας την ασφάλεια και υγιεινή φιλοξενουμένων και εργαζομένων με την δημιουργία νέων υπερσύγχρονων δομών φιλοξενίας κλειστού τύπου αφήνοντας στο παρελθόν τις κακές αναμνήσεις δομών τύπου Μορίας στη Λέσβο. Τα ζητήματα ασφαλείας και υγιεινής όμως συνεχίζουν να είναι ορατά και επιζητούν πάντα την άμεση προσοχή των αρμοδίων αρχών για δραστικές και άμεσες λύσεις σε πραγματικό χρόνο [2].

Λόγω του ότι πολλοί άνθρωποι με διαφορετικές θρησκείες και πολιτισμικές κουλτούρες (σέχτες – φυλετικές διαφορές) έχουν συγκεντρωθεί μαζί εντός των δομών – ΚΥΤ  εν μέσω μιας πρωτοφανούς κρίσης με μαζικές προσφυγικές ροές (συχνότητα και σε μικρό χρονικό διάστημα) κάνει το πρόβλημα ποιο περίπλοκο και ποιο πολυσύνθετο. Οι κοινωνικοί κανόνες όλων αυτών των ανθρώπων έχουν αρκετές διαφορές και πρέπει όλοι να συνυπάρξουν με την βοήθεια των αρχών στα κέντρα φιλοξενίας [2,3].

Οι περιοχές προέλευσης των προσφύγων και μεταναστών είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας στα θέματα υγιεινής και όχι μόνο. Θέματα της μη τήρησης της προσωπικής υγιεινής αποτελούσαν και αποτελούν σημαντικό υγειονομικό πρόβλημα σε μια δομή. Η μη αποδοχή χρήσης των χημικών τουαλετών από μερίδα του πληθυσμού των διαμενόντων είναι ένα από τα προβλήματα και βασική αίτια για κολλητικά νοσήματα και κολλητικές αρρώστιες [2]. Κάποιες φορές ο αριθμός στις διαθέσιμες τουαλέτες δεν ήταν επαρκής να καλύψει όλους τους διαμένοντες. Οι ελλείψεις σε προσωπικό για καθαριότητες είναι ένας ακόμα παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει για υγειονομικά θέματα. Ακόμα και η συγκομιδή των σκουπιδιών και το άδειασμα των βόθρων πρέπει να γίνεται ακόμα ποιο συχνά κάτι που έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν να συμβαίνει με τις διοικήσεις των δομών να κάνουν συμφωνίες με εξωτερικούς συνεργάτες για να καλύψουν τις ανάγκες των δομών προς αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων που θα ήταν επιβλαβείς σε εργαζομένους και φιλοξενούμενους [2].

Παρόλες τις δυσκολίες στο να υπάρχει η σωστή και απαιτούμενη καθημερινή υγιεινή εντός των καταυλισμών, το κράτος έκανε τιτάνια προσπάθεια να ανταποκριθεί. Οι μολυσματικές ασθένειες παραμονεύαν και η ιατρική κάλυψη λόγω του όγκου των αναγκών γινόταν με δυσκολία. Είναι φυσικό και επακόλουθο όταν έχεις να διαμένουν σε μεγάλες τέντες αλλά και μικρές σκηνές πολλά άτομα να υπάρχει διασπορά ιώσεων και άλλων ασθενειών. Κάποιες φορές έκαναν την εμφάνιση τους σπάνιες κολλητικές ασθένειες που είχαμε χρόνια να δούμε και να ακούσουμε εντός ευρωπαϊκού εδάφους [2].

Κάποιοι πληθυσμοί προσφύγων και μεταναστών προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και έχουν βιώσει δύσκολες καταστάσεις. Στο ταξίδι το οποίο κάνουν για να φτάσουν στις χώρες πρώτης υποδοχής, ξοδεύουν πολλά χρήματα, πέφτοντας εύκολα θύματα στις ψευδείς υποσχέσεις δουλέμπορών που εκμεταλλεύονται την ελπίδα και τον ανθρώπινο πόνο. Βλέπουμε ότι πολλές φορές αυτό το ταξίδι τους οδηγεί στην ψυχική εξαθλίωση, και οδηγεί στην εμφάνιση ζητημάτων υγείας (ψυχικά τραύματα, μετατραυματικά σύνδρομα κ.α.). Παρατηρείται γενικότερα ότι σε ανθρωπιστικές κρίσεις «θριαμβεύουν» οι διακινητές ανθρώπων, το λαθρεμπόριο, το trafficking και γενικότερα η παραβατικότητα [2].

