Εφαρμόζοντας “Θουκυδίδειες” προεκτάσεις στο περιβάλλον Ασφάλειας!

 Ο Θουκυδίδης (455-399π.χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, εκπαιδευμένος από τους Σοφιστές (Αναξαγόρα και Αντιφώντα) και εκλεγμένος Στρατηγός (424π.χ.). Είναι αναγνωρισμένος ως ένας από τους πρώτους Ιστορικούς. Σήμερα, παραμένει γνωστός για τη συγγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Το έργο του Θουκυδίδη μεταφράστηκε στην απλή καθαρεύουσα την δεκαετία του 1920 κατά τη διάρκεια της αυτοεξορίας του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος, ήταν πεπεισμένος ότι το έργο του Θουκυδίδη περιέχει επισημάνσεις και απαντήσεις για τη σύγχρονη εποχή.

Χατζόβουλος Ε. Νικόλαος

Security-Health & Safety Consultant

Πρόλογος

Παράδειγμα αποτελεί η πρόσληψη του Θουκυδίδη, από τους Αμερικανούς “Πατέρες του Έθνους” (Τζόν Άνταμς, Τόμας Τζέφερσον) αλλά και των Γερμανοεβραίων, απόδημων εις Η.Π.Α. (1930-40), πολιτικών φιλοσόφων (Λίο Στράους, Χανς Μοργκεντάου, Χάνα Αρεντ) οι οποίοι έθεσαν τους θεμέλιους λίθους πάνω στους οποίους πάτησαν οι Αμερικανοί Στρατηγοί για την εποικοδόμηση του Ν.Α.Τ.Ο. (1949) ωσάν σύγχρονη Δηλιακή Συμμαχία .

Στο παρόν, ο αρθρογράφος επηρεασμένος βαθιά από την πεποίθηση του Βενιζέλου αποτυπώνει τις σκέψεις του εφαρμόζοντας τις προεκτάσεις στοχευμένων αποσπασμάτων από το έργο του Θουκυδίδη στο σημερινό περιβάλλον της Ασφάλειας. Με την έννοια της εφαρμογής, ως αξιοποίηση μιας γενικής αρχής, μιας επιστημονικής θεωρίας – ανακάλυψης ή μιας δυνατότητας. Kαι της προέκτασης, με την έννοια των συνέπειών που προκύπτουν σε γειτονικούς ή ευρύτερους χώρους, ή να δίνεται μεγαλύτερη νοητική έκταση και ευρύτητα.

Κείμενο Θουκυδίδη & Προεκτάσεις

1. …Δεν κάναμε τίποτα το παράδοξο ή πέρα από την ανθρώπινη φύση, αν αποδεχτήκαμε μια ηγεμονία που μας προσφέρθηκε και αρνούμαστε να την εγκαταλείψουμε, καθώς είμαστε όμηροι των τριών σπουδαιότερων κινήτρων: της τιμής, του φόβου και του συμφέροντος…(1.76.2)

Προεκτείνοντας τα κίνητρα της ανθρώπινης φύσης στα οποία αναφέρονται οι Αθηναίοι απέναντι στους Σπαρτιάτες και άλλα μέλη της Πελοποννησιακής συμμαχίας στην Σπάρτη τις παραμονές του Πελοποννησιακού πολέμου μπορούμε να κατανοήσουμε τα κίνητρα που ενεργούν οι άνθρωποι ανεξαρτήτως προθέσεως (καλής-κακής). Έχοντας κατανοήσει τα κίνητρα πίσω από κάθε πράξη, όπως αναφέρονται στο πρωτότυπο κείμενο του Θουκυδίδη, θα μπορείτε να κατευθυνθείτε προς την δέουσα λήψη απόφασης.

