“Μικρο-ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ” για την Αεροπορία

Θα τη λέγαμε και “Αεροεγκληματολογική επιστήμη”. Δηλαδή εφαρμογή της επιστήμης της εγκληματολογίας, στην “εγκληματικά πληττόμενη πλευρά” ,της αεροπορίας.

 Σπύρος Μ. Κυριακάκης – Εγκληματολόγος – Ερευνητής – Συγγραφέας – Εκπαιδευτής Security Management

Δρ. Δέσποινα Σβουρδάκου – Εγκληματολόγος

Νικόλας Κολαΐτης – Quality Manager ICTS Κύπρου

Σε συμβουλευτική αλληλεπίδραση με: Καθηγητή Αντώνη Μαγγανά (Ομοτ. καθηγητή, Τομέα Εγκληματολογίας/Τμ. Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου)

Η Εγκληματολογία είναι πολυσύνθετο, επιστημονικό πεδίο. Με την γένεση και την εξέλιξή της, αναπτύχθηκαν πολλές τάσεις, όπως της: αλληλεπίδρασης, οργανωσιακής, νέας ριζοσπαστικής κριτικής τάσης, κοινωνικής αντίδρασης, επιλογής του εγκλήματος ως συνηθισμένης επαγγελματικής δραστηριότητας, φαινομενολογικής προσέγγισης, φεμινιστικής, θεωρίας της ετικέτας κ.ά. Αμφισβητίες, αναθεωρητές, κινήσεις αντι- θετικιστικού ορθολογισμού, έπληξαν τον δομολειτουργισμό της εγκληματολογίας. Δημιουργήθηκε κρίση αλλά και σύγκρουση, που συνεπικουρήθηκε και από τα μεθοδολογικά προβλήματα (Φαρσεδάκης, 1996). Παρά το συνακόλουθο όφελος του εμπλουτισμού και της τόνωσης του διεπιστημονικού χαρακτήρα της εγκληματολογίας, το έγκλημα αυξάνεται διεθνώς, διαρκώς προς το πιο πολύπλοκο, αγριότερο και φονικότερο. Απάντηση οι “μικρο-εγκληματολογίες”, για ακριβέστερο προσδιορισμό, παραγόντων ολότητας εγκλημάτων, με κοινό παρονομαστή, το είδος/φύση, των παθητικών “κύριων όρων” (υποκειμένων και αντικειμένων). Πάντα ταύτα, προς όφελος της αντεγκληματικής πολιτικής. διεθνώς.

 “ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ Μικρο-ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ”

Η υλοποίηση της ιδέας για το άρθρο και τη δημοσίευση, συμφωνήθηκε και αναπτύχθηκε, στο παρεΐστικο κλίμα, των ανωτέρω αρθογράφων, ανάμεσα σε Πειραιά, Αθήνα, Ανάβυσσο, Λάρνακα και Λευκωσία.

Εισαγωγικά – Αντικειμενικοί σκοποί (ΑΝΣΚ): είναι δύο. Αυτός της παρούσας δημοσίευσης και εκείνος, προς τον οποίο τείνει,το όλο έργο: η δημόσια ανακοίνωση/ γνωστοποίηση, της εισαγωγικής θέσης, του τίτλου και του εγχειρήματος, καθώς και η κατοχύρωση της πρωτοτυπίας τους. Με ταυτόχρονη ανακοίνωση, ενός άλλου, καινοτόμου έργου. Αυτού της “Ναυτικής Μικρο-Εγκληματολογίας/ Ειδικής Εγκληματολογίας Εμπορικού Ναυτικού“, που αναπτύσσεται επί χρόνια (και ολοκληρώνεται) από τον πρώτο των συγγραφέων (Σπ. Μ. Κυριακάκη**).