2.1.  Αιτίες και Προβλήματα  – Υγιεινή και Ασφάλεια σε προσφυγικούς καταυλισμούς

Στα κέντρα αυτά (Καμπ) των προσφύγων και μεταναστών όπου και θέλουμε να επικεντρωθούμε στην παρούσα εκπόνηση βλέπουμε αρχικά κάποιες από τις αιτίες που επηρεάζουν σημαντικά την υγιεινή και την ασφάλεια φιλοξενούμενων και εργαζομένων που διαμένουν η δραστηριοποιούνται εντός των εγκαταστάσεων [2].

Λόγω της έκτακτης αυτής κατάστασης (κρίσης), επιλέχθηκαν πολύ βιαστικά μέρη – τοποθεσίες (πρώην στρατόπεδα και παλιές δομές η κρατικές υπηρεσίες) οι οποίες θεωρήθηκαν διαθέσιμες αλλά και βολικές καθώς είχαν κάποιες σχετικές υποτυπώδης υποδομές για να βοηθήσουν το έκτακτο της υπόθεσης. Το πρόβλημα όμως που δεν υπολόγισαν οι αρμόδιοι σωστά ήταν το ότι ήταν αρκετά κοντά στον αστικό ιστό της πόλης. Ως συνέπεια είχε την σύγκρουση με τις τοπικές κοινωνίες όσο αυτές βλέπαν ότι η ζωή τους και η καθημερινότητά τους αλλάζει.

Όσο το πρόβλημα διογκωνόταν η κατάσταση χειροτέρευε με πολλά δύσκολα περιστατικά και αλλεπάλληλες συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες από κάτοικους και τοπικούς άρχοντες. Δεν είναι λίγες φορές που προπηλακίστηκαν εργαζόμενοι οργανώσεων – Μ.Κ.Ο καθώς θεωρήθηκαν μέρος του προβλήματος και στόχοποιήθηκαν

Ήταν μια δύσκολη κατάσταση για την ασφάλεια και των υποδομών αλλά και των εργαζομένων σε αυτές. Ακόμα και σήμερα που η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη με τις νέες κλειστές δομές υποδοχής και ταυτοποίησης, βλέπουμε ότι υπάρχει δυσαρέσκεια και εκνευρισμός από τις τοπικές κοινωνίες και αρνούνται να συμφωνήσουν με την λειτουργία των δομών αυτών στην επικράτεια τους καθώς πιστεύουν ότι το πρόβλημα δεν θα λυθεί αλλά θα παραμείνει στην περιοχή τους με ότι πρόβλημα αυτό επιφέρει (τουρισμός, παραβατικότητα, υποβάθμιση κ.α. ).

Κάποιοι τοπικοί άρχοντες αλλά και οι κάτοικοι σε πλειοψηφία πιστεύουν δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες περιβαλλοντολογικές μελέτες, εκθέσεις ασφάλειας και ρίσκων αλλά ούτε και οι σωστές επιλογές τοποθεσίας λόγω των δασών καθώς ελλοχεύουν κίνδυνοι πυρκαγιών (βάσιμη ανησυχία σε κάποιες περιπτώσεις) που θα καταστρέψουν παρθένα δάση αλλά και πανίδα τα οποία είναι η κληρονομιά τους [2].

Εικόνα 2:: Το καμπ της Μόριας την ώρα που φλέγεται,  9 Σεπ 2020.

Πηγή:(Kingsley, 2020) [4], Seretidis C, Καβάλα: International Hellenic University; 2021.

