Ανιχνευτές Καπνού – Νέες απαιτήσεις, Νέες δυνατότητες

Ο τομέας της πυρανίχνευσης σε επίπεδο τεχνολογίας αλλά και απαιτήσεων, εξελίσσεται διαρκώς αναδεικνύοντας νέες δυνατότητες.Ειδικότερα, η βιομηχανία  των προϊόντων που ονομάζονται ανιχνευτές καπνού,  δημιουργεί συστήματα που ενσωματώνουν νέες λειτουργίες  προκειμένου να απαντήσει αποτελεσματικά στις προκλήσεις  που προκύπτουν σε ένα τόσο σοβαρό πεδίο εφαρμογών, όπως είναι η αξιοπιστία, η ασφάλεια, η λειτουργικότητα και η φιλικότητα χρήσης.

 Του Αριστοτέλη Λυμπερόπουλου

Για πολλούς, ακόμα και για όσους ασχολούνται ενεργά με τη φυσική ασφάλεια και ειδικότερα την πυρασφάλεια, οι ανιχνευτές καπνού ίσως αποτελούν απλά ένα εξάρτημα που συνοδεύει τα συστήματα πυρανίχνευσης. Αποτέλεσμα αυτής της άποψης, είναι να μην δίνεται συχνά η πρέπουσα βαρύτητα στην επιλογή τους. Όμως αυτή η νοοτροπία, μπορεί να κρύβει κινδύνους, καθώς υπάρχουν πολλά σοβαρά κριτήρια που πρέπει να καθοδηγούν τη σωστή επιλογή ενός ανιχνευτή καπνού, ανάλογα με την εφαρμογή στην οποία απευθύνεται, τις απαιτήσεις που υπάρχουν και τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε εγκατάστασης.

Τα κριτήρια αυτά μπορεί να σχετίζονται με την αρχή λειτουργίας τους (ιονισμού, φωτοηλεκτρικοί, δειγματοληψίας αέρα) – ένα θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί αρκετές φορές στο παρελθόν το Security Manager (π.χ στο ένθετο Fire Safety του τεύχους 42) – αλλά και κριτήρια που σχετίζονται και με τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στον χώρο των ανιχνευτών καπνού. Διότι, μπορεί μεν η λειτουργία τους να είναι σχετικά απλή –ειδικά συγκρινόμενη με άλλα συστήματα ηλεκτρονικής ασφάλειας – αλλά τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες που κατασκευάζουν ανιχνευτές καπνού έχουν παρουσιάσει τεχνολογίες που διευρύνουν το φάσμα των επιλογών των εγκαταστατών και των τελικών πελατών. Τεχνολογίες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο διασύνδεσης των ανιχνευτών καπνού, με την επικοινωνία τους με άλλα συστήματα και με την εξαγωγή χρήσιμων δεδομένων από αυτές τις μονάδες. Οι νέες αυτές λειτουργίες ενδιαφέρουν όσους εμπλέκονται στη διαδικασία επιλογής ενός ανιχνευτή καπνού και αναλύονται σε αυτό το άρθρο.

Ασύρματη διασύνδεση

Η επιλογή της ασύρματης διασύνδεσης των ανιχνευτών καπνού, αν και δεν αποτελεί σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη – καθώς έχει εμφανιστεί εδώ και δέκα χρόνια περίπου  – θεωρείται ακόμα από τους εγκαταστάτες, ειδικά στην ελληνική πραγματικότητα, ως κάτι το πολύ εξεζητημένο. Όμως, η αρχή λειτουργίας ασύρματης διασύνδεσης, που βασίζεται στη μετάδοση των σημάτων μέσω των ραδιοκυμάτων (RF), μπορεί να βοηθήσει σε πολλές εγκαταστάσεις συστήματος πυρανίχνευσης. Όπως και σε άλλα συστήματα, όπου προκύπτει η σύγκριση μεταξύ ενσύρματων και ασύρματων διασυνδέσεων, τα πλεονεκτήματα της ασύρματης διασύνδεσης εστιάζονται κυρίως στην ευκολότερη και γρηγορότερη εγκατάσταση και στην μείωση στο ελάχιστο των εργασιών που θα απαιτηθούν για την αποκατάσταση του χώρου, ύστερα από τις εργασίες που γίνονται για την όδευση των καλωδίων όταν επιλέγεται ο ενσύρματος τρόπος διασύνδεσης. Μια καινούρια επιλογή που υπάρχει πλέον διαθέσιμη, αφορά τον τρόπο με τον οποίο ένα σύστημα μπορεί να συνδεθεί ασύρματα. Μέχρι τώρα, αυτή η επιλογή ήταν εξαρχής προδιαγραμμένη από  τον κατασκευαστή. Πλέον η αγορά έχει προχωρήσει σε μια νέα επιλογή. Τη δυνατότητα της προσθήκης ενός module που επιτρέπει στους ανιχνευτές καπνού να λειτουργήσουν και ασύρματα. Αυτά τα μικρά εξαρτήματα, διατίθενται ξεχωριστά και προσαρμόζονται σε ένα υφιστάμενο σύστημα πυρανίχνευσης (αρκεί φυσικά αυτό να υποστηρίζει την συγκεκριμένη δυνατότητα) μετατρέποντας το σε ασύρματο.