Οι ανακοινώσεις- εξωτερικεύσεις, γίνονται μαζί, επειδή θέση και προαναφερόμενες εγκληματολογίες, βρίσκονται σε έννοια “ενικής συμπλήρωσης” (“complémentation singulière” / του Alain Badiou**) λόγω κοινών σημείων, ταυτότητας ορολογίας ναυτιλίας – αεροπορίας και της αδιαμφισβήτητης στενής σχέσης , “λιμανιού” – “αεροδρομίου”. Συνακόλουθη και η ταυτόχρονη “αποτύπωση εξωτερίκευσης” διά της παρούσας δημοσίευσης και οι κατοχυρώσεις των ” διανοητικών ιδιοκτησιών” τους, αφού και τα δύο έργα δεν υπάρχουν αυτοτελή, σε παγκόσμια κλίμακα, όπως πρόκυψε απο ευρεία έρευνα. Οι κατοχυρώσεις δια της δημοσίευσης αυτής, γίνονται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO)/ “Δίκαιο Διανοητικής Ιδιοκτησίας”, που απαιτεί όπως οι εξωτερικεύσεις (που προαναφέρονται) να γίνονται με αποτύπωση της είδησής τους, σε ένα “απτό” μέσο. Καταλληλότερο μέσον, για τη συγκεκριμένη “εξωτερίκευση”, δεν θα μπορούσε να είναι άλλο, από το περιοδικό “Security Manager”, με περιεχόμενο, σε σχέση “χρυσής αναλογίας”, θεωρίας-πράξης, για την ασφάλεια. Συμπεριλαμβάνεται, στις καλύτερες ευρωπαϊκές, εκδόσεις, του είδους. Άλλωστε και η φύση των παρουσιάσεων, στα διάφορα “Security Fora”/” Security Projects”, της εκδότριας εταιρείας SMART PRESS, σε Αθήνα και Λευκωσία, υπογραμμίζει τον χαρακτήρα του περιοδικού, ως επαγγελματικού-επιστημονικού. Παρούσα δημοσίευση, έργα που αναφέρονται, “απτό μέσο εξωτερίκευσης”, βρίσκονται σε συμφωνία. Σημειώνεται οτι και τα δύο έργα, στοχεύουν στον ισόποσο επηρεασμό,γνωστικού, συναισθηματικού και ψυχοκινητικού τομέα, σύμφωνα με τον Benjamin Bloom. Άλλωστε ο ΑΝΣΚ τους, είναι διττός. Συνεισφορά στην επιστήμη της εγκληματολογίας και εφοδιασμός με πρακτικές γνώσεις αντεγκληματικής πολιτικής. Με άλλα λόγια, απάντηση στα διάφορα επιστημονικά “γιατί” αλλά και υπόδειξη καλύτερων πρακτικών, (εφαρμογή, βαθμονόμιση, αναθεώρηση). Και τα δύο έργα, ευθυγραμμίζονται με την καίρια εμβληματική φράση(moto), “Real Education. Above All” του “Embry Riddle Aeronautical University” (Daytona Beach/ Florida και Prescott/Arizona).

Α.Ν.Σ.Κ. της “Αεροπορικής Μικρο- Εγκληματολογίας” είναι: η συμβολή στην ανάπτυξη της εγκληματολογίας, η “υπόδειξη” νέων χώρων μελέτης και έρευνας, η ειδική ενίσχυση της αντεγκληματικής πολιτικής και η εκπαιδευτική συνεσφορά. Αφορά στην πολιτική αεροπορία, τη γενική (μη εκμετάλλευσης) και την πολεμική. Σχετικά με την εκπαίδευση, επιδιώκεται η προσθετική εξειδίκευση του γενικού μαθήματος εγκληματολογίας, που περιλαμβάνεται στα προγράμματα σπουδών, των Aviation, Aeronautical, Astronautical, Αerospace – Engineering, Universities – Colleges και των Pilots Schools. Πολλά τέτοια εκπαιδευτικά ιδρύματα, υφίστανται σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ινδία,Ουκρανία κ.ά.

