Συστήματα Συναγερμού & Πιστοποιήσεις

Το πρότυπο ΕΝ 5013, τα Grades, οι προδιαγραφές και τα κριτήρια επιλογής

 Τι αλλαγές έχει επιφέρει η εισαγωγή του προτύπου ΕΝ 50131 στον κλάδο των συστημάτων συναγερμού εδώ και χρόνια και τι οφείλουν να γνωρίζουν οι εγκαταστάτες των έργων, οι μελετητές αλλά και οι τελικοί χρήστες των συστημάτων; 

Του Αριστοτέλη Λυμπερόπουλου

 Έχει περάσει πάνω από μια δεκαετία από τότε που στο Security Manager ξεκινήσαμε να αναφερόμαστε στη διεθνή προσπάθεια για την καθιέρωση ενός προτύπου για τα συστήματα συναγερμού και γενικότερα τα συστήματα ασφάλειας. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και συγκεκριμένα γύρω στο 2008 κάναμε τις πρώτες αναφορές για το πρότυπο ΕΝ 50131 το οποίο ερχόταν με σκοπό “να βάλει μια τάξη” στην ασάφεια που υπήρχε μέχρι τότε, σε ότι αφορά τις τεχνικές προδιαγραφές των συστημάτων συναγερμού. Ήδη από τότε διαφαινόταν μια υστέρηση σε ότι αφορά την ύπαρξη συγκεκριμένων προδιαγραφών, αλλά και ενός νομικού πλαισίου το οποίο θα καθοδηγούσε τους εγκαταστάτες και τους μελετητές σε ότι αφορά την υλοποίηση ενός έργου με συστήματα συναγερμού.

Από τότε έχει περάσει ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Το Security manager σε συχνή βάση παρακολουθούσε τις εξελίξεις και ενημέρωνε μέσω της αρθρογραφίας του, για τις εξελίξεις σε ότι αφορά την πιστοποίηση των συστημάτων συναγερμού. Σε ότι αφορά την ελληνική νομοθεσία ακόμα υπάρχει μια σημαντική καθυστέρηση – σε σχέση με άλλες χώρες – για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου για την τοποθέτηση συστημάτων συναγερμού, σε αντίθεση πάντα με τα συστήματα πυρασφάλειας, για τα οποία υπάρχει πληθώρα νομοθετημάτων και κανονισμών. Μια σημαντική εξέλιξη όλα αυτά τα χρόνια, είναι φυσικά ότι για την εγκατάσταση ενός συστήματος συναγερμού, απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο τεχνικός να έχει την ανάλογη άδεια άσκησης επαγγέλματος. Η άλλη σημαντική εξέλιξη – εκτός όμως νομοθετικού πλαισίου – είναι ότι το ΕΝ 50131 έχει πλέον αρκετά έτη παρουσίας και πλέον είναι αρκετά γνωστό στους εγκαταστάτες, στους μελετητές, αλλά και στις ασφαλιστικές εταιρείες. Ως εκ τούτου είναι πλέον πολύ συχνή η απαίτηση για εναρμόνιση των συστημάτων συναγερμού, που εγκαθίστανται με τις προδιαγραφές που ορίζονται σε αυτό το πρότυπο.

 Ανάλυση του προτύπου

Η ανάγκη που οδήγησε στην εμφάνιση και υιοθέτηση του ΕΝ50131, είναι η υλοποίηση συστημάτων ασφαλείας, που θα ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές, των οποίων η χρήση δεν θα επαφίεται στην καλή διάθεση του εγκαταστάτη ή στη γνώση του τελικού χρήστη. Η χρήση συγκεκριμένων προδιαγραφών, θα συμβάλλει στη βελτίωση της ασφάλειας των εγκαταστάσεων, καθώς η χρήση προτύπων βοηθάει στην εξάλειψη αδύνατων σημείων και στην αύξηση της αξιοπιστίας ενός συστήματος. Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούν πολύ σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος συναγερμού, μιας και μειωμένη αξιοπιστία και τρωτά σημεία, είναι τα χαρακτηριστικά που αποδυναμώνουν ένα σύστημα συναγερμού.