2. …Αν υποχωρήσετε, τότε εκείνοι απλώς θα σας απειλήσουν με κάτι ακόμα σοβαρότερο άπαξ και δουν ότι υποκύψατε στη συγκεκριμένη περίπτωση από φόβο. Αλλά αν μείνετε σταθεροί, θα τους καταστήσετε σαφές ότι οφείλουν να σας φέρονται σαν ίσοι προς ίσους…(1.140)

Είναι αναγκαίο (κακό), σε πληθώρα περιπτώσεων στο περιβάλλον Ασφαλείας να μην δεχθείτε να επιφέρετε εκπτώσεις σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η οποιαδήποτε υποχώρηση σύμφωνα με τον, επαληθευμένο ιστορικά, Θουκυδίδη θα επιφέρει νέες και σοβαρότερες μειοδοτικές προτάσεις. Είτε αυτές αφορούν επιχειρησιακά, είτε οικονομικά δεδομένα.

3. …Κάθε μέλος πιστεύει ότι η δική του αμέλεια δεν θα βλάψει και ότι η εγρήγορση αποτελεί ευθύνη κάποιου άλλου. Κι επειδή αυτή είναι η προσέγγιση που όλοι σιωπηρά υιοθετούν, κανείς δεν συνειδητοποιεί ότι τα κοινά συμφέροντα του συνόλου αφήνονται να καταρρεύσουν…(1-141)

Σε περιβάλλον Ασφάλειας η αμέλεια δύναται να είναι καταστροφική (Τέμπη, καιρικά φαινόμενα, πυρκαγιές, πόλεμοι, κτλ.). Οφείλουμε να εργαζόμαστε με ομαδικότητα, πάθος, αυταπάρνηση, τιμιότητα, και εγρήγορση ώστε να μην καταρρεύσουν τα κοινά συμφέροντα του συνόλου.

4. …Η ναυτοσύνη είναι τέχνη και, όπως οτιδήποτε άλλο, δεν μπορείς να την ασκήσεις ως πάρεργο οποτεδήποτε νιώθεις την επιθυμία. Αντιθέτως, δεν σου αφήνει περιθώρια για άλλα παράλληλα ενδιαφέροντα…(1-142)

Ο Περικλής, απευθυνόμενος στην Εκκλησία του Δήμου των Αθηνών (Ε.Δ.)το 446π.χ. ανέπτυξε τη θέση του για την ναυτοσύνη, και όχι μόνο, με στόχο να επιφέρει μια πολιτική συνεχούς προπαρασκευαστικής πολεμικής περιόδου. Σήμερα, η Ασφάλεια ως τέχνη πρέπει να είναι αεικίνητη και να μην εκτελείται ως πάρεργο όταν ο εκάστοτε λήπτης υπηρεσιών νιώθει την ανάγκη της.

5. …Περισσότερο φοβάμαι τα δικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια του εχθρού…(1-144)

Στην πάροδο των αιώνων έχει παρατηρηθεί έντονα ως φαινόμενο τα <<κάστρα>> να πέφτουν εκ των έσω. Σε περιβάλλον Ασφάλειας, σκεπτόμενοι την συγκεκριμένη φράση του Περικλή προς την Ε.Δ. το 431π.χ. οφείλουμε να δώσουμε μεγάλη βαρύτητα στην εφαρμογή, την λειτουργία, τη διορατικότητα, τη πληρότητα, την εγρήγορση, και την αποτελεσματικότητα των σχεδίων Ασφαλείας ακόμη και κατά την πιθανή εκδήλωση του πιο ευφάνταστου κρισιγενούς σεναρίου όπως για παράδειγμα μια εχθρική εισβολή με paragliders και αλεξίπτωτα (!).

6. …Είναι, πράγματι, δύσκολο να μιλήσεις σωστά όταν ελέγχεται αυστηρά η ίδια η αληθοφάνεια των λεγόμενών σου. Ακόμα και ένας ενημερωμένος και καλοπροαίρετος ακροατής θα μπορούσε να θεωρήσει την ομιλία ανεπαρκή στα σημεία που ο ίδιος θεωρεί σημαντικά και του είναι οικεία, ενώ κάποιος που δεν κατέχει από αυτά θα μπορούσε, από φθόνο, να θεωρήσει ότι μέρος των λεγομένων είναι ακραίο αν πληροφορηθεί για επιτεύγματα πέρα από τις δικές του δυνατότητες. Άλλωστε, οι άνθρωποι ανέχονται να επαινούνται οι άλλοι μόνο στον βαθμό που πιστεύουν ότι και οι ίδιοι είναι αντάξιοι αυτών, ενώ ο υπερβολικός έπαινος προκαλεί φθόνο και σκεπτικισμό…(2-35)

