Στην πυρά οι νάρκες κατά προσωπικού: Εκτός Ελλάδος η καταστροφή 1,6 εκ. ναρκών από τα ΕΑΣ

Ένα γιγαντιαίο έργο που σχετίζεται με την ασφάλεια, ανέλαβαν πρόσφατα τα «Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα» (ΕΑΣ, πρώην ΠΥΡΚΑΛ/ΕΒΟ). Το έργο αυτό αφορά την ασφαλή καταστροφή 1.568.139 ναρκών κατά προσωπικού (ΜΒΤ), οι οποίες βρίσκονται αποθηκευμένες σε στρατιωτικές αποθήκες του στρατού και η εξουδετέρωσή τους είναι άμεση υποχρέωση της χώρας έναντι του ΟΗΕ.

Το έργο της καταστροφής των περίπου 1,6 εκ. ναρκών έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί από τον περασμένο Μάρτιο, καθώς τότε έληξε η προθεσμία που προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση την οποία έχει υπογράψει η χώρα μας και την εφαρμογή της οποίας ελέγχει μέσω αρμόδιου γραφείου-παρατηρητηρίου, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών.

Πέραν των αποθηκευμένων ναρκών κατά προσωπικού, θα πρέπει να καταστραφούν μαζί άλλες 24.751 νάρκες αυτής της κατηγορίας, που ήταν ή είναι ακόμη σε ναρκοπέδια – κυρίως στον Έβρο. Από αυτές, οι περίπου 18-18.500 έχουν ήδη αρθεί, ενώ για τις υπόλοιπες υπάρχει προγραμματισμός να αρθούν μέχρι το 2010. Από το συνολικό αριθμό θα δια- τηρηθούν μόνο 7.226 για εκπαιδευτικούς σκοπούς, όπως προβλέπει η σύμβαση.

Η ανάθεση του έργου στα ΕΑΣ έγινε στο τέλος Ιουνίου, οπότε και δρομολογήθηκε η σχετική διαδικασία. Σύμφωνα με το συμβόλαιο που υπέγραψαν ο στρατός και η κρατική εταιρεία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ), η καταστροφή θα γίνει σε εξειδικευμένο εργοστάσιο εξουδετέρωσης πυρομαχικών στη Βουλγαρία, έναντι 3,5 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσό εκτιμάται ότι θα είναι για τη φόρτωση και μεταφορά ναρκών με ειδικά φορτηγά αυτοκίνητα (AOR), που θα γίνει υπό την εποπτεία των ΕΑΣ. Οι Ένοπλες Δυνάμεις υπο- χρεούνται να παραδίδουν τις νάρκες εντός κιβωτίων, ενώ οι εργασίες προγραμματισμού αναμένεται να αρχίσουν εντός Οκτωβρίου και σύμφωνα με εκτίμηση στελεχών των ΕΑΣ θα διαρκέσουν ένα έτος. Ήδη έχει αρχίσει η συγκρότηση του «στόλου» των ειδικών φορτηγών αυτοκινήτων, για την ένταξη των οποίων στο πρόγραμμα, τα στελέχη των ΕΑΣ έκαναν ευρεία έρευνα αγοράς, καθώς ίσως χρειασθούν φορτηγά με ειδικές προδιαγραφές με τα ιδιόκτητα φορτηγά των ΕΑΣ.

Η επιλογή του εργοστασίου που βρίσκεται στη βόρεια Βουλγαρία, έγινε μετά από υποβληθείσες προσφορές από πολλές πλευρές. Συγκεκριμένα, στην αρχή υπήρξε σκέψη η καταταστροφή να γίνει στην Ελλάδα. Το έργο όμως, δεν προχώρησε. Στη συνέχεια και αφού είχε γίνει μια αρχική προέγκριση περί το 2000, το Υπουργείο ¶μυνας ανέθεσε το έργο στα ΕΑΣ. Η κρατική εταιρεία προκήρυξε διαγωνισμό για την καταστροφή των ναρκών εκτός Ελλάδας και βάσει των προδιαγραφών ΝΑΤΟ και Ε.Ε. συνολικά κλήθηκαν 21 εταιρείες, ανταποκρίθηκαν 9 (από Ελλάδα, Ισραήλ, Γερμανία, Βουλγαρία, Ιταλία) και τελικά για το έργο επιλέχθηκε η βουλγαρική. Σύμφωνα με πληροφορίες, αλβανικές και τουρκικές εταιρείες δεν είχαν κληθεί στην αρχική αξιολόγηση. Στρατιωτικές πηγές αναφέρουν ότι οι αποθηκευμένες και προς μεταφορά για καταστροφή νάρκες κατά προσωπικού στην Ελλάδα, είναι αμερικανικής και γερμανικής κατασκευής. Συγκεκριμένα, είναι τύπων M2 (214.535), DM3 (794.605), M16 (553.399) και Μ14 (5.600). Οι νάρκες είναι σε κιβώτια που ζυγίζουν το καθένα περίπου 40 κιλά, ενώ οι αποθήκες βρίσκονται σε 26 σημεία, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα.

Ύπουλο όπλο
Η διεθνής προσπάθεια για τη μη χρησιμοποίηση και καταστροφή των ναρκών κατά προσωπικού, απορρέει από τη Συνθήκη της Οκτάβας 1997. Η Ελλάδα ενεργοποίησε τη συμμετοχή της την 1η Μαρτίου 2004, ενώ βάσει της Συνθήκης η καταστροφή θα έπρεπε να γίνει σε 4 χρόνια (μέχρι την 1η Μαρτίου 2008). Η Συνθήκη έχει υπογραφεί από 143 χώρες, οι οποίες συνολικά πρέπει να απαλλαγούν από τις φονικές νάρκες μέχρι το 2014. Το ΓΕΣ, όσον αφορά την Ελλάδα, έχει κάνει προγραμματισμό, που εκτός απρόοπτου θα ολοκληρωθεί το 2010.
Στην ομαλή ροή του προγράμματος έχει συμβάλλει η υψηλή απόδοση του προσωπικού του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ), που βεβαίως έχει πληρώσει τίμημα αίματος. Από τα 58 στρωμένα ναρκοπέδια (από τολάδα. 1974) στον Έβρο, το ΤΕΝΞ έχει ήδη εκκαθαρίσει τα 40.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα εντοπισμού παλαιών ναρκοπεδίων και ιδιωτικές εταιρείες, που ελέγχουν περιοχές στην Ήπειρο και τη Μακεδονία, όπου έχουν όμως διατυπωθεί ερωτηματικά για το ποιος θα πιστοποιεί το έργο τους.
25.000 θύματα το έτος
Για την άρση των ναρκοπεδίων με νάρκες κατά προσωπικού (ΜΒΤ), έχουν γίνει στο παρελθόν ευρείες διεθνείς καμπάνιες από κοινωνικούς φορείς και ευαισθητοποιημένες προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων ήταν η πριγκίπισσα Νταϊάνα και η ηθοποιός Ατζελίνα Τζολί (εικόνα 1). Υπολογίζεται ότι τα ύπουλα αυτά όπλα ευθύνονται για 25.000 θύματα κάθε χρόνο, σ’ όλο τον κόσμο. Από αυτά, το 80% είναι άμαχοι και ένα στα πέντε παιδιά. Στην Ελλάδα, τα ναρκοπέδια είναι περιφραγμένα, διαθέτοντας φωσφορίζουσες προειδοποιητικές πινακίδες για την αποφυγή τους από λαθρομετανάστες.