Στη ανάπτυξη του προτύπου αλλά και στην καθιέρωση του, τουλάχιστον σε επίπεδο πραγματικής αγοράς, έπαιξε καθοριστικό ρόλο και το αίτημα πολλών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο χώρο και οι οποίες – τουλάχιστον οι πιο σοβαρές και μεγάλες – ζητούσαν και ζητούν ανάπτυξη κοινών προδιαγραφών, ώστε τα προϊόντα τους να συγκρίνονται με ίσους όρους.
Η πιο σημαντική αλλαγή που επέφερε το ΕΝ 50131 είναι ότι πλέον υπάρχει ένα σύνολο οδηγιών, σύμφωνα με το οποίο οι εταιρείες οφείλουν να κατασκευάσουν τα προϊόντα τους, αλλά και οι εγκαταστάτες να υλοποιήσουν τα έργα με τα συστήματα τους. Μια άλλη μεγάλη αλλαγή που έφερε επίσης η έλευση του προτύπου είναι η χρήση και καθιέρωση της Εκτίμησης Κινδύνου. Με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη Μελέτη Εκτίμησης Κινδύνου, θα προκύπτουν και οι προδιαγραφές για την υλοποίηση ενός συστήματος ασφάλειας σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Το πρότυπο δεν καθορίζει μόνο τις γενικές προδιαγραφές των πινάκων των συστημάτων συναγερμού (EN 50131-1), αλλά εμπεριέχει και συγκεκριμένη οδηγία (EN 50131-2) για τους επιμέρους ανιχνευτές – ραντάρ που απαρτίζουν το εκάστοτε σύστημα.

Το βασικό χαρακτηριστικό του ΕΝ 50131 πάνω στο οποίο έχει δομηθεί όλο το πρότυπο, είναι η ύπαρξη 4 κατηγοριών – θα τις συναντήσουμε πιο συχνά με τον όρο Grade – βάσει των οποίων καθορίζεται η επικινδυνότητα μιας εγκατάστασης. Οπότε τα προϊόντα που διατίθενται πλέον στην αγορά πιστοποιούνται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία (grade), ανάλογα για ποια εφαρμογή απευθύνονται. Οι τέσσερις κατηγορίες (grade) είναι οι ακόλουθες:

Βαθμός ασφαλείας 1 (Grade 1): Αφορά εγκαταστάσεις χαμηλού θεωρητικά κινδύνου, στις οποίες οι πιθανότητες διάρρηξης δεν είναι πάρα πολύ μεγάλες. Δηλαδή, αφορά συνήθως οικίες που δεν προσελκύουν διαρρήκτες, αλλά ακόμα και σε περίπτωση που γίνει προσπάθεια διάρρηξης, οι διαρρήκτες είναι πιθανόν να ανήκουν μάλλον στην κατηγορία των “ερασιτεχνών”.

Βαθμός ασφαλείας 2 (Grade 2): Εδώ ο βαθμός κινδύνου αυξάνεται, καθώς πρόκειται για εγκαταστάσεις που παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να στοχοποιηθούν. Σε αυτήν την περίπτωση και βάσει των οδηγιών του προτύπου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι εισβολείς θα είναι πιο καλά προετοιμασμένοι σε ότι αφορά την εγκατάσταση και τα συστήματα ασφαλείας που διαθέτει και πιο αποφασισμένοι να προβούν σε παραβατικές ενέργειες. Επιπλέον, θα είναι σχετικά εξοικειωμένοι με τις τεχνολογίες των συστημάτων συναγερμού και θα φέρουν κατάλληλο εξοπλισμό και εργαλεία όπως πολύμετρα, κοπτικά εργαλεία προκειμένου να απομονώσουν τις διατάξεις συναγερμού. Συνοπτικά, σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν οικίες με μεσαία οικονομική δυνατότητα των ενοίκων τους αλλά και ορισμένα εμπορικά καταστήματα τα οποία όμως δεν εμπορεύονται αντικείμενα υψηλής αξίας.

Βαθμός ασφαλείας 3 (Grade 3): Οι εγκαταστάσεις που ανήκουν στην κατηγορία με βαθμό ασφαλείας 3 είναι εκείνες στις οποίες υπάρχουν αντικείμενα υψηλής αξίας. Εδώ συνυπολογίζεται ότι οι επίδοξοι εισβολείς, είναι αποφασισμένοι να αφιερώσουν αρκετό χρόνο ώστε να οργανώσουν ένα κατάλληλο σχέδιο δράσης για να επιτύχουν τον σκοπό τους. Γνωρίζουν καλύτερα τις τεχνολογίες των συστημάτων και παράλληλα διαθέτουν σύγχρονο εξοπλισμό. Σε αυτή την κατηγορία, ανήκουν οι περισσότερες εγκαταστάσεις επιχειρήσεων όπως αποθήκες, γραφεία διοίκησης, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αλλά και η πλειοψηφία εμπορικών επιχειρήσεων, όπως καταστήματα υπολογιστών, κινητής τηλεφωνίας, αθλητικού εξοπλισμού, ηλεκτρονικών και άλλες παρεμφερείς κατηγορίες.

Βαθμός ασφαλείας 4 (Grade 4):: Πλέον αναφερόμαστε σε χώρους πολύ υψηλών απαιτήσεων ασφάλειας. Οι εισβολείς είναι πιθανόν να ανήκουν σε ομάδες οργανωμένου εγκλήματος ή σε τρομοκρατικές οργανώσεις και διαθέτουν υψηλού επιπέδου επιχειρησιακές ικανότητες. Έχουν πρόσβαση σε εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας που τις περισσότερες φορές είναι εφάμιλλος από αυτόν που χρησιμοποιούν οι υπηρεσίες καταστολής του εγκλήματος. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κυβερνητικά κτίρια, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ερευνητικά κέντρα, τραπεζικούς χώρους θησαυροφυλακιών και θυρίδων και οποιαδήποτε άλλη εγκατάσταση είναι πιθανός στόχος τρομοκρατικής ή εγκληματικής ενέργειας.

Στις προηγούμενες γραμμές είχατε τη δυνατότητα να δούμε τις γενικές διαφορές ανάμεσα στις κατηγορίες συστημάτων συναγερμού. Όμως ενδιαφέρον έχει να δούμε και κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες που διαφοροποιούν τα συστήματα ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν:

Ηλεκτρική τροφοδοσία

Πολύ σημαντική παράμετρος για τα συστήματα συναγερμού είναι η τροφοδοσία τους. Οποιαδήποτε αστοχία σε αυτό το θέμα, μπορεί εύκολα να ακυρώσει οποιαδήποτε ασφάλεια αυτά παρέχουν. Το πρότυπο σε ότι αφορά την ηλεκτρική τροφοδοσία προδιαγράφει τα ακόλουθα:

Σε πρώτη φάση ορίζει δύο βασικές ομάδες συσκευών :

Συστήματα τύπου Α τα οποία είναι αυτά που έχουν βασική ηλεκτρική παροχή και σύστημα επαναφορτιζόμενων μπαταριών (τα οποία είναι και τα πιο συχνά)

Συστήματα τύπου Β τα οποία διαθέτουν βασική ηλεκτρική παροχή και σύστημα απλών μπαταριών.

Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει το χρόνο stand by που απαιτεί το πρότυπο για τις συσκευές ανάλογα με το grade στο οποίο ανήκουν και τον τύπο μπαταρίας που αυτά φέρουν.

Ασύρματη διασύνδεση

Το ΕΝ 50131 υποστηρίζει επίσης την τεχνολογία ασύρματης διασύνδεσης για τα συστήματα συναγερμού. Για την προστασία της επικοινωνίας μεταξύ των συσκευών ενός συστήματος, το σύστημα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με κωδικούς αναγνώρισης (identification code). Ανάλογα με το grade στο οποίο ανήκει μια συσκευή, το πρότυπο προδιαγράφει και αριθμό κωδικών

Επίσης το πρότυπο προδιαγράφει με σαφήνεια το χρονικό διάστημα στο οποίο το σύστημα συναγερμού θα ελέγχει την επικοινωνία μεταξύ του κεντρικού πίνακα ελέγχου και των ανιχνευτών.