Μεθοδολογία: Σχεδιασμός. Έρευνα ιστορίας της αεροπορίας και σχετικών έκνομων ενεργειών. Εξετάστηκαν πολλοί τομείς όπως θέσεις εγκληματολόγων και εγκληματολογικές θεωρίες, διεθνής και συγκριτική εγκληματολογία, αστυνομική επιστήμη, οργανωμένο έγκλημα, τρομοκρατία, δικαστηριακή επιστήμη και καταδίκες, θυματολογία, εγκληματικότητα και υψηλή τεχνολογία κ.ά. Εντοπίστηκε το ειδικό έργο “Airport, Aircraft and Airline Security“/ Keneth Moore/ “Wichita State University”. (Εστιάζεται στο πρακτικό μέρος). Οδεύουμε προς λύση κύριων μεθοδολογικών ζητημάτων (σκοτεινό αριθμό, εντοπισμό δεικτών μεταβλητών, κοινωνική αντίδραση, κοινωνικές αναπαραστάσεις, αποφυγή αλληλοκαλύψεων, με προαναφερθέν έργο, εθνικούς κανονισμούς ασφαλείας και βοηθημάτων σχολών πολιτικής αεροπορίας, επίσης). Σχεδιάζονται ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες, στα αεροδρόμια “Ελευθέριος Βενιζέλος” / Αθήνα, “Νίκος Καζαντάκης”/Ηράκλειο Κρήτης, “Μακεδονία”/Θεσσαλονίκης, Πάφου και Λάρνακας, ενώ καταγράφονται οι βιωματικές γνώσεις, από αεροδρόμια χωρών, εξωτερικού. Θα επισημανθούν συγκλίσεις και αποκλίσεις. (Όλα τα ανωτέρω σύμφ. και με κατευθύνσεις Δρος Ιωάννας Τσίγγανου – Διευθύντριας Ερευνών, ΕΚΚΕ.) Καθορίζονται τα είδη συνεντεύξεων, η έρευνα τεκμηρίων και οι μελέτες περιπτώσεων, με πρώτη του αεροδρομίου Λάρνακας το 1978, που είχε επίπτωση στις διπλωματικές σχέσεις Κύπρου-Αιγύπτου. Η υποστήριξη των όσων παρατίθενται, γίνονται και με τα δύο συστήματα του Χάρβαρντ (κλασικό και τροποποιημένο) αλλά και το σύστημα της Λειψίας.

Αεροπορικό Ιστορικό Παραβατικότητας/Εγκληματικότητας και Δικαιοπολιτικές συνέπειες

Η έρευνα κινείται στον άξονα της ιστορίας της αεροπορίας και στην εξελισσόμενη, στον ίδιο άξονα, της εγκληματικότητας, εναντίον της ή σε αυτήν. Η κίνηση και η μεταφορά, είναι της αυτής αρχής με τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Σήμερα το σύνολο σχεδόν των μεταφορών, είναι πολύτροπο (συνδυασμένες μεταφορές ξηράς, με θαλάσσιες και εναέριες) και από πλευράς οικονομίας και τεχνολογίας, γίνεται λόγος για “Βιομηχανία των Μεταφορών“.

Τα αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν το πρώτο, για στρατιωτικούς σκοπούς (πρώτη χώρα η Ιταλία, στον Ιταλοτουρκικό πόλεμο, στη Λιβύη /1912). Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ” τεχνικές αεροπορικές εκμεταλλεύσεις”, (μεταφορές προσώπων και εμπορευμάτων) αναπτύχθηκαν ραγδαία. Οι Βρετανοί καινοτόμησαν με τη δρομολόγηση, επιβατικού αεριωθούμενου. Η Aeroflot ήταν η πρώτη αεροπορική εταιρεία στον κόσμο, που κάλυψε όλα τα τακτικά δρομολόγια με αεριωθούμενα, αποκλειστικά.

Η Συνθήκη των Βερσαλιών /1919, που έθεσε το ζήτημα του Εθνικού Εναέριου Χώρου, αποτέλεσε την απαρχή του Διεθνούς Αεροπορικού Δικαίου. Επειδή είχε δημιουργηθεί ένας “καινούριος χώρος”, έπρεπε να υπάρξει ρύθμιση. Η Σύμβαση του Σικάγου (1944) αποτέλεσε τη βάση ίδρυσης του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO/ τμήμα ΟΗΕ από 1947). Η Σύμβαση του Σικάγου περιλαμβάνει και το περίφημο Annex 17 της Σύμβασης περί “Safeguarding International Civil Aviation Against Acts of Unlawful Interference”, που είναι διαρκούς ενημέρωσης.