Έλεγχος συσκευών

Πολλοί διεθνείς κανονισμοί και πρότυπα που αφορούν την πυρανίχνευση όπως το BS 5839-6:2013 αναδεικνύουν την ανάγκη συνεχούς ελέγχου της κατάστασης των ανιχνευτών καπνού. Με αυτόν τον τρόπο, θα υπάρχει η δυνατότητα έγκαιρης ενημέρωσης όσων ζουν και εργάζονται μέσα σε ένα χώρο, όταν προκύψει κάποια επικίνδυνη κατάσταση. Ειδικά σήμερα όπου υπάρχουν συστήματα πυρανίχνευσης που είναι διασυνδεδεμένα και μπορούν να ενεργοποιήσουν συστήματα τοπικής κατάσβεσης –  των οποίων η εκτόνωση σε χώρους όπου υπάρχουν άνθρωποι είναι προφανές ότι εγκυμονεί κινδύνους – είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει δυνατότητα αποτελεσματικού και ταυτόχρονα απλού στην λειτουργία ελέγχου της κατάστασης των ανιχνευτών.

Ένας προβληματικός ανιχνευτής, ορισμένες φορές μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα και από μια πυρκαγιά. Είτε λόγω δημιουργίας πανικού, όπου μπορεί να γίνουν ατυχήματα κατά την διαδικασία της εκκένωσης, είτε λόγω διοχέτευσης κατασβεστικών αεριών σε χώρους, που δεν έχει προηγηθεί η απαραίτητη εκκένωση. Οπότε, κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη αποτελεσματικών και αξιόπιστων ελεγκτών, που θα επιτρέπουν τον γρήγορο έλεγχο των συσκευών εξ αποστάσεως ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια του προσωπικού.

Εξαγωγή Δεδομένων

Ως απόρροια των παραπάνω προκύπτει η ανάγκη να υπάρχει ένας τρόπος ώστε από τους ανιχνευτές καπνού να εξάγονται δεδομένα κατά τη διάρκεια της συντήρησης τους και όχι μόνο, ώστε οι υπεύθυνοι να είναι σε θέση να γνωρίζουν αν υπάρχει κάποιο θέμα με τη σωστή λειτουργία τους. Μέχρι τώρα, οι ανιχνευτές των συστημάτων πυρανίχνευσης ελέγχονταν στην καλύτερη περίπτωση από τους υπεύθυνους των εγκαταστάσεων κατά την διάρκεια των συντηρήσεων. Αυτή μπορεί να γίνεται μια φορά το χρόνο ή παραπάνω ανάλογα με το τι προδιαγράφεται στο συμβόλαιο συντήρησης.

Τι γίνεται όμως στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των ελέγχων; Μια πυρκαγιά μπορεί να ξεσπάσει κάθε στιγμή. Πως μπορούν οι υπεύθυνοι του χώρου να γνωρίσουν σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση των ανιχνευτών καπνού; Αυτή η δυνατότητα μέχρι τώρα τουλάχιστον για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανιχνευτών που εγκαθίστανται στις διάφορες εφαρμογές, ήταν κάτι που κινούταν στην σφαίρα της ουτοπίας. Όμως οι εταιρείες έχουν αντιληφθεί αυτήν την ανάγκη και στρέφονται στην ανάπτυξη τεχνολογιών που επιτρέπουν την εξαγωγή δεδομένων (data extraction technology) από τους ανιχνευτές καπνού. Πρόκειται για μια εξέλιξη που θα αναδιαμορφώσει τον τρόπο λειτουργίας όλων όσων εμπλέκονται με θέματα πυρανίχνευσης και θα σηματοδοτήσει μια τεράστια αλλαγή, με προφανείς θετικές επενέργειες στην ασφάλεια των εγκαταστάσεων.

