ΙΕΠΥΑ & ΑΕΙ: Δυο απόμακροι κόσμοι που πρέπει να έρθουν πιο κοντά

Οι σύγχρονες προκλήσεις ασφάλειας στην εποχή μας, αλλά και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται είναι σίγουρο ότι μπορεί να ευνοήσουν την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ του ιδιωτικού τομέα ασφάλειας και της ακαδημαϊκής κοινότητας, προς όφελος και των δυο πλευρών.  

Ιωάννης Μ. Δόκας
Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Δ.Π.Θ.
Email: idokas@civil.duth.gr

Σύγχρονες προκλήσεις

Όσοι απασχολούνται με τα θέματα της προστασίας και της ασφάλειας έρχονται αντιμέτωποι σήμερα με πολλές προκλήσεις. Ορισμένες από αυτές είναι: α) η πολυπλοκότητα των σύγχρονων εγκαταστάσεων και των επιχειρήσεων, β) οι ταχύτατες αλλαγές στις  δομές τους και στις υποδομές τους, γ) Η ταχύτατη παραγωγή νέων τεχνολογιών (λ.χ. drones) με τη βοήθεια των οποίων αναδύονται νέες απειλές αλλά και τρόποι για την ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας.

Η ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση των προκλήσεων αυτών, σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον, υπό συνθήκες οικονομικής κρίσεως ευνοεί μεταξύ άλλων: α) Τη δημιουργία συνεργασιών, β) Τη διαρκή εκπαίδευση, εξειδίκευση και κατάρτιση των στελεχών και των  εργαζόμενων στις ΙΕΠΥΑ.

Πράγματι, έχουν αναφερθεί πρόσφατα δράσεις συνεργασίας μεταξύ εταιρειών  που αναπτύσσουν συστήματα ασφάλειας αλλά και φορείς ανάπτυξης τεχνολογίας (π.χ. το Open Network Video Interface Forum -ONVIF). Ταυτόχρονα, πολλοί είναι αυτοί που συμφωνούν για την ανάγκη αναβάθμισης των ήδη υφιστάμενων διαδικασιών εκπαίδευσης του προσωπικού ΙΕΠΥΑ και προσαρμογή τους στις σύγχρονες απαιτήσεις με έμφαση στην εξειδίκευση. Τέλος υπάρχουν φωνές (ακούστηκαν μάλιστα και στο πρόσφατο συνέδριο Security Project 2017)  που δηλώνουν ανοιχτά την ανάγκη παροχής εκπαίδευσης σε στελέχη των ΙΕΠΥΑ που θα χαρακτηρίζονται για το πολύ υψηλό επιστημονικό τους επίπεδο.

Η ανάγκη  και οι ευκαιρίες για συνεργασίες

Το παράδοξο είναι ότι, δεδομένων αυτών των συνθηκών, οι ΙΕΠΥΑ και τα ΑΕΙ της χώρας δεν έχουν έρθει τόσο κοντά όσο θα μπορούσαν και όσο θα έπρεπε. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ΑΕΙ κάνουν, σε ένα αξιοσημείωτο βαθμό, χρήση των υπηρεσιών ΙΕΠΥΑ για να διαχειριστούν προβλήματα ασφάλειας στις υποδομές τους. Αυτό έχει ως συνέπεια να υπάρχουν διεπαφές και κανάλια επικοινωνίας μεταξύ των δύο αυτών κόσμων. Δυστυχώς όμως, άλλη σταθερή σχέση συνεργασίας δεν φαίνεται να έχει αναπτυχθεί. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πώς οι δύο αυτοί κόσμοι μπορούν  να έρθουν κοντά και να δημιουργήσουν σταθερές και ωφέλιμες συνεργασίες;

Δύο είναι οι διαστάσεις των πιθανών συνεργασιών οι οποίες είναι δυνατόν να υλοποιηθούν σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, εφ’ όσον φυσικά υπάρχει η θέληση και από τις δύο πλευρές. Η πρώτη είναι η διάσταση της έρευνας και της καινοτομίας. Η δεύτερη είναι η εκπαιδευτική διάσταση.

Για το θέμα της ενδεχόμενης συνεργασίας με στόχο την έρευνα και την καινοτομία αξίζει να αναφερθεί ότι προκηρύσσονται συχνά, από Εθνικούς και Διεθνείς οργανισμούς,  προσκλήσεις για ερευνητικά έργα που αποσκοπούν στη δημιουργία καινοτόμων λύσεων σε συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει κοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα Εθνικού προγράμματος που στοχεύει στη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους είναι το Πρόγραμμα  του ΕΣΠΑ «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» (https://www.espa.gr/el/Pages/ProclamationsFS.aspx?item=3365) .