Για τις έκνομες ενέργειες από και μεταξύ μελών της “εν πτήσει κοινωνίας” σχετ. η Σύμβαση του Τόκιο/14 Σεπτεμβρίου 1963, (Ν.Δ. 734/1971, Χώρας μας). Αφορά στις παραβάσεις και άλλες παράνομες πράξεις, που τελούνται σε αεροσκάφη (σε συνδυασμό με τα άρθρα 5, 6, 7, 8 του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα για τα τοπικά όρια ισχύος των ποινικών νόμων).

Αεροπειρατείες και καταλήψεις αεροσκαφών, εγκλήματα κατά της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, διεξαγωγή πράξεων βίας σε αερολιμένες, που εξυπηρετούν διεθνείς πτήσεις είχαν συνεπακόλουθες και αντίστοιχα, τη “Σύμβαση της Χάγης” (1970), τη “Σύμβαση του Μόντρεαλ” (1971) και το “Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ“.

Σημειώνεται ότι για την έρευνα των τρομοκρατικών ενεργειών, χρησιμοποιούμε αρχεία από το 1968 και εξάγονται συμπεράσματα, για την περιστασιακή πρόληψη ενώ αναφέρονται και μη προβλέψιμα περιστατικά όπως αυτά κατά της γενικής αεροπορίας, με από δόλο τοποθετημένη νάρκη, σε διάδρομο run up, που ανατίναξε ιδιωτικό αεροσκάφος, στην απογείωση (Σαν Σαλβαντόρ/1984) και την κατάληψη μεγάλου ελικοπτέρου, πετρελαϊκής εταιρείας στη Μπογκοτά, το 1988. Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος 40 βαρειά οπλισμένοι δράστες. (Πρωτοφανές και μοναδικό μέχρι τώρα, περιστατικό.)

Γενικά για την Αεροπορική μικρο-Εγκληματολογία: στη θέση αυτή θα μπορούσε να προβληθεί η αντίθεση δηλ. της εξέτασης του εγκλήματος, σε οποιαδήποτε μορφή, ανεξαρτήτως ταυτότητας παθητικών όρων και ιδιαίτερων πτυχών. Συνεπώς δεν χρειάζονται “ιδιαίτερες εγκληματολογικές αναλύσεις”. Η απάντησή μας είναι οτι το όφελος θα είναι, ο εμπλουτισμός της αντεγκληματικής πολιτικής, με ανά πεδίο ειδική μικρο-εγκληματολογία, μαζί με τη διατύπωση νέων θεωρήσεων και των παλαιών να προσαρμόζονται αναλόγως και κατά τομέα. Σήμερα ζητάται από τους ειδικούς, να προσαρμόσουν το γενικό στο ειδικό, που αποτυχαίνει σε γενικές γραμμές.

Οι στρατιωτικές εκφάνσεις αεροπορίας – ναυτικού, ναι μεν διέπονται ως προς το προσωπικό και πράξεις από το στρατιωτικό ποινικό δίκαιο αλλά έχουν θυματοποιηθεί επανειλημμένα και διεθνώς, κύρια από ομάδες της mega terrorism, που οι πράξεις τους θεωρούνται, ως βαρέα εγκλήματα και τώρα αποτελούν εργαλείο του υβριδικού πολέμου. Μάλιστα στις πράξεις αυτές περιλαμβάνονται και ορισμένες, που θεωρούνται λογικά απίθανες (ασύμμετρες) όπως η τεραπλή αεροπειρατεία για τη χρήση των επιβατηγών αεροσκαφών ως όπλων, την 11η Σεπτεμβρίου. Οι ερευνητές συγγραφείς του παρόντος, θεωρούν οτι η τετραπλή αυτή ενέργεια δεν είναι παρά μία πράξη αντιγραφής, παλαιότερης ταυτόχρονης ενέργειας. Για τις “παλιές τακτικές, που ξαναανακαλύπτονται” έχει κάνει πολλές παρουσιάσεις, ο πρώτος των συνσυγγραφέων. Το πρωτότυπο συνέβη τον Σεπτέμβριο του 1969, όταν εκδηλώθηκαν αεροπειρατείες σε τρία επιβατηγά αεροσκάφη, ταυτόχρονα. Τα δύο προς Ιορδανία, το τρίτο προς Αίγυπτο. Τα αεροσκάφη αφού εκκενώθηκαν, ανατινάχθηκαν μπροστά στις κάμερες κινηματογραφικών συνεργείων. Υπεύθυνη μία ομάδα από ενόπλους, του εξωτερικού βραχίονα επιχειρήσεων του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (P.F.L.P.).