Τέλος άλλο ένα στοιχείο που έχει να κάνει με τη διαφοροποίηση των συστημάτων ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν είναι η συχνότητα συντήρησης.

Στα συστήματα του Grade 1 απαιτούν ετήσια συχνότητα συντήρησης με επίσκεψη στο χώρο. Τα συστήματα τoυ Grade 2 και Grade 3 χρειάζονται δύο επισκέψεις συντήρησης με τη μία εκ των οποίων να μπορεί να γίνει εξ αποστάσεως (remote). Σε ότι αφορά τα συστήματα υψηλότερης κατηγορίας (Grade 4) απαιτούνται δύο επισκέψεις συντήρησης το χρόνο στην εγκατάσταση.

Ποια κατηγορία να επιλέξουμε

Προφανώς και το μεγάλο ερώτημα είναι ποια κατηγορία συναγερμού πρέπει να επιλέξουμε ανάλογα και την εγκατάσταση στην οποία απευθυνόμαστε. Ίσως η πιο εύκολη απάντηση είναι να επιλέγουμε πάντα συστήματα ασφαλείας της κατηγορίας 4 ώστε να είμαστε εξασφαλισμένοι το μέγιστο δυνατό απέναντι σε κάθε κίνδυνο. Όμως οι διαφορές στο κόστος είναι τόσο σημαντικές, ώστε χρειάζεται πολύ περισσότερη διερεύνηση από τους μελετητές και τους εγκαταστάτες, ώστε να επιλέγουν την κοντινότερη κατηγορία στις απαιτήσεις της εγκατάστασης. Αυτός άλλωστε, είναι και ένας άλλος λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε το πρότυπο. Να διατίθενται αλλά και να επιλέγονται τα σωστά προϊόντα για την κάθε εγκατάσταση χωρίς ούτε να γίνονται εκπτώσεις στην ασφάλεια, ούτε φυσικά να επιβαρύνεται ο χρήστης ένα υπέρμετρο κόστος.

Ένας συνοπτικός οδηγός για τον τρόπο επιλογής ενός συστήματος ακολουθεί στις επόμενες γραμμές:

• Τα συστήματα της κατηγορίας 1, απευθύνονται μόνο σε απλές οικίες στις οποίες δεν υπάρχει συνήθως ασφαλιστική απαίτηση για σύστημα συναγερμού.
• Σε οικίες με κάπως μεγαλύτερη πιθανότητα διάρρηξης, αλλά και σε καταστήματα χαμηλού ρίσκου τοποθετούνται σύμφωνα με το πρότυπο συστήματα συναγερμού που ανήκουν στην κατηγορία 2 (grade 2)
• Στην κατηγορία 3 (grade 3) ανήκουν οι οικίες υψηλού κινδύνου με αντικείμενα μεγάλης αξίας και οι περισσότερες εμπορικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις
• Τέλος, στην κατηγορία 4 (grade 4) ανήκουν εγκαταστάσεις πολύ υψηλού κινδύνου όπως στρατιωτικές και κυβερνητικές εγκαταστάσεις ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις με πολύ σημαντική δράση όπως τα διυλιστήρια. Στην υλοποίηση των συστημάτων συναγερμού σε αυτές τις εγκαταστάσεις ούτως ή άλλως εμπλέκονται μελετητές και εγκαταστάτες με εξειδικευμένο αντικείμενο τα έργα προδιαγράφονται και υλοποιούνται κάτω από ένα αυστηρό πλαίσιο μελέτης και επίβλεψης.

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται πριν την επιλογή του εξοπλισμού να γίνει μια πολύ ουσιαστική συζήτηση για τις ανάγκες των χρηστών και το πώς αυτοί αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο παραβίασης. Μόνο με αυτόν τον τρόπο οι μελετητές και οι εγκαταστάτες μπορούν να προχωρήσουν σε έναν πιο ακριβή προσδιορισμό της κατηγορίας συστημάτων ασφαλείας που θα επιλέξουν για τη συγκεκριμένη εγκατάσταση.