Ένα παράδειγμα ήταν η λάθος επιλογή της τοποθεσίας (προσωρινής που αργότερα γινόταν μόνιμη). Όσο το κάμπ γέμιζε από κόσμο τόσο μεγάλωνε και εκτός του προκαθορισμένου χώρου που είχε αρχικά επιλεχθεί, όπως σε γειτονικά χωράφια, οικόπεδα με παραπήγματα και με άναρχη δόμηση αυτοσχέδιων οικίσκων διαμονής χωρίς κανένα σοβαρό έλεγχο των αρχών στα θέματα ασφάλειας και υγιεινής όχι γιατί δεν μπορούσαν αλλά λόγω του μικρού αριθμού εργαζομένων που δούλευαν εξίσου σε αυτές τις συνθήκες (βλέπε Μόρια, Λέσβο) [2].

Η παράνομη κατάληψή οικοπέδων και γειτονικών χωραφιών έφερνε εντάσεις και συμπλοκές με αγρότες και ιδιοκτήτες οικοπέδων χωρίς να υπάρχει ουδεμιά μεριμνά για τέτοιες περιπτώσεις (αποζημιώσεις). αυτό οδήγησε σε μια αρνητική εξέλιξη στο πρόβλημα και έναυσμα για εντάσεις με τις τοπικές κοινωνίες [2].

Η Άναρχη κατασκευή παραπηγμάτων ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη για φιλοξενουμένους και προσωπικό των ΚΥΤ.  Ένα από τα σοβαρά θέματα ασφάλειας ήταν η ανεξέλεγκτη ρεύματοκλοπή με αυτοσχέδιες παροχές καλωδίων πολλών μέτρων μέσα σε νερά και λάσπες, κάτι που ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο για όλους. Αρκετές φορές κλήθηκαν υπάλληλοι του τεχνικού κλιμάκιου των ΚΥΤ να αποσυνδέσουν τέτοιες κατασκευές [2].

Εικόνα 3: Έντονες αντιδράσεις και φωτιά στη Μόρια της Λέσβου από τους μετανάστες, Seretidis C, Καβάλα: International Hellenic University; 2021.

Κατά την επιχείρηση αυτή δεν είναι λίγες οι φορές που είχαν δεχτεί και επιθέσεις από δυσαρεστημένους φιλοξενουμένους, για αυτό και ζητούσαν την συνδρομή της αστυνομίας για υποστήριξη σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές οι «πάροχοι» που προμηθεύαν αυτά τα καλώδια από την παροχή της ΔΕΗ μέχρι το παράπηγμα ήταν διάφορες ομάδες φιλοξενουμένων που προέβαιναν σε αυτήν την δραστηριότατα με σκοπό το κέρδος, με αντίτιμο δηλαδή από ομοεθνείς τους η και όχι, κάτι που η διοικήσεις και η αστυνομία προσπαθούσε να σταματήσει. Οι χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα οδηγούσαν όσους διάμεναν σε παραπήγματα να υποκύπτουν σε αυτές τις ομάδες, αλλά και να κάνουν χρήση διάφορων αυτοσχέδιων συσκευών θέρμανσης όπως μαγκάλια, σόμπες αλογόνου αλλά και χρήση συσκευών με μπουκάλες υγραερίου, κάτι που έχει προξενήσει πυρκαγιές και θανατηφόρες εκρήξεις λόγω της κακής χρήσης [2].

Η χρήση υγραερίου και άλλων εύφλεκτων υλικών εντός αυτών των παραπηγμάτων (που είχαν σχηματίσει ολοκλήρους οικισμούς) ήταν εξίσου επικίνδυνη και σε περιπτώσεις πυρκαγιάς, κάτι που φάνηκε σε δυο (2) πυρκαγιές στην Μόρια της Λέσβου όπως και στην τελευταία καταστροφική πυρκαγιά της 9ης Σεπ 2020 που κατέστρεψε το Καμπ ολοκληρωτικά.

Οι αυτοσχέδιοι άναρχοι οικισμοί παραπηγμάτων δεν μπορούσαν να δώσουν επαρκή χώρο σε πυροσβεστικά οχήματα για κατάσβεση σε περίπτωση πυρκαγιάς λόγω της πυκνής δόμησης των παραπηγμάτων αυτών, κάτι που έθετε σε κίνδυνο ολόκληρο τον πληθυσμό (εργαζομένους και φιλοξενουμένους) [2].