Επισημαίνονται οι κοινωνικοί όροι, που από άποψη “κοινωνικής φυσικής” (Auguste Comte) είναι είτε σταθεροί είτε δυναμικοί, σε συνυπολογισμό πάντα, με τη σταθερή κοινωνιολογική ευθυγράμμιση, των γεγονότων (Emile Durkheim). Για τα πρόσωπα και ιδίως για την περιστασιακή πρόληψη, εξετάζονται όλοι οι παράγοντες, κατά το δυνατόν, όπως άκρως κατατοπιστικά, απεικονίζονται στη γεωμετρική αλληγορία των Correa-Pinatel (Ιακ. Φαρσεδάκης, “Η εγκληματολογική Σκέψη από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας”, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη 1990:387). Παράδειγμα και για την περιστασιακή πρόληψη, είναι η εργασία του Καθηγητή Daniel Benny (“Embry Riddle Aeronautical University”) από την οποία πρόκυψε ότι, στους ελέγχους προσβάσεων και στους ελέγχους ασφαλείας, υφίστανται τρεις ομάδες ενεργειών, οι οποίες δεν εκπληρούνται με την ίδια σημαντικότητα και οι τρεις. Δηλ. «Identification», «Individual Screening» και «Carry Item Screening». Λιγότερη προσοχή καταβάλλεται στην πρώτη ομάδα (Identification) όπου σημαντική βαρύτητα έχει η αναγνώριση της λεγόμενης “γλώσσας σώματος”. Παράδειγμα η αναγνώριση δυναμικού ατόμου από τατουάζ, με χειροπέδες και η συνακόλουθη ετοιμότητα. (Από το βιβλίο των Μαγγανά-Σβουρδάκου “Εγκληματολογία από τα κάτω”.)

Στη συνέχεια εκφράζουμε και μάλιστα διατυπώνουμε μία αντίθεση. Αφορά στην εγκληματολογική προσέγγιση της τρομοκρατίας, από Καθηγητή και την Ομάδα του, σε Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, που κάνουν λόγο για το “τρίτο κύμα” τρομοκρατίας, που τιτλοφορείται ως “τρομοκρατία από ομάδες της επαναστατικής αριστεράς… που εκδηλώθηκε με αεροπειρατείες…”.

Στην “Αεροπορική Μικρο-Εγκληματολογία”, διερευνώνται οι κατηγορίες του εγκλήματος, που αυτή εξετάζει, οι συνθήκες, που δημιουργούν τους παράγοντες του συγκεκριμένου κάθε φορά εγκληματικού φαινομένου, σε μια συγκεκριμένη κοινωνία και σε δεδομένη εποχή, οι τρόποι διάπραξής τους, η μεταβολή της “καθημερινής κοινωνικής ροής”, από τις επιπτώσεις στο κοινωνικό σώμα, τα συνεπακόλουθα της προσλαμβάνουσας εικόνας, όπως διοχετεύεται από τα ΜΜΕ, η συχνότητα εκδήλωσης και οι δικαιοπολιτικές συνέπειες εσωτερικές και διεθνείς.