Το πρόγραμμα έχει συνολικό προϋπολογισμό 126 εκ Ευρώ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα Διεθνούς προγράμματος που στοχεύει στην ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας στην Ε.Ε. είναι το Horizon 2020 (https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/). Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού η Ε.Ε. σε επτά έτη θα δαπανήσει 80 δις Ευρώ για τη χρηματοδότηση ερευνητικών έργων που θα έχουν άμεση σχέση με συγκεκριμένους πυλώνες-στόχους. Σε έναν από τους πυλώνες-στόχους που ονομάζεται «Κοινωνικές Προκλήσεις» εντάσσεται το πρόγραμμα «Ασφαλείς κοινωνίες – Προστατεύοντας την Ελευθερία και την Ασφάλεια της Ευρώπης και των Πολιτών της» που στόχος του είναι η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας με σκοπό την προστασία των πολιτών, της κοινωνίας και της οικονομίας, καθώς επίσης και την προστασία των υποδομών και των υπηρεσιών. Το πρόγραμμα έχει συνολικό προϋπολογισμό 283 εκ. Ευρώ. Τέτοιου είδους προγράμματα δίνουν ισχυρά κίνητρα και δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες, για να έρθουν εκπρόσωποι των δύο κόσμων κοντά. Προαπαιτείται όμως να έχει σχηματιστεί η καινοτόμα ιδέα πάνω στην οποία θα γίνει η έρευνα. Για αυτό το λόγο απαιτείται κάποιος χρόνος επαφών και προετοιμασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων.

Τα οφέλη της συνεργασίας

Στα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από μία ερευνητική συνεργασία ΑΕΙ με ΙΕΠΥΑ μπορεί κανείς να εντάξει τα ακόλουθα: α) Πρόσβαση σε νέες πηγές χρηματοδότησης, β) Εξωστρέφεια και δικτύωση, γ) Κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών και βιομηχανικών σχεδίων.

Για το θέμα της ενδεχόμενης συνεργασίας με στόχο την εκπαίδευση και την εξειδίκευση αξίζει να σημειωθεί ότι στα ΑΕΙ διδάσκονται ορισμένα μαθήματα σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο που είναι ωφέλιμα για τα στελέχη των ΙΕΠΥΑ όπως λ.χ. μέθοδοι διαχείρισης ρίσκου, ασφάλεια συστημάτων μηχανικού, κυβερνοασφάλεια και ασφάλεια δικτύων, ψυχολογία, εργονομία. Για παράδειγμα, το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Δ.Π.Θ. έχει εισαγάγει το μάθημα «Ασφάλεια Συστημάτων Μηχανικού» στο πρόγραμμα σπουδών εδώ και δύο χρόνια τώρα. Επίσης, από το νέο ακαδημαϊκό έτος θα διδαχθεί και το μάθημα «Ασφάλεια Δικτύων σε Συστήματα Μηχανικού».

Το πρόβλημα είναι ότι τα μαθήματα παρέχονται από διαφορετικά ιδρύματα και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Δηλαδή, δεν υπάρχουν συγκεντρωμένα τα γνωστικά αντικείμενα, που ιδανικά θα έπρεπε να έχει σήμερα ένα στέλεχος ΙΕΠΥΑ, ώστε να θεωρείται πολύ καλός γνώστης των επιστημονικών πεδίων που έχει ανάγκη σήμερα ο κλάδος.

Στα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από μία συνεργασία των ΑΕΙ με τις ΙΕΠΥΑ στο επίπεδο της εκπαίδευσης και επιστημονικής εξειδίκευσης μπορεί κανείς να εντάξει τα ακόλουθα: α) Εκμάθηση επιστημονικών μεθόδων, τεχνικών και εργαλείων που είναι απαραίτητες και αναγκαίες για τα στελέχη των ΙΕΠΥΑ που δεν έχουν το ρόλο του προσωπικού της Α’ γραμμής, β) Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα λόγω εξιδεικευμένου προσωπικού, γ) Ενίσχυση της εξωστρέφειας, δ) Αλλαγή κουλτούρας με έμφαση στη σταθερότερη συνεργασία μεταξύ ΙΕΠΥΑ και ΑΕΙ, το οποίο με τη σειρά του θα δράσει ενισχυτικά και τα οφέλη που προκύπτουν από την ερευνητική διάσταση της συνεργασίας.

Το σίγουρο είναι ότι εάν μειωθεί το κενό που υπάρχει σήμερα ως προς τη συνεργασία των ΙΕΠΥΑ με τα ΑΕΙ, θα κερδίσουν πολλαπλά και οι δύο κόσμοι. Ας ξεκινήσουμε μαζί λοιπόν και να δούμε πιο συγκεκριμένους τρόπους για να μειώσουμε το χάσμα που μας χωρίζει. Δυνατότητα για ερευνητικές προτάσεις και για εκπαιδευτικές δράσεις υπάρχουν. Σας προσκαλώ να κάνουμε μαζί το πρώτο αυτό βήμα προς αυτή τη κατεύθυνση.