Εικόνα 4: Getty Images/Ideal Image, Seretidis C, Καβάλα: International Hellenic University; 2021.

Η έλλειψή επαρκούς φωτισμού ήταν αίτια παραβατικότητας με αρκετά περιστατικά εντός και εκτός αυτών των Καμπ. Αυτό προκαλούσε ανησυχία και σε εργαζομένους που έπρεπε να διασχίσουν μεγάλες αποστάσεις χωρίς επαρκή φωτισμό. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σε τέτοιου είδους δομές ήταν η έλλειψή σε επαρκή αριθμό σε τουαλέτες και σε ντουζιέρες σε συνάρτηση πάντα με τον πληθυσμό τον οποίο έχουν. Υπήρχαν συγκεκριμένες κατασκευές σε κάποιες τοποθεσίες που δεν επαρκούσαν να εξυπηρετήσουν όλο τον πληθυσμό.

Οι Αρχές σε μια προσπάθεια να ανταποκριθούν σε αυτό το πρόβλημα έφεραν έναν μεγάλο αριθμό με χημικές τουαλέτες οι οποίες ήταν διάσπαρτες για να εξυπηρετήσουν όλες τις περιοχές των φιλοξενουμένων. Δυστυχώς λόγω της κακής τους χρήσης ήταν εστία μολύνσεων [2].

Έτσι όσο το πρόβλημα διογκώνονταν τόσο δυσκολότερα μπορούσες να κάνεις μετακινήσεις πληθυσμών που πολύ συχνά ήταν αιτία διαδηλώσεων και συγκρούσεων με πετροπόλεμο και εκτεταμένα επεισόδια. Η τοποθέτηση των πληθυσμών λανθασμένα (φυλετικά) σε ακατάλληλους χώρους η ψηλότερα από τους διοικητικούς χώρους και χώρους των αρχών μπορεί να δημιουργήσει πολλαπλά θέματα ασφάλειας (πετροπόλεμο) σε περιπτώσεις διαμαρτυρίας. Για αυτό η επιλογή των διοικητικών χώρων πρέπει να επιλεχθεί βάση σοβαρής εκτίμησης ασφάλειας και ρίσκου για το προσωπικο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης η εκκένωσης [2].

Φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ

3.    Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ

Στην παρούσα εκπόνηση θα πρέπει να αναφερθούμε στον τρόπο αναγνώρισης, αξιολόγησης και κατηγοριοποίησης των κίνδυνων, κάτι που θα μας βοηθήσει για ένα θετικό αποτέλεσμα κατά την διεργασία όλων αυτών των σύνθετων διαδικασιών που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των μοντέλων διαχείρισης και διασφάλισης ασφάλειας και υγιεινής

Μελετώντας για παράδειγμα τον κατασκευαστικό κλάδο βλέπουμε τον μεγάλο δείκτη θανατηφόρων ατυχημάτων που είναι και πεδίο έρευνας. Αυτό οφείλεται σε συγκεκριμένες αιτίες όπως η έκθεση των εργαζομένων σε ακραίο περιβάλλον και δύσκολες συνθήκες εργασίας, λόγω ιδιαιτεροτήτων και της μοναδικότητας του κάθε πεδίου εργασίας, τις συνεχείς εναλλαγές και αλληλοεπικαλύψεις εργασιών στο πεδίο και φυσικά τα εξαντλητικά ωράρια [5]. Έτσι και στους προσφυγικούς καταυλισμούς ερχόμαστε αντιμέτωποι λόγω αυτής της  ιδιομορφίας και μοναδικότητας τους με μια σειρά πολυσύνθετων κινδύνων και προβλημάτων που χρήζουν προσεκτικής μελέτης και διαχείρισης από τους αρμόδιους φορείς.

Συνεπώς το πόσο περίπλοκο είναι κατά περίπτωση το περιβάλλον του πεδίου στο οποίο δραστηριοποιείται ο εργαζόμενος κάνει όλες αυτές τις διεργασίες που προαναφέραμε δηλαδή την αναγνώριση, την αξιολόγηση και την διαχείριση κινδύνων μια όχι και τόσο εύκολη αλλά απαιτητική υπόθεση για τον διαχειριστή κινδύνων.