Ο Περικλής, ως σοφός, και χαίροντας μεγάλης εκτίμησης από τους πολίτες της Αθήνας είχε επιλεγεί να εκφωνεί τον επικήδειο λόγο κατά την ταφή των στρατιωτών που χάθηκαν στην πρώτη μάχη (431π.χ.) του Πελοποννησιακού πολέμου. Την μάχη της Οινόης όπου οι Αθηναίοι ήταν νικηφόροι. Σε αυτό το απόσπασμα του επικήδειου αναφέρεται στην προσέγγιση που θα πρέπει να έχει διαχρονικά κάθε ομιλητής ανεξάρτητα από το μέγεθος και το είδος του κοινού που απευθύνεται. Μπορείτε να ανατρέξετε σε προηγούμενο άρθρο σχετικά με την επικοινωνία για περισσότερες λεπτομέρειες.

7. …Η τόλμη είναι αποτέλεσμα άγνοιας ή η υπερβολική ανάλυση οδηγεί στον δισταγμό απέναντι στην ανάληψη δράσης…(2-40)

Σε περιβάλλον Ασφάλειας, οφείλουμε να εντοπίζουμε τάχιστα, στοχευμένα και  μεθοδικά λύσεις σε θέματα που άπτονται στο εγκόλπιο της ανάληψης δράσης. Δεν θα πρέπει να παρασυρόμαστε από την τόλμη που πιθανώς (ορθά) να μας διακατέχει αλλά ούτε και να θυσιάσουμε υπερβολικό χρόνο στην ανάλυση. Ο χρόνος, ως συνισταμένη στην ανάληψη δράσης δεν αποτελεί σύμμαχος μας.

8. …Η ανδρεία στον πόλεμο υπέρ της πατρίδας μας να επισκιάζει όλες τις ενδεχόμενες αδυναμίες μας. Αυτή η δίκαιη πράξη διαγράφει όλα τα σφάλματα του παρελθόντος, γιατί η υπηρεσία που οι άνδρες αυτοί παρείχαν σε συλλογικό επίπεδο έχει μεγαλύτερη σημασία από οτιδήποτε ζημιογόνο είχαν πράξει ως άτομα…(2-42)

Προεκτείνοντας το απόσπασμα αυτό στο σημερινό Security Management, θεμιτό είναι να αντληθεί το εξής συμπέρασμα. Λόγο της φύσεως του αντικειμένου σε όλο το φάσμα (Physical-Cyber) η αποδεδειγμένα ανιδιοτελής τέλεση πράξεων προς το κοινό συμφέρον (Οργανισμών/Ομάδων Ασφαλείας κτλ.) θα πρέπει να επισκιάζει ατομικά σφάλματα του παρελθόντος. Παρότι ο εγκέφαλος μας σε βάθος χρόνου είναι προγραμματισμένος να διατηρεί μόνο θετικές μνήμες, εντούτοις μεσοπρόθεσμα και ειδικά σε εργασιακό περιβάλλον έχει την τάση να διατηρεί πρόχειρες τις αρνητικές μνήμες (σφάλματα συναδέλφων). Οφείλουμε, πριν κρίνουμε, να θυμόμαστε πάντοτε ότι λάθη δεν κάνουν μόνο όσοι δεν κάνουν τίποτε…

9. …Πρέπει στα αλήθεια να θαυμάζετε καθημερινά τη δύναμη της πόλης και να γίνετε οι εραστές της. Κι όταν εκείνη φαντάζει σπουδαία στα μάτια σας, πρέπει να σκέφτεστε πως όλα αυτά τα κέρδισαν άνθρωποι που τόλμησαν, άνθρωποι που κατανόησαν τις υποχρεώσεις τους και εξέφρασαν έμπρακτα την τιμή τους και που, αν ποτέ ηττήθηκαν, ούτε μια φορά δεν σκέφτηκαν να στερήσουν από την πόλη την αρετή τους, αλλά πάντα παρείχαν στην πόλη τις καλύτερες υπηρεσίες τους…(2-43)

Για να προεκτείνουμε και να εφαρμόσουμε αυτό το εξαίσιο απόσπασμα από τον λόγο του Περικλή προς Αθηναίους το 446π.χ. στο σημερινό περιβάλλον, δεν έχουμε παρά να αντικαταστήσουμε την λέξη <<πόλη>> με τις λέξεις <<Οργανισμός ή Εταιρία ή Ομάδα ή ακόμα και προσωπικά επιτεύγματα>>.