Οι ανιχνευτές καπνού και CO μπορούν να δώσουν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες. Αυτές μπορεί να είναι η κατάσταση των μπαταριών, η κατάσταση του αισθητήρα, ο αριθμός των τεστ που έχουν πραγματοποιηθεί και ο αριθμός των ενεργοποιήσεων ύστερα από κάποιο συμβάν. Στην περίπτωση των ανιχνευτών CO, μπορεί να αντληθούν και πληροφορίες για το επίπεδο του CO στον χώρο. Όλες αυτές οι πληροφορίες μπορούν να στέλνονται κεντρικά σε μια πλατφόρμα και ο χρήστης να τις έχει στην διάθεση του με έναν εύχρηστο οπτικοποιημένο τρόπο. Εκείνο που πρέπει να προσεχτεί όμως κατά την επιλογή ενός συστήματος με παρόμοια δυνατότητα, είναι ότι ενώ υπάρχουν αρκετές εταιρείες που διαφημίζουν ότι τα προϊόντα τους έχουν αυτήν τη λειτουργία, θα πρέπει αυτή να είναι εύκολη στη χρήση, ώστε να μην χρειάζεται η επίσκεψη τεχνικού για να γίνει εφικτή η εξαγωγή δεδομένων. Θα πρέπει και ο τελικός πελάτης να μπορεί να κάνει χρήση αυτής της δυνατότητας, χωρίς την μεσολάβηση κάποιου πιο εξειδικευμένου τεχνικού.

Επικοινωνία

Η επικοινωνία των συστημάτων πυρανίχνευσης με άλλα συστήματα ασφάλειας, είναι πάντα ένα ζητούμενο καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο διασύνδεσης τους, τόσο αυξάνει ο βαθμός προστασίας μιας εγκατάστασης. Παραδείγματος χάρη, αν σε ένα διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας υπάρχει ένα σύστημα πυρανίχνευσης με 6 ανιχνευτές και ενεργοποιηθεί ένας ή περισσότεροι εξ αυτών, τότε ο συναγερμός πυρανίχνευσης θα ηχήσει μόνο μέσα στο διαμέρισμα. Είναι λογικό έτσι να περιορίζεται κατά πολύ η πιθανότητα να τον ακούσει κάποιος στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιος μέσα στο διαμέρισμα. Για το λόγο αυτό, αναδεικνύεται το θέμα της συνδεσιμότητας του συστήματος πυρανίχνευσης και με άλλα συστήματα όπως για παράδειγμα το σύστημα συναγερμού. Μπορεί επίσης, να συνδέεται με άλλα συστήματα πυρανίχνευσης κάτω από μια ενοποιημένη πλατφόρμα ελέγχου ή να επικοινωνεί με συστήματα BMS (building management systems) ή να στέλνει σήματα μέσω κάποιας δικτυακής εφαρμογής.

Το μέλλον

Όσοι εμπλέκονται σε διαδικασίες συντήρησης και ελέγχου των συστημάτων πυρανίχνευσης, έχοντας παράλληλα την ευθύνη της καλής λειτουργίας τους, θα πρέπει να αντιληφθούν ότι οι παραπάνω απαιτήσεις όπως η δυνατότητα εύκολης εξαγωγής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο από τους ανιχνευτές, η ασύρματη διασύνδεση, ο αυτοματοποιημένος έλεγχος και η επικοινωνία με άλλες μονάδες δεν θεωρούνται σήμερα πολυτέλεια για τους τελικούς πελάτες, είτε πρόκειται για επαγγελματικές εγκαταστάσεις, είτε για οικιακές εφαρμογές.

Επίσης, είτε με τη χρήση μιας κεντροποιημένης πλατφόρμας ελέγχου, είτε με τη χρήση έξυπνων συσκευών όπως κινητά τηλέφωνα και tablets, η δυνατότητα εύκολου και αποτελεσματικού ελέγχου της κατάστασης των ανιχνευτών θα βοηθήσει στην καλύτερη συντήρηση και κυρίως θα συμβάλλει στην εξάλειψη αστοχιών που μπορούν με την σειρά τους να οδηγήσουν σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις.