Προσωπικό ΙΕΠΥΑ και Πιστοποίηση – Προς μια πιο ευέλικτη εκπαίδευση

Η επαγγελματική αποκατάσταση του κάθε ατόμου αποτελεί κυρίαρχο αντικείμενο της ζωής του όχι μόνο σε καιρό κρίσεων όπως η παρούσα στην χώρα μας. Από τους παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή ενός επαγγέλματος ή την ενασχόληση με αυτό είναι και η διαθεσιμότητα ή η προοπτική θέσεων εργασίας. Δεδομένης της έντονης πλέον παρουσίας των Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας (ΙΕΠΥΑ) τίθεται το ερώτημα εάν οι απαιτούμενες για τον κλάδο γνώσεις καλύπτονται επαρκώς ή καθορίζονται σωστά από το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο.   

 Του Ιωάννη Νικ. Πανάγου, MSc

Head of Security της Brink’s Hellas

Η ασφάλεια αποτελεί ένα από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους παγκοσμίως προσφέροντας πλήθος ευκαιριών για καριέρα, που ξεκινούν  από τους απλούς φύλακες και φθάνουν τους managers και διευθυντές ασφαλείας σε μεγάλους οργανισμούς, ενώ η απαίτηση για υψηλότερη ασφάλεια λόγω του οικονομικού εγκλήματος, των εγκλημάτων μέσω διαδικτύου, της (υπο)κλοπής πληροφοριών και της τρομοκρατίας δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες ανάγκες (ASIS, 2005).

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι από το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα υπήρξε ραγδαία αύξηση της παρουσίας νέων κλάδων παγκοσμίως, όπως αυτός των επικοινωνιών και τηλεπικοινωνιών, των μέσων μαζικής ενημερώσεως και της τεχνολογίας των υπολογιστών, που υποστηρίζονται από αντίστοιχες σπουδές σε μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και οργανισμών, ο κλάδος της παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, παρά την ευρύτατη ανάπτυξή του και την καθημερινή εμφανή, λόγω στολής, αλλά και έμμεσης λόγω της τεχνολογίας (κάμερες, συστήματα ασφαλείας) παρουσία του σε πλήθος δραστηριοτήτων, δεν έχει τύχει της ανάλογης αναπτύξεως στον τομέα της εκπαιδεύσεως.

Προσαρμογή στις σύγχρονες απαιτήσεις

Η ευρύτητα αυτή, δημιουργεί την πρόσθετη ανάγκη εξειδικεύσεων αλλά και χαρακτηρισμού των εργαζόμενων σε ΙΕΠΥΑ, ως επαγγελματιών της ασφάλειας (security professionals). Υπό τον όρο αυτό υπεισέρχεται ένα πλήθος διοικητικού και τεχνικού προσωπικού για το οποίο απαιτείται μεν η άδεια όπως και για το ένστολο προσωπικό ή προσωπικό Α’ γραμμής, αλλά ασχολείται με την διοίκηση και υποστήριξη των εταιριών, ξεκινώντας από τους Διευθύνοντες Συμβούλους, τους Managers, το προσωπικό Human Resources και το προσωπικό ΙΤ και φθάνοντας μέχρι τους γραμματείς και τεχνικούς. Είναι φανερό, ότι για το προσωπικό αυτό, μεταξύ των απαραίτητων προσόντων είναι οι γνώσεις επί της ειδικότητάς τους, η εμπειρία, η προσωπικότητά τους και φυσικά οι δραστηριότητες της εταιρίας. Ωστόσο, η συντριπτική πλειονότητα των υπαλλήλων των ΙΕΠΥΑ, είναι οι εκτελούντες τις υπηρεσίες, όπως οι φύλακες, supervisors, πληρώματα χρηματαποστολών, κ.ά.

Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) έχει εκπονήσει την διδακτέα και εξεταστέα ύλη (ΦΕΚ 1715/2012) για κατάρτιση στην ειδικότητα «Προσωπικό Ιδιωτικής Ασφάλειας», Επιπέδου 1 (Μεταγυμνασιακό) και νυν Επιπέδου 3 (Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων), η οποία απαιτεί από τον απόφοιτο γυμνασίου να παρακολουθήσει μαθήματα και στη συνέχεια:

«… να καλύψει τις ανάγκες αλλά και να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, σε όλες τις επιχειρησιακές και διοικητικές απαιτήσεις των ΙΕΠΥΑ και των Τμημάτων Εσωτερικής Ασφαλείας μεγάλων επιχειρήσεων, όλων των τομέων της οικονομίας, … αλλά και τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες ασφαλείας πρόληψης των κινδύνων, του εγκλήματος αλλά και των απωλειών από οπουδήποτε και αν προέρχονται ή να υποστηρίξει τις επαγγελματικές δραστηριότητες αυτές … θα είναι ικανός να χειριστεί οποιοδήποτε περιστατικό ασφαλείας αρμοδιότητός του/της, … συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην ασφάλεια και στην προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, με μη ενοχλητικό τρόπο, τόσο από τους εγχώριους όσο και από τους εισαγόμενους εγκληματίες» (ΦΕΚ 1715/2012, σελ. 25662).

Η εκπαίδευση, αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα για την αποδοχή ενός επαγγέλματος.  Όμως, ένα πρόγραμμα 360 εκπαιδευτικών ωρών, διάρκειας ενός εξαμήνου, με τους στόχους που θέτει εκτιμάται ως υπέρμετρα φιλόδοξο για νέους που έχουν περατώσει μόνο τις γυμνασιακές σπουδές και σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες των πελατών των ΙΕΠΥΑ. Όχι διότι τα διδασκόμενα αντικείμενα δεν είναι επαρκή αλλά διότι η ύλη είναι υπερβολική για μεταγυμνασιακό επίπεδο. Αντιθέτως θα ήταν λογική για μεταλυκειακό λαμβανομένης υπ’ όψη της πραγματικής καταρτίσεως όσων έχουν τελειώσει το γυμνάσιο σήμερα, εκτός εάν εθελοτυφλούμε. Πέραν αυτού, το κόστος σε περίοδο κρίσεως και η αβεβαιότητα ως προς την απασχόληση κάνει τον τίτλο αυτό κενό περιεχομένου, αφού μάλιστα έχει ήδη εφαρμοσθεί η εκπαίδευση διάρκειας 105 ωρών ως απαραίτητων για την συμμετοχή στις εξετάσεις πιστοποιήσεως οι οποίες ανοίγουν τις πόρτες για εργασία σε μια ΙΕΠΥΑ.

Αλλά και πέραν αυτού, αποδεκτοί προς εξέταση για πιστοποίηση, χωρίς φοίτηση, γίνονται και όσοι ήδη εργάζονταν σε ΙΕΠΥΑ κάτι που εμμέσως καταδεικνύει ότι οι εργαζόμενοι έχουν αποκτήσει αρκετές γνώσεις, ώστε να κρίνεται ότι δεν χρειάζεται να φοιτήσουν, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι πολλοί το πράττουν λόγω της ποικιλίας της εξεταστέας ύλης. Όλα αυτά δείχνουν μια προχειρότητα η οποία εγκυμονεί κινδύνους, αφού η εργασία σε ΙΕΠΥΑ σχετίζεται ευθέως με τον ευαίσθητο τομέα της ασφάλειας, παράγοντα απαραίτητου για την πρόοδο και ευημερία μιας κοινωνίας.

Ανάγκη για ευελιξία

Η ευρύτητα του φάσματος δραστηριοτήτων που καλύπτουν οι ΙΕΠΥΑ, από τη φύλαξη αεροδρομίων, κυβερνητικών κτιρίων και κοινωνικών εκδηλώσεων (αγώνες, φεστιβάλ, κλπ) μέχρι τις χρηματαποστολές και την εγκατάσταση συστημάτων ασφαλείας δημιουργεί την ανάγκη εξειδικεύσεως την οποία ουσιαστικά μόνο οι ΙΕΠΥΑ μπορούν να διασφαλίσουν, απλούστατα διότι αυτές γνωρίζουν τις πραγματικές τους ανάγκες, συναρτώμενες από το αντικείμενο δραστηριοποιήσεώς τους και διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη πείρα από οποιονδήποτε διδάσκοντα εκτός αυτών.

Με δεδομένο ότι οι περισσότεροι εκ των απασχολουμένων στις ΙΕΠΥΑ καταφεύγουν σ’ αυτές ευκαιριακά λόγω του μεγάλου ποσοστού ανεργίας δημιουργείται η ανάγκη ενός πιο ευέλικτου κύκλου σπουδών. Η πολιτεία οφείλει να δημιουργήσει εκείνο το πλαίσιο ώστε τα άτομα που πρόκειται να εργασθούν στις ΙΕΠΥΑ να έχουν ικανό επίπεδο βασικών γνώσεων πρώτ’ απ’ όλα για την ειδικότητά τους. Με ένα σύστημα όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου οι περισσότερες ειδικότητες απαιτούν περί τις 25 εκπαιδευτικές ώρες θα προσελκύετο μεγαλύτερος αριθμός νέων οι οποίοι εφ’ όσον επιθυμούν να παραμείνουν και να ενταχθούν στο χώρο των ΙΕΠΥΑ να έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις παρακολουθώντας μικρότερους κύκλους σπουδών, απαραίτητων για την παραμονή και την εξέλιξή τους. Αυτό δεν αποκλείει την ύπαρξη ενός ευρύτερου κύκλου όπως του υπάρχοντος, πάντα σε μεταλυκειακό επίπεδο και εφ’ όσον θα ήταν δυνατή η διασφάλιση της απορροφήσεως των συγκεκριμένων ατόμων, κάτι όμως που σχετίζεται με τους νόμους της αγοράς αλλά και το εκάστοτε και δύσκολο να διατυπωθεί νομοθετικό πλαίσιο.

Προτάσεις

Κατά συνέπεια, το δέλεαρ για την παρακολούθηση μεγάλου ή μικρού κύκλου σπουδών θα πρέπει να σχετίζεται με την επιθυμία σταδιοδρομίας, την ικανότητα διαθέσεως πόρων και το ενδιαφέρον του κάθε ατόμου. Το επίπεδο σπουδών, θα πρέπει να καθορισθεί πέραν των άλλων και από την επιθυμία των ίδιων των ΙΕΠΥΑ να αναβαθμίσουν το επίπεδο του προσωπικού τους. Σε κάθε περίπτωση προτείνονται συνοπτικά τα παρακάτω:

α. Καθορισμός ως προϋποθέσεως εκ μέρους της πολιτείας μεταλυκειακών και όχι μεταγυμνασιακών σπουδών στο οποίο θα πρέπει να εμπλέκεται διδακτικό προσωπικό το οποίο να μην κυριαρχείται όπως σήμερα από το προσωπικό της αστυνομίας (εν ενεργεία και εν αποστρατεία), το οποίο όμως στερείται εκείνων των γνώσεων που αφορούν τον πολύπλοκο χαρακτήρα των ΙΕΠΥΑ ως ιδιωτικών επιχειρήσεων που παρέχουν υπηρεσίες ασφαλείας αλλά έχουν ως σκοπό το κέρδος.

β. Αυστηρός έλεγχος όσων εμπλέκονται με την εκπαίδευση και τις εξετάσεις, στους οποίους πρέπει να περιλαμβάνεται εκπαιδευτικό και εξεταστικό προσωπικό αποτελούμενο από αστυνομικούς, νομικούς και ειδικούς επί θεμάτων ΙΕΠΥΑ προερχόμενους από επιλεγμένες ΙΕΠΥΑ.

γ. Μεταφορά των αρμοδιοτήτων σε ανεξάρτητη αρχή, αποτελούμενη από Αστυνομικούς, νομικούς και ειδικούς επί θεμάτων ΙΕΠΥΑ προερχόμενους από επιλεγμένες ΙΕΠΥΑ, η οποία θα λογοδοτεί στα Υπουργεία Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Δημοσίας Τάξεως και Παιδείας.

Τα παραπάνω σχετίζονται με την φύση των ΙΕΠΥΑ και την ανάγκη συνεργασίας τους με τις αστυνομικές αρχές από τις οποίες βάσει του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου εξαρτώνται αποκλειστικά και συμμετοχής τους σε αποφάσεις επί θεμάτων που τις αφορούν όπως είναι και η εκπαίδευση.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, δύο δεκαετίες μετά την έναρξη της έντονης παρουσίας των ΙΕΠΥΑ στη χώρα μας, βρισκόμαστε ακόμη σε μια πρώιμη κατάσταση δημιουργίας πρόσκαιρων ερασιτεχνών που καλούνται να προστατεύσουν πολλαπλής φύσεως δραστηριότητες, σε μια χώρα όπου η επένδυση σε σπουδές τέτοιας φύσεως είναι παρακινδυνευμένη και ωθούμενη προς το παρόν από την ανάγκη για απασχόληση. Μόνο εφ’ όσον η πολιτεία αποφασίσει την θεσμοθέτηση ανεξάρτητης αρχής όπως σκιαγραφήθηκε προηγουμένως, μπορούμε να ελπίσουμε σε αλλαγή των σημερινών συνθηκών. Σ’ αυτό μπορεί να οδηγήσει και η αύξηση του φάσματος δραστηριοτήτων των ΙΕΠΥΑ, γεγονός που αργά ή γρήγορα θα αναγκάσει την πολιτεία να στραφεί προς αυστηρότερες προδιαγραφές λειτουργίας και εργασίας σ’ αυτές, εάν δεν επιθυμεί την δημιουργία κενού ασφαλείας. Ειδικά σε ότι αφορά στα θέματα εκπαιδεύσεως με απώτερο στόχο την σταδιοδρομία στον ιδιωτικό τομέα ασφαλείας, θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ακόμη απέχουμε από το επιθυμητό επίπεδο, της δημιουργίας δηλαδή επαγγελματιών που θα ασχολούνται με την ασφάλεια, σε παράλληλη πορεία με τις κρατικές αρχές ασφαλείας.

Βιβλιογραφία

American Security Industry Association (2005) ‘ Career Opportunities in Security’, ASIS International.

Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως 1715, 17 Μαΐου 2012.