10. …Το ηθικό των ανθρώπων πέφτει θύμα σε οτιδήποτε αιφνίδιο, απροσδόκητο και τελείως απρόβλεπτο…(2-61)

Στη συγκεκριμένη δημηγορία όπου έμεινε γνωστή ως <<αγγελτήριο θανάτου>> του Περικλή, ο Θουκυδίδης μας φέρνει αντιμέτωπους με μια σκληρή και διαχρονική πραγματικότητα του περιβάλλοντος Ασφαλείας. Όντας υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε εσαεί το αιφνίδιο, το απροσδόκητο και το απρόβλεπτο οφείλουμε να έρθουμε σε ρήξη με τον Θουκυδίδη και να προβούμε σε απαρέγκλιτη διατήρηση υψηλού ηθικού καθ’ όλη τη διάρκεια αντιμετώπισης οποιουδήποτε κρισιγενούς γεγονότος.

11. …Θεωρώ ότι τα δύο μεγαλύτερα εμπόδια στη λήψη αποφάσεων είναι η βιασύνη και η οργή. Η πρώτη τείνει να συνοδεύεται από την ανοησία και η δεύτερη από την απερισκεψία και τις επιπόλαιες αποφάσεις…(3-42) 

Η λήψη (ορθών) αποφάσεων έχει μετατραπεί σε κυκεώνα βασανίζοντας εκατομμύρια λήπτες. Εφαρμόζοντας το κείμενο του Θουκυδίδη σήμερα θα πρέπει πρωτίστως να αξιοποιούμε την νόηση, ως την ικανότητα αντίληψης της πραγματικότητας με το νου και κατ’ επέκταση με τη λογική σε συνδυασμό με την αρμόζουσα ωριμότητα και φερόμενη εμπειρία των Στελεχών Ασφαλείας. Δευτερογενώς, σκεπτόμενοι πάντοτε τις συνέπειες των αποφάσεων μας πριν ακόμα τις εκστομίσουμε.

12. …Η άμυνά σας δεν αφορά μόνο την αντίδραση σας όταν δέχεστε επίθεση. Σημαίνει επίσης να προλαμβάνετε επιθέσεις φροντίζοντας να μην συμβούν…(6-18) 

Το 415π.χ. ο Θουκυδίδης, αποτυπώνει κατ’ εκτίμηση τον ακρογωνιαίο λίθο ανάπτυξης του σύγχρονου Security σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Αλκιβιάδης, απευθύνεται στην Ε.Δ. των Αθηνών, λέγοντας πως η άμυνα είναι και πρέπει να είναι διττής φύσεως. Αποτελείται από τους δύο βασικούς πυλώνες της πρόληψης και της αντιμετώπισης.Επίλογος

Ο ανυπέρβλητος Θουκυδίδης, παρότι εξόριστος για δύο δεκαετίες, έζησε προς όφελος όλων μας καταγράφοντας ιστορικό έργο το οποίο κατ’ ευχή του να αποτελέσει διαχρονικό απόκτημα (κτῆμά ἐς αἰεὶ 1.22). Κατ’ εκτίμηση, κατάφερε μέσα από το έργο του, να ταράξει τόσο έντονα τον χωροχρονικό υμένα μετουσιώνοντας τον σε ένα υπόγειο ποτάμι γνώσης, με δυνητικά σημεία ανάβλυσης στο παρόν και στο μέλλον.

Να θυμάστε ότι η πραγματική αξία οποιουδήποτε έργου εντοπίζεται στην υπερχρονική αξία του.

Έχουμε όλοι βαριά ευθύνη να δώσουμε στο περιβάλλον της Ασφάλειας την υπόσταση που του αρμόζει…