Για την περίπτωση του εγκλήματος ως πράξης στο πλαίσιο, μιας εγκληματικής σταδιοδρομίας, ενός ανθρώπου, εξετάζονται επί πλέον, η συχνότητα, (Frequency), η σοβαρότητα (Seriousness), ο τρόπος διάπραξης (modus operandi), ο βαθμός συμμετοχής και ρόλου (Participation and Role). αλλά και του μήκους της εγκληματικής σταδιοδρομίας / καριέρας (Criminal Career Length). Γενικά για εκείνους, τους δράστες, που παραβαίνουν την κείμενη νομοθεσία αεροπορικής ασφάλειας δηλαδή επαγγελματικά και προς το σκοπό οφέλους-κέρδους και ως εκ του αντικειμένου διεθνώς (π.χ. η “σταδιοδρομία” του ειδικού στο σχεδιασμό και εκτέλεση αεροπειρατιών, νεκρού πλέον μέλους του Χιζμπαλλά, Ιμάντ Μαγκνία), εξετάζεται και ένα άλλο μέγεθος. Η “σταδιοδρομία παρέκκλισης”, κατ’ ακολουθία της διαδικασίας αλληλεπίδρασης, που είναι χαρακτηριστική του «παιχνιδιού», του κοινωνικού ελέγχου. (Φαρσεδάκης, 1996: 112).

Το έργο κλείνει με αλγόριθμο συμβατότητας, άντεγκληματικών προγραμμάτων και μέτρων και παράγεται πρωτογενής γνώση. Ακολουθούν η βιβλιογραφία και σχεδιάζονται τα παραρτήματα και τα προσαρτήματα.

Επεξηγήσεις

* Σε αντιστοιχία με την μικροκοινωνιολογία, που μελετά μικρές ολότητες για πληρέστερο και ακριβέστερο προσδιορισμό, παραμέτρων της κοινωνικής ζωής, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μικροεγκληματολογία, προς ακριβέστερο προσδιορισμό, παραγόντων ολότητατας εγκλημάτων, με κοινό παρονομαστή, το είδος/φύση, των παθητικών “κύριων όρων” (υποκειμένων και αντικειμένων).

** Στο πλαίσιο των σχετικών ερευνών του για τη ναυτική εγκληματολογία και τα παράγωγα, μεταξύ άλλων, πονήματα,:(1) “Οι αρμοδιότητες Δημόσιας Τάξης, του πλοιάρχου Ε.Ν.”/δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στο ναυτιλιακό περιοδικό ΕΛΝΑΒΙ 2000-2001. (2) “Maritime Security Management Manual “/ Liberty Press, Απέσπασε κριτικές, ως έργου πρωτοπόρου διεθνώς και από στελέχη, των Π.Ν. και Λ.Σ./ΕΛ-ΑΚΤ. 2016, το “Institute of Global Maritime Studies– Greek Chapter“, δημοσίευσε το ανωτέρω εγχειρίδιο, στον επιστημονικό ιστότοπο του Ινστιτούτου. Αυτό αποτελεί Παγκόσμιο Οργανισμό. Ιδρύθηκε από συνεργασία των φημισμένων Πανεπιστημίων “TUFTS” και “ΜΙΤ”/ΗΠΑ.

*** Γιώργος ΠΕΦΑΝΗΣ: “Περιπέτειες της Αναπαράστασης: Σκηνές της Θεωρίας ΙΙ”, εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα, 2013.

Πηγές

Ενδεικτικά τα έργα των Καθηγητών, Α.Μαραγκοπούλου, Ιακ. Φαρσεδάκη, Αντ. Μαγγανά, Blumstein, Daniel Benny κ.ά.

Επίσης εκδόσεις START (Study of Terrorism and Response to Terrorism), Major Trends of Global Terrorism, Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, C(210) 185/2010, “Περί καθορισμού λεπτομερών μέτρων για την εφαρμογή κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών, από έκνομες ενέργειες” . Tροποποιητικοί Κανονισμοί Κοινοτικού Πλαισίου Αερομεταφορών, Ε.Κ.Α.Π.Α.( Εθνικός Κανονισμός Ασφάλειας Πολιτικής Αεροπορίας) και τις σχετικές Τ.Ο.Α. (τεχνικές οδηγίες ασφαλείας). καθώς και τους Κυπριακούς κανονισμούς του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας/ Υπ. Μεταφορών.