Υπάρχουν πολλές μελέτες πάνω σε αυτό αν και υπάρχουν περιπτώσεις που οι θεωρίες αυτές δεν συμφωνούν μεταξύ τους όπως οι  Brown, (1976), [6] Holt (2005) [7] οι οποίοι υποδεικνύουν στην βιβλιογραφία μια συντηρητική θεωρία με συνεχή διεργασία των διαδικασιών αναγνώρισης και ανάλυσης κινδύνων (αρχικές διαδικασίες) αλλά και μετά, με την προμήθεια των απαιτούμενων μέσων προστασίας και λήψη μέτρων ασφαλείας γενικότερα. Σε αντίθεση με τους Griffel, Rosenfeld, Stein & Arbuzov (2007) [8]που προτείνουν σαν την αποτελεσματικότερη μέθοδο αντιμετώπισης κινδύνων την συνεχή επένδυση σε πόρους όπως ο χρόνος, επένδυση σε χρήμα όπως στην εκπαίδευση του προσωπικού και στα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας.

Οι Carter & Smith (2006) [9], μας λένε επίσης κάτι ενδιαφέρων με παράδειγμα τα μεγάλα έργα κατασκευών. Κάθε έργο σε συνάρτηση την φάση την οποία βρίσκεται έχει και συγκεκριμένες ανάγκες για την ασφάλεια και τονίζει ότι εκεί πρέπει να επικεντρώνεται η επένδυση των πόρων για τον σκοπό αυτόν. Παρατηρήθηκε επίσης ότι όσες φορές έγιναν οι αρχικές διαδικασίες αναγνώρισης κινδύνων που αναφέραμε παραπάνω ελάχιστες φορές ανταποκρίνονταν στις πραγματικές κατασκευαστικές συνθήκες του εργοταξίου και αυτό διότι δεν εφαρμοζόταν αξιόπιστες μέθοδοι αναγνώρισης και ανάλυσης αλλά και λόγω έλλειψής εμπειρίας.

Για τους παραπάνω λόγους ο Rozenfeld et. al. (2009), [5] προτείνει βάση της φάσης στην οποία βρίσκονται οι εργασίες και οι δραστηριότητες στο πεδίο, ανάλογα να κινείται και η διασφάλιση με τους απαιτούμενους πόρους για την απαιτούμενη ασφάλεια και υγεία του προσωπικού. Συμπεραίνουμε ότι σε όλες τις θεωρίες που προαναφέραμε συντηρητικές η μη, σημαντικότατο ρόλο παίζει η κατηγοριοποίηση των κινδύνων βάση της επικινδυνότητας τους στο πεδίο η οποία μπορεί να προσδιοριστεί όταν την υπολογίζουμε ως το γινόμενο μιας πιθανής εμφάνισης επί την επίπτωση τους [10].

Οι Rozenfeld et al. (2009) [5], κάνουν αναφορά ότι με αυτήν την ιεράρχηση οι άμεσα εμπλεκόμενοι (εργοδότες και εργαζόμενοι) στο πεδίο έχουν την δυνατότητα να εφαρμόσουν μια διαδοχική σειρά ενεργειών σαν :

• Η χρονική μεταφορά εργασιών που γίνονται ταυτόχρονα για την αποφυγή της επικινδυνότητας που είναι σε υψηλά ποσοστά και θέτει τους εργαζομένους σε κινδύνους για την σωματική τους ακεραιότητα.
• Με βάση τους κινδύνους που έρχεται αντιμέτωπος ο εργαζόμενος σε πραγματικό χρόνο να του παρέχονται εκπαίδευση και ο κατάλληλος εξοπλισμός ασφαλείας.
• Για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων απαιτείτε αλλαγή και επανασχεδιασμός στον τρόπο της διεξαγωγής εργασιών στο πεδίο.

Τελειώνοντας, o έγκαιρος εντοπισμός των κίνδυνων και η αξιολόγηση για την ελαχιστοποίηση του ρίσκου δυσκολεύει αρκετά λόγω της μοναδικότητας αυτών, και σε κάθε εργασιακό περιβάλλον αλλάζουν με βάση την πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων -εργασιών.

Χρήσιμο για την ελαχιστοποίηση αυτών θα ήταν η καταγραφή όλων των στατιστικών στο πεδίο σχετικά με ατυχήματα. Επίσης η μελέτη παλιότερων ατυχημάτων με επικέντρωση στις αιτίες που τα προκαλέσαν θα μας βοηθήσουν στην αξιολόγηση και στην έρευνα καθώς επίσης και στον σκοπό μας που δεν είναι άλλος από την βελτίωση της υγιεινής και της ασφάλειας σε όλα τα εργασιακά πεδία.

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Seretidis C. Νέες Παγκόσμιες Προκλήσεις Εκτάκτων Αναγκών στην Δημόσια Υγεία [Διαδίκτυο]. SECURITY MANAGER: Περιοδικό για την ασφάλεια. 2021 [παρατίθεται 10 Ιούνιος 2021]. Διαθέσιμο στο: https://www.securitymanager.gr/nees-pagkosmies-prokliseis-ektakton-anagkon-stin-dimosia-ygeia/
2. Seretidis C. Η Μεταναστατευτική Κρίση- Τα Ζητήματα Ασφαλείας που προκύπτουν απο την Μεταναστευτική Κρίση στην Ελλάδα- Ζητήματα ασφαλείας στο πεδίο- Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης. [Καβαλα]: International Hellenic University; 2021.
3. Christos Seretidis, Dimitrios Billios, Michail Chalaris. How Technology Is Helping to Face the Illegal Immigration Crisis and to Modernize Border Security. (Chapter 1. ). Στο: Leclair P, επιμελητής. Refugee Crisis: Global Perspectives, Challenges and Issues [Διαδίκτυο]. Nova Science Publishers, Inc; 2020. (Social Issues, Justice and Status; τ. 1). Διαθέσιμο στο: https://novapublishers.com/shop/refugee-crisis-global-perspectives-challenges-and-issues/
4. Kingsley P. Fire Destroys Most of Europe’s Largest Refugee Camp, on Greek Island of Lesbos. The New York Times [Διαδίκτυο]. 9 Σεπτέμβριος 2020 [παρατίθεται 23 Ιανουάριος 2021]; Διαθέσιμο στο: https://www.nytimes.com/2020/09/09/world/europe/fire-refugee-camp-lesbos-moria.html
5. Rozenfeld O, Sacks R, Rosenfeld Y. ‘CHASTE’: construction hazard assessment with spatial and temporal exposure. Construction Management and Economics [Διαδίκτυο]. 2009 [παρατίθεται 10 Δεκέμβριος 2023];27(7):625–38. Διαθέσιμο στο: https://econpapers.repec.org/article/tafconmgt/v_3a27_3ay_3a2009_3ai_3a7_3ap_3a625-638.htm
6. Brown DB. Systems analysis and design for safety: safety systems engineering. Englewood Cliffs, N.J: Prentice-Hall; 1976. 399 σ. (Prentice-Hall international series in industrial and systems engineering).
7. Holt ASJ. Principles of construction safety. Oxford ; Malden, Mass: Blackwell Pub; 2005. 278 σ.
8. Griffel A, Rosenfeld Y, Stein E, Arbuzov A. A Synergetic Model for Managing Safety and Health in Construction. Technion, National Building Research Institute, Haifa, Israel, cited in Rozenfeld, O, Sacks, R, Rosenfeld, Y(2009)“‘CHASTE’: construction hazard assessment with spatial and temporal exposure”, Construction Management and Economics. 2007;27(7):625–38.
9. Carter G, Smith SD. Safety hazard identification on construction projects. Journal of construction engineering and management. 2006;132(2):197–205.
10. Ξενίδης Ι. ‘Θεωρία Αποφάσεων’, Διδακτικές σημειώσεις μαθήματος του Μεταπτυχιακού προγράμματος Σπουδών Διοίκησης και Διαχείρισης Τεχνικών Έργων, ΑΠΘ. 2014.